Eaha to roto?

Tapura tumu parau

“Ta te taata nei hopoia ei nia ïa ia ˈna iho”

“Ta te taata nei hopoia ei nia ïa ia ˈna iho”

“Ta te taata nei hopoia ei nia ïa ia ˈna iho”

“E hope roa tatou atoa i te faˈi i te parau ia ˈna iho i te Atua ra.”—ROMA 14:12.

1. Eaha te hopoia ta e toru Hebera i amo maite?

 E TORU Hebera apî e ora ra i Babulonia te rave i te hoê faaotiraa faufaa roa. E tipapa anei ratou i raro i mua i te hoê tii rahi e tia ˈi, mai ta te ture o te fenua e titau ra? Aore ra e patoi anei ratou i te haamori i te reira e tia ˈi noa ˈtu e e hurihia ratou i roto i te umu auahi ura? Aita e taime to Sadaraka, Meseka, e Abede-nego no te ani i te aˈoraa i te tahi mau taata; aita atoa e faufaa ia na reira. E parau ratou ma te feaa ore e: “E ore â matou e haamori i to oe ra mau atua, ia ite mai oe, e te arii, e ore hoi e haamori i te tii auro i faatiahia e oe ra.” (Daniela 3:1-18) Ua amo na Hebera e toru i ta ratou iho hopoia.

2. Na vai mau â i rave i te faaotiraa a Pilato no nia ia Iesu Mesia, e ua faatiamâ mai anei te reira i te tavana Roma i ta ˈna hopoia?

2 Fatata e ono senekele i muri aˈe, ua faaroo te tavana i te mau pariraa i te taata ra. Ia ˈna i hiˈopoa i te tupuraa, papu aˈera ia ˈna e aita e hara ta te taata parihia. E ani râ te nahoa ia haapohehia oia. I muri aˈe i to ˈna patoi-rii-raa ˈtu, eita te tavana e hinaaro e amo i ta ˈna hopoia e e fati oia i te faaheporaa. Ma te horoi i to ˈna rima, e parau oia e: “Aita a ˈu hara i te toto o teie nei taata parau-tia.” E tuu oia i te taata ra ia patǐtǐhia i nia i te raau. Oia, aita Ponotio Pilato i amo i ta ˈna hopoia e rave i te hoê faaotiraa no nia ia Iesu Mesia, ua vaiiho râ oia ia vetahi ê ia faaoti no ˈna. Noa ˈtu ehia taime to Ponotio Pilato horoiraa i to ˈna rima, o ˈna noa iho â te tumu o te utua tano ore i nia ia Iesu.—Mataio 27:11-26; Luka 23:13-25.

3. No te aha eiaha ˈi e vaiiho ia vetahi ê ia rave i te faaotiraa no tatou?

3 E o outou? Ia titauhia outou ia rave i te mau faaotiraa, mai na Hebera e toru anei outou, aore ra e vaiiho outou ia vetahi ê ia faaoti no outou? E ere i te mea ohie ia rave i te mau faaotiraa. E titauhia te feruriraa paari no te rave i te mau maitiraa maitai. Ei hiˈoraa, e mea tia ia rave te mau metua i te mau faaotiraa maitai no ta ratou mau tamarii aitâ i naea te matahiti. Parau mau, mea fifi roa ia rave i te hoê faaotiraa mai te peu e mea fifi te tupuraa e mea rahi te mea e titauhia ia feruri maite. E ere râ te raveraa i te mau faaotiraa i te hoê hopoia teimaha roa, a tuuhia ˈtu ai te reira i rotopu i “te mau mea teimaha” ta te feia e ‘huru maitatai pae varua’ to ratou e nehenehe e amo no tatou. (Galatia 6:1, 2, MN) E ere, e hopoia râ ta ‘tatou paatoa e faˈi i te parau ia tatou iho i te Atua.’ (Roma 14:12) “Ta te taata nei hopoia ei nia ïa ia ˈna iho e ati noa ˈˈe,” ta te Bibilia ïa e parau ra. (Galatia 6:5) E nafea ïa tatou e nehenehe ai e rave i te mau faaotiraa paari i roto i te oraraa? Na mua, e titauhia ia farii tatou i to tatou mau taotiaraa taata e ia ite eaha te hinaarohia no te mono i te reira.

Te hoê titauraa faufaa roa

4. Eaha te haapiiraa faufaa roa no nia i te raveraa i te mau faaotiraa e mea maitai ia huti mai tatou na roto i te faaroo ore o na taata faaipoipo matamua?

