Say Salita nen Jehova et Mabilay

Saray Pabitar ed Libro na Uliran

SI Solomon, ya ari na Israel nensaman, so “nansalita na talonlibo ya uliran.” (1 Arari 4:32) Nayarian tayo kasin amtaen no anto iratan a makabat a salita to? On. Say libro na Biblia ya Uliran, ya akompleto nen manga 717 B.C.E., so angikurit ed dakel iran uliran nen Solomon. Say unor a duaran kapitulo lambengat so nibaga ya insulat na arum niran managsulat—si Agur ya anak nen Jakeh tan si Lemuel ya ari. Balet, panisiaan na arum a say Lemuel et sananey a ngaran nen Solomon.

Saray apuyanan a salita a tinugyop ed libro na Uliran so walaan na nankaduan gagala—“pian amtaen so kakabatan tan bangat” odino pananisiplina. (Uliran 1:2) Sarayan salita so pakagamoran tayo na kakabatan, salanti, say abilidad a talosan iray bengatla tan iyaplika so pikakabat pian solbaren iray problema. Panamegley na saraya, naawat tayo met so disiplina, odino panangipasal ed moral. Say panimanon maong ed sarayan uliran tan italineng ed saray bilin na saratan so makaapekto ed puso tayo, a pakagamoran tayo na liket, tan mangitonton ed aligwas.—Hebreos 4:12.

‘GAMORAN MO SO KAKABATAN TAN BEMBENAN MO A MALET SO PANANGIBANGAT’

(Uliran 1:1–9:18)

“Say kakabatan mankelyaw a maksil ed pulong,” so inkuan nen Solomon. (Uliran 1:20) Akin a nepeg tayon talinengen so maksil tan malinew a boses na satan? Indatak na Kapitulo 2 so dakel iran gunggona no gamoran tayo so kakabatan. Siningbat ed kapitulo 3 no panon so pakawalaan na maapit a relasyon ed si Jehova. Insan onia so imbaga nen Solomon: “Say kakabatan sikato so manuna a bengatla; kanian gamoran mo so kakabatan; on, ed simoon a panangamor mo gamoran mo so pakatalos. Bembenan mo a malet so panangibangat; sikato so agmo ‘yabuloy ya onla.”—Uliran 4:7, 13.

Anto so makatulong ed sikatayo pian naresistian iray imoral a paraan na mundo? Onia so ebat na komaliman kapitulo na Uliran: Ikana so abilidad a manisip, tan ibiig iray makaingganyon paraan na mundo. Konsideraen met so makapasinagem a pansumpalan na pakagaway imoralidad. Amasakbay so ontumbok a kapitulo sumpad saray kagagawa tan awawey a maneral ed relasyon tayo ed si Jehova. Intarya na komapiton kapitulo so peteg a deskripsion na kagagaway imoral a too. Diad kapitulo 8, makapasagyat a nipresenta so kablian tan inkarakep na kakabatan. Say komasiam a kapitulo, a makapakiwas a konklusyon na saray uliran a siningbat anggad sayan punto, so nipresenta bilang  makapasagyat ya ilustrasyon a managdag ed sikatayon gegemtanen so kakabatan.

Makasulatan Iran Tepet a Naebatan:

1:7; 9:10—Diad anton paraan a say takot ed si Jehova et “sengeg na pikakabat” tan “sengeg na kakabatan”? No anggapo so takot ed si Jehova, anggapo so pikakabat, lapud sikato so Amalsa ed amin a bengatla tan Autor na Kasulatan. (Roma 1:20; 2 Timoteo 3:16, 17) Sikato so mismon Lapuan na amin a tuan pikakabat. Sirin, say pikakabat so onggapo ed mapagalang a takot ed si Jehova. Say maridios a takot so gapoan met na kakabatan lapud agniwala so kakabatan no anggapo so pikakabat. Niarum ni, say too ya andian na takot ed si Jehova so agmangusar ed antokaman a pikakabat pian pagalangan so Manamalsa.

5:3—Akin a say sakey a balangkantis et atawag a “sankaili a bii”? Deneskribe na Uliran 2:16, 17 so “sankaili a bii” bilang say ‘angilingwan ed sipan na Dios to.’ Siopaman a nandayew ed saray palson dirios odino angibaliwala ed Mosaikon Ganggan, a pati say balangkantis, et natawag a sankaili.—Jeremias 2:25; 3:13.

