Go na content

Go na table of contents

Edepenti fu a di fu dri èn a di fu fo pisi fu a buku Psalm

Edepenti fu a di fu dri èn a di fu fo pisi fu a buku Psalm

A Wortu fu Yehovah de libilibi

Edepenti fu a di fu dri èn a di fu fo pisi fu a buku Psalm

A PSALM SKRIFIMAN aksi Gado na ini wan begi: „A bun-ati fu yu sa meki bekènti na beripe? A getrowfasi fu yu sa meki bekènti na a presi pe libisma e pori gowe?” (Psalm 88:11) A no de fu taki dati a piki tapu den aksi disi na nôno. Efu wi no de na libi, wi no man prèise Yehovah. A moro bun reide fu san ede wi wani tan na libi, na fu di wi wani prèise Yehovah, èn a libi di wi abi, musu meki taki wi wani prèise en.

Na ini a di fu dri èn a di fu fo pisi fu Psalm, yu abi Psalm kapitel 73 te go miti kapitel 106. Drape wi kan feni bogobogo reide fu gi grani na a Mekiman èn fu prèise en nen. Te wi e denki dipi fu den psalm disi, dan dati musu meki wi kisi moro warderi gi „a wortu fu Gado”, èn a musu meki wi prèise Gado moro (Hebrewsma 4:12). Meki wi poti ala wi prakseri fosi na a di fu dri pisi fu Psalm.

„A KON DI MI E KON KROSIBEI NA GADO, BUN GI MI”

(Psalm 73:1–89:52)

Asaf, noso tra sma na ini a famiri fu en, skrifi den fosi 11 singi fu a di fu dri pisi fu Psalm. A fosi singi, e sori san yepi Asaf, fu no lasi bribi di a ben abi wan fowtu denki. Asaf ben kon kisi wan yoisti denki. A e singi: „Mi fu mi sei, a kon di mi e kon krosibei na Gado, bun gi mi” (Psalm 73:28). Baka dati, wi kan leisi na ini Psalm 74, fa sma ben e sari taki Yerusalem kisi pori. Psalm 75, 76, nanga 77, e taki dati Yehovah na a regtfardiki Krutuman, a Frulusuman fu den safri-atisma, èn a Sma di e arki den begi fu wi. Psalm 78 e taki fu a historia fu Israel, fu a ten fu Moses te go miti a ten David. A di fu 79 Psalm e sori fa sma ben e sari fu di a tempel kisi pori. Dan yu abi Psalm 80, di de wan begi pe sma e aksi Gado fu frulusu a pipel fu en. Psalm 81 e gi sma deki-ati fu gi yesi na Yehovah. Psalm 82 nanga 83, na begi pe sma e aksi Gado fu strafu den kruka krutuman èn den feanti fu Gado.

„Mi sili kon swaki fu di a angri gi den fesidyari fu Yehovah”, na so den manpikin fu Korak singi (Psalm 84:2). Na ini Psalm 85, sma e aksi Gado fu blesi den wan di komoto na ini katibo. A psalm disi e sori krin taki blesi na yeye fasi warti moro leki blesi na skin fasi. Na ini Psalm 86, David e aksi Gado fu kibri en èn fu gi en leri. Psalm 87 na wan singi di abi fu du nanga Sion èn den wan di gebore drape. Baka dati, Psalm 88 e taki fu sani di sma e begi Yehovah. Psalm 89 e poti krakti tapu a bun-ati fu Yehovah di e kon na krin na ini a frubontu di A ben meki nanga David. A skrifiman fu a psalm disi na Etan, di ben kan de wan fu den fo koniman na ini a ten fu Salomo.—1 Kownu 4:31.

Piki tapu den aksi fu Bijbel:

73:9—Fa a kan taki den ogriwan ’opo den mofo na ini hemel, èn taki a tongo fu den e waka lontu na grontapu’? Fu di den ogriwan no abi lespeki gi nowan sma na hemel noso na grontapu, meki den no e draidrai fu opo den mofo fu fluku Gado. Nanga den tongo, den e taki ogri-ati lei fu libisma tu.

74:13, 14—O ten Yehovah ben ’broko na ede fu den bigi meti na ini se èn masi na ede fu a Lefiatan’? Bijbel e kari ’Farao, a kownu fu Egepte, a bigi meti na ini se, di e didon langalanga na mindrisei fu den Nijl-kanaal fu en’ (Esekièl 29:3). Kande a Lefiatan e prenki den makti man fu Farao. Soleki fa a sori, dan a masi di den ede fu den meti masi, wani taki dati Farao nanga en legre lasi krinkrin di Yehovah frulusu den Israelsma na ini katibo na Egepte.

