Tua Oraanga

Akakoro Tikai kia Tavini ia Iehova

AKAKITEIA E RAIMO KUOKKANEN

I TE 1939, kua akamata te Tamaki II o te Ao i Europa, e kua tamaki mai te Toviete Unioni i toku enua anau ia Vinirani. Kua aere toku papa i te tamaki i roto i te vaeau Vinirani. Kare i roaia ana te tiritiri maira te au pairere tamaki o Rutia i te au pomu ki runga i te oire i noo ei matou, e kua tono toku mama iaku kia noo ki ko i toku mama ruau i te au ngai meitaki mai.

I TE 1971, te tavini ra au ei mitinari i Ukanata, Aperika Itinga. I tetai ra iaku e tutu aere ra mei tera ngutupa ki tera ngutupa, e maata te au tangata mataku aere tei oro pati mai iaku. Kua rongo au i te au aruruanga o te pupui e kua akamata au i te oro atu ki te kainga. I te vaitata anga mai te aruru pupui, kua rere atu au ki roto i tetai vaarua i te pae mataara. Ma te au katiriti e taataa maira na runga ake, kua totoro atu au ki toku kainga.

Kare i rauka ana iaku i te kopae i te au tupuanga o te Tamaki II o te Ao nei, inara eaa ra maua ko taku vaine i akatuera ua ai ia maua uaorai ki te turanga oripu ua i Aperika Itinga? E pirianga vaitata to te pauanga ki to maua tu akakoro tikai kia tavini ia Iehova.

Kua Tanumia te Ua o te Akakoroanga Tikai

Kua anauia au i te 1934 i Helsinki, Vinirani. E tangata peni toku papa, e i tetai ra kua taki atu tana angaanga iaia ki tetai are tei reira te opati manga o te Au Kite o Iehova i Vinirani. Kua akakite te Au Kite kiaia no runga i ta ratou au uipaanga putuputuanga. I tona oki atu anga ki te kainga, kua akakite aia ki toku mama no runga i te au uipaanga. Kare aia i akamata ana i tera taime  i te aere, inara i muri mai kua akamata aia i te uriuri i te au manako Pipiria ma tetai taeake angaanga e e Kite aia. Kare i roaia ana kua akono pakari a mama i tana i tamou mai, e i te 1940 kua papetitoia aia e ko tetai o te Au Kite o Iehova.

I mua ua atu i te reira, kua apai toku mama ruau iaku ki tona kainga i vao mai i te oire, no te tuatau o te Tamaki II o te Ao. Mei Helsinki kua akamata toku mama i te tata atu ki tona mama e tona teina no runga i te au irinakianga o te Au Kite o Iehova. Kua akaari raua roa ai i te inangaro e kua akakite mai i ta raua i kite kiaku. Kua atoro mai te au komono tutaka o te Au Kite o Iehova i te are o Mama Ruau e kua akamaroiroi ia matou, inara kare rai oki au i inangaro ake i te tavini i te Atua.

Akamata te Terenianga Teokaratiki

I te akamutu mai anga i te tamaki i te 1945, kua oki atu au ki Helsinki, e kua akamata a Mama i te apai iaku ki te au uipaanga a te Au kite o Iehova. Tetai taime kua aere au ki te teata. Inara e akakite mai ana a Mama i te ako tana i akarongo i te uipaanga, e putuputu aia i te akaketaketa i tetai tumu maata kiaku: Te vaitata roa maira a Aramakito. Kua papu tikai iaku te reira e kua akamutu i te akatau apii i te au uipaanga. I te tupu atu anga toku arikianga no te tuatua mou Pipiria, kua tupu katoa toku inangaro i te piri atu ki roto i te au angaanga katoatoa a te putuputuanga.

E rekareka tikai ana au i te aere atu ki te au akaputuputuanga kotinga e te au uruoaanga. I te 1948, kua aere atu au ki te uruoaanga tapere tei raveia i te pae ua mai i te are o toku mama ruau, e te orote ra au i te tuatau maana. E taeake toku te ka papetitoia i taua uruoaanga, e kua pati mai aia iaku kia rave akapera katoa. Kua karanga atu au kiaia e kare au i apai mai ana i tetai kakau pai vai, inara kua karanga mai aia e me oti mai aia i te papetitoia, ka rauka iaku i te aao i tona. Kua akatika au e kua papetitoia ia Tiunu 27, 1948, e 13 ua rai oku mataiti.

