An Tataramon ni Jehova Buhay

Tampok na mga Kabtang sa Libro nin Talinhaga

SI Hadeng Salomon kan suanoy na Israel ‘nakataram nin tolong ribong talinhaga.’ (1 Hade 4:32) Igwa daw kita nin oportunidad na mabasa an saiyang madonong na mga kasabihan? Iyo, igwa nanggad. Nakarekord sa libro sa Biblia na Talinhaga, na nakompleto kan mga 717 B.C.E., an dakol sa mga talinhaga ni Salomon. Solamente an huring duwang kapitulo an iinaatribwir sa ibang kagsurat—si Agur na aking lalaki ni Jaque asin si Lemuel na hade. Minsan siring, may nagkapirang naniniwala na an Lemuel ibang ngaran ni Salomon.

An ipinasabong na mga kasabihan na tinipon sa libro nin Talinhaga igwa nin duwang katuyohan—“tanganing an saro makanood nin kadonongan asin disiplina.” (Talinhaga 1:2) An mga kasabihan na ini nakakatabang sa sato na magkamit nin kadonongan, na iyo an abilidad na masabotan nin malinaw an mga bagay-bagay asin iaplikar an kaaraman sa pagresolber sa mga problema. Paagi kaiyan, nag-aako man kita nin disiplina, o moral na pagsasanay. An pagtao nin atension sa mga talinhagang ini asin pagkuyog sa sadol kan mga iyan puedeng makaapekto sa satong puso, makakontribwir sa satong kaogmahan, asin maggiya sa kapangganahan.—Hebreo 4:12.

‘KAMTI AN KADONONGAN ASIN MANGAPOT KA SA DISIPLINA’

(Talinhaga 1:1–9:18)

“An tunay na kadonongan mismo padagos na nagkukurahaw sa lansangan,” an sabi ni Salomon. (Talinhaga 1:20) Taano ta maninigo kitang maghinanyog sa makosog asin malinaw na tingog kaiyan? Nasasambitan sa kapitulo 2 an dakol na pakinabang nin pagkamit nin kadonongan. Tinotokar sa kapitulo 3 kun paano mapapadayupot ki Jehova. Dangan, si Salomon nagsabi: “An kadonongan iyo an pangenot na bagay. Kamti an kadonongan; asin kaiba kan gabos mong nakamtan, kamti an pakasabot. Mangapot ka sa disiplina; dai mo iyan pagbutasan.”—Talinhaga 4:7, 13.

Ano an matabang sa sato na labanan an inmoral na mga paggawe kan kinaban? An ika-5 kapitulo kan Talinhaga minasimbag: Gamiton an kakayahan nin pag-isip, asin midbidon an mapan-akit na mga dalan kan kinaban. Pensaron man an kapahapahamak na mga resulta kan pagkomiter nin inmoralidad. An masunod na kapitulo nagpapatanid tumang sa mga gawe-gawe asin aktitud na isinasapeligro an satong relasyon ki Jehova. An ika-7 kapitulo nagtatao nin mahalagang marhay na pagbuyagyag kun paano minagawe an inmoral na tawo. Sa kapitulo 8, an halaga asin pan-akit kan kadonongan ipinepresentar sa kawiliwiling paagi. An ika-9 na kapitulo, sarong nakakaanimar na konklusyon sa mga talinhaga na tinokar sagkod sa puntong  iyan, ipinepresentar bilang sarong nakakaogmang ilustrasyon na nagmomotibar sa sato na hanapon an kadonongan.

Mga Hapot sa Kasuratan na Sinimbag:

1:7; 9:10—Sa anong paagi na an pagkatakot ki Jehova iyo “an kapinonan nin kaaraman” asin “an kapinonan nin kadonongan”? Kun mayo nin pagkatakot ki Jehova, dai puedeng magkaigwa nin kaaraman, huling sia an Kaglalang kan gabos na bagay asin an Autor kan Kasuratan. (Roma 1:20; 2 Timoteo 3:16, 17) Sia an mismong Gikanan kan gabos na totoong kaaraman. Huli kaini, an kaaraman minapoon sa reberensial na pagkatakot ki Jehova. An diosnon na pagkatakot iyo man an kapinonan nin kadonongan huling dai puedeng magkaigwa nin kadonongan kun mayong kaaraman. Dugang pa, an tawong mayo nin pagkatakot ki Jehova dai magamit nin ano man na kaaraman na nasa saiya tanganing tawan nin onra an Kaglalang.

