Mme Akpan N̄kpọ Ẹtode Akpa Ikpehe Psalm
Ikọ Jehovah Enyene Uwem
Mme Akpan N̄kpọ Ẹtode Akpa Ikpehe Psalm
EWE enyịn̄ edidot n̄wed Bible oro enen̄erede otoro Andibot nnyịn, kpa Jehovah Abasi? Idụhe enyịn̄ en̄wen oro odotde akan Psalm, m̀mê Itoro. N̄wed Bible emi ọniọn̄de akan mi ọdọn̄ọ inem inem ikwọ, emi ẹbatde utịbe utịbe edu ye ikpọ edinam Abasi onyụn̄ etịn̄ ata ediwak ntịn̄nnịm ikọ. Ediwak ikwọ oro ẹwụt nte eketiede mme andiwet ke idem ke ini mmọ ẹkekụtde ndutụhọ. Se ẹwetde mi ẹketịbe ke n̄kpọ nte ufan̄ isua tọsịn kiet—ọtọn̄ọde ke eyo Moses tutu esịm ini oro nditọ Israel ẹkewọrọde ke ntan̄mfep. Moses, Edidem David, ye mbon en̄wen ẹkewet enye. Ẹdọhọ ke Ezra oku eketịm n̄wed emi nte enye odude idahaemi.
Toto ke eset, ẹbahade Psalm ẹsịn ke ikpehe ition: (1) Psalm 1-41, (2) Psalm 42-72, (3) Psalm 73-89, (4) Psalm 90-106, ye (5) Psalm 107-150. Ibuotikọ emi eneme akpa ikpehe n̄wed emi. Ẹdọhọ ke Edidem David eke Israel eset ekewet kpukpru psalm oro ẹdude ke ikpehe emi ke mîbọhọke psalm ita kpọt ke enye mîkewetke. Owo ifiọkke mme andikewet Psalm 1, 10, ye 33.
“ABASI MI EDI AKWA ITIAT MI”
Ke akpa psalm ama ọkọdọhọ ke owo eke amade mbet Jehovah ayadat esịt, udiana psalm etịn̄ n̄kpọ aban̄a Obio Ubọn̄. * N̄kpeubọk oro ẹnamde ẹnọ Abasi ẹyọyọhọ ikpehe psalm emi. Ke uwụtn̄kpọ, Psalm 3-5, 7, 12, 13, ye 17 ẹdi eben̄e oro David anamde ọnọ Abasi ete osio imọ ke ubọk mme asua. Psalm 8 owụt nte Jehovah enen̄erede okpon ke ubọn̄, ke ẹmende ẹdomo ye nte owo ekpride.
David ọkwọ aban̄a Jehovah nte Andikpeme ikọt esie, ete: “Abasi mi edi akwa itiat mi; nyọbuọt idem mi ke enye.” (Psalm 18:2) Ẹtoro Jehovah nte Andibot ye Ọnọ-Ibet ke Psalm 19, nte Andinyan̄a ke Psalm 20, ye nte Andinyan̄a Edidem emi enye eyetde aran ke Psalm 21. Psalm 23 owụt ke enye edi Akwa Ekpemerọn̄, ke ini Psalm ọyọhọ 24 owụtde ke enye edi ubọn̄ ubọn̄ Edidem.
Mme Mbụme N̄wed Abasi Oro Ẹbọrọde:
2:1, 2—Nso “ikpîkpu n̄kpọ” ke mme idụt ẹkere? “Ikpîkpu n̄kpọ” emi edi udọn̄ oro mme andikara ẹnyenede ndika iso n̄kara. Emi edi ikpîkpu koro uduak mmọ oyokpu. Nte mme obio ẹkeme ndinen̄ede ndori enyịn ke iyokụt unen ke ini mmọ ẹdahade ẹda “ẹdụk odu ẹban̄a Jehovah ye Messiah esie”?
2:7—Nso idi ‘ewụhọ Jehovah’? Ewụhọ emi edi ediomi oro aban̄ade Obio Ubọn̄, emi Jehovah anamde ye edima Eyen esie, kpa Jesus Christ.—Luke 22:28, 29.