75:4, 5, 10—San a wortu „tutu” wani taki dyaso? Den tutu fu wan meti na wan bun fetisani. Sobun, na agersi fasi a wortu „tutu”, wani taki makti noso krakti. Fu di Yehovah e opo den tutu fu en pipel meki den e kisi glori, ma te a abi fu du nanga den ogriwan, dan a e ’broko den tutu’ fu den. Wi e kisi a warskow fu no ’opo wi tutu hei’. Disi wani taki dati wi no musu kisi heimemre noso bigifasi. Fu di Yehovah na a sma di e meki libisma kisi glori, meki wi musu si den frantwortu di wi kisi na ini a gemeente, leki frantwortu di wi kisi fu en.—Psalm 75:7.

76:10—Fa „na atibron fu libisma” kan meki taki Yehovah kisi prèise? Te Gado e gi pasi taki libisma puru atibron na wi tapu fu di wi na futuboi fu en, dan dati kan abi bun bakapisi. Wi kan leri wan sani fu den problema di e miti wi. Yehovah e gi pasi taki wi e nyan pina so taki wi leri wan sani fu dati (1 Petrus 5:10). ’Gado e meki ensrefi moi, nanga a pikinso atibron di de ete’. Fa a de efu wi e pina so te taki wi dede te fu kaba? A sani disi sosrefi kan meki Yehovah kisi prèise, fu di sma kan bigin prèise Gado te den e si fa wi e horidoro na wan getrow fasi.

78:24, 25—Fu san ede Bijbel e kari mana „a nyanyan fu hemel” èn „a brede fu den maktiwan”? Dyaso, „den maktiwan” na den engel na hemel. Ma den wortu disi no wani taki dati mana na a nyanyan fu den engel. Den wortu „a nyanyan fu hemel” wani taki dati mana komoto fu hemel (Psalm 105:40). Fu di engel, noso „maktiwan” e tan na ini hemel, meki den wortu „a brede fu den maktiwan” e sori taki a nyanyan dati e komoto fu Gado di e tan na hemel (Psalm 11:4). A kan de so tu, taki Yehovah ben gebroiki engel fu gi den Israelsma mana.

82:1, 6—Suma na „den gado” èn den „manpikin fu a Moro Heiwan”? Den na den krutuman na ini Israel. A fiti fu kari den krutuman so, fu di den ben e taki gi Gado èn den ben e teki presi gi Gado.—Yohanes 10:33-36.

83:2—San a wani taki te wan sma e ’opo en ede’? A sani disi wani taki dati wan sma de klariklari fu sori en makti noso fu du wan sani. Nofo tron a sma e du disi fu gens trawan, fu feti nanga trawan, noso fu kwinsi trawan.

Sani di wi kan leri:

73:2-5, 18-20, 25, 28. Wi no musu dyarusu te sani e waka bun nanga den ogrisma, èn wi no musu bigin du den ogri sani di den e du. Den ogriwan de na tapu grati gron. Seiker den sa „tron wan brokopresi”. Onvolmaakti libisma tirimakti no man puru ogridu, sobun na fu soso wi ben o pruberi fu puru ogridu. Efu wi wani kakafutu gi ogridu neleki Asaf, dan a de wan koni sani fu „kon krosibei na Gado”, èn fu prisiri taki wi abi wan krosibei banti nanga En.

73:3, 6, 8, 27. Wi musu luku bun taki wi no e meki bigi, taki wi no abi heimemre, taki wi no e spotu trawan, èn taki wi no e bedrigi trawan. Wi no musu abi den fasi disi, srefi efu a gersi leki den o meki wi kisi wini.

73:15-17. Te wi bruya èn wi no man denki krin moro, dan wi no musu fruteri den bruya prakseri fu wi na ala sma. Efu wi ben o fruteri trawan den sani disi, dan dati kan meki den lasi-ati. Wi musu de korostu te wi o denki dipi fu den broko-ede fu wi, èn wi musu suku fu lusu den problema disi nanga a yepi fu wi Kresten brada nanga sisa.—Odo 18:1.

73:21-24. Te wi e ’atibron’ fu di a gersi leki sani e waka bun nanga den ogriwan, dan wi e du neleki meti di no abi frustan. Te wi e handri na so wan fasi, dan wi no e prakseri fosi, ma wi e du soso san wi e firi. Na presi fu handri so, wi musu teki a rai fu Yehovah, èn wi musu abi na overtoigi taki a sa ’hori wi na wi reti-anu’ èn taki a sa yepi wi. Boiti dati, Yehovah ’sa meki wi kisi glori’ fu di a sa meki wi kisi wan bun banti nanga en.