5:3—Taano an sarong patotot ta inaapod na “babaeng dai midbid”? Ilinaladawan kan Talinhaga 2:16, 17 an sarong “babaeng dai midbid” bilang sarong tawo na “nakalingaw sa mismong tipan kan saiyang Dios.” An siisay man na nagsasamba sa falsong mga dios o habong midbidon an Ley ni Moises, kaiba na an patotot, inaapod na estranghero.—Jeremias 2:25; 3:13.

7:1, 2—Ano an kaiba sa “sakong mga tataramon” asin “sakong mga togon”? Apuera sa mga katokdoan sa Biblia, kaiba digdi an mga susundon o regulasyon sa pamilya na ginigibo kan mga magurang para sa ikakarahay kan mga miembro kan pamilya. An mga hoben kaipuhan na sunodon an mga ini saka an sono sa Kasuratan na mga katokdoan na saindang inaako sa saindang mga magurang.

8:30—Siisay an “pangenot na trabahador”? An pinersonipikar na kadonongan inaapod an saiyang sadiri na pangenot na trabahador. Apuera sa paggamit sa literaryong paagi tanganing ipaliwanag an mga karakteristiko nin kadonongan, an personipikasyon na ini piguratibong nanonongod sa panganay na Aki nin Dios, si Jesu-Cristo, sa saiyang buhay bago nagin tawo. Haloy pa bago an saiyang pagkamundag bilang tawo sa daga, sia ‘ginibo bilang kapinonan kan dalan nin Dios.’ (Talinhaga 8:22) Bilang “pangenot na trabahador,” sia aktibong nagtrabaho kaiba kan saiyang Ama durante kan paglalang kan gabos na bagay.—Colosas 1:15-17.

9:17—Ano an “hinabon na tubig,” asin taano ta “mahamis” an mga iyan? Huling an pagkaigwa nin seksuwal na relasyon nin mag-agom iinaagid kan Biblia sa pag-inom nin nakakarepreskong tubig na sinakdo sa sarong bubon, an hinabon na tubig nagrerepresentar sa inmoral na seksuwal na mga relasyon sa hilom. (Talinhaga 5:15-17) An ideya na ikinakatago an sarong bagay nagpapangyari na an siring na tubig magin garo baga mahamis.

Mga Leksion Para sa Sato:

1:10-14. Maninigo kitang magmaan na maakit sa maraot na mga dalan kan mga parakasala paagi sa saindang mga panuga na kayamanan.

3:3. Maninigo niatong pahalagahan na marhay an mamomoton na kabootan asin kaimbodan sa katotoohan patin hayag na ipaheling an mga iyan kun paanong siring kaiyan an gigibohon niato sa sarong kuintas na daing kaagid sa halaga. Kaipuhan man niatong iukit an mga kualidad na ini sa satong puso, na ginigibo an mga iyan na mahalagang kabtang kan satong buhay.

4:18. Progresibo an espirituwal na kaaraman. Tanganing magdanay sa liwanag, maninigo kitang magpaheling nin kapakumbabaan asin kahoyoan.

5:8. Dapat niatong rayoan an gabos na inmoral na impluwensia, baga man an mga iyan paagi sa musika, aling-alingan, Internet, o mga libro asin magasin.

5:21. Iriribay daw nin sarong namomoot ki Jehova an saiyang marahay na relasyon sa tunay na Dios sa nagkapirang oras nin kasingawan? Siempre dai! An pinakamotibo sa pagpapadanay nin moral na kadalisayan iyo an pakaaram na naheheling ni Jehova an satong mga ginigibo asin papanimbagon nia kita.

6:1-5. Sa mga bersikulong ini, may marahayon nanggad na sadol sa sato tumang sa ‘paggarantiya,’ o bakong madonong na pagpanuga na akoon an pinansial na obligasyon nin iba! Kun, pakatapos nin mas maingat na pagsiyasat, lumuwas na garo baga bakong madonong an satong ginibo, maninigo na tolos-tolos niatong ‘paoranan an satong kapwa’ nin daing ontok na mga pakiolay asin gibohon an pinakamakakaya niato na itanos an mga bagay-bagay.

6:16-19. Yaon digdi an pitong pangenot na kategoriya na may koneksion sa haros lambang klase nin maraot na gibo. Maninigo niatong kultibaron an pagkaongis sa mga iyan.

 6:20-24. An pagpadakula sa aki paagi sa Kasuratan puedeng magprotehir sa saro na dai masilo sa seksuwal na inmoralidad. An mga magurang dai maninigong magpabaya sa pagtao kan siring na pagsasanay.

7:4. Maninigo niatong padangaton an kadonongan asin pakasabot.