4 I te omuaraa o te tuatapaparaa taata, ua rave na taata faaipoipo matamua i te hoê faaotiraa o tei hopoi mai i te mau faahopearaa ino mau. Ua maiti raua i te amu i to te raau e ite ai i te maitai e te ino. (Genese 2:16, 17) Eaha te niu o ta raua faaotiraa? “Ite aˈera te vahine, e raau maitai ei maa, e te au hoi i te mata ia hiˈo atu, e te raau hinaaro hoi ia noaa te ite,” ta te Bibilia ïa e parau ra. “Ua rave ihora oia i te maa no nia i taua raau ra, amu ihora, hopoi atura hoi i ta te tane, amu atoa ihora hoi oia.” (Genese 3:6) Ua niuhia ta Eva maitiraa i nia i te hinaaro miimii. Ua turai ta ˈna ohipa ia Adamu ia pee ia ˈna. Ei faahopearaa, ‘ua taeahia te taata atoa’ e te hara e te pohe. (Roma 5:12) E mea maitai ia horoa mai te faaroo ore o Adamu raua Eva i te hoê haapiiraa faufaa roa no nia i te mau taotiaraa o te taata: Mai te peu e eita oia e pee i te aratairaa a te Atua, e riro te taata i te rave i te mau faaotiraa tano ore.

5. Eaha te aratairaa ta Iehova i horoa mai, e ia aha tatou e tia ˈi ia faufaahia tatou i te reira?

5 E tia mau â ia tatou ia oaoa e ua horoa mai te Atua ra o Iehova i te aratairaa! Te na ô maira te mau Papai e: “Na to outou tariˈa e faaroo i te hoê reo i muri mai ia outou, i te na ôraa e, Teie te eˈa: e na reira i te haere, ia haapehao ê i te pae atau e te pae aui.” (Isaia 30:21) Te paraparau maira Iehova na roto i ta ˈna Parau faaurua, te Bibilia. Ia haapii tatou i te mau Papai e ia noaa mai te ite mau i te reira e tia ˈi. No te rave i te mau maitiraa tano, e titauhia ia amu tatou i ‘te maa etaeta a te taata paari.’ “Na roto i te faaohiparaa,” e ‘mataro atoa to tatou puai haroaroaraa i te faataa ê i te maitai e te ino.’ (Hebera 5:14; MN) E nehenehe tatou e haamataro i to tatou puai haroaroaraa ma te faaohipa i ta tatou e haapii mai i roto i te Parau a te Atua.

6. Eaha te titauhia ia ohipa maitai to tatou manaˈo haava?

6 No te rave i te mau faaotiraa, mea faufaa roa to tatou manaˈo haava i tutuuhia mai. E nehenehe ta te reira e haava mai, e e nehenehe tatou e ‘parihia aore ra e faatiahia’ e te reira. (Roma 2:14, 15) Ia ohipa maitai râ to tatou manaˈo haava, e mea tia ia haamaramaramahia te reira e te ite mau i te Parau a te Atua e ia haaputapûhia maoti te faaohiparaa i taua Parau ra. E pee haere noa te hoê manaˈo haava aita i haamaramaramahia i te mau tutuu e peu o te fenua. E nehenehe atoa te mau mea e haaati ra ia tatou e te mau manaˈo o vetahi ê e aratai hape ia tatou. Eaha te tupu i nia i to tatou manaˈo haava ia tâuˈa-ore-noa-hia ta ˈna mau faaararaa e ia ofatihia te mau ture aveia a te Atua? E nehenehe te manaˈo haava e “pao roa” i te pae hopea, e riro mai te iˈo paapaa tapoˈihia i te iri paira—etaeta e te tâuˈa ore. (Timoteo 1, 4:2) Area te hoê manaˈo haava i haamatarohia e te Parau a te Atua, e aratai papu ïa.

7. Eaha te hoê titauraa faufaa roa no te rave i te mau faaotiraa paari?

7 No reira, te hoê titauraa faufaa roa no te amo i te hopoia e rave i te mau faaotiraa paari, o te ite mau ïa i te mau Papai e te neheneheraa e faaohipa i te reira. Eiaha tatou e ru noa i te rave i te mau faaotiraa ma te feruri ore, e titauhia râ ia rave tatou i te taime no te imi i te mau faaueraa tumu bibilia e ia faaohipa i to tatou puai feruriraa no te haapao i te reira. Ia ani-atoa-hia tatou ia rave oioi i te hoê faaotiraa—mai ia Sadaraka, Meseka, e Abede-nego—ua ineine maitai tatou mai te peu e e ite mau to tatou i te Parau a te Atua e ua haamatarohia to tatou manaˈo haava i te reira. No te taa e nafea te haereraa i mua i te paari mau ra e nehenehe ai e haamaitai ia tatou ia rave i te mau faaotiraa, e hiˈo mai tatou e piti tuhaa o te oraraa.