2:12—Didie ke mme andikara mme idụt ẹkeme ‘nditịm Eyen inua’? Ke eyo oro ẹkewetde Bible, ntịminua okowụt ke owo edi ufan ye owo onyụn̄ owụt ke owo ọsọn̄ọ ada ye ufan esie. Ẹkesida ntịminua ẹdara isenowo. Ẹdọhọ ndidem ererimbot ẹtịm Eyen inua—oro edi, ẹda enye nte Edidem Messiah.
3:ikọ enyọn̄ ibuotn̄wed—Nso idi ufọn ikọ enyọn̄ ibuotn̄wed oro ẹdude ke ndusụk psalm? Ndusụk ini mmọ ẹsinam ẹfiọk andiwet psalm oro ẹnyụn̄ ẹnam ẹfiọk se iketịbede ke ini ẹkewetde enye, kpa nte ẹwụtde ke Psalm 3. Ikọ enyọn̄ ibuotn̄wed ekeme n̄ko ndinam uduak m̀mê ufọn ikwọ oro an̄wan̄a (Psalm 4 ye 5), ọkọrọ ye ndusụk item ẹban̄ade ikwọ oro (Psalm 6).
3:2—Nso idi “Selah”? Ẹkere ke ikọ emi ada aban̄a itie emi anade ẹtre ikwọ, edide enye emi ẹkwọde ke uyo kpọt, m̀mê enye emi ẹbrede ke ndido man owo odop uyo etie ekere n̄kpọ. Ẹkeda ini emi ẹtrede ikwọ mi ẹnam ekikere m̀mê ntụk ikwọ oro ọwọrọ ada. Ufọn idụhe ndikot ikọ emi ke ini okotde n̄wed Psalm ke otuowo.
11:3—Mme adaha ewe ẹwụre? Mme adaha emi ẹdi itiat idakisọn̄ emi n̄kaowo ẹdorode—oro edi ibet, ewụhọ, ye unenikpe. Ke ini ẹbiatde mme n̄kpọ emi, ndutịme oyodu ke obio ndien unenikpe ididụhe. Ke mme utọ idaha ntre, “eti owo” enyene ndiberi edem ke Abasi ofụri ofụri.—Psalm 11:4-7.
21:3—Nso ke “anyanya eti gold” ada aban̄a? Owo itịn̄ke m̀mê emi ekedi ata anyanya m̀mê akada aban̄a ubọn̄ efen oro David ekenyenede ke ntak ediwak edikan esie. Nte ededi, udọn̄ikọ emi edi ntịn̄nnịm ikọ oro owụtde anyanya ubọn̄ oro Jehovah ọkọnọde Jesus ke 1914. Sia ẹdade gold ẹnam anyanya emi, oro owụt ke ubọn̄ esie okon̄ akan.
22:1, 2—Ekeme ndidi nso ikanam David ekere ke Jehovah ama ọkpọn̄ imọ? Mme asua ẹma ẹfịk David tutu ‘esịt esie atara nte mbukpa ọkwọk ke ufọt nsia esie.’ (Psalm 22:14) Ekeme ndidi eketie enye nte ke Jehovah ama ọkpọn̄ imọ. Ama etie Jesus n̄ko ntre ke ini ẹkekọn̄de enye ke eto ndutụhọ. (Matthew 27:46) Ikọ David owụt nte nnanenyịn akanamde enye etịn̄ ikọ sia enye edide owo. Nte ededi, akam esie oro ẹwetde ke Psalm 22:16-21 owụt ke David okosụk enyenyene mbuọtidem ke Abasi.
Se Nnyịn Ikpepde:
1:1. Ana nnyịn ifep ndisan̄a ye mbon oro mîmaha Jehovah.—1 Corinth 15:33.
1:2. Ana nnyịn idụn̄ọde n̄kpọ eke spirit kpukpru usen.—Matthew 4:4.
4:4. Owụt ọniọn̄ ndifara ke edeme ke ini esịt ayatde nnyịn mbak iditịn̄ se idituade n̄kpọfiọk ke akpatre.—Ephesus 4:26.
