Linzwi la Jehova Ki Le Li Pila

Ze Zwile Mubano mwa Buka ya Bulalu ni Buka ya Bune ya Lisamu

WALISAMU na buzize Mulimu mwa tapelo kuli: “Kana sishemo sa hao, mo si ka bulelwa ki mwa mayumbelo? Ni ku sepahala kwa hao, mo ku sinyehile?” (Samu 88:11) Ku si na kuli cwañi, kalabo ki awa. Ha lu koni ku lumbeka Jehova, inge lu shwile. Ku lumbeka Jehova ki lona libaka le linde le lu pilela, mi ku ba ni bupilo ku swanela ku lu susueza ku mu lumbeka.

Mwa buka ya Bulalu ni ya Bune ya Lisamu, kona mo ku fumaneha Samu 73 ku isa 106, mi lisamu ze li lu fa mabaka a mañata ha lu swanela ku lumbeka Mubupi ni ku kanyisa libizo la hae. Ku nahanisisa lisamu ze ku lukela ku lu tusa ku itebuha hahulu “Linzwi la Mulimu” ni ku lu susueza ku mu lumbeka hahulu ni ku bolosola hande lipulelo ze lu mu lumbeka ka zona. (Maheberu 4:12) Kuli lu zibe ze ñata, ha lu nangeleñi pili mwa Buka ya Bulalu ya Lisamu.

“BUSWA BWA KA, KI KU SUTELELA KU MULIMU”

(Samu 73:1–89:52)

Lisamu za pili ze 11 za mwa buka ya bulalu ne li opezwi ki Asafi kamba ba bañwi ba mwa lubasi lwa hae. Pina ya pili i talusa ze ne bandusize Asafi kuli a si ke a yembululwa ki mihupulo ye fosahezi. Na konile ku eza katulo ye swanela. Na opezi kuli: “Na, buswa bwa ka, ki ku sutelela ku Mulimu.” (Samu 73:28) Mwa samu ye tatama yona Samu 74, Asafi na lilokile bakeñisa sinyeho ya Jerusalema. Lisamu 75, 76, ni 77 li swaniseza Jehova sina muatuli ya atula ka mulao, Mupilisi wa baishuwi, ni Ya Utwa litapelo. Samu 78 i tolongosha za bupilo bwa Maisilaele bwa kwamulaho ku zwa mwa miteñi ya Mushe ku yo li ti ni mwa mwa linako za Davida. Mi Samu 79 ki sililo sa ku lila ku sinyeho kwa tempele. Mi samu ye tatama yona Samu 80, ki tapelo ya ku kupa kuli Mulimu a kutise sinca batu ba hae. Samu 81 ki kutazo ya kuli batu ba utwe Jehova. Lisamu 82 ni 83 ki litapelo za ku kupa kuli Mulimu a timeze baatuli ba ba maswe hamohocwalo ni lila za batu ba hae.

Pina ya bana ba Kora, i li: “Moya wa ka u nyolilwe, u shukezwi malapa a [Muñ’a] Bupilo.” (Samu 84:2) Samu 85 ki kupo ya kuli Mulimu a fuyaule lihapwa ze kutile. Samu ye i bonisa hande-nde kuli limbuyoti za kwa moya li tusa hahulu ku fita za kwa mubili. Mwa Samu 86, Davida u kupa Mulimu kuli a mu babalele ni ku mu luta. Samu 87, ki pina ye opelelwa Sione ni ba ba pepezwi teñi mi i latelelwa ki Samu 88 ye li tapelo ku Jehova. Sishemo sa Jehova sa na bonisize ka ku itama bulikani ni Davida si koñomekilwe mwa Samu 89, ye ne opezwi ki Etani; ili yo mwendi ne li yo muñwi wa banna ba ba butali ba bane ba mwa miteñi ya Salumoni.—1 Malena 4:31.

