Skip to content

Skip to table of contents

Twaambo Tupati-Pati Kuzwa Mubbuku lya Tusimpi

Twaambo Tupati-Pati Kuzwa Mubbuku lya Tusimpi

Ijwi lya Jehova Lili Abuumi

Twaambo Tupati-Pati Kuzwa Mubbuku lya Tusimpi

MWAMI SOLOMONI wamu Israyeli yansiku wakali kukonzya kwaamba “tusimpi tuli zyuulu zyotatwe.” (1 Bami 4:32) Sena tulakonzya kutujana twaambyo ooto tubotu ntwaakaamba? Inzya. Ibbuku lyamu Bbaibbele lya Tusimpi, ilyakamanizyigwa kulembwa kuma 717 B.C.E., lilijisi tusimpi tunji twa Solomoni. Zyaandano buyo zyobile zyakumamanino nzyozyaambwa kuti zyakalembwa abambi—Aguri mwana wa Jake amwami Lemueli. Pele, ibamwi basyoma kuti Lemueli ndizina limbi lya Solomoni.

Itwaambyo twakasololelwa amuuya tulembedwe mubbuku lya Tusimpi tubeleka mumbazu zyobile—“kuti bantu bazibe busongo alulayo.” (Tusimpi 1:2) Ootu twaambyo tutugwasya kujana busongo, ikucikonzya kubona twaambo toonse alimwi akubelesya luzibo mukukosola makani. Alimwi kwiinda mulintuto, tulatambula lulayo naa kuyiisyigwa mbokuponwa. Ikubikkila maano kutusimpi ootu alimwi akutobela lulayo lwantuto kulakonzya kuucinca moyo wesu, kutukkomanisya alimwi akuzwidilila.—Ba-Hebrayo 4:12.

‘KOLIJANINA BUSONGO AKUJATISYA LULAYO’

(Tusimpi 1:1–9:18)

“Busongo bulaita mumigwagwa,” mbwaamba Solomoni. (Tusimpi 1:20) Nkaambo nzi ncotweelede kuswiilila kujwi eelyo limvwika kabotu? Caandano 2 citondezya mpindu zinji ziboola kwiinda mukulijanina busongo. Caandano 3 cibandika mbocikonzyeka kubamba cilongwe cini-cini a Jehova. Mpoona Solomoni waamba kuti: “Busongo ncintu cipati—kolijanina busongo; kufumbwa ncolijanina, kolijanina luzibo. Jatisya lulayo, utaluleki.”—Tusimpi 4:7, 13.

Ncinzi ciyootugwasya kukazya nzila zibi zyanyika? Icaandano casanu ca Tusimpi cijisi bwiinguzi oobu: Amubelesye maanu alimwi amukucenjelele koongelezya kwanzila zyanyika. Alimwi amuyeeye mapenzi aboola akaambo kakutalilemeka. Icaandano citobela cicenjezya kujatikizya micito aziyanza zinyonganya cilongwe cesu a Jehova. Icaandano 7 cipa bupanduluzi bugwasya kapati bwanzila nzyabelesya simamambe. Mucaandano 8, impindu alimwi abwiite bwabusongo zilipanduludwe munzila iikondelezya. Icaandano 9, imamanino aakulwaizya aatusimpi twabandikwa kusikila kucaandano eci, cijisi bupanduluzi bwacikozyanyo cikondelezya icitukulwaizya kuyandaula busongo.

Mibuzyo Yamu Magwalo Iingulwa:

1:7; 9:10—Munzila nzi kuyoowa Jehova mbokuli “matalikilo aaluzibo” alimwi a “matalikilo aabusongo”? Ikuti kakunyina kuyoowa Jehova, tacikonzyeki kuba aluzibo, nkaambo walo ngo Mulengi wazintu zyoonse alimwi ngo Sikwaanza Magwalo. (Ba-Roma 1:20; 2 Timoteo 3:16, 17) Kulinguwe nkokuzwa luzibo loonse lwini-lwini. Aboobo, ikumulemeka kapati Jehova nkokupa kuba aluzibo. Alimwi kuyoowa Leza matalikilo aabusongo akaambo kakuti tacikonzyeki kuba abusongo ikuti luzibo kalutako. Kunze lyaboobo, muntu utayoowi Jehova kunyina nanga wabelesya luzibo ndwakonzya kuba andulo mukulemeka Mulengi.