4:5. Uwa eke spirit nnyịn edidi “uwa eti ido” n̄kukụre edieke oro otode eti esịt ndien edu uwem nnyịn asan̄a ekekem ye se Jehovah oyomde.
6:5. Akakan ntak oro nnyịn ikpoyomde ndika iso ndu uwem ekpedi man itoro inyụn̄ ikọm Jehovah.—Psalm 115:17.
9:12. Jehovah oyom mbon oro ẹduọkde iyịp owo man amia mmọ ufen, edi enye eti “eseme mbon ukụt.”
15:2, 3; 24:3-5. Ana ata mme andituak ibuot ẹtịn̄ akpanikọ ẹnyụn̄ ẹfep edidọk ye edida un̄wọn̄ọ ke nsu.
15:4. Ana nnyịn inam se ikekeme man inam se ikọn̄wọn̄ọde idem ọkpọkọm imemke utom ndinam ntre, ibọhọke nnyịn idi idifiọk ke utọ en̄wọn̄ọ oro atuaha ye N̄wed Abasi.
15:5. Sia nnyịn idide mme andituak ibuot nnọ Jehovah, inaha ida okụk inam n̄kpọ ke idiọk usụn̄.
17:14, 15. ‘Mbon ererimbot emi’ ẹnen̄ede ẹsịn idem ke ndinyene inem inem uwem, ndidọ n̄wan nnyụn̄ nnyene nditọ ye ndinịm n̄kpọ-akpa nnọ nditọ. Se ikenen̄erede ibehe David ekedi ndinyene eti enyịn̄ ye Abasi man enye ekeme ‘ndise iso esie,’ m̀mê enyene mfọn Jehovah. Ke ini enye edidide edifiọk mme en̄wọn̄ọ Jehovah ye mme nsọn̄ọ esie, David ‘oyoyụhọ ke ndikụt mbiet Esie,’ m̀mê ndidat esịt sia Jehovah ama odu ye imọ. Ukem nte David, ndi ikpanaha iyak esịt nnyịn owụhọ ke mme n̄kpọuto eke spirit?
19:1-6. Edieke mme n̄kpọ-obot, emi mîkemeke nditịn̄ ikọ m̀mê ndikere n̄kpọ, ẹnọde Jehovah ubọn̄, n̄wan̄wadise nnyịn emi ikemede ndikere n̄kpọ, nditịn̄ ikọ, nnyụn̄ ntuak ibuot!—Ediyarade 4:11.
19:7-11. Mbet Jehovah ọnọ nnyịn ufọn didie ntem!
19:12, 13. Ndudue ye edikokoi nnam n̄kpọ ẹdi idiọkn̄kpọ oro anade nnyịn ifep idem.
19:14. Idịghe se inamde kpọt ke nnyịn ikpekere iban̄a, edi inyene ndikere n̄ko mban̄a se itịn̄de ye se ikerede.
“AFO OMỤM MI AKAMA KE MFỌNMMA [“NSỌN̄ỌNDA,” NW] MI”
Psalm 25 ye 26 owụt ke David ama enen̄ede ebiere ndisọn̄ọ nda. Enye ọkwọ ete: “Ndien ami nyasan̄a ke mfọn-mma [“nsọn̄ọnda,” NW] mi.” (Psalm 26:11) Ke ini enye ọkọbọn̄de akam eben̄e edifen nnọ, enye ọkọdọhọ ete: “Koro n̄kodopde uyo, mme ọkpọ mi ẹyemede ke ntuan̄a mi ofụri usen.” (Psalm 32:3) David ama ọnọ mbonima Jehovah nsọn̄ọ emi: “Enyịn Jehovah ese mbon eti ido, utọn̄ esie onyụn̄ ọbiọn̄ọ ọnọ eseme mmọ.”—Psalm 34:15.
