Pwäralo Tong Me Suföl Ren Om Nemeniöchü Chönnaüom

“Inaamo, nge ami mwan kena, oupwe chok tongei en me puluan usun chok pwisin ami, pwal ewe fefin epwe menniniti puluan we.”​—EFISOS 5:33.

1, 2. Ifa ewe kapas eis mi lamot chon pwüpwülü meinisin repwe pwisin eisiniir, iwe, met popun?

 IKA a mak woon ewe pwoor emön a liffang ngonuk: “Tümünüöchü,” ifa ussun kopwe uwei ena pwoor? Kopwe fokkun tümünü pwe met a nom lon ewe pwoor esap ta, ika met? Iwe, ifa ussun kopwe tümünüöchü ewe liffang Kot a ngenikich itan pwüpwülü?

² Naomi, emön fin Israel mi mälo pwülüwan, a ereni Orpa me Rut: “Amwo ewe Samol mi lapalap epwe kirikiröch ngenikemi [liffang ngeni kemi, NW], usun ämi oua kirikiröch ngeni ekewe mönümä, pwal ngeniei. Ewe Samol mi Lapalap epwe föri pwe oupwe künökünsefäl en me pwülüan.” (Rut 1:3-9) Iei met a mak lon ewe Paipel ussun fin pwüpwülü mi mürinnö: “Eman mwän a tongeni angei imwan me pisekin me woon saman, nge ewe Samol mi Lapalap chök a tongeni awora eman pwülüan mi mirit.” (Än Salomon Fos 19:14) Ika en mi pwüpwülü, a fokkun lamot om kopwe ekieki pwe pwülüwom eü liffang seni Kot. Iwe, ifa ussun lapalapen om fos me föfför ngeni pwülüwom, ewe Kot a liffang ngonuk?

3. A lamot pwe chon pwüpwülü repwe apwönüetä alon menni fön seni Paul?

³ Ewe aposel Paul a makkei ei pworaus ngeni ekkewe chon Kraist loom: “Inaamo, nge ami mwan kena, oupwe chok tongei en me puluan usun chok pwisin ami, pwal ewe fefin epwe menniniti puluan we.” (Efisus 5:33) Ekieki mwo ifa ussun mwän me fefin mi pwüpwülü repwe apwönüetä alon ei fön ren lapalapen ar fos.

Tümünü Seni “Och Mettoch Mi Ngaü”

4. Ifa ussun chönnauach epwe tongeni efisatä minne mi mürinnö are ngaü?

⁴ Jemes a makkei pwe chönnauach “och mettoch mi ngau, . . . a uren poison mi afeiengau.” (Jemes 3:8) Jemes a fokkun weweiti ei pworaus mi enlet: Epwe tongeni fis osukosuk lupwen sise nemeni chönnauach. Ese mwääl pwe Jemes a chechchemeni ewe mwiitun lon Paipel mi erä pwe ekkewe kapasechou, ra ussun chök “efoch ketilas a akinasa eman.” Ena mwiitun a pwal erä pwe “än ekewe chon tipachem kapas ra atoto pöchökül.” (Än Salomon Fos 12:18) Mei fokkun wor manaman lon ach kewe kapas. Ir mi tongeni akinasa are achikara ewe letip. Ifa ussun om kewe kapas ra kkü pwülüwom? Ika pwülüwom epwe pölüeni ena kapas eis, met epwe erä?

5, 6. Met popun a weires ngeni ekkoch aramas ar repwe nemeni chönnauer?

⁵ Ika oua kakkapasechou lefilemi me pwülüwom,  ina eü osukosuk oupwe angang woon. Nge, ese mecheres pokiten ach kewe apwangapwang. Sia alemwiri tipis seni semach we Atam. Ena tipis a etipetipa ach ekiek me lapalapen ach kapasfengen. Jemes a makkei: “Kich meinisin sia mwälila fän chomong. Nge are eman aramas esap fokun mwälila won mine a apasa, i eman mi unusöch, a pwal tongeni püsin nemeni unusen inisin.”​—Jemes 3:2.

