Yehova’nın Sözü Canlıdır

Süleyman’ın Meselleri Kitabından Önemli Noktalar

ESKİ İSRAİL Kralı Süleyman “üç bin mesel söyledi” (1. Krallar 4:32). Onun bu hikmetli sözlerini bulabilir miyiz? Evet, bulabiliriz. Süleyman’ın özdeyişlerinin birçoğunu Kutsal Yazıların Süleyman’ın Meselleri kitabında bulabiliriz. Bu kitap, MÖ yaklaşık olarak 717’de tamamlandı. Yalnızca son iki bölümün, Yake’nin oğlu Agur ve kral Lemuel olmak üzere iki farklı yazar tarafından kaleme alındığı düşünülür. Bununla birlikte bazıları Lemuel’in, Süleyman’ın bir başka adı olduğuna inanır.

Süleyman’ın Meselleri kitabında yer alan ilham edilmiş sözler iki amaca hizmet eder: “hikmet ve terbiyeyi bilmek” (Süleyman’ın Meselleri 1:2). Bu sözler, olayları açıkça görebilme ve elde olan bilgiyi sorunları çözmek için kullanma yeteneği olan hikmeti kazanmamıza yardım eder. Ayrıca bu sayede terbiye, yani ahlaksal eğitim de almış oluruz. Bu özdeyişlere dikkat etmemiz ve verilen öğütleri uygulamamız yüreğimizi etkileyebilir, mutluluğumuzu artırabilir ve bizi başarıya götürebilir (İbraniler 4:12).

‘HİKMET KAZAN VE TERBİYEYİ SIKI TUT’

(Süleyman’ın Meselleri 1:1–9:18)

Süleyman “Hikmet dışarıda yüksek sesle bağırıyor” der (Süleyman’ın Meselleri 1:20). Bu yüksek ve net sesi neden dinlemeliyiz? 2. bölüm hikmet kazanmanın birçok yararından söz eder. 3. bölümde Yehova’yla nasıl yakın dostluk geliştirebileceğimiz ele alınır. Sonra Süleyman şunları der: “Hikmetin başlangıcı şudur: Hikmet kazan; bütün kazandıklarınla beraber anlayış kazan. Terbiyeyi sıkı tut; onu bırakma” (Süleyman’ın Meselleri 4:7, 13).

Bu dünyanın ahlaksız yollarına karşı koymamıza hangi şey yardım edecek? Süleyman’ın Meselleri’nin 5. bölümü buna cevap verir: Sağlıklı düşünmek ve dünyanın çekici yollarının farkında olmak. Bu bölüm aynı zamanda ahlaksızlık yapmanın yüksek bedelini de ele alır. Bir sonraki bölüm Yehova’yla ilişkimizi tehlikeye sokacak davranış ve tutumlara karşı uyarıda bulunur. Kitabın 7. bölümü ahlaksız birinin nasıl davranışlar sergilediği hakkında  çok değerli bilgiler içerir. 8. bölümde hikmetin değeri ve çekici yönü etkileyici şekilde anlatılır. Süleyman’ın buraya kadar söylediği özdeyişlerin teşvik edici bir kapanışı olan 9. bölüm, bizi hikmet aramaya yönelten canlı bir örnek halinde sunulur.

Mukaddes Kitapla İlgili Soruların Yanıtları:

1:7; 9:10—Yehova korkusu nasıl “bilginin” ve “hikmetin başlangıcıdır?” Yehova her şeyin Yaratıcısı ve Kutsal Yazıları ilham eden Kişi olduğundan, Yehova korkusu olmadan gerçek bilgiyi elde etmek mümkün değildir (Romalılar 1:20; 2. Timoteos 3:16, 17). O tüm bu bilginin Kaynağıdır. Bu nedenle bilgi, Yehova’ya saygı dolu bir korku duymakla başlar. Ayrıca Tanrısal korku da hikmetin başlangıcıdır, çünkü bilgi olmadan hikmet de olamaz. Dahası, Yehova korkusundan yoksun olan biri, sahip olduğu herhangi bir bilgiyi Yaratıcıyı yüceltmek için kullanmayacaktır.