Nso ufọn ke nditọ Israel ẹkebọ ntem ẹto item oro ẹnọde ke Psalm 37! Ndien nso ufọn ke nnyịn n̄ko ibọ ntem ito item emi, sia idude uwem ke “mme akpatre usen” editịm n̄kpọ emi! (2 Timothy 3:1-5) Ẹwet ntịn̄nnịm ikọ ẹban̄a Jesus Christ ke Psalm 40:7, 8 ẹte: “Sese, mmedi: ẹwet ẹban̄a mi ke ikpa-n̄wed. Mmama ndinam se afo amade, O Abasi mi, mbet fo ẹnyụn̄ ẹdu mi ke esịt.” Akpatre psalm oro odude ke ikpehe emi aban̄a eben̄e oro David akanamde ọnọ Jehovah ete an̄wam imọ ke ini nnanenyịn ekesịmde enye ke enye ama akanam idiọkn̄kpọ ye Bath-sheba. Enye ọkwọ ete: “Ama edi ami, afo omụm mi akama ke mfọnmma [“nsọn̄ọnda,” NW] mi.”—Psalm 41:12.
Mme Mbụme N̄wed Abasi Oro Ẹbọrọde:
26:6—Didie ke nnyịn isan̄a ikanade itieuwa Jehovah ke ndamban̄a usụn̄ nte David akasan̄ade? Itieuwa emi ada aban̄a uduak Jehovah ndibọ uwa ufak Jesus Christ nda nnyan̄a ubonowo. (Mme Hebrew 8:5; 10:5-10) Nnyịn isan̄a ikanade itieuwa Jehovah ke ndinyene mbuọtidem ke uwa oro.
29:3-9—Nso ke ẹdida uyo Jehovah ndomo ye enyene-uten̄e obuma oro atuakde enyọn̄ ọwọrọ? Ke nditịn̄ ibio ibio: Emi ọwọrọ akaka odudu Jehovah!
31:23—Didie ke ẹsio owo iseri usiene etieti? Usiene oro ẹtịn̄de mi edi ufen. Edinen owo ama anam ndudue, Jehovah esitụnọ enye. Sia owo iseri mîwọn̄ọkede ikpọn̄ idiọk usụn̄ esie, ẹnen̄ede ẹsio enye usiene etieti ke ndinọ enye ọkpọsọn̄ ufen.—Mme N̄ke 11:31; 1 Peter 4:18.
33:6—Nso idi “ibifịk” inua Jehovah? Ibifịk emi edi ukem n̄kpọ ye edisana spirit, m̀mê anamutom odudu Abasi, emi enye akadade obot ikpaenyọn̄. (Genesis 1:1, 2) Ẹkot enye ibifịk inua esie koro ẹkeme ndidọn̄ enye akanam mme n̄kpọ ke anyan ebiet, kpa nte ọkpọsọn̄ ibifịk oro owo ọduọkde ekemede ndika anyan ebiet.
35:19—Nso ke David ndiben̄e ete ẹkûyak mmọ eke ẹsuade imọ ẹyịp enyịn ọwọrọ? Ediyịp enyịn oyowụt ke mme asua David ẹkop inemesịt ndikụt nte idiọk odu oro mmọ ẹdụkde ẹban̄a enye okụtde unen. David ekeben̄e ete emi okûtịbe.
Se Nnyịn Ikpepde:
26:4. Oyowụt ke imenyene ọniọn̄ edieke ifepde ndidụk ndụk ye mbon mbubịk ke Intanet, mme owo ke ufọkn̄wed m̀mê ke itieutom nnyịn oro ẹnamde nte idi ufan nnyịn man ẹbian̄a nnyịn, mbon mfiakedem oro ẹnamde nte idi nti owo, ye mbon oro ẹdude uwem esịt iba.
26:7; 35:18; 40:9. Ana itoro Jehovah an̄wan̄wa ke mme mboho Christian.
26:8; 27:4. Ndi nnyịn imesima ndidụk mme mbono esop Christian?
26:11, NW. Ke adan̄aemi David ọkọdọhọde ke imebiere ndika iso ‘nsọn̄ọ nda,’ enye ama eben̄e Abasi n̄ko ete afak imọ. Ke akpanikọ, nnyịn imekeme ndisọn̄ọ nda kpa ye unana mfọnmma nnyịn.