⁶ Esap chök pokiten kich sise unusöch, nge lapalapen ach famili me le kükkünüch a pwal tongeni aweiresi ach nemeni chönnauach. Lon ekkoch famili, ese wor tipeeü, are aramas “rese tongeni nemeni inisir [ekiekir, NW],” are “ra lingeringerikai.” (2 Timoti 3:1-3) Fän chommong, ekkewe semirit repwe ina ussun lupwen ra wattetä. Iwe nge, sisap kunetipingin le kapas pwe sia kapasechou pokiten sise unusöch me pokiten angangaüen semach me inach, nge ach chechchemeni ena pworaus epwe älisatä ach weweiti ewe popun sipwe nemeni chönnauach a fokkun weires fän iten ekkoch aramas.

‘Pöütalo Kapasen Turunufas’

7. Met weween än Piter fön pwe chon Kraist repwe “pöütalo . . . kapasen turunufas”?

⁷ Ese lifilifil ewe popun emön a kapasechou ngeni pwülüwan nge, an föri ena a pwäri nafangaüen an tong me süföl ngeni pwülüwan we. Ina popun Piter a pesei ekkewe chon Kraist ar repwe “pöütalo . . . kapasen turunufas.” (1 Piter 2:1) Ewe kapas lon fosun Kris mi afföü ngeni “kapasen turunufas” a wewe ngeni “kapasen esiit.” A ussun itä pwe emön a mochen ‘peki aramas ren an kewe kapas.’ A ifa me ffatöchün ei aweween met epwe fis ika sise nemeni chönnauach!

8, 9. Met epwe tongeni fisitä pokiten kapasen esiit, iwe, met popun chon pwüpwülü resap eäni kapasen esiit lefiler?

⁸ Fän ekkoch sipwe tongeni ekieki pwe esor ngaüen ekis kapasen esiit, nge ekieki mwo met epwe fis lupwen emön mwän are fefin epwe eäni ena esin fos ren pwülüwan. Lupwen sipwe apasa pwe pwülüwach a tiparoch, chipwang, are mäicha, sia wesewesen apasa pwe a chök ina lapalaper fansoun meinisin. Epwe ifa me ngaüen ach ameef ngeniir pwe esor aüchear! A ifa me watteen ach kirikiringaü ngeniir. Met epwe fis lupwen sipwe tuwenewen woon apwangapwangen pwülüwach lupwen sia apasa “En mi mmang iteitan” are “Kese aüseling lupwen ua fos?” A wesewesen ina ussur iteitan? Lupwen a ina ussun ach kapas ngeniir, repwe song me mwittir apasa pwe ese pwüng. A tongeni fisitä änini lefiläch.​—Jemes 3:5.

⁹ Fitikoko lon pwüpwülü a fisitä ika ekkewe rüüemön ra eäni kapasen esiit lupwen ra pworausfengen. Epwe tongeni fisitä osukosuk watte. Alon Än Salomon Fos 25:24: “Än eman nom lepwokukun ungen eu imw a mürina seni an epwe nom lon eu imw ren eman fefin mi lalapat.” A wewe chök lupwen emön mwän mi lalapat. Ekiselo, ekkewe kapas mi efisi riäfföü repwe apwangapwangalo ekkewe riri lefiler. Ewe mwän are ewe fefin repwe meefi pwe pwülüwer ese chüen tongeer, are pwe aramas resap tongeni tongeer. A ffat pwe sia wisen nemeni chönnauach nge ifa ussun sipwe föri?

‘Efesira Chönnauom’

10. Met popun a lamot ach sipwe nemeniöchü chönnauach?

¹⁰ A mak lon Jemes 3:8 pwe: “Esor emon aramas a tongeni afesira chonmongon.” Nge sipwe achocho le nemeni chönnauach, ussun chök än aramas efesira emön oris. “Are emon a ekieki pwe i emon sou fel, nge esap nemeni chonmongon, a chok otupu pwisin letipan; iwe, an we fel mi chok lamot-mwal.” (Jemes 1:26; 3:2, 3) Sia käeö seni ekkeei kapas ewe lamoten ach sipwe nemeniöchü chönnauach. Ese chök lamot ngeni ewe riri lefilach me pwülüwach, nge a pwal lamot ngeni ewe riri lefilach me Jiowa Kot.​—1 Piter 3:7.