5:3—Fahişeden neden “yabancı kadın” olarak söz edilir? Süleyman’ın Meselleri 2:16, 17’de “Allahın ahdini bozan yabancı kadından” söz edilir. Bir fahişe de içinde olmak üzere, sahte tanrılara tapınan ya da kendini Musa Kanununa yabancılaştıran herkes “yabancı” olarak adlandırılırdı (Yeremya 2:25; 3:13).

7:1, 2—Burada geçen “sözler” ve “emirler” neleri içerir? Mukaddes Kitap öğretilerine ek olarak bu ayetlerde geçen sözler ve emirler ana baba tarafından ailenin yararına konulan kuralları içerir. Gençlerin, ana babalarından aldıkları Kutsal Yazılara dayalı öğretimle beraber bu kurallara uymaları gerekir.

8:30—“Yapıcı” kimdir? Kişileştirilmiş hikmet burada kendinden “yapıcı” olarak söz ediyor. Hikmetin özelliklerini açıklamak için edebi bir yöntem kullanmanın yanı sıra, hikmetin bu kişileştirilmiş haliyle mecazi olarak Tanrı’nın ilk doğan Oğlu olan İsa Mesih’in insan öncesi varlığına atfedilir. O yeryüzünde insan olarak doğumundan çok zaman önce, “RAB, yolunun başlangıcı” olarak yaratıldı (Süleyman’ın Meselleri 8:22). O “yapıcı olarak” her şeyin yaratıldığı dönem boyunca Babasıyla faal şekilde çalıştı (Koloseliler 1:15-17).

9:17—“Aşırılmış sular” nedir ve neden “tatlıdır?” Mukaddes Kitapta, evlilikte cinsel yakınlıktan zevk almak bir kuyudan çekilen ferahlatıcı suya benzetildiğinden, “aşırılmış sular” gizlice yapılan evlilik dışı cinsel ilişkiyi simgeler (Süleyman’ın Meselleri 5:15-17). Yakalanmadan bir şey yapma fikri böyle suları sanki tatlı yapar.

Alacağımız Dersler:

1:10-14. Günahkârların zenginlik vaatlerinin çekiciliğine kapılıp onların kötü yollarına sapma ayartmasına karşı uyanık olmalıyız.

3:3. İnayet ve hakikat, yani vefa ve sadakat niteliklerine çok değer vermeli ve tıpkı değerli bir kolye gibi onları gözle görülür şekilde sergilemeliyiz. Ayrıca bu nitelikleri bir parçamız haline getirerek yüreğimize yerleştirmeliyiz.

4:18. Ruhi bilgi gitgide artar. Işıkta kalmak için alçakgönüllülük ve yumuşak başlılık göstermeye devam etmeliyiz.

5:8. Müzik, eğlence, İnternet ya da kitap ve dergiler yoluyla olsun ahlaksızlığın tüm etkilerinden uzak durmalıyız.

5:21. Yehova’yı seven biri, gerçek Tanrı’yla olan iyi ilişkisini anlık bir zevke tercih eder mi? Elbette hayır! Bizi ahlaksal temizliği korumaya iten en kuvvetli etken, Yehova’nın bizim yollarımızı gördüğünün ve bizden hesap soracağının farkında olmaktır.

6:1-5. Bu ayetlerde başkalarına ‘kefil olmaya’ ya da hikmetsizce parasal bir anlaşma yapmaya karşı güzel bir öğüt vardır. Daha dikkatli baktığımızda, kendimizi akılsızca görünen bir durumda bulursak bir an evvel ısrarlı ricalarla ‘komşumuzu zorlamalı’ ve meseleyi düzeltmek üzere elimizden geleni yapmalıyız.

6:16-19. Bu kayıtta yanlış davranışın neredeyse her türünü içeren yedi temel şey sayılıyor. Onlardan nefret etmeyi öğrenmeliyiz.

 6:20-24. Kutsal Yazılara göre yetiştirilmiş olmak birini cinsel ahlaksızlık tuzağına düşmekten koruyabilir. Ana babalar böyle bir eğitimi ihmal etmemelidirler.

7:5. Hikmet ve anlayışı sevmeyi öğrenmeliyiz.