 Lipuzo Za mwa Mañolo Za Alabiwa:

73:9—Ku taha cwañi kuli ba ba maswe “mulomo wa bona u lwanisa lihalimu, mi lilimi la bona li feza lifasi”? Bakeñisa kuli ba ba maswe ha ba na taba ni mutu ufi kamba ufi ya kwa lihalimu kamba ya fa lifasi, ha ba sitelangi mufaho fa ku nyaza Mulimu ka mulomo wa bona. Mi hape ba sawananga batu ka lilimi la bona.

74:13, 14—Ki lili fo Jehova ‘na pyatezi litoho za lidrakoni mwa mezi ni ku pyata toho ya leviatani’? “Faro mulena wa Egepita,” u bizwa ‘kwena ye tuna ye patami mwahal’a linuka za Nile.’ (Ezekiele 29:3) Kacwalo, Leviatani i kana ya swaniseza ba ba m’ata ba Faro. Ku pyatiwa kwa litoho za bona mwendi ku talusa ku tulwa kwa Faro ni mpi ya hae muta Jehova na lukuluzi Maisilaele ku ba zwisa mwa buzike bwa Egepita.

75:10—Pulelo ya “manaka” i talusañi? Manaka a folofolo ki lilwaniso ze m’ata. Kacwalo, pulelo ya “manaka” i swaniseza m’ata. Jehova u nanula manaka a batu ba hae, ili ku ba pahamisa, kono u ‘loba manaka a ba ba maswe.’ Lu lemuswa kuli lu si ke lwa nanulela manaka a luna mwahalimu, fo kikuli lu si ke lwa ikuhumusa kamba ku ikutwisisa. Bakeñisa kuli Jehova ki yena ya pahamisa, misebezi ya buikalabelo bwa mwa puteho i swanela ku ngiwa kuli i zwa ku yena.—Samu 75:7.

76:10—“Buhali bwa mutu” bu kona ku lumbeka cwañi Jehova? Muta Mulimu a tuhelela batu ku lu lwanisa ka buhali kabakala kuli lu batanga ba hae, litasezo ze cwalo li kona ku tahisa ze nde. Butata kaufela bo lu kana lwa kopana ni bona bu kana bwa lu luta ka linzila ze ñwi. Jehova u lu tuhelelanga fela kuli lu nyandiswe ku yo fita fo lu kona ku itutela lituto ze ñwi cwalo kipeto. (1 Pitrosi 5:10) ‘Ku halifa kwa mutu, ki ona mukwale wa itamile Mulimu.’ Ku cwañi haiba lu nyandiswa mane ku fitela lifu? Seo ni sona si kona ku lumbekisa Jehova kakuli ba ba lu bona inze lu itiisa ka busepahali ni bona hape ba kana ba kala ku kanyisa Mulimu.

78:24, 25—Ki kabakalañi manna ha i bizwa “buloto bwa lihalimu” ni “buhobe bwa lindume”? “Lindume” ze bulelwa fa ki mangeloi a kwa lihalimu. Kono bubeli bwa zona lipulelo ze ha li talusi kuli manna ne li sico sa mangeloi. Ne li “buloto bwa lihalimu” bakeñisa kuli ne bu zwa kwa lihalimu. (Samu 105:40) Mi bakeñisa kuli mangeloi kamba “lindume” li pila kwa lihalimu, pulelo ya kuli “buhobe bwa lindume” i kana ya talusa fela kuli buhobe bo ne bu zwa ku Mulimu, yena ya pila kwa lihalimu. (Samu 11:4) Hape mwendi Jehova na itusisize mangeloi ha na fa Maisilaele manna.

82:1, 6—“Milimu” ni “bana ba Muambakani ya Pahami” ki bomañi? Bubeli bwa lipulelo ze kaufela li ama kwa baatuli ba batu mwa Isilaele. Lipulelo ze za swanela bakeñisa kuli baatuli bao ne ba na ni ku sebeza sina babuleli ba Mulimu ni bayemeli ba hae.—Joani 10:33-36.