I muri ake i te uruoaanga, kua akakite atu tetai au taeake o toku mama kiaia e kua papetitoia au. I te aravei akaou anga maua, kua inangaro aia i te kite e eaa oki au i rave ei tetai takainga puapinga maata ma te kore i akakite atu kiaia. Kua akamarama atu au e kua kite au i te au apiianga Pipiria tumu e kua kite au e e apainga taku kia Iehova no toku tu akono.

Kua Tupu Toku Akakoroanga

Kua tauturu mai te au taeake i roto i te putuputuanga iaku kia akaketaketa i toku akakoroanga kia tavini ia Iehova. Kua aru mai ratou iaku i roto i te angaanga orometua mei tera are ki tera are e kua oronga mai i tetai au tuanga naku i runga i te au uipaanga vaitata rai i te au epetoma ravarai. (Angaanga 20:20) I te 16 mataiti, kua oronga au i taku ako mua ki te katoatoa. Kare i roa i muri mai, kua ikiia au ei tauturu apii Pipiria i roto i to matou putuputuanga. Kua tauturu pouroa taua au angaanga pae vaerua iaku kia pakari atu, inara te inangaro ra rai au kia autu i toku mataku i te tangata.

I taua tuatau ra, e akakiteia ana te tuatua papuriki no te uruoaanga tapere na roto i te au taina mamaata. E rua kati i roto i teia au taina tataki tai kua tamouia ki te au tatai tei akatautauia ki runga i te nga pakuivi o tetai tangata e tei tapoki a mua e a muri i tona kopapa. No taua tumu ra e kapiki ana tetai au tangata ia matou ei au tangata sandwich.

I tetai taime, tei runga au i te ope o tetai mataara muteki ua ma taku taina sandwich e kua kite atu au i tetai pupu taeake oku i te apii te aere tika maira ki konei iaku. Ia ratou e pati maira, kua akatupu tikai te akara anga o to ratou mata i te mataku kiaku. Kua pure au kia Iehova no te mataku kore e kua tu tikatika ua atu ma te taina. Kua riro te autu atu anga i te mataku tangata i taua taime ra ei akateateamamao iaku no te timataanga maata atu o te tamou marie anga i te tu neutara Kerititiano.

Aere rai, kua akaue te kavamani iaku e tetai atu aronga mapu Kite kia ripoti no te angaanga vaeau. Kua aere matou ki te ngai maata o te vaeau mei tei akaueia, inara kua patoi ngateitei matou i te aao i te kakau. Kua mouria matou e te au opita maata, e kare i roa i muri mai kua akautunga tetai akavaanga ia matou e ono marama i roto i te are auri. Kua tapeka katoaia matou e varu marama mei tei umuumuia no te angaanga vaeau. E no reira kua pou ia matou e 14 marama i roto i te are auri no to matou turanga neutara.

I roto i te au pia nooanga i te are auri, e akaputuputu kapiti ana matou i te au ra ravarai i te akamanako i te Pipiria. I taua au marama, e maata matou tei tatau i te katoa anga o te Pipiria e rua taime. I te pou anga ta matou utunga, kua akaruke  te maata anga ia matou i te are auri ma te inangaro maata rava atu kia tavini ia Iehova. Tae mai ki teia ra, e manganui o taua pupu mapu Kite ra te tavini tiratiratu nei ia Iehova.

I muri ake i te akaruke anga i te are auri, kua oki atu au i te noo ma toku nga metua. I muri poto ua mai, kua kite mai au ia Veera, e Kite maroiroi, koi papetito ua akenei. Kua akaipoipo maua i te 1957.