77:6. Efu wi wani sori taki wi e broko wi ede trutru nanga den tru tori fu Bijbel èn efu wi wani ondrosuku den sani dati finifini, dan wi musu teki ten fu studeri èn fu denki dipi. A de tumusi prenspari fu poti wan spesrutu ten fu de wi wawan so taki wi kan du den sani disi!

79:9. Yehovah e arki den begi fu wi, spesrutu te den abi fu du nanga a santa di a nen fu en musu kon santa.

81:13, 16. Te wi e arki Yehovah en sten, èn te wi e waka na tapu a pasi fu en, dan wi sa kisi bogobogo blesi.—Odo 10:22.

82:2, 5Kruktudu e meki „den fondamenti fu grontapu” degedege. Te sma e du kruktudu, dan dati e tyari bruya kon na ini a libimakandra.

84:1-4, 10-12. Den psalm skrifiman ben lobi a presi pe sma ben e anbegi Yehovah, èn den ben e breiti nanga den grani di den ben abi na ini a diniwroko. Disi na moi eksempre gi wi.

86:5. Wi kan de nanga tangi trutru taki Yehovah de „klariklari fu gi pardon”! A e suku iniwan buweisi di kan meki taki a kisi sari-ati gi wan sma di abi berow fu den fowtu di a meki.

87:5, 6A de so taki den sma di kisi wan opobaka na ini a Paradijs na grontapu, sa sabi a nen fu den sma di kisi wan opobaka fu libi na ini hemel? Den vers disi e sori taki a kan de so.

88:13, 14. Efu wi no e kisi piki wantewante te wi begi fu wan spesrutu problema, dan a kan de so taki Yehovah wani wi fu sori taki wi e dini en nanga wi heri ati.

„GI EN TANGI, ÈN PRÈISE EN NEN”

(Psalm 90:1–106:48)

Poti prakseri na den difrenti reide fu san ede wi kan prèise Yehovah, soleki fa a skrifi na ini a di fu fo pisi fu Psalm. Na ini Psalm 90, Moses e sori o bigi a difrenti de na mindri „a têgo Kownu” nanga libisma di e lasi libi te fu kaba (1 Timoteyus 1:17). Soleki fa Psalm 91:2 e sori, dan Moses e taki dati Yehovah na ’en kibripresi nanga en fortresi’, sobun Yehovah na a Sma di e kibri en. Wan tu fu den psalm di e kon baka dati, e taki fu den tumusi moi fasi fu Gado èn fu den wondruwroko fu en. Den e sori tu taki den prakseri fu Gado hei moro den di fu wi. Dri fu den psalm e bigin nanga den wortu „Yehovah srefi tron kownu” (Psalm 93:1; 97:1; 99:1). A psalm skrifiman e taki dati Yehovah na wi Mekiman, èn a e gi wi a kari fu „gi en tangi, èn prèise en nen”.—Psalm 100:4.

Fa wan tiriman di abi frede gi Yehovah, musu du en wroko? Wi kan feni a piki fu na aksi disi, na ini Psalm 101, di Kownu David skrifi. A psalm di e kon baka dati, e fruteri wi taki ’trutru Yehovah sa arki den begi fu den sma di lasi ala sani, èn a no sa wisiwasi den begi fu den’ (Psalm 102:17). A di fu 103 Psalm e poti prakseri na a bun-ati nanga a sari-ati fu Yehovah. A psalm skrifiman e prakseri den furu sani di Gado meki na grontapu te a e bari taki: „Den wroko fu yu furu srefisrefi, o Yehovah! Yu meki den alamala na wan koni fasi” (Psalm 104:24). Den tu lasti singi fu a di fu fo pisi fu a buku Psalm, e prèise Yehovah gi den wondruwroko fu en.—Psalm 105:2, 5; 106:7, 22.