O vai ma ta tatou e amuimui atu?

8, 9. (a) Eaha na faaueraa tumu e faaite ra i te faufaaraa ia ape i te mau amuimuiraa iino? (b) Te mau amuimuiraa iino, o te faahoa-roa-raa ˈtu noa anei i te feia aita e faaueraa tumu ta ratou? A faataa.

8 “Eiaha e vare,” ta te aposetolo Paulo ïa i papai, ‘e ino te [peu faufaa] i te mau amuimuiraa iino.’ (Korinetia 1, 15:33; MN) Ua parau Iesu Mesia i ta ˈna mau pǐpǐ e: “E ere outou i to teie nei ao.” (Ioane 15:19) Ia haapii tatou i teie nau faaueraa tumu, e taa oioi ia tatou te faufaaraa ia ape i te faahoa i te feia taiata, te faaturi, te taero ava, e vetahi atu mai ia ratou. (Korinetia 1, 6:9, 10) A rahi noa ˈtu ai râ to tatou ite i te parau mau bibilia, e taa ia tatou e mea ino ia amuimui i tera mau taata ma te mataitai ia ratou i roto i te mau hohoˈa tavirihia, te afata teata, aore ra te roro uira aore ra ma te taio i to ratou aamu i roto i te mau buka. Oia atoa ia apiti i te mau aparauraa i nia i te Internet e “te feia haavare.”—Salamo 26:4.

9 E te amuimui-roa-raa ïa i te feia maitai paha i te pae morare, aita râ e tiaturi ra i te Atua mau? Te na ô maira te mau Papai: “Te vai noa nei to te ao atoa i raro aˈe i taua varua ino ra.” (Ioane 1, 5:19) Te tauturu ra te reira ia tatou ia haroaroa e te mau amuimuiraa iino, e ere noa ïa o te feia huru faatia noa aore ra morare ore. No reira, e haerea paari ia atuatu tatou i te auhoaraa piri roa e te feia noa e here ra ia Iehova.

10. Eaha te tauturu ia tatou ia rave i te mau faaotiraa paari no nia i to tatou taairaa e teie nei ao?

10 Eita e tia e aita atoa e titauhia ra ia ape roa tatou i te feia o teie nei ao. (Ioane 17:15) E farerei tatou i te feia o teie nei ao ia apiti tatou i te taviniraa Kerisetiano, ia haere tatou i te haapiiraa e i te ohipa. Hau aˈe i te tahi atu, e farerei pinepine paha te hoê Kerisetiano e ere to ˈna hoa faaipoipo i te Ite no Iehova, i te feia o teie nei ao. Mai te peu râ e ua haamatarohia to tatou puai haroaroaraa, e taa ia tatou e mea ê te taotiaraa i to tatou taairaa e teie nei ao e mea ê te atuaturaa i te mau taairaa piri e teie nei ao. (Iakobo 4:4) No reira, e tia ia tatou ia rave i te mau faaotiraa paari no nia anei i te apitiraa i te tahi mau ohipa hau i te fare haapiiraa, mai te mau haa tuaro e te ori, e te haereraa i te mau arearearaa e tamaaraa na te mau hoa ohipa.

Maitiraa i te ohipa

11. Eaha te hiˈo na mua ia rave tatou i te faaotiraa i te pae ohipa?

11 E tauturu te faaohiparaa i te mau faaueraa tumu bibilia ma te feruriraa paari ia tatou ia faaoti e nafea ia amo i ta tatou hopoia e ‘hamani maitai i to tatou utuafare.’ (Timoteo 1, 5:8) E hiˈo tatou na mua i te huru o te ohipa—ta te reira e titau ra ia rave tatou. E mea ino roa ia maiti i te hoê huru ohipa o te turu ra i te mau mea ta te Bibilia e faahapa roa ra. No reira, eita te mau Kerisetiano mau e farii i te mau ohipa i taaihia i te haamoriraa idolo, te eiâraa, te faaohipa-hape-raa i te toto, aore ra te tahi atu mau peu bibilia ore. Eita atoa tatou e haavare aore ra e taviri, noa ˈtu e e faaue mai te hoê paoti.—Ohipa 15:29; Apokalupo 21:8.

12, 13. Hau atu i te huru o te ohipa, eaha te tahi atu mau mea e mea faufaa i roto i ta tatou faaotiraa i te pae ohipa?