Tetai Aiai Tei Taui i to Maua Oraanga

I tetai aiai ia maua e atoro ra i tetai au taeake tau mei te opati manga, kua pati mai tetai ia ratou ia maua me ka inangaro maua i te aere ki runga i te angaanga kotinga. I te pure anga i te po katoa, kua ringi atu au i te manga e kua karanga atu e ae. Te tomo atu anga ki roto i te angaanga orometua tamou te aiteanga ka akaruke mai i taku angaanga e meitaki tikai te moni, inara kua akakoro rai maua i te tuku i te Patireia na mua i roto i to maua oraanga. E 23 oku mataiti e e 19 o Veera i to maua akamataanga i te angaanga tutaka i roto ia Titema 1957. E toru mataiti kua rekareka maua i te atoro anga e te akamaroiroi anga i te au putuputuanga no to Iehova iti tangata i Vinirani.

I te tuanga openga o te 1960, kua tae mai taku patianga kia aere atu ki te Apii Pipiria Punanga Tiaki o Gileada i Brooklyn, New York. E toko toru matou mei Vinirani te ka aere atu ki tetai apiianga takake e tai ngauru marama no te tereni anga i roto i te akaaereanga o te manga. Kua noo mai ta matou au vaine ki te kainga e kua angaanga i te opati manga o Vinirani.

I mua ua atu i akamutu ei te apii, kua akakiteia mai kiaku kia ripoti atu ki te opati o Nathan H. Knorr, koia te akaaere ra i taua taime i te angaanga a te Au Kite o Iehova takapini i te ao nei. Kua oronga mai te Taeake ko Knorr kiaku e taku vaine i tetai tukuanga angaanga mitinari i roto i te Repapuriki Malagasy, tei kiteaia i teianei e ko Matakatika. Kua tata atu au kia Veera, i te ui atu anga eaa tona manako no runga i taua tukuanga angaanga, e kua pau viviki mai aia, “Ae.” I toku oki atu anga ki Vinirani, kua rapu maua i te akapapa no tetai oraanga i Matakatika.

Rekareka e te Taitaia

I roto ia Tianuare 1962 kua rere maua ki Antananarivo, te oire maata o te enua, te aao ra i te au pare uruuru e te au pereue teimaa, no te mea i akaruke maua i te tuatau anu o Vinirani. I roto i te vera toropika o Matakatika, kua taui viviki maua i to maua tu kakau. To maua are mitinari mua e are meangitika ua e tai pia moe. Te reira takere tetai tokorua mitinari, e no reira kua moe maua ko Veera i runga i te porotito.

Kua akamata maua i te apii i te reo Varani, tetai reo tikai o Matakatika. E ngata tikai teia no te mea kare oki maua e tuatua ana i te reo o to maua tangata ikuiku, te Tuaine ko Carbonneau. Kua tuatua Papaa aia i te apii anga ia maua i te reo Varani, inara kare oki a Veera e tuatua Papaa ana. E no reira kua uri au i te au ikuikuanga a te Tuaine ko Carbonneau i roto i te reo Vinirani no Veera. E oti kua kite mai matou e marama meitaki atu a Veera i te au tuatua ngata aere i roto i te reo Tuiterani, e no reira kua akataka atu au i te karama Varani kiaia i roto i te reo Tuiterani. Kare i roa ana te tere meitaki ra maua ki mua i roto i te reo Varani e kua akamata maua i te apii i te reo Malagasy, te reo o te reira ngai.

Taku apii Pipiria mua i roto i te reo Matakatika koia oki ma tetai tangata tei kite ua i te tuatua Malagasy. Kua akara au i te au irava Pipiria i roto i taku Pipiria Vinirani, e oti kua kimi maua i taua au irava i roto i tana Pipiria Malagasy. E meangiti ua taku i rauka i te akamarama kiaia no runga i te au tuatua tapu, inara kare i roa ana kua tupu te tuatua  mou Pipiria i roto i te ngakau o tera tangata e kua tere atu aia ki te papetitoanga.

