“Gintipon Nila ang Sanhedrin”

INDI mahibaluan sang mataas nga saserdote kag sang mga manuggahom sang mga Judiyo kon ano ang ila himuon. Paano nila mapahipos ang kinagula may kaangtanan kay Jesucristo? Nagmadinalag-on sila sa pagpapatay sa iya, apang karon ginabantala sang mga disipulo ni Jesus sa bug-os nga Jerusalem ang tuhoy sa iya pagkabanhaw. Paano nila sila mapahipos? Agod makadesisyon, “gintipon [sang mataas nga saserdote kag sang iya mga kaupod] ang Sanhedrin,” ang korte suprema sang mga Judiyo.—Binuhatan 5:21.

Si Gobernador Poncio Pilato sang Roma amo ang may pinakamataas nga awtoridad sa Israel sadto. Apang paano nakigkomunikar ang Sanhedrin kay Pilato? Tubtob diin ang sakop sang ila awtoridad? Sin-o ang mga katapo sang Sanhedrin? Kag paano ini nagapanghikot?

Ang Pagtukod sa Sanhedrin

Ang Griegong tinaga nga ginbadbad nga “Sanhedrin” literal nga nagakahulugan sang “paglingkod upod sa.” Isa ini ka kinaandan nga termino para sa isa ka asambleya ukon isa ka sinapol. Sa Judiyo nga tradisyon, masami ini nagapatuhoy sa isa ka relihioso nga hudisyal nga hubon, ukon korte.

Ang mga manunulat sang Talmud, nga gintipon pagkatapos ginlaglag ang Jerusalem sang 70 C.E., naglaragway sang Sanhedrin subong isa ka dumaan nga hubon. Suno sa ila, ang mga katapo sini masami nga mga iskolar nga nagsapol agod hambalan ang detalye sang Judiyo nga kasuguan kag nagpati sila nga nag-umpisa ini sang gintipon ni Moises ang 70 ka tigulang nga mga lalaki agod buligan sia sa pagdumala sa Israel. (Numeros 11:16, 17) Wala nagaugyon ang mga istoryador sa sini nga ideya. Nagsiling sila nga nagluntad lamang ang kaanggid sa  unang-siglo nga Sanhedrin sang nasakop sang Persia ang Israel. Nagapati man ang mga istoryador nga ang ginasiling sang mga Talmudista nga edukado nga katilingban daw mas bagay sa ikaduha kag ikatlong siglo nga mga asambleya sang mga rabbi kag indi sa Sanhedrin. Kon amo, san-o gintukod ang Sanhedrin?

Ginapakita sang Biblia nga ang mga tinapok nga nagpauli sa Juda gikan sa Babilonia sang 537 B.C.E. may isa anay ka pungsudnon nga sistema sang gobierno. Sanday Nehemias kag Esdras nagsambit sang mga prinsipe, mga tigulang nga lalaki, mga dungganon, kag deputado nga mga manuggahom—ayhan ang umpisa sang isa ka palaabuton nga Sanhedrin.—Esdras 10:8; Nehemias 5:7.

Ang tion halin sang natapos ang Hebreo nga Kasulatan tubtob sang ginsulat ang Ebanghelyo ni Mateo magamo para sa mga Judiyo. Sang 332 B.C.E., nasakop ni Alejandro nga Daku ang Judea. Sang mapatay si Alejandro, ang Judea napaidalom sa duha ka Griego nga mga ginharian nga sakop niya—una ang mga Ptolemy, dayon ang mga Seleucid. Ang rekord sang paggahom sang mga Seleucid, nga nagsugod sang 198 B.C.E., amo ang una nga nagsambit sang senado sang mga Judiyo. Ayhan limitado lamang ang awtoridad sini nga asambleya, apang ginhatagan sini ang mga Judiyo sing awtoridad nga magamhan ang ila mga masigka-Judiyo.

Sang 167 B.C.E., ginpilit ni Hari Antiochus IV (Epiphanes) sang mga Seleucid ang kultura sang mga Griego sa mga Judiyo. Ginpasipalahan niya ang templo sa Jerusalem paagi sa paghalad sa altar sini sing isa ka baboy para kay Zeus. Nagresulta ini sa pag-alsa kag sadto nga tion, ang mga Macabeo nahilway gikan sa pagginahom sang mga Seleucid kag gintukod nila ang Hasmoneanhon nga dinastiya. a Sadto man nga tion, ang mga escriba kag mga Fariseo—ang mga lider sang mga masa nga nagsakdag sang pag-alsa—nakatigayon sing gahom sa administrasyon sang estado samtang ang saserdotenhon naman nga klase nadulaan sing gahom.