7:1, 2—Anto ni so sasaglawien na “saray salitak” tan “saray ganggan ko”? Niarum ni ed saray bangat na Biblia, saraya so manasaglawi met ed saray totontonen, odino regulasyon ed pamilya, ya inletneg na saray atateng a pakagunggonaan na saray membro na pamilya. Saray kalangweran so nakaukolan ya ontumbok ed saraya ontan met ed saray Makasulatan a bangat a naaawat da ed saray ateng da.

8:30—Siopa so “uloen a komikimey”? Say nirepresentan kakabatan et tinawag toy inkasikato bilang uloen a komikimey. Nilikud ed inkausar na satan bilang paraan na panagsulat a mangisalaysay ed saray kalidad na kakabatan, sayan personipikasyon so piguratibon manutukoy ed panguloan ya Anak na Dios, si Jesu-Kristo, antis a nagmaliw a too. Sakbay nin sikatoy nianak bilang too diad dalin, sikato so abayag lan pinawala ‘bilang gapo na dalan na Dios.’ (Uliran 8:22) Bilang “uloen a komikimey,” sikato so aktibon akikimey ed Ama to legan na panamalsa ed amin a bengatla.—Colosas 1:15-17.

9:17—Anto ‘iray tinakew a danum,’ tan akin a “masamit” iratan? Lapud inyaliling na Biblia so panliket ed seksual a relasyon na sanasawa diad iyinum na makarepreskon danum ya inasol ed bobon, saray tinakew a danum so mangirerepresenta ed maamot tan imoral iran relasyon ed sekso. (Uliran 5:15-17) Say ideyan masekreton pangala ed sakey a bengatla et singa mangiiter na samit ed ontan a danudanum.

Saray Leksion Parad Sikatayo:

1:10-14. Nepeg ya ag-itayo papatukso ed mauges iran paraan na saray managkasalanan diad isisipan dan kaykayamanan.

3:3. Nepeg tayon pablien a maong so maaron-kaabigan tan inkamatua tan ipatnag iratan a singa pangiparungtal tayo ed mabmablin kulintas. Nakaukolan tayo met ya iyukit iratan a kalidad ed puso tayo, a gawaen tayo iratan ya importantin kabiangan tayo.

4:18. Mantultuloy ya ondaak so espiritual a pikakabat. Pian mansiansia itayo ed liwawa, nepeg a mantultuloy tayon ipatnag so kapaabebaan tan kauyamoan.

5:8. Nepeg tayon arawian so amin ya imoral ya impluensya, balanglan diad panamegley na musika, panligliwaan, Internet, odino ed saray libro tan magasin.

5:21. Kasin labay ya isalat na sakey a mangaaro ed si Jehova so maong a relasyon to ed tuan Dios diad pigaran minuto labat a liket? Siempre andi! Say sankabiskegan a mamakiwas ed sikatayo pian napansiansia so kasimpitan ed moral et say pakaamtan nanenengneng nen Jehova iray gagawaen tayo tan mikuentaan itayo ed sikato.

6:1-5, MB. Diad sarayan bersikulo, agaylan abig a simbawa so nagamoran tayo sumpad ‘pangebat ed utang na arum a too,’ odino panggawa na agmakabat iran pipapaknaan ed pinansyal parad arum! No ompatnag ya agmakabat so inkiwas tayo kayari na maalwar ya impangusisa tayo, tampol itayon ‘mikasi ed kaabay tayo’ odino kapara tayon too tekep na tuloytuloy a kerew tan gawaen tayo so amin a nayarian tayo pian ipetek iray pamaakaran.

6:16-19. Nidatak dia so pitoran manunan kategorya a mangilalanor ed amin lawarin nengneng na gawan-mauges. Nepeg a lawas tayon busolen iratan.

6:20-24. Say pamabaleg ed ananak unong ed Kasulatan so manalimbeng ed sikara manlapud  pakapelag ed seksual ya imoralidad. Nepeg ya agpapaulyanan na atateng so pangitarya ed ontan a panangipasal.

7:4. Nepeg tayon bayuboan so panamabli ed kakabatan tan pakatalos.

SARAY SINANSAKEY YA ULIRAN A KIGIYAAN TAYO

(Uliran 10:1–29:27)

Say arum niran uliran nen Solomon et antikey tan sinansakey iran diparan. Lapud maslak ed saratan et nipresenta bilang panangipareng, panangipara, tan panangikompara, ipapasabi na saratan so mapuersa iran leksion nipaakar ed kondukta, panagsalita, tan awawey.

