Tinikeni pa kuti muye ku filimo

Tinikeni pa kuti mumone imitwe iilimo

Bushe Cine Cine Tuleikala “mu Nshiku sha Kulekelesha”?

Bushe Cine Cine Tuleikala “mu Nshiku sha Kulekelesha”?

Bushe Cine Cine Tuleikala “mu Nshiku sha Kulekelesha”?

KWABA ifintu fibili ifitwafwa ukwishiba ico Baibolo ita inshiku sha kulekelesha. Amalembo yalalanda pa fintu ifili no kucitika ku “mpela ya bwikashi.” (Mateo 24:3) Kabili yalalanda na pa fyo abantu mu “nshiku sha kulekelesha” bakaaluka mu mibele e lyo na mu fyo bacita.—2 Timote 3:1.

Ifilecitika mwi sonde pali lelo ukubikako ne fyo abantu balecita ne mibele babelelemo filelanga ukuti tuli mu nshiku sha kulekelesha no kuti nomba line Ubufumu bwa kwa Lesa buli no kuleta ifisuma ifishakatale afipwa kuli bonse abatemwa Lesa. Intanshi lekeni tulande pa fintu fitatu ifyo Yesu atile e fya kwishibilako inshiku sha kulekelesha.

“E Kutendeka kwa Kucululuka kwa Kupaapa”

Yesu atile: “Uluko lukemino luko no bufumu bukemino bufumu, kabili kukabe fipowe ne finkukuma mu ncende shimo shimo.” Kabili alundilepo no kuti “Fyonse ifi e kutendeka kwa kucululuka kwa kupaapa.” (Mateo 24:7, 8) Lekeni nomba tulande pali ifi fintu cimo cimo.

Abantu abengi balibepaya mu nkondo na mu kukansana kwa mishobo mu myaka 100 iyapita. Lipoti yaba Worldwatch Institute yatile: “Abantu abacenenwe nelyo ukufwa mu nkondo shacitike mu myaka ya ba1900, bali abengi sana ukucila abafwile ukutula mu mwaka wa kubalilapo C.E. ukwisashinta mu 1899. Jonathan Glover alembele mu citabo cakwe icitila, Humanity—A Moral History of the Twentieth Century, ukuti: Ukulingana ne fyo basanga, ukutula mu 1900 ukushinta mu 1989, abantu amamilioni 86 balifwa ku nkondo. . . . Impendwa ya bantu abafwa ku nkondo mu myaka ya ba1900 ikalamba nga nshi ica kuti te kuti mwelenganye no kwelenganya. Ici tacilolele mu kuti impendwa ya bantu abalefwa mu mwaka umo muli iyi myaka yalilingene pantu mu nkondo sha calo shibili fye abantu amamilioni 58 e bafwile. Nomba nga kufwaya ukwishiba abantu abalefwa cila bushiku mu myaka ya ba1900, kuti twatila abantu 2,500 ebo baleipaya cila bushiku. Kanshi mu myaka 90 abantu ukucila pali 100 balebepaya mwi awala limo fye.” Kuti mwafilwa no kwelenganya ubulanda no bucushi bwakwete balupwa ne fibusa fya bo baipeye muli ishi nkondo.

Nangu cingatila ifya kulya balima mu calo conse fingi nga nshi, ukubulisha ifya kulya kwaba pa fintu ifya kwishibilako ukuti tuli mu nshiku sha kulekelesha. Abafwailisha batila pa myaka 30 iyapita, ifya kulya fyalifula nga nshi ukucila ne fyo abantu bafulilako muli iyi myaka. Nangu cabe fi, abantu abengi tabakwata ifya kulya, pantu tabakwata impanga apa kulima nelyo indalama sha kushita ifya kulya ifyalinga. Mu fyalo ifipiina, abantu 1.2 bilioni bashita ifya kulya muli dollar imo [e kutila muli K3,200.00] cila bushiku. Pali aba bantu, 780 milioni balacula ku nsala. Ba World Health Organization batila, insala e ipaya sana abana ukucila pa mamilioni yasano cila mwaka.