Ang Sanhedrin subong sang ginlaragway sang Griego nga Kasulatan ginsugdan nga tukuron. Mangin pungsudnon nga konseho ini para sa pagdumala kag korte suprema para sa pagpatpat sa kasuguan sang mga Judiyo.

Ang Pagbalanse sang Gahom

Sang nahaunang siglo, ang Judea sakop sang Roma. Apang, ang mga Judiyo ginhatagan sing pila ka kahilwayan. Pagsulundan anay sang Roma nga hatagan sing kinamatarong ang mga pungsod nga sakop sini sa pagpili sang ila kaugalingon nga sahi sang gobierno nga wala ginahilabtan sang iban nga pungsod. Gani, ang mga opisyales sang Roma wala magpahilabot sa ginahimo sang lokal nga mga korte, kag ginlikawan nila ang mga problema nga mahimo mag-utwas bangod sang kinatuhayan sa kultura. Katuyuan sini nga palambuon ang paghidait kag ang pagkamainunungon sang mga pumuluyo paagi sa pagtugot sa ila nga himuon ang ila mga kustombre kag gamhan ang ila kaugalingon. Magluwas sa pagtangdo kag pagpahalin sa mataas nga saserdote—nga amo anay ang presidente sang Sanhedrin—kag pagsukot sing buhis, ang mga Romano nagapasilabot lamang sa ginahimo sang mga Judiyo kon ang ila mismo pagkasoberano kag mga intereses naapektuhan. Subong sang ginpakita may kaangtanan sa pagbista kay Jesus, daw gin-amligan sang Roma ang gahom sini sa pagpatuman sang silot nga kamatayon.—Juan 18:31.

 Kon amo, ang Sanhedrin amo ang nagapalakat sang kalabanan nga hilikuton sang mga Judiyo. May mga opisyales ini nga may katungdanan sa pagdakop. (Juan 7:32) Ginabista sang mas manubo nga mga korte ang magagmay nga mga krimen kag sibil nga mga kaso nga wala sing pagpasilabot sang mga Romano. Kon indi madesisyunan sang mas manubo nga mga korte ang isa ka kaso, ginadala ini sa Sanhedrin, kag ang desisyon sini amo ang pinal.

Agod huptan ang awtoridad sini, ang Sanhedrin dapat magpabilin nga nagapakighidait kag nagasuportar sa gobierno sang Roma. Apang kon nagasuspetsa ang mga Romano nga may ginahimo nga krimen batok sa gobierno, nagapasilabot sila kag nagapanghikot suno sa kon ano ang ginahunahuna nila nga nagakaigo. Ang isa sini nga kaso amo ang pagdakop kay apostol Pablo.—Binuhatan 21:31-40.

Mga Katapo sang Korte

Ang Sanhedrin may 71 ka katapo—ang mataas nga saserdote kag ang 70 ka prominente nga mga lalaki sang pungsod. Sang panahon sang Roma, ang mga katapo sini nagalakip sa saserdotenhon nga mga dungganon (kalabanan mga Saduceo), lego nga mga aristokrata, kag iskolar nga mga escriba sang partido sang mga Fariseo. Ang korte may mas madamo nga saserdotenhon nga aristokrasya, nga ginasuportahan sang kilala nga mga lego. b Samtang ang mga Saduceo konserbatibo, ang mga Fariseo naman liberal kag ang kalabanan sa ila mga timawa nga may daku nga impluwensia sa mga tawo. Suno sa istoryador nga si Josephus, paganot nga gintuman sang mga Saduceo ang mga sugo sang mga Fariseo. Sang ginpangapinan ni Pablo ang iya kaugalingon sa atubangan sang Sanhedrin, ginhimuslan ni Pablo ang pagsinuay kag ang magkatuhay nga pagpati sining duha ka grupo.—Binuhatan 23:6-9.