83:2—Ku talusañi ‘mutu ha nanula toho’? Kezo yeo i swaniseza ku itukiseza ku itusisa m’ata kamba k’u nga muhato, hañata ka mulelo wa ku hanyeza, ku lwanisa, kamba ka ku hatelela ba bañwi.

Ze Lu Ituta:

73:2-5, 18-20, 25, 28. Ha lu swaneli ku shwela muna ba ba maswe ha ba kondisa za bona ni ku likanyisa linzila za bona za sihedeni. Ba ba maswe ba yemi fa sibaka se si  telela. Kaniti ba ka ‘wisezwa fafasi mi ba ka yundelela.’ Hape bakeñisa kuli bumaswe ha bu koni ku toolwa mwa puso ya batu ye si ka petahala, niha ne lu ka kaliketa cwañi ni cwañi ku bu felisa, buikatazo bwa luna ne bu ka ba bwa mbango. Sina Asafi, lu ka eza hande ha lu ka tiyela bumaswe ka ku “sutelela ku Mulimu” ni ka ku ba ni silikani se sinde ni yena.

73:3, 6, 8, 27. Lu lukela ku ambuka muikuhumuso, buikangabeki, busomi, ni ku ikuhumuseza buputeleli. Lu swanela ku eza cwalo nihaike kuli ku ba ni mikwa ye cwalo ku kana kwa bonahala inge ko ku tusa.

73:15-17. Haiba lu bilaezwa ki taba ye ñwi cwalo, lu swanela ku ambuka ku bulelela mañi ni mañi za mihupulo ya luna yeo ye zinga. Ku ‘bulela taba ye cwalo’ ku kana kwa zwafisa fela ba bañwi. Lu swanela ku yeya lipilaelo za luna ka ku iketa ni ku li felisa ka ku eza siango ni balumeli ka luna.—Liproverbia 18:1.

73:21-24. Mutu ya ‘filikanyiwa’ ki ku bonahala ku kondisa kwa ba ba maswe u eza likezo ze swana ni za lifolofolo ze si na ngana. Wo ki muhato wa ka kayeye, o ezwa ka ku ya ka mwa ikutwela fela mutu. Ku fita ku ikumbuta ba ba maswe, luna lu swanela ku etelelwa ki kelezo ya Jehova, ku ba ni sepo ye tezi ya kuli ‘u ka lu swala kwa lizoho la bulyo’ mi u ka lu tusa. Ku zwa fo, Jehova ‘u ka lu amuhela mwa kanya,’ ili ku talusa kuli u ka lu tisa mwa silikani se sinde ni yena.

77:6. Ku ikupuza hahulu litaba za kwa moya ni ku li batisisa ka tokomelo ku tokwa kuli lu ba nge ni nako ya ku ituta ni ku yeya. Kacwalo ki kwa butokwa hahulu he kuli lu tomahanyange nako ya ku ba lu nosi!

79:9. Jehova wa teelezanga kwa litapelo za luna, sihulu haiba ki za ku keniswa kwa libizo la hae.

81:13, 16. Ku teeleza kwa linzwi la Jehova ni ku zamaya mwa linzila za hae ku tahisa limbuyoti ze ñata.—Liproverbia 10:22.

82:2, 5. Ku atula ka silibonda ku tahisa kuli ‘mitomo ya lifasi’ i nyanganye. Likezo ze si ka luka li undunganyanga buiketo bwa batu.

84:1-4, 10-12. Bañoli ba lisamu ne ba lata hahulu ndu ya Jehova ya milapelo mi ne ba tabela hahulu sebelezo ya bona ye ipitezi. Kacwalo, ba lu tomezi mutala wa ku likanyisa.

86:5. Lu lukela ku ba ba ba tabile luli bakeñisa kuli Jehova wa “lata ku swalela”! Nako kaufela u iteekezi ilikuli a kone ku shemuba muezalibi ya bakile.