12 E te ohipa ïa aita e ofati roa ra i te tahi titauraa a te Atua? A rahi noa ˈi to tatou ite i te parau mau e a maitai noa ˈtu ai to tatou puai haroaroaraa, e taa ia tatou te tahi atu mau titauraa e mea tia ia hiˈohia. E nafea tatou ia turai tera ohipa ia tatou ia rave i te tahi peu bibilia ore, mai te pahonoraa paha i te niuniu paraparau i roto i te hoê taiete pereraa? E mea tia atoa ia hiˈo i te taiete o te aufau ia tatou e te vahi raveraa ohipa. Ei hiˈoraa, e farii anei te hoê Kerisetiano patu fare o ˈna iho te paoti i te hoê ohipa e peni i te hoê fare pure a te Amuiraa faaroo Kerisetiano, a turu atu ai ïa i te haapaoraa hape?—Korinetia 2, 6:14-16.

13 E nafea tatou ia farii to tatou paoti i te peni i te hoê vahi haamoriraa hape? I roto i teie tupuraa, e mea tia ia hiˈo i te aanoraa o to tatou mana i nia i te ohipa e ravehia ra e te faito o to tatou apitiraa ˈtu. E te hoê ohipa tano ïa, mai te opere-haere-raa i te mau rata e ati aˈe te hoê oire, tae noa ˈtu i te mau vahi e turu ra i te mau peu ino? Eita anei te faaueraa tumu o te Mataio 5:45 e tauturu ia tatou i roto i ta tatou faaotiraa? Eiaha e haamoe i te faahopearaa o te rave-tamau-raa i te ohipa i nia i to tatou manaˈo haava. (Hebera 13:18) Oia mau, no te amo i ta tatou hopoia e rave i te mau faaotiraa paari no nia i te ohipa, e titauhia ia haamaitai tatou i to tatou puai haroaroaraa e ia haamataro i to tatou manaˈo haava horoahia mai e te Atua.

“Eiaha e haamoe ia ˈna i to oe atoa ra mau haerea”

14. No te rave i te mau faaotiraa, e mea titauhia ia hiˈo noa tatou i te aha?

14 E ta tatou ïa mau faaotiraa no nia i te tahi atu mau mea, mai te haereraa i te haapiiraa teitei e te fariiraa aore ra te patoiraa i te tahi ravea rapaauraa? I mua i te mau faaotiraa atoa, e titauhia ia hiˈo maitai tatou i te mau faaueraa tumu bibilia e tano e ia faaohipa i to tatou puai feruriraa no te haapao i te reira. “E tiaturi ia Iehova ma to aau atoa ra; eiaha râ e tiaturi i to oe ihora [maramarama],” ta Solomona ïa, arii paari o Iseraela i tahito ra, i parau. “Eiaha e haamoe ia ˈna i to oe atoa ra mau haerea; e na ˈna e faaite ia oe i to oe ra mau haerea.”—Maseli 3:5, 6; MN.

15. Eaha ta tatou e haapii mai na roto i te mau Kerisetiano no te senekele matamua no nia i te raveraa i te mau faaotiraa?

15 E pinepine, e ohipa te mau maitiraa ta tatou e rave i nia ia vetahi ê, ia feruri ïa tatou i te reira e tia ˈi. Ei hiˈoraa, aita faahou te mau Kerisetiano no te senekele matamua i raro aˈe e rave rahi taotiaraa i te pae maa a te Ture a Mose. E nehenehe ratou e maiti i te amu i te tahi mau maa i hiˈohia na ei mea viivii i raro aˈe i te Ture e aita e faahapahia ra i roto i te tahi atu mau tuhaa. Ua papai râ te aposetolo Paulo no nia i te iˈo o te hoê animara tei taaihia paha i te hoê idolo i te hiero: “Ia maheaitu tau taeae i te maa ra, e ore roa vau e amu i te puaa, oi maheaitu mai tau taeae ia ˈu.” (Korinetia 1, 8:11-13) Te faaitoitohia ra te mau Kerisetiano matamua ia faatura i te manaˈo haava o vetahi ê ia ore ratou e maheaitu. Eiaha vetahi ê “ia maheaitu” i ta tatou mau faaotiraa.—Korinetia 1, 10:29, 32.