INDIBIDUWAL NA MGA TALINHAGA NA MAGIYA SA SATO

(Talinhaga 10:1–29:27)

An natatada pang talinhaga ni Salomon halipot pero malaman na indibiduwal na mga kasabihan. Sa pangenot, iinaatubang bilang pagpaheling nin kalaenan, pag-aagid, asin pagkokomparar, iyan nagtatao nin mapuersang mga leksion manongod sa gawe-gawe, pagtaram, asin aktitud.

An kapitulo 10 sagkod 24 nagdodoon kan halaga kan reberensial na pagkatakot ki Jehova. An mga talinhaga sa kapitulo 25 sagkod 29 kinopya kan “mga tawohan ni Ezequias na hade kan Juda.” (Talinhaga 25:1) An mga talinhaga na ini nagtotokdo nin pagsarig ki Jehova asin nin iba pang mahalagang marhay na leksion.

Mga Hapot sa Kasuratan na Sinimbag:

10:6; nota sa ibaba—Paanong an ‘ngoso kan mga marigsok tinatahoban an kadahasan’? Ini tibaad totoo sa sentido na paagi sa magagayon na tataramon tinatahoban kan mga marigsok an saindang maraot na intension na gibohan nin maraot an iba. O tibaad huli ta an mga marigsok sa pankagabsan tinatratar na may pagkaanggot, an pagkontra sa sainda kan iba nagpapasilensio sa sainda.

10:10—Paanong “an nagkikimlat kan saiyang mata” nagdadara nin kakologan? “An daing datang tawo” tibaad bako sanang gumamit nin “kabikoan sa pagtaram” kundi hinihingoa man na itago an saiyang mga motibo paagi sa hiro kan hawak, siring sa ‘pagkimlat kan saiyang mata.’ (Talinhaga 6:12, 13) An klaseng ini nin panloloko puedeng makapurisaw na marhay sa isip kan saiyang biktima.

10:29—Ano an “dalan ni Jehova”? Ini nanonongod sa paagi nin pagtratar ni Jehova sa katawohan asin bakong sa maninigo na magin pamumuhay niato. An mga pagtratar nin Dios sa mga tawo nangangahulogan nin seguridad para sa mga daing katuyawan alagad kalaglagan para sa mga marigsok.

11:31—Taano ta maninigong orog na balosan an marigsok kisa sa matanos? An balos digdi iyo an padusa na inaako kan balang saro. Kun an matanos magkasala, an balos na saiyang inaako huli sa saiyang mga sala iyo an disiplina. An marigsok tuyong nagkakasala asin habong gumibo nin marahay. Kun siring, sia maninigo asin mag-aako nin grabeng padusa.

12:23—Paanong an saro “nagtatahob kan kaaraman”? An pagtahob kan kaaraman dai nangangahulogan na an saro dai na nagpapaheling kaiyan. Imbes, iyan nangangahulogan na an saro nagpapaheling nin kaaraman sa mapagmansay na paagi, na dai iyan ipinagpapasikat paagi sa pananagsag.

14:17—Sa anong paagi na ‘an tawo na may kakayahan sa pag-iisip ikinakaongis’? An Hebreong tataramon na trinadusir na “kakayahan sa pag-iisip” puedeng mangahulogan nin magsalang pakabatid o maraot na kaisipan. Siempre, ikinakaongis an tawong may maraot na mga ideya. Alagad siring man an tawong may pakabatid na ginagamit an saiyang mga kakayahan sa pag-iisip asin pinipiling magin “bakong kabtang kan kinaban.”—Juan 15:19.

18:19—Paanong “an tugang na pinagkasalaan labi pa sa makosog na banwaan”? Kaagid nin sarong makosog na banwaan na nasasalikopan, an siring na tawo tibaad marigon na magsayumang magpatawad. An pasuruhay sa pag-oltanan nia asin kan nagkasala puedeng madaling magin olang nanggad siring sa “pamarat nin sarong torreng erokan.”

 Mga Leksion Para sa Sato:

10:11-14. Tanganing magin nakakapakosog an satong mga tataramon, an satong isip maninigong pano nin tamang kaaraman, an satong puso maninigong motibado nin pagkamoot, asin kadonongan an maninigong magdikta sa satong sinasabi.

10:19; 12:18; 13:3; 15:28; 17:28. Maninigo kitang mag-isip nguna bago kita magtaram, asin dai pakasobrahan an pagtaram.

11:1; 16:11; 20:10, 23. Gusto ni Jehova na kita magin sadiosan sa satong mga transaksion sa negosyo.

11:4. Kamangmangan na pagmaigotan na kamtan an materyal na kayamanan mantang pinapabayaan an personal na pagbasa sa Biblia, pag-atender sa pagtiripon, pamibi, asin ministeryo sa langtad.