5:20—Nkaambo nzi simamambe ncaambwa kuti “mwanakazi mweenzu”? Tusimpi 2:16, 17 yaamba kuti ‘mwanakazi mweenzu’ nguyooyo “uulubide cizuminano ca-Leza wakwe.” Kufwumbwa muntu wakali kukomba baleza bakubeja naa kusala kutatobela Mulawo wa Musa, kubikkilizya asimamambe, wakali kwaambwa kuti mweenzu.—Jeremiya 2:25; 3:13.

7:1, 2—Ncinzi cibikkilizyidwe “[ku]majwi aangu” alimwi a “malailile aangu”? Kuyungizya anjiisyo zyamu Bbaibbele, ezi zibikkilizya milawo yamumukwasyi naa malailile ngobabikka bazyali kutegwa banamukwasyi bagwasyigwe. Ibana bayandika kwiitobela milawo alimwi amalailile aayo alimwi anjiisyo zyamu Magwalo nzyobapegwa abazyali babo.

8:30, BT—Ino “mufuzi” nguni? Ibusongo bupanduludwe muciimo camuntu bulyaamba kuti mufuzi. Muciindi cakuba buyo bupanduluzi bwabube bwabusongo bunjila mumoyo, ibupanduluzi bwabusongo buli muciimo camuntu bwiiminina Mwana wa Leza mutaanzi kuzyalwa, Jesu Kristo, katanaba muntunsi. Kaindi katanazyalwa anyika kali muntu, ‘wakabumbwa kumatalikilo aanzila ya Leza.’ (Tusimpi 8:22) Kali “mufuzi,” wakabeleka canguzu antoomwe a Bausyi mukulenga zintu zyoonse.—Ba-Kolose 1:15-17.

9:17—Ino “maanzi aakubba” ninzi alimwi nkaambo nzi ncaali “manono”? Mbwaanga Bbaibbele likozyanisya koonana kwamulukwatano kukunywa maanzi mabotu aatekwa mumugoti, imaanzi aakubba aiminina bumambe bucitwa cakusisikizya. (Tusimpi 5:15-17) Ikucita bumambe cakusisikizya kupa kuti maanzi aali boobo amvwike mbuli kuti alalweela.

Ziiyo Kulindiswe:

1:10-14. Tatweelede kunjila munzila zibi zyabasizibi basyomezya buvwubi.

3:3. Tweelede kuyandisya luzyalo alimwi akusyomeka alimwi akuzitondezya mbuli mbotukonzya kutondezya luwenje lwamusingo ludula. Alimwi tuyandika kulemba bube oobu amyoyo yesu, ikubucita kuba cibeela cabube bwesu ciyandika kapati.

4:18. Iluzibo lwakumuuya lulayungizigwa bucebuce. Kutegwa tuzumanane kuba mumumuni, tweelede kuzumanana kulibombya.

5:8. Tweelede kuzitantamuka zintu zyoonse zipa kutalilemeka, kufwumbwa naa zijanwa munyimbo, mukulikondelezya, a Internet, naa mumabbuku amamagazini.

5:21. Sena muntu uyanda Jehova kuli nanga wasowa cilongwe cibotu ncajisi a Leza wakasimpe akaambo buyo kakulikondelezya kwakaindi kaniini? Peepe. Icikonzya kutukulwaizya kutegwa tuzumanane kusalala mukulilemeka nkuziba kuti Jehova ulabona nzila zyesu alimwi akuti tuyooliinguda kulinguwe.

6:1-5. Taluliboteli kaka lulayo luli mutupango ootu lukasya ‘kukweletela muntu’ naa kusyomezya kubbadelela muntu umwi kakunyina akuyeeya! Ikuti notwatulanga-langa twaambo toonse twabona kuti ntaamu njotwakabweza tiili yamaano, cakutasowa ciindi tweelede ‘kulikombelezya kumweenzuma’ kwiinda mukulomba cakutaleka alimwi akusolekesya kubamba twaambo ooto.

6:16-19. Imbazu ezi zili ciloba zijatikizya zibi zyoonse. Tweelede kuzisulaika.

