Aver yem sha atineakaa

Aver yem sha mver u atineakaa

U Ôron Takerada u Anzaakaa Asav-Asav

U Ôron Takerada u Anzaakaa Asav-Asav

Mkaanem ma Yehova Ma Uma Je

U Ôron Takerada u Anzaakaa Asav-Asav

SOLOMON, Tor u Iserael u tsuaa la yange “dugh anzaakaa dubu utar.” (1 Utor 4:32) Se fatyô u ôron akaaôron a na a sha kwaghfan la je kpa? Een, se fatyô. Í nger anzaakaa a Solomon la kpishi ken takerada u Anzaakaa. A shi nan kpa, i nger takerada ne i bee ken inyom i 717 C.S.Y. (Cii man Shighe u Yesu) la. Ka ityouv mbi masetyô mbi ihiar mbira tseegh i kaa ér ka Agur, wan u Yake man tor Lemuel ve nger ye. Kpa ior mbagen na jighjigh ér Lemuel ka iti i Solomon igen.

Akaaôron a Aôndo a i nger ken takerada u Anzaakaa la nga a iwasen sha igbenda ihiar—ka “sha u i̱ fa kwaghfan kua ityesen.” (Anzaakaa 1:2) Akaaôron ne nga a wase se se zua a kwaghfan, man kwaghfan yô ka u nengen akaa wang shi yaren tom a mfe nahan sôron mbamzeyol. Shi ka se zua a ityesen sha akaaôron ne kpaa. Aluer se ver ishima sha anzaakaa ne shi se mba dondon akaawan a ker la yô, aa bende a ishima yase shi aa na se msaanyol, shi aa wase se se za ikyura kpaa.—Mbaheberu 4:12.

‘ZUA A KWAGHFAN, SHI KÔR ITYESEN GBANG GBANG’

(Anzaakaa 1:1–9:18)

Solomon kaa ér: “Kwaghfan yô, ngu yôôn kwagh sha gbenda u ken gar.” (Anzaakaa 1:20) Hii nan ve i doo u se ver ato sha imo i a lu genger, wanger wanger laa? Í ôr mbamtsera kpishi ken Anzaakaa ityough ihiar mba or a zua a kwaghfan ve nana zua a mi yô. Ken ityough ki sha utar la di i pase kwagh u or a er ve nana lu ken mzough vea Yehova yô. Solomon shi kaa ér: “Mhii u kwaghfan yô: zua a kwaghfan, man sha akaa a u vande zuan a mi cii yô, shi zua a mkav kpaa. Kôr ityesen gbang gbang, de pasen i ga.”—Anzaakaa 4:7, 13.

Kanyi ia wase se se palegh aeren a ijimbagh a tar nee? I na mlumun ken Anzaakaa ityough ki sha utaan la ér: Yar tom a m-er u sha inja, nahan fa uhôn mba ijimbagh mba tar ne. Shi hen sha akaabo a ijimba i eren i ve a mi la kpaa. Ityough ki sha ateratar la di ta se icin sha aeren man mbamhen mba vea fatyô u vihin ikyaryan yase a Yehova la. Ityough ki sha utaankaruhar pase aeren a idyaor shin idyakwase wang. I pase mluainja man mdoom ma kwaghfan ken ityough ki sha anigheni sha gbenda u doon kpishi. Ityough ki sha utaankarunyiin mase kuusu anzaakaa a Solomon ôr hii ityough i môm zan zan ityough ki sha utaankarunyiin la. I nger anzaakaa ne sha gbenda u doon tsung, je yô a mgbegha se u keren kwaghfan.

Mbamlumun sha Mbampin mba sha Akaa a ken Ruamabera:

1:7, 9:10Ka sha nyi gbenda mcie u cian Yehova a lu ‘mhii u kwaghfana’? Aluer se mba cian Yehova ga yô, se fatyô u zuan a kwaghfan ga, gadia ka un a lu Orgbanakaa cii ye shi ka un a lu Orngeren Ruamabera kpaa ye. (Mbaromanu 1:20; 2 Timoteu 3:16, 17) Ka un a lu Imbor i hanma kwaghfan u mimi ye. Nahan yô, mcie u cian Yehova sha mimi ka mhii u kwaghfan. Heela tseegh ga, or u nan cie Yehova ga yô, nana fatyô u civir Orgbanakaa a kwaghfan u nan ga.