Finshi twingalanda pa finkukuma ifyasobelwe? Akabungwe ka U.S. Geological Survey katile, “ukutula fye mu 1990 impendwa ya finkukuma ifingonaula ifikuulwa cila mwaka ilafika kuli 17. Nga kukonka avareji ifinkukuma ifikulu sana ifyabipisha ifyonaula ifikuulwa nakalya nakalya filapita umuku umo mu mwaka.” Akabungwe kambi na ko katile: “Mu myaka 100 iyapitapo ifinkukuma fyalipaya abantu abengi nga nshi.” Icilenga abantu abengi sana ukufwa ni co ukutula mu 1914 abengi bekala mu ncende umupita ifinkukuma.

Ifishibilo na Fimbi Ifyacindama

Yesu atile: “Mu ncende shimo shimo mukabe fikuko.” (Luka 21:11) Pali lelo badokota balishiba imiti iingi nga nshi ukucila na kale. Nangu cibe fyo, amalwele aya kale na yapya nayacululusha abantu. Ulupapulo lwa ba U.S. National Intelligence Council lulanda ukutila: “Ukutula mu 1973, amalwele ayaishibikwa bwino sana 20, ukubikako fye na TB, malaria, na kolela, yalibwela na kabili, nomba yalisalangana mu ncende ishingi kabili yaisa mu musango umbi ica kuti tayomfwa muti. Ukutula mu 1973 balisanga amalwele na yambi 30 ayapya, pali aya e paba na Aids, Ebola, hepatitis C, na Nipah virus, aya malwele tabalati basange umuti.” Lipoti ya ba Red Cross iya pa June 28, 2000 yatile, mu 1999 impendwa ya bantu abafwile ku malwele yambukila yalicilile imiku 160 pa mpendwa ya bantu abafwile ku finkukuma.

Icishibilo na cimbi ica inshiku sha kulekelesha “kufulisha kwa bumpulamafunde.” (Mateo 24:12) Mu ncende ishingi isonde lyonse, abantu tabasha amayanda yabo ukwabula ukukoma kabili mu nshita ya bushiku benda fye mwenso mwenso. Abantu balacita ifintu ifyo ifunde lya calo lyakaanya e cilenga ukukowesha umwela, amenshi no konaika kwa mpanga. Ukucite fyo nako kulafikilisha ukusesema kwa mu Baibolo. Ibuuku lya Ukusokolola lilanda pa nshita iyalinga ilyo Lesa “akonaula abaleonaula isonde.”—Ukusokolola 11:18.

Ifyo Abantu ba mu Nshiku sha Kulekelesha Bali

Mukwai kupukuleni Baibolo yenu no kubelenga pali 2 Timote 3:1-5. Umutumwa Paulo alembele ukuti: “Mu nshiku sha kulekelesha mukesaba inshita shaibela ishayafya.” Pa numa alumbula imibele 20 iyo abantu abashikonka amafunde ya kwa Lesa bakakwata. Bushe mwalimonapo bamo abo mwikalanabo mu bwikashi abakwata iyi mibele? Natulande pa fintu ifyo bamo balanda pa bantu aba muno nshiku.

“Bakaba abaitemwa.” (2 Timote 3:2) Inyushipepala ya kuti Financial Times iya ku England yatile: “Shino nshiku [abantu] nabacilamo ukufwaisha ukucita ifyo abene balefwaya. [Balesanguka] tu lesa, kabili bafwaya ukulabamona kwati ni tu lesa.”

“Abatemwe ndalama.” (2 Timote 3:2) Inyushipepala iyo beta abati Jakarta Post iya ku Indonesia yatile: “Shino nshiku abantu na bacilamo ukufwaisha ifyuma, ici cilelenga baleyumfwa. Mukwai nga taukwete indalama ninshi tauli muntu.”

“Aba bucintomfwa ku bafyashi.” (2 Timote 3:2) Magazini ya kuti American Educator, iya ku United States yatile abafyashi balapapa ukumona uko umwana wa myaka ine (4) akwete amaka pali bena kwati ni Mfumu ica kuti alebeba ne fya kucita, nelyo umwana wabo uwa myaka 8 alebasasukila, ati uko!