Piki tapu den aksi fu Bijbel:

91:1, 2—San na „a kibripresi fu a Moro Heiwan”, èn fa wi kan ’tan’ drape? Na agersi fasi, disi na wan kibripresi pe sani e waka bun gi wi na yeye fasi. Disi wani taki dati wi e kisi kibri, so taki ogri no e miti wi na yeye fasi. A de wan kibripresi fu di den sma di no e frutrow tapu Gado no sabi a presi dati. Wi e meki Yehovah tron wi tanpresi, te wi e si en leki wi kibripresi nanga wi fortresi, te wi e prèise en leki a Moro Hei Tiriman fu hemel nanga grontapu, èn te wi e preiki a bun nyunsu fu a Kownukondre. Wi e firi taki wi e kisi kibri na yeye fasi, fu di wi sabi taki Yehovah de klariklari fu yepi wi ala ten.—Psalm 90:1.

92:12—Na sortu fasi den regtfardikiwan e „gro moi neleki wan palmbon”? A palmbon e gi froktu a heri yari. Wan regtfardiki sma de leki wan palmbon fu di a de opregti na ini Yehovah ai, èn a e tan gi „bun froktu”, sobun a e tan du bun wroko.—Mateyus 7:17-20.

Sani di wi kan leri:

90:7, 8, 13, 14. Ala ten te wi e meki fowtu, dan a banti di wi abi nanga a tru Gado e pori. Awinsi wi du wan sondu kibrikibri, toku wi no man kibri dati gi en. Ma te wi abi berow trutru èn te wi no e du na ogri moro, dan Yehovah sa feni wi bun baka, èn ’wi sa firi prisiri fu di a e sori wi bun-ati’.

90:10, 12. Fu di a libi syatu, meki wi musu „teri den dei fu wi”. Fa wi kan du dati? Wi kan du dati te wi kon „kisi wan ati fu koni”, noso te wi e handri na wan koni fasi, so taki den dei di wi abi fu libi ete, no de fu soso. Den dei fu wi no o de fu soso te wi e du sani di Yehovah feni bun. Disi wani taki dati wi musu si yeye afersi leki den moro prenspari sani na ini wi libi, èn wi musu gebroiki wi ten na wan koni fasi.—Efeisesma 5:15, 16; Filipisma 1:10.

90:17. A fiti fu begi Yehovah fu „meki a wroko fu wi anu kon de steifi”, èn fu blesi a muiti di wi e meki na ini a diniwroko.

92:14, 15. Te owrusma e studeri Gado Wortu fayafaya èn te den abi demakandra nanga a pipel fu Yehovah doronomo, dan den sa tan „fatu èn den sa tan moi”, iya, den sa tan tranga na yeye fasi, èn den sa de warti memre fu a gemeente.

94:19. Awansi sortu „broko-ede” wi abi, toku wi kan firi korostu te wi e leisi èn e denki dipi fu den sani na ini Bijbel di e gi „trowstu”.

95:7, 8Te wi e arki den rai fu Bijbel, te wi e poti prakseri na den, èn te wi de klariklari fu teki den rai, dan dati sa yepi wi fu no meki wi ati kon tranga.—Hebrewsma 3:7, 8.

106:36, 37. Den vers disi e sori taki te sma e anbegi kruktugado, dan dati de a srefi leki te den e tyari ofrandi gi ogri yeye. Disi e sori taki ogri yeye kan abi krakti tapu wan sma di e dini kruktugado. Bijbel e warskow wi fu „luku bun nanga kruktugado”.—1 Yohanes 5:21.

„Prèise Yah, un pipel!”

Den lasti dri singi fu a di fu fo pisi fu a buku Psalm, e kaba nanga a frumane disi: „Prèise Yah, un pipel!” A lasti singi fu a di fu fo pisi fu a buku Psalm e bigin nanga den wortu disi tu (Psalm 104:35; 105:45; 106:1, 48). Fu taki en leti, den wortu „Prèise Yah, un pipel!”, de fu feni furu tron na ini a di fu fo pisi fu Psalm.

Iya, wi abi furu reide fu prèise Yehovah. Psalm 73 te go miti Psalm 106, abi furu sani di e poti wi na prakseri broki, èn den sani disi e meki wi ati kon furu nanga warderi gi wi hemel Tata. Te wi e prakseri ala den sani di a du gi wi kaba, èn ala den sani di a sa du gi wi na ini a ten di e kon, dan wi wani „prèise Yah” nanga wi heri ati, a no so?

[Prenki na tapu bladzijde 10]

Neleki Asaf, wi kan kakafutu gi ogridu te wi e „kon krosibei na Gado”

[Prenki na tapu bladzijde 11]

Farao lasi a feti na a Redi Se

[Prenki na tapu bladzijde 11]

Yu sabi fu san ede Bijbel e kari mana „a brede fu den maktiwan”?

[Prenki na tapu bladzijde 13]

San e yepi wi fu no ’broko wi ede’ moro?