11. Ifa ussun sipwe tümünü pwe tipefesen kükkün esap wiliti änini watte?

¹¹ En mi tipatchem ika kopwe tümünü lapalapen om fos ngeni pwülüwom. Ika osukosuk a  piitä lefilemi, sotun le ekisalo. Ekieki mwo met a fisitä lon manauen Aisek me pwülüwan we Repeka. Ewe pworaus a mak lon Keneses 27:46–28:4. “Repeka a üreni Isaak, ‘Ngang üsap chüen mochen manau pokiten pwülüen Esau kewe fin Hit. Are Jakop epwe pwal pwülüeni eman lein ekei fin Hit, epwe fen öch ai üpwe mäla.’” Esor pworaus lon Paipel pwe Aisek a kapas pöchökkül ngeni Repeka. Nge a tinalo Jekop ngeni eü fönü mi towau seniir pwe epwe kütta emön fefin mi niuokkusiti Kot, emön fefin Repeka esap riäfföü ren. Ika a wor osukosuk lefilemi me pwülüwom, kesap tipi ngeni i, nge oupwe fosfengen ussun ämi osukosuk. Iei ussun kopwe tümünü pwe eü kükkün osukosuk esap wiliti eü watteen osukosuk. Eli kesap apasa, “Kese fos ngeniei!” nge kopwe apasa, “Ua äneän pwe epwe ekis lapolo ach pworausfengen.” Fos ussun ewe osukosuk, ousap tipifengen lefilemi. U ngeni ämi mochen le kütta iö leimi a pwüng are mwääl. Lon ewe puken Rom 14:19 sia käeö wisach ach sipwe “achocho ngeni mine epwe afisätä kinamwe o alilisfengen le apöchökkülafengenikich lefilach.”

Pöütalo ‘Koum, Chou me Song,’

12. Ren ach sipwe nemeni chönnauach, met sipwe tingor seni Kot, iwe, met popun?

¹² Nemenem woon chönnauach esap chök wewe ngeni ach sipwe tümünü met sipwe apasa. Ach kewe kapas ra wesewesen pop seni letipach. Jises a apasa: “Emon aramas mi murinno epwe atou minne mi murinno seni mettoch mi murinno me lon letipan, nge emon mi ingau epwe atou minne mi ingau seni an mi ingau. Pun seni masouen letipan, auan epwe apasata.” (Luk 6:45) Ina popun kopwe iotek ussun chök Tafit ren om kopwe nemeniöchü chönnauom: “Kot, kopwe forata lon ngang eu letip mi limelimoch, o isenalong lon ngang eu ngun mi fo o mi pung.”​—Kölfel 51:10.

13. Ifa ussun koum, chou, me song repwe emmwen ngeni kapas mi akinasa letipen aramas?

¹³ Alon Paul, ekkewe chon Efisus repwe pöütalo ekkewe sokkun kapas mi akinasa letipen aramas fengen me ekkewe memmeef mi ämääri ekkena kapas. A apasa: “Oupwe atoua senikemi sokun koum, chou me song. Ousap chüen akürang ngeni aramas ika turunufaser, ousap pwal chüen oput eman aramas.” (Efisus 4:31) Mwen Paul a fos ussun ‘akürang me turunufas,’ a pworaus ussun “koum, chou, me song.” Ewe song mi pwuropwur lon letipach ina met epwe atowu ekkewe kapas mi akinasa letipen aramas. Iwe, kopwe pwisin eisinuk: ‘Ua kan amwöchü ai koum me song lon letipei?’ Ua “songokkai”? (Än Salomon Fos 29:22) Ika a ina ussum, kopwe tingor än Kot älillis ren om kopwe pworacho ngeniir me nemeni om song. Kölfel 4:4 a apasa: “Oupwe song, nge ousap fori tipis; oupwe chok ekieki lon letipemi lon kiemi, o oupwe fanafanelo.” Ika en ka meefi pwe kesap chüen tongeni nemeni om song lupwen a piitä osukosuk lefilemi me pwülüwom, kopwe apwönüetä alon ewe fön lon Än Salomon Fos 17:14: “Ach popuetä eu anini a usun chök ach pwangeni eu epetin koluk, iei mine kopwe ükütiu mwen ewe anini epwe lapala.” Kopwe äläemönulo ren fitu minich, tori a kinamwelo letipom.