Bangod ang kalabanan nga katapo sang Sanhedrin mga aristokrata, ang mga katapo sini permanente kag ginaislan lamang kon ang isa mapatay ukon indi na kalipikado paagi sa pagtangdo sang mga katapo sa sina nga tion. Suno sa Mishnah, ang bag-ong mga katapo dapat “mga saserdote, mga Levinhon, kag mga Israelinhon nga ang ila anak nga mga babayi ginatugutan nga makapamana sang mga saserdote,” kon sayuron, mga Judiyo nga makahatag sing pamatuod sang pagkaputli sang ila kaliwat. Sanglit ginadumalahan sang mataas nga korte ang mga korte sa bug-os nga pungsod, daw makatarunganon nga ang mga lalaki nga may maayo nga reputasyon sa mas manubo nga mga korte amo ang hatagan sing puwesto sa Sanhedrin.

Pagbulut-an kag Awtoridad

Ginatahod gid sang mga Judiyo ang Sanhedrin, kag ang mga hukom sa mas manubo nga mga korte obligado nga tumanon ang mga desisyon sini, kay kon indi mahimo sila silutan sing kamatayon. Ang korte ilabi na nga interesado sa mga kalipikasyon sang mga saserdote kag sa mga butang may kaangtanan sa Jerusalem, sa templo sini, kag sa pagsimba sa templo. Sa pagkamatuod, ang sibil nga pagbulut-an sang Sanhedrin limitado lamang sa Judea. Apang sanglit ang Sanhedrin ginakabig nga may pinal nga awtoridad sa pagpatpat sa Kasuguan, may awtoridad ini sa pagpatuman sang kon ano ang husto kag sayop para sa mga Judiyo sa bug-os nga kalibutan. Halimbawa, ginhatagan sing instruksion sang mataas nga saserdote kag sang konseho sini ang mga lider sang mga sinagoga sa Damasco nga makigkooperar sa pagdakop sa mga sumulunod ni Cristo. (Binuhatan 9:1, 2; 22:4, 5; 26:12) Subong man, mahimo nga ginpaalinton sang mga Judiyo nga nagkadto sa Jerusalem para sa mga kapiestahan ang mga pahibalo sang Sanhedrin sang nagpauli sila sa ila tumandok nga duog.

Suno sa Mishnah, ang Sanhedrin lamang ang may pagbulut-an sa mga butang nga may kaangtanan sa pungsod, sa kon ano ang himuon sa mga hukom nga wala magtuman sang mga desisyon sini, kag sa pagpamatbat sa butig nga mga manalagna. Sanday Jesus kag Esteban nag-atubang sa korte sa sumbong nga mga manugpasipala, sanday Pedro kag Juan sa sumbong nga mga manugpukan sang pungsod, kag si Pablo sa sumbong nga manugpasipala sang templo.—Marcos 14:64; Binuhatan 4:15-17; 6:11; 23:1; 24:6.

Pamatbat kay Jesus kag sa Iya mga Disipulo

Magluwas sa mga Inugpahuway kag balaan nga mga adlaw, ang Sanhedrin bukas kada adlaw halin sa paghalad sa aga tubtob sa pagdulot sa gab-i. Ang  mga bista ginahiwat lamang sa mga oras nga nagasilak pa ang adlaw. Sanglit ang mga pamatbat nga kamatayon ginahatag lamang pagkadason nga adlaw pagkatapos sang bista, ang amo nga mga kaso wala ginabista sa bisperas sang isa ka Inugpahuway ukon sang isa ka kapiestahan. Ang mga testigo ginpaandaman kon daw ano ka bug-at ang pagpaagay sang dugo sang mga walay sala. Gani, ang panggab-i nga bista kag pagpamatbat kay Jesus sa puluy-an ni Caifas sang bisperas sang isa ka kapiestahan supak sa kasuguan. Ang malain pa, ang mga hukom mismo ang nagpangita sang butig nga mga testigo kag naghaylo kay Pilato nga ihatag ang sugo nga patyon si Jesus.—Mateo 26:57-59; Juan 11:47-53; 19:31.

Suno sa Talmud, ang mga hukom nga nagauyat sang mga kaso nga may silot nga kamatayon nagpanikasog nga salbahon ang akusado sa indi padali nga mga sesyon. Apang, si Esteban, kaangay ni Jesus antes sa iya, padali nga ginbista. Ang pagdepensa niya sa atubangan sang Sanhedrin nagresulta sa pagbato sang isa ka kadam-an sa iya. Kon wala magpasilabot ang Roma, si apostol Pablo napatay man kuntani sa kaanggid nga mga kahimtangan. Sa katunayan, ang mga hukom sang Sanhedrin naghimbon sa pagpatay sa iya.—Binuhatan 6:12; 7:58; 23:6-15.