A imi i te paari o te Atua

16. E nafea te pure e tauturu ai ia tatou ia rave i te mau faaotiraa?

16 O te pure te tahi atu tauturu faufaa roa no te rave i te mau faaotiraa. “Te ere ra . . . te hoê o outou i te [paari],” ta te pǐpǐ Iakobo ïa e parau ra, “e ani oia i te Atua ra, o tei horoa hua mai i te maitai i te taata atoa ra, ma te patoi ore; e e horoahia mai ta ˈna.” (Iakobo 1:5; MN) Ma te tiaturi, e nehenehe tatou e fariu ia Iehova ra i roto i te pure e e ani i te paari hinaarohia no te rave i te mau faaotiraa tano. Ia faaite tatou i to tatou mau tapitapi i te Atua mau e ia imi tatou i ta ˈna aratairaa, e nehenehe te varua moˈa e tauturu ia tatou ia maramarama maitai aˈe i te mau irava ta tatou e hiˈopoa ra e ia haamanaˈo i te mau irava i moe paha ia tatou.

17. E nafea vetahi ê e nehenehe ai e tauturu ia tatou ia rave i te mau faaotiraa?

17 E tia anei ia vetahi ê ia tauturu ia tatou ia rave i te mau faaotiraa? E, ua haamau Iehova i te mau taata feruriraa paari i roto i te amuiraa. (Ephesia 4:11, 12) E nehenehe ratou e farereihia, no te hoê faaotiraa rahi iho â râ. E nehenehe te feia e haroaroaraa hohonu to ratou i te pae varua e mea ite i te oraraa, e faaite mai i te tahi atu mau faaueraa tumu bibilia o te ohipa i nia i ta tatou faaotiraa e o te tauturu mai ia ‘[hiˈopoa] i te mau mea i hau i te maitai ra.’ (Philipi 1:9, 10; MN) A ara râ: E haapao maitai tatou e tia ˈi eiaha e vaiiho ia vetahi ê ia faaoti no tatou. Na tatou iho e amo i ta tatou hopoia.

Te faahopearaa—mea maitai noa anei?

18. Eaha te nehenehe e parau no nia i te faahopearaa o te hoê faaotiraa maitai?

18 E faahopearaa maitai noa anei to te mau faaotiraa i niu-papu-hia i nia i te mau faaueraa tumu bibilia e i ravehia ma te feruri maitai? E, no te hoê taime roa. I te tahi taime râ, mea ino te faahopearaa taime poto. Ua ite Sadaraka, Meseka, e Abede-nego e o te pohe te faahopearaa o ta ratou faaotiraa eiaha e haamori i te tii iti rahi. (Daniela 3:16-19) Oia atoa, i muri aˈe i to te mau aposetolo parauraa i te Sunederi ati Iuda e o te Atua ei upoo faatere ta ratou e faaroo e tia ˈi eiaha te taata, ua pǎpǎihia ratou hou ratou a tuuhia ˈtu ai. (Ohipa 5:27-29, 40) E nehenehe atoa ‘te tau e te tupuraa manaˈo-ore-hia’ e ohipa roa i nia i te faahopearaa o te mau faaotiraa atoa. (Koheleta 9:11, MN) Mai te peu e e fifi-rii-hia tatou noa ˈtu e ua rave tatou i te hoê faaotiraa maitai, e nehenehe tatou e tiaturi e e tauturu Iehova ia tatou ia faaoromai e e haamaitai oia ia tatou i te pae hopea.—Korinetia 2, 4:7.

19. E nafea tatou e nehenehe ai e amo ma te itoito i ta tatou hopoia e rave i te mau faaotiraa?

19 No reira, ia rave tatou i te mau faaotiraa, e mea tia ia imi tatou i te mau faaueraa tumu bibilia e ia faaohipa i to tatou puai feruriraa no te haapao i te reira. E nehenehe mau â tatou e mauruuru no te tauturu ta Iehova e horoa maira maoti to ˈna varua moˈa e te feia feruriraa paari i roto i te amuiraa! Maoti tera aratairaa e tera mau faanahoraa, e amo anaˈe ma te itoito i ta tatou hopoia e rave i te mau faaotiraa paari.

Eaha ta outou i haapii?

• Eaha te hoê titauraa faufaa roa no te rave i te mau faaotiraa maitai?

• E nafea te haereraa i mua i te paari e ohipa ˈi i nia i ta tatou maitiraa i te mau amuimuiraa?

• Eaha te tahi mau mea faufaa e titauhia ia hiˈo tatou ia rave tatou i te faaotiraa i te pae ohipa?

• Eaha te tauturu e vai ra no te rave i te mau faaotiraa?

[Uiraa haapiiraa]

[Hohoˈa i te api 12]

Te horoa maira te faaroo ore o Adamu raua Eva i te hoê haapiiraa faufaa roa

[Hohoˈa i te api 14]

Hou a rave ai i te hoê faaotiraa faufaa, a imi i te mau faaueraa tumu a te Atua