29:10. Jehovah nditie ke “ukwọ” owụt ke enye ọfiọk nte adade odudu esie anam n̄kpọ.
30:5. N̄wọrọnda edu Jehovah edi ima—idịghe iyatesịt.
32:9. Jehovah iyomke nnyịn itie nte horse ye mule oro ẹsidade n̄kpahainua enan̄ m̀mê ikpa ẹnọ ndausụn̄. Utu ke oro, enye oyom nnyịn imek ndikop uyo esie ke ntak emi ifiọkde uduak esie.
33:17-19. Idụhe ukara owo, inamke n̄kpọ m̀mê enye okop odudu adan̄a didie, emi ekemede ndida edinyan̄a ndi. Nnyịn inyene ndibuọt idem ke Jehovah ye ke Obio Ubọn̄ esie.
34:10. Nso nsọn̄ọ ke emi edi ntem ọnọ mbon oro ẹnịmde n̄kpọ Obio Ubọn̄ akpa ke uwem mmọ!
39:1, 2. Ke ini mme idiọkowo ẹyomde ndifiọk n̄kpọ mban̄a ekemmọ mme andinịm ke akpanikọ man ẹnam mmọ idiọk, oyowụt ifiọk ‘ndida n̄kpaha n̄kpeme inua nnyịn’ nnyụn̄ n̄kịbi inua.
40:1, 2. Nditie mbet Jehovah ekeme ndin̄wam nnyịn iyọ mfụhọ inyụn̄ ‘iwọrọ ke obube nsobo, ye ke okpụk.’
40:5, 12. Ke itide ke edidiọn̄ nnyịn ‘ẹwak ẹkan se ikpabatde,’ afanikọn̄ m̀mê ndudue oro inamde idikemeke ndikan nnyịn, inamke n̄kpọ m̀mê mmọ ẹwak adan̄a didie.
“Ẹkọm Jehovah”
Nso ndọn̄esịt ye nsịnudọn̄ ke ibọ ntem ito akpa ikpehe psalm, emi edide Psalm 1 esịm 41! Edide iyọ ndutụhọ m̀mê esịt obiom nnyịn, akpa ikpehe psalm emi edide ubak okopodudu Ikọ Abasi mi ekeme ndinọ nnyịn odudu ye nsịnudọn̄. (Mme Hebrew 4:12) Mme psalm emi ẹnọ nti ndausụn̄ ke nte ikpodude uwem, ẹnyụn̄ ẹsọn̄ọ ẹtịn̄ ẹnọ nnyịn ediwak ini ke inamke n̄kpọ m̀mê nso mfịna ke isobo, Jehovah idikpọn̄ke nnyịn.
Akpa ikpehe psalm etre ye ikọ emi: “Ẹkọm Jehovah Abasi Israel, ke nsinsi nsinsi. Amen, ye Amen.” (Psalm 41:13) Ke ima ikodụn̄ọde akpa ikpehe psalm emi, nte oro inamke nnyịn ikọm m̀mê itoro Jehovah?
[Ikọ idakisọn̄]
[Se Ẹwetde ke Ikpọ Abisi ke page 19]
Edieke anana-uwem edibotn̄kpọ ọnọde Jehovah ubọn̄, n̄wan̄wadise nnyịn!
[Ndise ke page 17]
David ekewet n̄wakn̄kan ke otu Psalm 1 esịm 41
[Ndise ke page 18]
Ndi ọmọdiọn̄ọ psalm emi ọdọhọde ke Jehovah edi Akwa Ekpemerọn̄?
[Ndise ke page 20]
Kûyak usen ndomokiet ebe eke mûdụn̄ọkede n̄kpọ eke spirit
[Ebiet Ẹdade Ndise Ẹto ke page 17]
Mme ntantaọfiọn̄: Ẹbọ ẹto United States Naval Observatory
[Ebiet Ẹdade Ndise Ẹto ke page 19]
Mme ntantaọfiọn̄, page 18 ye 19: Ẹbọ ẹto United States Naval Observatory
[Ebiet Ẹdade Ndise Ẹto ke page 20]
Mme ntantaọfiọn̄: Ẹbọ ẹto United States Naval Observatory