5:3Hii nan ve i yer idyakwase ér “kwase u u fe nan ga”? I ôr kwagh u “kwase u u fe nan ga” la ken Anzaakaa 2:16, 17 ér ka kwase u “ikyuryan i Aôndo u nan kpaa i hungul nan” yô. Antior, kua idyakwase kpaa yange nana civir aôndo u aiegh shin nana kera wa Tindi u Mose ikyo gayô nan hingir or shin kwase u i fe nan ga yô.—Yeremia 2:25; 3:13.

7:1, 2“Akaaôron am” man “atindi am” a i ôr heen ne wa nyi man nyi kere? Akaaôron man atindi a i ter heen ne ka atesen a ken Bibilo, nahan kpa a kua atindi a hen tsombor a mbamaren ka ve wa sha u kuran tsombor ve la. Doo u mbayev vea kuran atindi ne kua atesen a ken Ruamabera a mbamaren vev ve tese ve la cii.

8:30Ka an nan lu ‘or u fan tomo’? Kwaghfan u i er kwagh na er ka or la kaa ér un ngu or u fan tom. Kwaghfan ne tile sha ityough ki Waniunda u Aôndo, Yesu Kristu, shighe u lu sha la, sha ci u kwaghfan u i er kwagh na er ka or la hemba kwaghôron u doon ungwan ken ato tseegh tsô. ‘Aôndo yange er un sha mhii u gbenda na je,’ ica gba cii ve va mase eren uumace shin tar kpaa ye. (Anzaakaa 8:22) Er lu er ka “or u fan tom” yô, a er tom vea Ter na kpoghuloo shighe u lu gban akaa cii la.—Mbakolose 1:15–17.

9:17Kanyi i lu ‘mngerem ma iini,’ man ma “nyoho” sha ci u nyi? Í kar myav u nom vea kwase yaven ayol a ve la sha mngerem ma kunduyol ma shin ijôr, mngerem ma iin gema tile sha ityough ki myav u yaven a or u nan lu kwase wou shin nomou ga ken myer la. (Anzaakaa 5:15–17) Nahan, or ka nana hen ér nana yav a kwase shin nom u nan ga ken myer kpa or a fa ga nahan i lu nan inja er mngerem ma iin a ii mara nyoho nahan.

Ityesen hen Avese:

1:10-14. Doo u se kura ayol a ase sha igbenda i aferaior ka a meen se sha u tôndon zwa a vese ér vea wase se se̱ hingir mbayarev la.

3:3. Erdoo man mimi ve doo se ishima, nahan se tese aeren ne sha ishigh ki hanma or cii er ka isha i taver ishe nahan. Shi doo u se nger aeren a dedoo ne sha kpande u ishima yase, a hingir kwagh u vesen ken mcivir wase.

4:18. Mfe u fan Aôndo la ngu seer a seer. Saa se za hemen u hiden a ayol a ase ijime shi lun ishima legh legh ve se lu ken iwanger her ye.

5:8. Doo u se gba ca a hanma ieren i hôngorough cii, a lu sha ityogholough mbi kuhwan shin sha akaa a nan msaanyol shin sha Intanet shin a lu ken ityakerada shin umagazin kpaa.

5:21. Or u Yehova a doo nan ishima sha mimi yô nana vihi ikyar i dedoo i nan ye vea Aôndo u mimi la sha u keren msaanyol u sha anshighe kpuaa tsôô? Mayange ga cii! Kwagh u vesen u a ne ve i doo u se lu wang sha hanma gbenda cii yô, se fa ser Yehova nengen kwagh u se eren yô man shi se va ôr un kwagh wase iyol yase kpaa.

6:1-5. Avur ne wa se kwagh sha kwagh u “hingir ishuur sha ci u or” shin ngohol orgen uwegh sha kwagh u inyar la doo kpen kpen! Aluer ú hide ú time sha mi dedoo man ú nenge wer ma ú er nahala ga yô, de vihin shighe ga, za za “zamber or u wan ndor a we la” kpoghuloo shi nôngo sha afatyô wou cii sha er ú sôr zayol la yô.

6:16-19. Akaa a ataankarahar ne nôngo u wan hanma inja i kwaghbo cii ker. Doo u akaa ne aa doo se ishima ga.

6:20-24. Aluer i tese or Ruamabera hii sha iyev mbu nan je yô, kwagh la una wase nan nana kera gba ken to u ijimbagh ga. Nahan mbamaren ve de nyumen mbayev vev ityesen ne ga.