“Abashaba na bucishinka.” (2 Timote 3:2) Magazini ya kuti Wilson Quarterly iya ku United States yatile, “Pa myaka 40 iyapita imibele ya bantu yalyaluka sana pa mulandu wa kuti abaume abengi balasha abakashi na bana.”

“Abashaba na citemwishi.” (2 Timote 3:3) Magazini ya kuti Journal of the American Medical Association, iya ku United States yatile: “Konse uko mwingaya abantu mu lupwa balwa fye umo shacela.”

“Abashailama.” (2 Timote 3:3) Inyushipepala ya ku Thailand iyo batila, Bangkok Post, yatile: “Amalyashi yakalamba ayaba mu nyushipepala cila lucelo yalanga fye ukuti abantu tabatekanya, tabakwata imibele isuma, kabili tabakwata luse ku bantu banabo nangu fye ku bene beka. . . . Nga ca kuti abantu batwalilila fye ukutemwa ulubuli nge fyo caba nomba, mukwai ninshi abantu bonse tabakakwate imibele isuma.”

“Abakali.” (2 Timote 3:3) Inyushipepala ya Business Day, iya ku South Africa, yatile: “Kuti mwamona ifyo abantu bacilamo ukukalipa, e lyo ne fyo bakalipa apashili na mulandu ilyo baleensha imyotoka, ne fyo basaalula no kupuma aba mu lupwa lwabo, . . . kabili ne fyo bakalipa ilyo balepumana apabula no mulandu ica kuti balafika fye na ku kupanga imilandu. Abantu balacita ulukaakala mu nshila shapusanapusana ica kuti abantu tabeshiba ne fyalacitika. Ici cilenga abantu ukubipilwa no kukanacingililwa.”

“Abatemwo kwangala ukucisho kutemwa Lesa.” (2 Timote 3:4) Magazini ya pa Intaneti iyitwa Boundless, yatile: “Abantu abengi balanda ukuti umuntu umwine afwile ukusala ifyo alingile ukutamba nelyo ukubelenga pa fya nsoni. Ne ci calipusana sana ne mibele Umwina Kristu afwile ukukwata.”

“Abamoneka kwati baliipeelesha kuli bukapepa lelo abakaana amaka ya buko.” (2 Timote 3:5) Inyunshipepala ya kuti National Catholic Reporter, iya ku United States yatile: “Uwali kale cilende mu Netherlands atile amacalici e yakaanya ubuteko ukusuminisha bucilende. Abalile amwentula e lyo alanda ati ilyo ali cilende, abengi abo aleulungana nabo bali ni bashimapepo, kabili alisekele no kusosa ati, bacilende lyonse batila ababapeela indalama ishingi sana bantu abapepa.”

Cinshi Cikacitika ku Ntanshi?

Mwi sonde lelo mwiswile fye ububifi nga filya fine Baibolo yasobele. Lelo nangu cibe fyo, ukusesema kwa “cishibilo ca kubapo kwa kwa [Kristu] ne ca mpela ya bwikashi” kulalanda na pa cintu icisuma icikacitika. Yesu atile: “Ne mbila nsuma iyi ya bufumu ikashimikilwa pano isonde ponse ku kubo bunte ku nko shonse; e lyo ne mpela ikesa.” (Mateo 24:3, 14) Imbila nsuma iya Bufumu bwa kwa Lesa ilebilwa mu fyalo ukucila pali 230. Abantu ukucila 6 milioni abalefuma “mu nko shonse ne mitundu” balebombesha mu mulimo wa kubila imbila nsuma iya Bufumu. (Ukusokolola 7:9) Finshi fyatumbukamo mu kubombesha kwabo? Icafumamo ca kuti balishimikila pa fyo Ubufumu bwaba, ifyo bukacita, kabili bashimikila na pa fyo uli onse pe sonde engapaalwa na Lesa. Ca cine, ‘ukwishiba nakufula mu nshita ya mpela.’—Daniele 12:4.