Idadanet na kapitulo 10 anggad 24 so kablian na mapagalang a takot ed si Jehova. Saray uliran ed kapitulo 25 anggad 29 so kinopya na “totoo nen Ezekias [ya] ari ed Juda.” (Uliran 25:1) Ibabangat na sarayan uliran so panagmatalek ed si Jehova tan say arum niran importantin leksion.

Makasulatan Iran Tepet a Naebatan:

10:6, paimano’d-leksab na NW—Panon a say ‘sangi na marelmeng so manakbong ed karawalan’? Nayarin say tutukoyen na saya et sasakbongan na marelmeng iray mauges a getma ton pasakitan so arum diad panamegley na malamoyot a panagsalita to. Odino nayarin say kabaliksan met na saya et lapud kaslakan a bubusolen iray marelmeng, say panagbusol ed sikara na arum so mamareen ed sikara.

10:10—Panon a makapasakit odino ‘makapaermen so pankindat na sakey’? Say “andi-kakanaan a too” so aglambengat mangaagamil na ‘marumsis a sangi’ odino panagsalita noagta iyaamot to met iray motibo to diad panag-andawes, a singa say ‘pankindat na mata to.’ (Uliran 6:12, 13) Sayan nengneng na panamalikdo so nayarin pakagonigonan na nonot na biktima to.

10:29—Anto so “dalan nen Jehova”? Say tutukoyen na saya et say paraan na pidedeneng nen Jehova ed katooan, ya aliwan say kurang na kabibilay a nepeg tayon tumboken. Say kabaliksan na saray pidedeneng na Dios ed saray totoo et kaligenan parad saray andiay-kasalanan balet ta kabagbag parad saray marelmeng.

11:31—Akin a mas natumangan so marelmeng nen say matunong? Say tumang a tutukoyen dia et say dusa ya awaten na kada sakey. Sano mankasalanan so matunong a too, say tumang a naawat to lapud saray kasalanan to et say disiplina. Balet, say marelmeng et gagagalaen to so mankasalanan tan agto manggagawa na maong, kanian sikato so makanepegan tan makaawat na mas ambelat a dusa.

12:23—Panon a sasakbongan odino ‘eem-eman na sakey so pikakabat’? Say panakbong ed pikakabat et agmankabaliksan ya aglan balot itan iparungtal. Imbes, say kabaliksan na satan et maalwar ya iparungtal na sakey a too so pikakabat, aliwan diad panangipangta.

14:17, NW—Diad anton paraan a ‘bubusolen so toon walaan na abilidad a manisip’? Say Hebreon balikas a nipatalos ya “abilidad a manisip” so nayarin mankabaliksan na balanglan pakatebek odino mauges a panagnonot. Siempre, say toon walaan na mauges iran ideya et bubusolen. Balet bubusolen met so sakey a toon walaan na pakatebek lapud uusaren to iray abilidad ton manisip tan pipilien to so magmaliw ya ‘aliwan kabiangan na mundo.’—Juan 15:19.

18:19, NW—Panon a say sakey ya ‘agi a nankasalananan et lalon mairap a patuloken nen say mabiskeg a baley’? Singa say mabiskeg a baley a kukubkoben, satan a too et agmanpasensia odino agmamerdona. Say kolkolan ed baetan to tan say nankasalanan ed sikato et magmaliw lan babeng a “singa balewet na sakey ya ayaman a tori.”

 Saray Leksion Parad Sikatayo:

10:11-14. Pian makapabiskeg iray salita tayo, say kanonotan tayo so nepeg tayon panoen na suston pikakabat, say puso tayo so nepeg a napakiwas ed aro, tan say kakabatan et nepeg a mangigiya ed no anto so ibaga tayo.

10:19; 12:18; 13:3; 15:28; 17:28. Komon ta ag-itayo malabir tan isipen tayo ni so ibaga tayo sakbay a mansalita.

11:1; 16:11; 20:10, 23. Labay nen Jehova a magmaliw itayon matua ed saray negosyo tayo.

11:4. Kakulangkulangan so pananap na materyal a kayamanan a napapaulyanan tayo lay personal a panagaral na Biblia, pipiaral, pikakasi, tan lawak na ministeryo.