13:4. Bakong igo an “pagmawot” sana nin sarong katongdan na may paninimbagan sa kongregasyon o nin buhay sa bagong kinaban. Dapat man kitang magin mahigos asin maigot na maghingoa na aboton an mga kahagadan.

13:24; 29:15, 21. An mamomoton na magurang dai sinusunodsunod an saiyang aki o dai iniintindi an saiyang mga sala. Imbes, an ama o ina minahiro tanganing itanos asin haleon an siring na mga sala bago an mga iyan makagamot nin hararom.

14:10. Huling an satong kairairaroming mga saboot dai ikakapahayag nin eksakto sa gabos na panahon ni pirmeng masasabotan kan mga nagmamasid, igwa nin mga limitasyon an emosyonal na karangahan na ikakatao kan iba. Tibaad kaipuhan niatong tagalan an nagkapirang kadepisilan paagi sa pagsarig solamente ki Jehova.

15:7. Dai niato maninigong tolos-tolos na sabihon sa sarong tawo an gabos na naaaraman niato, kun paanong dai itinatanom kan sarong paraoma an gabos niang banhi sa sarong lugar. Padikitdikit na isinasabwag kan madonong an saiyang kaaraman depende sa pangangaipo.

15:15; 18:14. An pagpapadanay nin positibong aktitud makakatabang sa sato na magkaigwa nin kagayagayahan, dawa sa irarom nin makamomondong mga kamugtakan.

17:24. Bakong arog kan “mangmang,” na an mga mata asin isip naglalagawlagaw imbes na magkonsentrar sa mahahalagang bagay, maninigo niatong hingoahon na magkaigwa nin pakasabot tanganing kita makahiro na may kadonongan.

23:6-8. Maninigo niatong likayan an mapagsaginsagin na pagpaheling nin pagigin mapagpasakat.

27:21. An pag-omaw puedeng ihayag kun siisay kita. Nahahayag an kapakumbabaan kun an pag-omaw nagpapahiro sa sato na midbidon an satong utang na boot ki Jehova asin nag-eenkaminar sa sato na padagos na paglingkodan sia. Nahahayag an kawaran nin kapakumbabaan kun an pag-omaw nagpapatalubo nin pakamate nin pagigin superyor.

27:23-27. Ginagamit an buhay nin pastor, idinodoon kan mga talinhagang ini an halaga nin pakanompong nin pagkakontento sa simpleng buhay na bunga nin mahigos na pagtrabaho. Maninigo na nangorognang itadom kaini sa isip niato an pangangaipo na magsarig sa Dios. *

28:5. Kun ‘hinahanap niato si Jehova’ paagi sa pamibi asin pag-adal kan saiyang Tataramon, ‘masasabotan niato an gabos na bagay’ na kaipuhan tanganing mapaglingkodan sia sa inaakong paagi.

‘MAGABAT NA MGA MENSAHE’

(Talinhaga 30:1–31:31)

An libro sa Biblia na Talinhaga nagtatapos sa duwang ‘magabat na mensahe.’ (Talinhaga 30:1; 31:1) Paagi sa nakakapukaw nin isip na mga komparasyon, an mensahe ni Agur nagpapaheling kan pagigin dai naninigoan kan kahanaban, asin ipinapaheling kaiyan kun paanong dai naririsa an nakakaagyat na mga paagi nin sarong paratentar na akiton an sarong daraga. * Iyan nagpapatanid man tumang sa pagpamuraway sa sadiri asin anggot na pagtaram.

An magabat na mensahe na inako ni Lemuel gikan sa saiyang ina igwa nin madonong na sadol manongod sa paggamit nin arak asin nakakaburat na inomon siring man manongod sa paghokom na may katanosan. An paglaladawan sa sarong marahay na agom na babae nagtatapos sa tataramon na: “Tawan nindo sa saiya an bunga kan saiyang mga kamot, asin ipaomaw sia nindo sa saiyang mga gibo.”—Talinhaga 31:31.

Kumua nin kadonongan, akoon an disiplina, kultibaron an diosnon na pagkatakot, magsarig ki Jehova. Kanigoan kahalagang mga leksion an itinotokdo kan ipinasabong na mga talinhaga! Tunay nanggad, iaplikar niato an saindang sadol asin sa siring kamtan an kaogmahan kan “tawo na natatakot ki Jehova.”—Salmo 112:1.

[Mga Nota sa Ibaba]

[Mga Ritrato sa pahina 16]

Si Jehova an Gikanan kan gabos na tunay na kaaraman

[Ritrato sa pahina 18]

Ano an kahulogan nin ‘pagwarak nin kaaraman’?