87:5, 6. Kana ba ba ka fiwa bupilo mwa Paradaisi ya fa lifasi-mubu ba kabe ba zibile mabizo a ba ba zuselizwe kwa bupilo bwa kwa lihalimu? Litimana ze li bonisa kuli mwendi ba kabe ba a zibile.

88:13, 14. Haiba kalabo kwa tapelo ya luna ya za butata bo buñwi cwalo i bonahala ku liyeha, mwendi ku kana kwa talusa kuli Jehova u bata kuli lu bonise luli kuli lu mu sepile ka ku tala.

“MU ITUMELE KU YENA, MI MU LUMBEKE LIBIZO LA HAE”

(Samu 90:1–106:48)

Mu nyakisise mabaka a fitana-fitana ha lu swanela ku lumbeka Jehova, a bonisizwe mwa buka ya bune ya lisamu. Mwa Samu 90, Mushe u bonisa shutano ye mwahal’a ku ba teñi kwa “mulena wa kamita” ni bupilo bwa makutelakaufi bwa batu. (1 Timotea 1:17) Ka ku ya ka Samu 91:2, Mushe u bulela kuli Jehova ki ‘mapilelo a hae ni sisabelo sa hae’—yena Simbule sa silelezo ya hae. Lisamu ze tatama li sikai li bulela za tulemeno to tu nde twa Mulimu, mihupulo ya hae ye pahami ni za misebezi ya hae ye komokisa. Lipina ze talu li tabeleza ka pulelo ya kuli “[Muñ’a] Bupilo wa busa.” (Samu 93:1; 97:1; 99:1) Ha bulela kuli Jehova ki Mubupi wa luna, walisamu u lu mema kuli lu ‘itumele ku Yena, mi lu lumbeke Libizo la hae.’—Samu 100:4.

Mulena ya saba Jehova u swanela ku zamaisa cwañi litaba? Samu 101, ye ne i opezwi ki Mulena Davida, i fa kalabo. Samu ye tatama i lu bulelela kuli Jehova u ka ‘utwa tapelo ya bo mwelwa, mi h’a na ku nyenya tapelo ya bona.’ (Samu 102:17) Samu ya bu-103 i bulela za sishemo ni makeke a Jehova. Ka ku bulela za  pupo ya Mulimu ye ñata ya fa lifasi, walisamu na makalile kuli: “[Muñ’a] Bupilo, misebezi ya hao ki ye miñata cwañi! Kaufel’a yona i bonahala ku ezwa ka butali.” (Samu 104:24) Lipina ze peli ze ungula Buka ya Bune li lumbeka Jehova kabakala misebezi ya hae ye komokisa.—Samu 105:2, 5; 106:7, 22.

Lipuzo Za mwa Mañolo Za Alabiwa:

91:1, 2—“Mukunda wa Muambakani ya Pahami” kiñi, mi lu kona cwañi ku ‘yaha’ teñi? Pulelo ye i swaniseza sibaka sa kwa moya sa masabelo ni buiketo—ona muinelo o sileleza kwa likozi za kwa moya. Sibaka seo ki mukunda bakeñisa kuli ha si zibahali ku bani ba ba sa sepi Mulimu. Lu yaha ku Jehova ka ku itinga ku yena ku ba ona mapilelo ni masabelo a luna, ka ku mu lumbeka sina yena Mubusi yo Mutuna wa pupo kaufela, ni ka ku kutaza taba ye nde ya Mubuso. Lu ikutwa ku ba ba ba silelelizwe kwa moya bakeñisa ku ziba kuli Jehova kamita u itukiselize ku lu tusa.—Samu 90:1.

92:12—Ki ka mukwa ufi ba ba lukile ha ba “konda sina nzalu”? Kota ya nzalu i zibahala ka ku beya hahulu miselo. Mutu ya lukile u swana ni kota ya nzalu kakuli wa sepahala ku Jehova mi u zwelapili ku beya “miselo ye minde,” ye kopanyeleza ni misebezi ye minde.—Mateu 7:17-20.