7:4. Doo u kwaghfan man mkav vea doo se ishima.

ANZAAKAA ATÔ KPOSO KPOSO A AA HEMEN SE YÔ

(Anzaakaa 10: 1–29: 27)

I ôr anzaakaa a Solomon a a mase shin ne cii tiônôô, shi nga jighilii kpaa. Shi i ôr a sha u tesen mkposo u kwagh môm a ugen shi tesen er akaa agen a zough sha agen yô, shi anzaakaa shon nga a akaawan a injaa sha kwagh u aeren a dedoo man er i gbe u se lamen shi se henen kwagh sha inja kpaa yô.

I pase mluainja u mcie u cian Yehova la ken ityough ki sha 10 zan zan 24 la. Anzaakaa aa a lu ken ityough ki sha 25 zan zan 29 la di ka ‘ior mba Hesekia, tor u Yuda’ yange ve hide ve nger a ye. (Anzaakaa 25:1) Anzaakaa ne tese er i doo u suur sha Yehova yô, shi nga a atesen a injaa agen kpaa.

Mbamlumun sha Mbampin mba sha Akaa a ken Ruamabera:

10:6‘Zwa u mbaaferev ka u yer ipila’ nena? Alaghga zwa ve ka u yer ipila sha ci u mbaaferev ka ve yer awashima ve u bulan mbagenev la sha zwanyohon. Gayô alaghga a lu ihyom i ior ve ker mbaaferev la, gadia ka a tswamen ve yô ve cir zwa ve.

10:10“Or u kamen ashe” ka nan na ishimavihin nena? Alaghga “gbilinor” nana “zenden a ifer sha zwa” u nan shi nana “nyiar” mbagenev “ashe” sha u bumen ve ér ve de fe mbaawashima mba nan ga. (Anzaakaa 6:12, 13) Imba icugh ne nahan ia fatyô u nan or u i lu eren nan ifer la ishimavihin kpishi.

10:29“Gbenda u TER” kanyi? Heen ne mba ôron ka kwagh u gbenda u Yehova a eren kwagh a uumace la, ka gbenda u uma u i doo u se za sha mi la i lu ôron kwagh u ú ga. Gbenda u Aôndo a eren kwagh a uumace la tese mkor sha ci u mbaperapera, kpa gema tese mtim sha ci u mbaaferev.

11:31Er nan ve a na iferor injar sha ieren i nan a hemba orperapera? Injar i í er kwagh u i̱ heen ne ka mtsaha u ka i na orperapera man iferor kpaa la. Orperapera ka nana er isholibo yô i tsaha nan. Iferor ka nan er isholibo sha apera shi nan lumun u geman ishima ga. Sha nahan yô, ka i hemba tsahan nan cii, sha ci u nan kuma tsaha.

12:23Or ka nan “yer mfe” nena? Aluer i kaa ér or yer mfe yô, u ngu wer nan tesen a tese mfe u nan ga kuaa ga ze. Kpa tese ér ka nan tese mfe u nan sha kwaghfan, nan te a ta ihyagh a mfe u nan la ga.

14:17, NW—Ka sha nyi gbenda nahan i ker or u lun a mfe ihyomo? Inja i ishember i ken zwa Heberu i í gem ér “mfe” la ér mkav shin mhen u bo. Ior ka ve kôr or u nan lu a mhen u bo ihyom. Or u nan lu a mkav, u nan eren kwagh sha mfe, sha er nana lu ‘or u tar’ ne ga la kpaa kape ior ve ker nan ihyom je la.—Yohane 15:19.

18:19“Anmgbian u i vihi nan ishima yô, nan ngu er gar u taver nahan” nena? Nan ngu vough er gar u i hee afo a uitya i kase un i we atô nahan, imba or la ka nan lumun u den or u nan er nan kwaghbo la kwaghbo ga cii. Inium i nan suen vea or u nan vihi nan ishima la ngi er “uishindan mba iyou i taver” nahan.

Ityesen hen Avese:

10:11-14. Saa se lu a mfe u vough shi dooshima una mgbeghan se shi se ôron kwagh sha kwaghfan ve se kôr cio u maa mbagenev ye.

10:19; 12:18; 13:3; 15:28; 17:28. Se henen sha kwagh cii ve se ôron ye, shi kwaghôron wase a de ngeen kpishi ga.

11:1; 16:11; 20:10, 23. Yehova soo ér se eren kasua sha mimi.