I te 1963, kua atoro mai a Milton Henschel mei te opati maata no te Au Kite o Iehova i Brooklyn ia Matakatika. I muri poto ua mai, kua akamataia tetai opati manga ou i Matakatika, e kua ikiia au e ko te akaaere manga, kapiti mai ki taku angaanga ei akaaere kotinga e te tapere. I roto i taua taime ra, kua akameitaki maata a Iehova ia maua. Mei te 1962 ki te 1970, kua tupu te numero o te au papuritia Patireia i Matakatika mei te 85 ki te 469.

I to maua oki mai anga mei te angaanga orometua papuriki i tetai ra i te 1970, kua kite mai maua i tetai pepa i to maua ngutupa te akaue ra i te au mitinari katoatoa o te Au Kite o Iehova kia ripoti ki te opati o te minita o roto. I reira kua akakite mai tetai opita maata kia matou e kua akaue te kavamani kia viviki matou i te akaruke i te enua. I toku ui atu anga eaa te kino i umuumuia ai i toku akaateaanga, kua karanga mai te opita maata: “E Mr Kuokkanen, kare aau tarevake i rave.”

“E varu mataiti ia matou i konei,” i na ko atu ei au. “Ko teia to matou kainga. Kare e rauka ua ia matou i te akaruke akapera ua.” Noatu ta maua au tautaanga, kua umuumuia te au mitinari katoatoa kia akaruke i roto i te epetoma. Kua tapiriia te manga, e kua akamata tetai Kite no te reira ngai i te akono i te angaanga. I mua ake i akaruke ei i to matou au taeake akaperepere i Matakatika, kua rauka ia maua tetai tukuanga angaanga ou, ki Ukanata.

Akamata Akaou Anga

Nga mea ra i muri ake i te akarukeanga mei Matakatika, kua tae atu maua ki Kampala, te oire maata o Ukanata. Kua viviki maua i te apii i te reo Luganda, e reo ma tetai imene anga manea rai te tu inara e ngata tikai i te apii. Kua tauturu mai tetai au mitinari ke atu ia Veera i te apii na mua i te reo Papaa, e i roto i taua reo ra kua rauka ia maua i te tutu meitaki aere.

Te reva vera, e te mauu o Kampala kua kino roa ki runga i te oraanga pae kopapa o Veera. E no reira kua rauka ia maua i tetai tukuanga angaanga i Mbarara, tetai taoni i Ukanata e e maru atu te reva. Ko maua te nga Kite mua i reira, e i to maua ra mua i runga i te angaanga orometua, kua akameitakiia maua ma tetai tupuanga meitaki. Te tuatua ra au ki tetai tangata i roto i tona ngutuare e kua aere mai tana vaine ki vao mei te ngai tunu kai. Ko Margaret tona ingoa, e no te akarongorongo aia i taku tuatua akamataanga. Kua akamata a Veera i te apii i te Pipiria kia Margaret, tei  akono i tetai tereanga meitaki i te pae vaerua. Kua papetitoia aia e kua riro mai ei papuritia maroiroi no te Patireia.

Ta Anga i Runga i te Au Mataara

I te 1971 kua takore te tamaki a te tangata nei i te au i Ukanata. I tetai ra kua tupu tetai tamakianga i te pae mai i to maua are mitinari i Mbarara. Ko te reira te taime i tupu ei te tupuanga kiaku tei akatakaia i te akamataanga o teia tua.

Tei te kainga mitinari takere a Veera i toku tae atu anga i muri ake i te totoroanga e mamao te aere anga i roto i tetai vaarua, uunaia mei te au vaeau. I tetai ope o te are, kua patu maua i tetai “punanga” mei te au roi e te au apinga no te are. E tai epetoma kua noo ua maua ki roto i te are, akarongo anga i te nuti i runga i te ratio. Tetai taime e pana mai ana te au katiriti mei te au paruru ia maua e piko ra ki raro i roto i to maua punanga. I te po kare maua i ta ka ana i te au mori, uuna anga kia kore e kitea mai e tei roto maua i te are. I tetai taime, kua aere mai te au vaeau ki te ngutupa i mua e kua ava mai. Kua noo marie ua maua, te pure muteki ra kia Iehova. I te akamutu anga te tamakianga, kua aere mai to maua au tangata tupu i te akameitaki ia maua no to ratou turanga meitaki. Kua irinaki ratou e kua paruru a Iehova ia matou katoatoa, e kua akatika maua ki ta ratou.