13:4. Aliwan magenap so ‘pampilalek’ labat ed responsablin posisyon ed kongregasyon odino ed bilay diad balon mundo. Nepeg met a makuli itayo tan panseetan tayon kapeten iray kakaukolanen.

13:24; 29:15, 21. Say maaron ateng et agto lawas pagustoan so anak to odino ibaliwala iray lingon gagawaen na anak to. Imbes, onkiwas so ama odino ina pian ekalen iratan a lingo sakbay a nigalet iratan ed ugaw.

14:10. Lapud say akindalem iran liknaan tayo et agmalinew a nipatnag ed amin a panaon nisay natalosan a naynay na saray makakaimaton, limitado labat so nagawaan na arum pian naligliwa so liknaan tayo. Nayarin nakaukolan a sungdoan tayo so arum a kairapan diad panmatalek lambengat ed si Jehova.

15:7. Agtayo ibagan maminpinsan so amin a bengatlan amta tayo ed sakey a too, a singa say sakey a dumaralos ya agto ipopor so amin a bini to ed saksakey a pasen. Ikakayat na makabat a too so pikakabat to tan sandaraiset labat no nakaukolan.

15:15; 18:14. No pansiansiaen so positibon awawey, nalikna tayo so liket, anggano makapagonigon iray kipapasen tayo.

17:24. Aliwan singa say “maatiw,” a say mata tan kanonotan to et palirpalir imbes ya akasentro ed importante iran bengatla, nepeg tayon anapen so pakatalos ta pian makakiwas itayo tekep na kakabatan.

23:6-8. Nepeg a manalwar itayo sumpad mankuankuanan a panangipatnag na inkamaparawes.

27:21. Niparungtal so peteg ya inkatoo tayo no pandinayewan itayo na arum. Nipatnag tayo so kapaabebaan sano say pandinayew na arum et mamakiwas ed sikatayon mamidbir a si Jehova so angipagamor ed sikatayo tan mamapaseseg ed sikatayon mantultuloy a manlingkor ed sikato. Niparungtal so kakulangan na kapaabebaan sano say pandinayew na arum et mamawala na liknaan ya inkamapaatagey.

27:23-27. Diad impangusar ed kipapasen na panagpastol, idadanet na sarayan uliran so kaimportantian na pankontento ed simplin bilay a resulta na makulin panagkimey. Saratan so lalon mangipaslep ed sikatayo a nakaukolan itayon mandependi ed Dios. *

28:5. No ‘anapen tayo si Jehova’ diad panamegley na pikakasi tan panagaral ed Salita to, ‘natalosan tayo so amin a bengatla’ a nakaukolan ed pakapanlingkor ed sikato diad naabobonan a paraan.

‘AMBELAT IRAN MENSAHE’

(Uliran 30:1–31:31)

Anampot so libro na Biblia ya Uliran panamegley na duaran ‘ambelat iran mensahe.’ (Uliran 30:1; 31:1, NW) Diad panamegley na saray panangikompara a makapaliing na kanonotan, iyiilustra na mensahe nen Agur so agnapenek ya inkaagum, tan ipaparungtal na satan ya agtampol nalikas iray makaingganyon paraan na sakey a managtukso ed marikit. * Amasakbay met itan sumpad pangitandoro ed dili tan maingongot a panagsalita.

Say ambelat a mensahe a naawat nen Lemuel manlapud ina to so walaan na makabat a bilin nipaakar ed panag-inum na alak tan makabuek ya iinumen ontan met ed panhusga tekep na inkatunong. Say impangideskribe ed maong ya asawa so anampot ed onian balikas: “Ikdan mo na bunga na saray lima to; et sikato so idayew komon na saray gawa to.”—Uliran 31:31.

Gamoran so kakabatan, awaten so disiplina, bayuboan so maridios a takot, tan manmatalek ed si Jehova. Agaylan makanakana irayan leksion ya ibabangat na apuyanan iran uliran! Diad anggaay nayarian tayo, iyaplika tayo so bilin na saraya ta pian naeksperiensya tayo so liket na “too ya antakot to si Jehova.”—Salmo 112:1.

[Saray paimano ed leksab]

[Saray litrato ed pahina 16]

Si Jehova so Lapuan na amin a tuan pikakabat

[Litrato ed pahina 18]

Anto so kabaliksan na ‘ikayat so pikakabat’?