BİZE REHBERLİK EDEN ÖZDEYİŞLER

(Süleyman’ın Meselleri 10:1–29:27)

Süleyman’ın Mesellerinin kalan kısmı birbirinden bağımsız ve kısa özdeyişlerden oluşur. Çoğunlukla zıtlıklar, benzerlikler ve karşılaştırmalar şeklindeki bu özdeyişler davranış, konuşma ve tutumla ilgili etkileyici dersler içerir.

Kitabın 10 ila 24. bölümleri Yehova’ya saygıdan kaynaklanan bir korku duymanın değerini vurgular. 25 ila 29. bölümlerdeki özdeyişler “Yahuda kıralı Hizkiyanın adamları” tarafından derlenmiştir (Süleyman’ın Meselleri 25:1). Bu özdeyişler Yehova’ya güvenmeyi ve başka yaşamsal dersleri öğretir.

Mukaddes Kitapla İlgili Soruların Yanıtları:

10:6—“Kötülerin ağzı” nasıl “zorbalık örtüsüdür?” Burada, kötülerin başkalarını incitme amaçlarını belli etmemek için tatlı sözlerle konuşmaları kastediliyor olabilir. Ya da kötülere karşı genellikle düşmanlıkla davranıldığından, başkalarından gördükleri düşmanlık onları susturuyor olabilir.

10:10—“Gözünü kırpan biri” nasıl “kedere” neden olur? “Ağzında yalanla dolaşan” yaramaz adam, bununla kalmayıp ‘göz kırpmak’ gibi hareketlerle vücut dilini kullanarak asıl niyetlerini gizlemeye çalışabilir (Süleyman’ın Meselleri 6:12, 13, YÇ). Bu tür hileler, hedef olan kişiye zihinsel bir sıkıntı kaynağı olabilir.

10:29—“RABBİN yolu” nedir? Bu sözler izlememiz gereken yaşam yoluna değil, Yehova’nın insanlıkla ilgili yoluna atfeder. Tanrı’nın insanlarla ilgili yaptıkları temiz kişi için güvenlik, fakat kötü adam için felaket anlamına gelir.

11:31—Neden doğru kişi de kötü kişi de cezalandırılmalıydı? Burada sözü edilen kişilerin aldıkları ceza, dereceleri bakımından farklıdır. Kötü olan kişi kasten günah işler ve iyi olanı yapmayı reddeder. Bu nedenle o bazı cezaları hak eder ve cezalandırılır. Bununla birlikte, doğru olan biri hata yaptığında, yaptıklarından dolayı terbiye görmeyi kabul eder ve onun cezası da bu olur.

12:23—Bir kişi ‘bilgiyi nasıl gizler?’ Bilgiyi gizlemek birinin bunu asla göstermemesi anlamına gelmez. Tersine bu, birinin sahip olduğu bilgiyi gösteriş merakıyla övünerek değil, dikkatli şekilde göstermesi anlamına gelir.

14:17—“Niyeti bozuk olan adamdan” ne açıdan nefret edilir? Kötü niyetli adamdan elbette nefret edilir. “Niyeti bozuk olan adam” olarak tercüme edilen İbranice ifade, orijinalde kolayca aldatılmayan kişiye de atfedebilir. Böyle bir kişiden, düşünme yetisini kullanıp, “dünyanın bir kısmı olmamayı” seçtiği için nefret edilebilir (Yuhanna 15:19).

18:19—“Gücenmiş kardeş duvarlı şehirden daha güç kazanılır” sözleri ne anlama gelir? Kuşatma altındaki duvarlı güçlü bir şehir gibi, böyle biri de hataları affetmeyi sert şekilde reddedebilir. O ve onu gücendiren kişi arasındaki çekişme, “kale sürgüleri” gibi kolaylıkla aşılmaz bir engel haline gelebilir.

 Alacağımız Dersler:

10:11-14. Sözlerimizin yapıcı olması için zihnimiz doğru bilgiyle dolmalı, yüreğimiz sevgiyle harekete geçmeli ve ağzımızdan çıkanları hikmet belirlemelidir.

10:19; 12:18; 13:3; 15:28; 17:28. Önceden düşünerek, az ve öz konuşalım.

11:1; 16:11; 20:10, 23. Yehova iş ilişkilerimizde dürüst olmamızı bekler.