11:4. Aluer se tôô shighe wase u henen Bibilo shi zan mkombo shin eren msen shin duen kwaghpasen la se mba keren inyaregh yô, se mba eren kwagh sha ibume.

13:4. Doo u se lu a ‘isharen’ i eren tom ken tiônnongo shin va lun uma ken tar u he la tseegh tsô ga. Kpa gba u se eren tom taveraa shi se nôngo kwagh kpoghuloo sha er se kuma sha iaven la yô.

13:24; 29:15, 21. Or u wan u nan a doo nan ishima yô, nan saan nan ishe shin nan gbe kenger nan tsô ga. Kpa ter shin ngô ka ve ker gbenda u kôôm nan cii nana mase saan ishe ye.

14:10. Er se fetyô u pasen mlu u ken ishima yase la cica cii hanma shighe ga, shi mbagenev kpa ashighe agen ka ve fa awashima wase ga yô, mbagenev vea fatyô u surun se ishima er i doo la ga. Alaghga a gba u se wa ishima a ican yase sha u suur sha Yehova tseegh.

15:7. Doo u se pase nen orgen hanma kwagh u se fe cii hen icin i môm ga, di er orsule kpa nan hee vor u nan ijiir i môm tseegh ga nahan. Orfankwagh ka nan samber a mfe u nan er i doo la kure kure.

15:15; 18:14. Aluer ishima yase ngi gbar gbar yô, shighe u se lu yan ican je kpa se lu sar sar.

17:24. “Ibumeor” yô nan veren ishima i nan sha akaa a injaa tseegh ga, nahan hemba doon u se ker mkav sha er se eren kwagh sha kwaghfan yô.

23:6-8. Doo u se palegh u eren kwagh a mbavannya sha atseregh.

27:21. Ka a wuese se yô, iwuese la i wase u pasen or u se lu yô. Aluer se kav er i lu Yehova a kom iwuese shi se za hemen u civir un kpaa yô, kwagh ne una tese ér se mba mbahiden a iyol ijime. Kpa ka sea lu mba hiden a iyol ijime ga yô, shighe u i wuese se yô se nenge ser se hemba mbagenev cii.

27:23-27. I tôô tom u kuran ilev i tese ikyav a mi ken anzaakaa ne, man a tese mtsera u mkom u or ka nan zua a mi sha u keren akaa kpishi ga kpa eren tom kpoghuloo la. Anzaakaa ne a wase se sha er se suur sha Aôndo hanma shighe yô. *

28:5. Aluer se ‘ker TER’ ken mbamsen man sha u henen Mkaanem nam yô, se hingir u “kaven akaa cii” a i gbe u se er sha u civir un yô.

‘AKAAÔRON A INJAA’

(Anzaakaa 30:1–31:31)

Í mase kuren takerada u Anzaakaa sha ‘akaaôron a injaa’ ahar (Anzaakaa 30:1; 31:1; NW ) Gbenda u Agur a tôô akaa agen a kar sha agen la ka u ua wase se kpen kpen, man akaaôron na la tese er kwagh a kom or u wan hua mayange ga yô, shi a tese er wanyekwase nan kaven akaaôron a or nan er sha u meen nan la ga yô. * Shi a ta se icin ér se de kenden a ayol a ase sha ga shi se de er kwagh sha ishima nyoon kpaa ga.

Akaaôron a injaa a Lemuel, a ngô na na un la nga a kwaghwan u injaa sha kwagh u man msôrom ma yuan man sha kwagh u ôron ijir sha perapera. Akaaôron a a tese kwase u lun a inja la mase kuren ér: “Na nan sha atam a ave a nan, man ityom i nan i̱ wuese nan hen ihindagar.”—Anzaakaa 31:31.

Zua a kwaghfan shi lumun ityesen shi cian Aôndo shi suur sha Yehova kpaa. Anzaakaa a Aôndo a ne i nger ne tese se akaa a injaa kpen kpen! Sha nahan yô, se nôngo nen sha afatyô wase cii se dondo nen kwaghwan u ken Anzaakaa ne, nahan se kpa se zua a msaanyol u “or u nan cie TER” nan zough a mi la.—Pasalmi 112:1.

[Footnotes]

^ Nenge ken Iyoukura [zwa Buter] i Agusutu 1, 1991 la, peeji 31.

^ Nenge ken Iyoukura [zwa Buter] i Julai 1, 1992 la, peeji 31.