Apang, may mga katapo sang korte nga matadlong sing prinsipio. Ang manuggahom nga pamatan-on nga Judiyo nga nakighambal kay Jesus mahimo nga katapo anay sang Sanhedrin. Bisan pa ang manggad sang pamatan-on nangin upang, may yara sia maayo nga mga kinaiya, kay gin-agda sia ni Jesus nga mangin sumulunod Niya.—Mateo 19:16-22; Lucas 18:18, 22.

Bangod nahadlok sa kon ano ang hunahunaon sang iya kaupod nga mga hukom, ginduaw ni Nicodemo, “isa ka manuggahom sang mga Judiyo,” si Jesus sa kagab-ihon. Apang, ginpangapinan ni Nicodemo si Jesus sa atubangan sang Sanhedrin paagi sa pagpamangkot: “Ginahukman bala sang aton kasuguan ang isa ka tawo nga wala pa sia mapamatian kag mahibaluan ang iya ginahimo?” Sang ulihi si Nicodemo nagdala sing “isa ka rolyo nga mira kag aloe” agod ihanda ang bangkay ni Jesus para sa lubong.—Juan 3:1, 2; 7:51-52; 19:39.

Si Jose nga taga-Arimatea, nga isa pa ka katapo sang Sanhedrin, maisugon nga nagpangabay kay Pilato nga itugyan sa iya ang bangkay ni Jesus kag ginlubong ini sa iya kaugalingon nga bag-o nga lulubngan. Si Jose ‘naghulat sa Ginharian sang Dios,’ apang bangod sang iya kahadlok sa mga Judiyo, wala sia magpakilala subong isa sang mga disipulo ni Jesus. Apang, dalayawon si Jose kay wala sia mag-ugyon sa buko sang Sanhedrin nga ipapatay si Jesus.—Marcos 15:43-46; Mateo 27:57-60; Lucas 23:50-53; Juan 19:38.

Si Gamaliel, nga katapo sang Sanhedrin, maalamon nga naglaygay sa iya kaupod nga mga hukom nga indi paghilabtan ang mga disipulo ni Jesus. “Basi,” siling niya, “masapwan pa kamo nga nagapakig-away mismo sa Dios.” (Binuhatan 5:34-39) Ano ang nagpugong sa mataas nga korte nga kilalahon nga si Jesus kag ang iya mga disipulo ginasakdag sang Dios? Sa baylo nga batunon ang mga milagro ni Jesus, ang Sanhedrin nangatarungan: “Ano ang aton himuon, kay ini nga tawo nagahimo sing madamo nga tanda? Kon pabay-an naton sia, sila tanan magatuo sa iya, kag ang mga Romano magakari kag magaagaw sang aton duog sang pagsimba kag sang aton pungsod.” (Juan 11:47, 48) Bangod sang pagkasakon sa gahom, ginpatiko sang mataas nga korte sang mga Judiyo ang hustisya. Subong man, sa baylo nga magkasadya sang napaayo sang mga disipulo ni Jesus ang mga tawo, ang relihioso nga mga lider “napuno sang kahisa.” (Binuhatan 5:17) Subong mga hukom, dapat nga mahinadlukon sila sa Dios kag matarong, apang ang kalabanan sa ila garok kag indi bunayag.—Exodo 18:21; Deuteronomio 16:18-20.

Paghukom sang Dios

Bangod ginlapas sang Israel ang Kasuguan sang Dios kag ginsikway ang Mesias, ginsikway man ni Jehova sang ulihi ang pungsod subong pinili niya nga katawhan. Sang 70 C.E., ginlaglag sang mga Romano ang siudad sang Jerusalem kag ang templo sini kag sa amo, nadula ang bug-os nga sistema sang mga butang sang mga Judiyo kag sang ulihi, pati man ang Sanhedrin.

Magadesisyon ang gintangdo nga Hukom ni Jehova, nga si Jesucristo kon bala may yara katapo sang unang-siglo nga Sanhedrin ang takus banhawon kag kon sin-o sa tunga nila ang nakasala batok sa balaan nga espiritu. (Marcos 3:29; Juan 5:22) Makasiguro kita nga sa paghimo sing amo nga mga desisyon, si Jesus magapanghikot nga may himpit nga hustisya.—Isaias 11:3-5.

[Mga nota]