6:20-24. Ikuyiisyigwa Magwalo kuzwa kubwana kulakonzya kukwabilila muntu kukucegwa mukakole kakutalilemeka kwiinda mukoonana. Bazyali tabeelede kuyalampya mukuli wakupa lwiiyo oolu.

7:4. Tweelede kuyandisya busongo akumvwisya zintu.

TUSIMPI TUGAMINIDE KUTUSOLOLELA

(Tusimpi 10:1–29:27)

Tusimpi tuceede twa Solomoni ntwaambo tupanduludwe mubufwaafwi. Kanji-kanji twakaambwa munzila yakwiindanya akukozyanisya, tulijisi ziiyo zigwasya kapati mukulilemeka, muŋambaudo amuziyanza.

Zyaandano 10 kusikila ku 24 zikankaizya ibubotu bwakuyoowa Jehova cakumulemeka. Tusimpi tuli muzyaandano 25 kusikila ku 29 twakalembululwa a “bantu ba-Hezekiya mwami wa-Juda.” (Tusimpi 25:1) Tusimpi ootu tuyiisya kusyoma Jehova alimwi tuli aziiyo azimbi ziyandika.

Mibuzyo Yamu Magwalo Iingulwa:

10:6—Munzila nzi ‘mulomo wabasizibi mbouvwumbide lunyonyongano’? Eci cilakonzya kuba oobo akaambo kakuti kwiinda mukwaamba cabumpelenge basizibi balasisa makanze aabo mabi aakucisa bamwi. Naa mbwaanga basizibi bunji bwaziindi balasulaikwa, ikusulaikwa abambi kubapa kuumuna wii.

10:10—Mbuti muntu “uufwinya meso” mbwabusya nkondo? Kunze lyakubelesya “myaambo iipilingene,” “mwana wa-Saatani” ulakonzya kusoleka kusisa makanze aakwe kwiinda mukunyanyaazya zizo zyamubili mbuli ‘kufwinya meso.’ (Tusimpi 6:12, 13) Bubeji buli boobo bulakonzya kubapenzya kapati ibamwi.

10:29—Ino “inzila ya-Jehova” ninzi? Icaambwa aawa ninzila mbwayendelezya bantu Jehova kutali nzila yabuponi njotweelede kutobela. Mbwabeendelezya bantu Leza cibapa lukwabililo baluleme pele kulibasizibi ndunyonyooko.

11:31—Nkaambo nzi sizibi ncayelede kulumbulwa kapati kwiinda mululami? Ibulumbu bwaambwa aawa ncisubulo aumwi ncapegwa. Mululami nalubizya, ibulumbu mbwapegwa akaambo kakulubizya kwakwe ndulayo. Sizibi ulabisya acaali alimwi ulakaka kucita zibotu. Aboobo uleelede kusubulwa kapati.

12:23—Mbuti muntu ‘mbwasisa luzibo’? Ikusisa luzibo tacaambi kuti muntu ooyo talutondezyi abuniini. Pele caamba kuti muntu ulatondezya luzibo cakucenjela, kutali cakulisumpula.

18:19, NW—Mbuti muntu ‘uulubizyilwa amunyina mbwali muyumu kwiinda munzi muyumu’? Mbuli munzi muyumu uuli mukusaalwa, muntu uli boobo ulakonzya kukaka kulekelela kulubizya. Kuzwangana ayooyo sikumubisizya kulakonzya kuba mbuli cisinkilizyo cikatazya kugwisya mbuli “impanda zyangazi.”

Ziiyo Kulindiswe:

10:11-14. Kutegwa majwi esu kaakulwaizya, mizeezo yesu yeelede kuzuzyigwa aluzibo lwini-lwini, myoyo yesu yeelede kukulwaizyigwa aluyando alimwi busongo bweelede kweendelezya nzyotwaamba.

10:19; 12:18; 13:3; 15:28; 17:28. Tweelede kuyeeya katutanaamba alimwi akutaambaula kapati.

11:1; 16:11; 20:10, 23. Jehova uyanda kuti katusyomeka mumakwebo.

11:4. Tacigwasyi kuyandaula buvwubi bwakumubili mubusena bwakucita ciiyo cesu ca Bbaibbele, kujanika kumiswaangano lyoonse, kupaila alimwi akutola lubazu mumulimo wamumuunda.

13:4. ‘Ikusukamina’ naa kuyandisya mukuli mumbungano naa buumi munyika mpya takuzulide pe. Tweelede kusungwaala alimwi akusoleka canguzu kusika azyeelelo ziyandika.