Maru ua te au turanga e tae ki tetai popongi kua rongo matou ki runga i te ratio e kua arai te kavamani o Ukanata i te Au Kite o Iehova. Kua akakite mai te tangata ratio e kia oki katoatoa te Au Kite o Iehova ki ta ratou akonoanga i mua ana. Kua maro atu au i ta matou oroanga ki te au opita maata o te kavamani inara kare i puapinga ana. Kua aere atu au i reira ki te opati o te Peretiteni ko Idi Amin e kua pati atu i tetai araveianga kiaia. Kua akakite mai te vaine i mua e te angaanga ra te peretiteni. E maata toku taime i te oki atu anga, inara kare roa au i aravei ana i te peretiteni. Taopenga rai, tae kia Tiurai 1973 kua akaruke matou ia Ukanata.

Kua Riro te Tai Mataiti e Tai Ngauru

Te mea tangi tikai ta maua i kite mai i to maua tuaruia anga mei Matakatika kua tupu akaou kia maua i to maua akarukeanga i to maua au taeake Ukanata akaperepere. I mua ake i te aere atu anga ki ta maua tukuanga angaanga ou i Tunekara, kua aere maua ki Vinirani. I reira, kua akakoreia ta maua tukuanga angaanga i Aperika, e kua karangaia mai kia maua kia noo ua ki Vinirani. I te akaraanga kua akamutu ta maua angaanga ei nga mitinari. I Vinirani, kua tavini maua ei nga painia takake e oti ki roto akaou i te angaanga kotinga.

Tae ki te 1990 kua meangiti mai te patoianga ki te angaanga i Matakatika, e kua poitirere maua i te pati anga mai te opati maata i Brooklyn me ka rauka ia maua i te aere ki reira ei tukuanga angaanga e tai mataiti. Kua inangaro maua i te aere inara te aro atura e rua nga akaaoanga maata. Kua inangaroia kia akonoia toku papa pakari, e e au manamanata aere to Veera i te pae kopapa. Kua mii tikai au i te mateanga o toku papa i roto ia Noema 1990, inara te meitaki mai anga to Veera oraanga pae kopapa kua oronga mai te manakonakoanga kia maua i te oki atu anga ki roto i te angaanga mitinari. Kua oki atu maua ki Matakatika i roto ia Tepetema 1991.

E tai ua mataiti ta maua tukuanga angaanga i Matakatika, inara kua taeria atu te reira ki te tai ngauru. I taua taime ra, kua tupu te numero o te au papuritia mei te 4,000 ki te 11,600. Kua rekareka maata tikai au i te tavini anga ei mitinari. Inara, i tetai taime e taitaia ana au, i te manako anga me te akangere ra au i te au umuumuanga o taku vaine i te pae kopapa e te pae manako ngakau. Kua oronga mai a Iehova kia maua roa ai i te maroiroi i te aere ua atu. Taopenga mai, i te 2001 kua oki atu maua ki Vinirani, te ngai e angaanga nei maua i te opati manga. Te ririnui nei rai to maua maroiroi no te Patireia, e e moemoea ana rai maua ia Aperika. Te akakoro nei maua i te rave i ta Iehova anoano i te ngai ua ka tuku aia ia maua.​—Isaia 6:8.

[Mapu i te kapi 12]

(No runga i teia, akara i te puka)

VINIRANI

EUROPA

[Mapu i te kapi 14]

(No runga i teia, akara i te puka)

APERIKA

MATAKATIKA

[Mapu i te kapi 15]

(No runga i teia, akara i te puka)

APERIKA

UKANATA

[Tutu i te kapi 14]

To maua ra akaipoipoanga

[Au Tutu i te kapi 14,  15]

Mei te angaanga kotinga ki Vinirani, 1960 . . .

. . . ki te angaanga mitinari i Matakatika, 1962

[Tutu i te kapi 16]

Maua ko Veera i teia tuatau