Mukwai sambilileni icine pantu kuli ifintu ifisuma nga nshi ifyo mukaipakisha nga mwacite fi. Taleni tontonkanyeni pa cikacitika ilyo imbila nsuma ikabilwa ukulingana ne fyo Yehova afwaya. Yesu atile imbila nsuma nga yabilwa “e lyo ne mpela ikesa.” (Mateo 24:14) Iyi ikaba e nshita lintu Lesa akafumyapo ububifi bonse pe sonde. Amapinda 2:22 yatila: “Lelo ababifi bakaputulwa mu calo, na bafutika bakafumpulwamo.” Nomba cinshi cikacitika kuli Satana ne fibanda fyakwe? Bakapooswa mu muyenge, umo bashakakwate amaka ya kulufya inko. (Ukusokolola 20:1-3) Pali iyo nshita ‘abatambalala, . . . na ba mpomfu e bakashala mu calo.’ Kabili bakaipakisha ifisuma ifyo Ubufumu bukaleta.—Amapinda 2:21; Ukusokolola 21:3-5.

Finshi Mulingile Ukucita?

Ukwabula no kutwishika ukuteka kwa kwa Satana kuli no kupwa nomba line. Abo bonse abasuula ifishibilo fya kuti tuleikala mu nshiku sha kulekelesha tabakabe na baipekanya ilyo impela ikesa. (Mateo 24:37-39; 1 Abena Tesalonika 5:2) E mulandu wine Yesu aebele abalemukutika ati: “Lelo muyangwe mwe bene epali imitima yenu yafinininwa ku buliili no kukolwakolwa na masakamika ya mikalile, no bushiku bulya bwaisa pali imwe no kupumikisha kwati citeyo. Pantu bukesa pali bonse abaikala pano isonde ponse. E ico, mulelola, inshita yonse ukulapaapaata pa kuti mukapusuke kuli fyonse ifikacitika, no kwiminina ku cinso ca Mwana wa muntu.”—Luka 21:34-36.

Ni abo beka abacita ifyo Umwana wa muntu Yesu asosa, e bakapusuka impela ya bwikashi buno. Kanshi calicindama ukubomfya inshita isheleko bwino, ukupanga bucibusa na Yehova Lesa na Yesu Kristu. Ilyo Yesu apepele kuli Lesa atile: “Awe ubu e bumi bwa muyayaya, ukuti baleishiba imwe, mwe Lesa wa cine mweka, no yo mwatumine, Yesu Kristu.” (Yohane 17:3) Kanshi, calicindama ukusambilile ifingi pali Yehova Lesa e lyo ne fyo afwaya. Inte sha kwa Yehova uko mwikala bakatemwa ukumwafwa ukumfwikisha ifyo Baibolo isambilisha. Mukwai tulemukoselesha ukumona Inte sha kwa Yehova nelyo ukulembela abalemba ino magazini.

[Akabokoshi ne Fikope pe bula 7]

IFYA KWISHIBILAKO INSHIKU SHA KULEKELESHA

IFINTU IFIKALAMBA IFIKACITIKA:

▪ Inkondo.—Mateo 24:6, 7.

▪ Ifinkukuma.—Mateo 24:7.

▪ Ifipowe.—Mateo 24:7.

▪ Ifikuko.—Luka 21:11.

▪ Ukufulisha kwa bupulumushi.—Mateo 24:12.

▪ Ukonaula isonde.—Ukusokolola 11:18.

ABANTU:

▪ Bakaitemwa.—2 Timote 3:2.

▪ Bakatemwa indalama.—2 Timote 3:2.

▪ Bakaba aba matutumuko.—2 Timote 3:2.

▪ Abashumfwila abafyashi babo.—2 Timote 3:2.

▪ Abashitasha.—2 Timote 3:2.

▪ Abashaba na bucishinka.—2 Timote 3:2.

▪ Abashatemwa busuma.—2 Timote 3:3.

▪ Abashailama.—2 Timote 3:3.

▪ Abakali.—2 Timote 3:3.

▪ Abatemwo kwangala ukucisho kutemwa Lesa.—2 Timote 3:4.

▪ Abamoneka kwati baliipeelesha kuli bukapepa.—2 Timote 3:5.

BAKAPEPA BA CINE:

▪ Bakeshiba ifingi.—Daniele 12:4.

▪ Bakabila imbila nsuma pano isonde ponse.—Mateo 24:14.

[Abatusuminishe Ukubomfya Icikope pe bula 7]

UNITED NATIONS/Photo by F. GRIFFING