13:24; 29:15, 21. Muzyali siluyando talendekezyi mwanaakwe naa kutulanga buyo tumpenda twakwe. Muciindi caboobo, bausyi naa banyina balabweza ntaamu yakugwisya tumpenda ooto katutana komena.

14:10. Mbwaanga tacikonzyeki lyoonse kwaamba bwini mbotulimvwa mumoyo naa kuzibwa abaabo batulangilila, iluumbulizyo ndobakonzya kupa ibamwi kuli mpolujinkila. Inga twayandika kuliyumya mubuyumuyumu bumwi kwiinda mukusyoma Jehova cakumaniina.

15:7. Tatweelede kwaambila muntu zintu zyoonse nzyotuzi aciindi comwe, mbubonya mulimi mbwatasyangi mbuto zyakwe zyoonse mubusena bomwe. Musongo ulamwaya luzibo lwakwe bucebuce kweelana aziyandika.

15:15; 18:14. Ikuzumanana kuzilanga kabotu zintu kuyootupa kukkomana, nomuba mubukkale butyompya.

17:24. Mukwiimpana “amufubafuba” uli ameso alimwi amizeezo itakkalikene, itagaminide azintu ziyandika kapati, tweelede kuyandaula kumvwisya zintu kutegwa tucite cabusongo.

23:6-8. Tatweelede kusamausya beenzu cakuupaupa ameso.

27:21. Kulumbaizyigwa kulakonzya kuyubununa ibwini mbotubede. Kulibombya kulatondezyegwa ikuti kulumbaizyigwa kakutupa kulumba Jehova alimwi akutukulwaizya kuzumanana kumubelekela. Kutalibombya kulatondezyegwa eelyo kulumbaizyigwa nokutupa kulisumpula.

27:23-27. Kwiinda mucikozyanyo camweembezi, tusimpi ootu tukankaizya ibubotu bwakukkutila abuumi buubauba bujanwa kwiinda mukubeleka canguzu. Ikapati tuleelede kutukulwaizya kusyoma muli Leza. *

28:5. Ikuti ‘twamuyandaula Jehova’ kwiinda mumupailo alimwi akwiiya Ijwi lyakwe, tulakonzya ‘kumvwisya zyoonse’ ziyandika kutegwa tumubelekele munzila njayanda.

‘ZILENGANO’

(Tusimpi 30:1–31:31)

Ibbuku lya Tusimpi limana ‘azilengano’ zyobile naa milumbe. (Tusimpi 30:1; 31:1) Kwiinda mukubelesya zikozyanyo zipa kukkala ansi kuyeeya, mulumbe wa Aguri utondezya mbocitakonzyeki kukkutila akaambo kabulyatu alimwi ambocikatazya kuziba nzila nzyabelesya mwaalumi ikoongelezya nakalindu. * Alimwi ulacenjezya kujatikizya kulisumpula alimwi abukali.

Imulumbe ngwaakatambula Lemueli kuzwa kuli banyina ujisi lulayo lubotu kujatikizya kubelesya waini azyakunywa zikola kubikkilizya akubeteka cakululama. Ibupanduluzi bwamukaintu mubotu bumana amajwi akuti: “Apegwe micelo yamaanza aakwe, amilimo yakwe imutembaule.”—Tusimpi 31:31.

Amujane busongo, mutambule lulayo, amuyoowe Leza, amusyome Jehova. Taziliboteli kaka ziiyo ziyiisyigwa mutusimpi twakasololelwa amuuya! Aboobo, atubelesye lulayo lwantuto kutegwa tujane lukkomano lwa “muntu uulemeka [uuyoowa, NW] Jehova.”—Intembauzyo 112:1.

Bupanduluzi buyungizidwe

^ munc. 12 Amubone Ngazi Yamulindizi yamu Chichewa ya August 1, 1991, apeeji 31.

^ munc. 14 Amubone Ngazi Yamulindizi yamu Chichewa ya July 1, 1992, apeeji 31.

[Zifwanikiso izili apeeji 8]

Jehova Nkakasensa kaluzibo loonse lwini-lwini

[Cifwanikiso icili apeeji 10]

Ino caamba nzi ‘kumwayaula luzibo’?