11:4. Kişisel Mukaddes Kitap incelemesini, ibadetlere katılmayı, duayı ve tarla hizmetini bir kenara itip maddi zenginliğin peşine düşmek akılsızlıktır.

13:4. Cemaatte ya da yeni yerdeki yaşamda bir sorumluluk almayı ‘canımızın çekmesi’ yeterli değildir. Bunun için çalışkan olmalı ve bizden talep edileni yerine getirmek için çok çaba da harcamalıyız.

13:24; 29:15, 21. Sevgi dolu bir ana baba çocuğunu şımartmaz ya da onun hatalarını görmezden gelmez. Daha ziyade, derinlere kök salmadan önce böyle hataları düzeltmek ve ortadan kaldırmak üzere harekete geçer.

14:10. İçimizdeki en derin duyguları her zaman tam olarak açıklayamayız ve başkaları da tam olarak anlayamaz. Bu nedenle başkalarının verebileceği teselli sınırlıdır. Bazı zorluklara dayanmak konusunda sadece Yehova’ya güvenebiliriz.

15:7. Bir çiftçi tohumunun hepsini tarlasında bir yere boşaltmadığı gibi, biz de bildiğimiz her şeyi birine hemen anlatmamalıyız. Hikmetli kişi sahip olduğu bilgiyi zamanla, gerektiğinde “dağıtır.”

15:15; 18:14. Olumlu bir zihni tutumu korumak, sıkıntılı koşullarda bile sevinçli olmamıza yardım edecek.

17:24. Önemli konulara odaklanacağına gözleri ve zihni başka konularda dolaşan “akılsız” birinin aksine, hikmetle davranabilmek için anlayışa önem vermeliyiz.

23:6-8. İkiyüzlü bir konukseverlik göstermekten kaçınmalıyız.

27:21. Övülmek kim olduğumuzu ortaya çıkarabilir. Övüldüğümüzde, bunu Yehova’ya borçlu olduğumuzu kabul edersek ve bu bizi O’na olan hizmetimizi devam etmeye yöneltirse, alçakgönüllülüğümüz ortaya çıkar. Övülmek kişide üstünlük duygusu oluşturuyorsa, bu alçakgönüllülük eksikliğini açığa çıkarır.

27:23-27. Kırsal yaşamı resmeden bu özdeyişler, çalışkan biri olup basit yaşam sürmekten zevk almanın değerini vurgular. Bu ayetler bize özellikle Tanrı’ya bağlı kalmaya ihtiyacımız olduğunu hatırlatmalıdırlar. *

28:5. Eğer dua yoluyla ve Sözünü inceleyerek ‘Yehova’yı ararsak’, O’na kabul edilebilir şekilde tapınmak için gereken ‘her şeyi anlayabiliriz.’

DEĞERLİ SÖZLER

(Süleyman’ın Meselleri 30:1–31:31)

Süleyman’ın Meselleri kitabı iki değerli sözle kapanır (Süleyman’ın Meselleri 30:1; 31:1). Agur mesajında düşündürücü bir tezat kullanarak, açgözlülüğün doyumsuzluğunu örnekler ve bakire bir kızı ayartmaya çalışan birinin kullandığı yöntemlerin ne kadar fark edilmez olduğunu gösterir. * Ayrıca kibre ve öfkeli konuşmaya karşı bir uyarı da içerir.

Lemuel’in annesinden aldığı değerli mesaj, şarap ve içki içmekle ilgili olduğu kadar adil bir şekilde hükmetmekle de ilgilidir. İyi bir eşin tanımlandığı sözler şöyle sona erer: “Ellerinin kazancından kendisine verin; ve kapılarda işleri onu övsün” (Süleyman’ın Meselleri 31:31).

Hikmet kazan, terbiyeyi kabul et, Tanrısal korku geliştir ve Yehova’ya güven. Süleyman’ın Meselleri kitabı çok değerli dersler içerir. Bu öğütleri uygulayalım ve böylece “RABDEN korkan” kişilerin yaşadığı mutluluğu tadalım (Mezmur 112:1).

[Dipnotlar]

[Sayfa 16’daki resimler]

Yehova tüm gerçek bilginin kaynağıdır

[Sayfa 18’deki resim]

‘Bilgiyi dağıtmak’ ne anlama gelir?