Ze Lu Ituta:

90:7, 8, 13, 14. Kamita ha lu eza sibi lu sinyanga silikani sa luna ni Mulimu wa niti. Libi ze patilwe li fa nalela ku yena. Kono haiba lu baka luli mi lu tuhela mikwa ya luna ya buezalibi, Jehova u ka lu shemuba, mi ‘u ka lu kulisa za sishemo sa hae.’

90:10, 12. Bakeñisa kuli bupilo ki bwa makutelakaufi, lu swanela ku “bala mazazi a luna.” Kamukwaufi? Ka ku isa ‘lipilu ku ze talifisa,’ kamba ka ku ba ni butali ili ku bona teñi kuli mazazi a luna a siyezi, ha lu a sinya-sinyi fela, kono lwa itusisa ona ka nzila ye tabisa Jehova. Kuli lu eza cwalo, lu tokwa ku toma likonkwani za kwa moya ni ku itusisa hande nako ya luna.—Maefese 5:15, 16; Mafilipi 1:10.

90:17. Kwa lukela ku lapela kuli Jehova a lu “kondiseze musebezi wa mazoho a luna” ni ku foyaula buikatazo bwa luna mwa bukombwa.

92:14, 15. Ka ku ba baituti ba Linzwi la Mulimu ba ba na ni tukufalelo ni ka ku kopananga kamita ni batu ba Jehova, basupali ba ka zwelapili ku “nuna ni ku ba ba banca, NW”—ku ba ni m’ata a matuna kwa moya—mi ba ka ba butokwa hahulu mwa puteho.

94:19. Ibe kuli ki libaka lifi kamba lifi le li tisa kuli lu be ni ‘minahano ye miñata,’ ku bala ni ku yeya ‘likutazo’ za mwa Bibele ku ka lu tiisa.

95:7, 8. Ku utwa likelezo za mwa Mañolo, ku li iseza pilu, ni ku li mamela ku ka lu sileleza kuli lu si ke lwa tatafaza lipilu za luna.—Maheberu 3:7, 8.

106:36, 37. Litimana ze li bonisa kuli ku lapela maswaniso ku swana ni ku ciseza badimona sitabelo. Se si bonisa kuli mutu ya itusisanga maswaniso u kana a taekwa ki badimona. Bibele i lu eleza kuli: “Mu itibelele kwa milimu ya buhata.”—1 Joani 5:21.

“A Mu Lumbeke [Muñ’a] Bupilo”

Lipina ze talu za mafelelezo za Buka ya Bune ya Lisamu li ungula ka kelezo ye li: “A mu lumbeke [Muñ’a] Bupilo.” Mi hape samu ya mafelelezo ya Buka ya Bune ya Lisamu i pukula ka yona pulelo ye swana yeo. (Samu 104:35; 105:45; 106:1, 48) Mane, yona pulelo ya kuli: “A mu lumbeke [Muñ’a] Bupilo” i kuta-kutezi mwa Buka ya Bune ya Lisamu.

Kaniti lu na ni mabaka a mañata ha lu swanela ku lumbeka Jehova. Lisamu 73 ku isa 106 li lu file litaba ze ñata ze lu tokwa ku nahanisisa, ili ku yubokisa lipilu za luna ka buitumelo ku Ndat’a luna wa kwa lihalimu. Ha lu nahana za sa lu ezelize kaufela ni za ka lu ezeza kwapili, kana ha lu swaneli ku ‘lumbeka Muñ’a Bupilo’ ka m’ata a luna kaufela?

[Siswaniso se si fa likepe 10]

Sina Asafi, lwa kona ku tiyela bumaswe ka ku “sutelela ku Mulimu”

[Siswaniso se si fa likepe 11]

Faro na tuzwi fa Liwate Le Li Fubelu

[Siswaniso se si fa likepe 11]

Kana mwa ziba libaka manna ha i bizwa “buhobe bwa lindume”?

[Siswaniso se si fa likepe 13]

Ki nto mañi ye lu tusa ku felisa ‘minahano ye miñata’ ya luna?