14. Ifa ussun song epwe efeiengaüa eü pwüpwülü?

¹⁴ Ach foffos ren aramas mi chou me song ese mecheres, äkkäeüin lupwen ewe song a pop seni met Paul a eita ngeni “koum.” Ewe kapas Paul a nöünöü lon fosun Kris mi afföü ngeni “koum,” a wewe ngeni “songen letip, ese mochen omusomus” pwal ‘liwini ngeni emön an ingaü me chechchemeni an kewe tipis.’ Fän ekkoch song epwe wiliti eü minen eppet mi chök nonnomolo lefilen ekkewe rüüemön. Epwe tongeni fisitä koput lefiler ika ewe osukosuk ese wesilo. Nge, esor lamoten ach amwöchü ewe song sia meefi lupwen aramas ra tipis ngenikich. Sise tongeni siwili met a fen fis. Itä sipwe chök pöütalo eü tipis sia fen omusalo. Tong ese “chechemeni foforingauen ekkewe ekkoch.”​—1 Korint 13:4, 5.

15. Met epwe tongeni älisi aramas mi eöreni kapas pöchökkül ar repwe siwili lapalapen ar fos?

¹⁵ Iwe nge, ifa ussun ika en mi eöreni kapas pöchökkül pokiten a ina ussun eörenien aramasom kewe le kükkünüm? En mi tongeni  siwili lapalapom. Ka fen amwöchü pwisin om kewe allük mi nemeni met ka föri. Mei wor ekkoch mettoch kesap föriir pokiten ekkena allük. En kesap mut ngonuk om kopwe föriir. Iwe, met sokkun allük kopwe kamwöch woon ren om kopwe nemeni om kewe kapas? Kopwe fanafanelo mwen om kewe kapas ra wiliti kapasen esiit? Kopwe mochen etiwa ewe emmwen lon Efisus 4:29: “Esap wor kapas mi ngau epwe towu seni lon awemi.” Ren om nemeni om fos ina ussun, kopwe pwilitau “ewe aramasen lom me an kewe fofor. O oua pwal pwilitalong ewe aramas fo, ewe mi wilisefal ngeni tipatchem usun chok ununun ewe chon forieta i.”​—Kolose 3:9, 10.

A Lamot Kapas Mi Monomon Lefilemi

16. Met popun ese mürinnö ika rüüemön mi pwüpwülü rese fosfengen lupwen ra song?

¹⁶ Esap älisi eü pwüpwülü ika ewe mwän are ewe fefin rese fosfengen lupwen a fis osukosuk lefiler. Eli ra fanafanelo pokiten ra mängaü are letipechou, nge esap itä pokiten ra mochen liwini ngaü ngeni pwülüwer. Iwe nge, ar fanafanelo epwe chök aosukosuka ewe pwüpwülü. Esap älisiir le pwäkini ewe osukosuk. Alon emön fin pwüpwülü, “lupwen aua fosfengen sefäl, ause kan pworaus ussun met epwe pwäkini ewe osukosuk.”

17. Met ekkewe chon Kraist repwe föri lupwen a wor osukosuk lon ar pwüpwülü?

¹⁷ Esap mecheres le pwäkini ekkewe osukosuk mi chök nonnomolo. Än Salomon Fos 15:22 a apasa: “Are esap wor kapasen öüröür [kapas lefiler, NW], esap fis mine aramas ra ekiekietä. Nge are a wor chomong chon öüröür, a fisiöch mine ra ekiekietä.” Motfengen me pwülüwom ren ämi oupwe pwoppworausfengen ussun ewe osukosuk. Aüseling ngeni pwülüwom fän pwoteeteen letipom me ekiekum. Ika ouse tongeni föri ena, oupwe kütta älillis seni ekkewe elter lon ewe mwichefel. Ir  mi weweiti ewe pworaus lon Paipel o ra pwal silei aüchean an emmwen ngeni manauen aramas. Ekkena mwän ra “usun chök eu lenien chuno seni asapwal, pwal usun chök eu lenien op lupwen fansoun mölümöl.”​—Aisea 32:2.

En Mi Tongeni Nemeni Chönnauom

18. Ifa ewe osukosuk Rom 7:18-23 a awewe woon?

¹⁸ A weires ngenikich ach sipwe efesira chönnauach. A pwal weires ach sipwe nemeni ach kewe föfför. Ewe aposel Paul a makkei ussun minne a weires ngeni i: “Pun ua chok meefi pwe esor och mi murinno mi nonnom lon ngang, lon fitukei. Ua tongeni meefi minne mi pung, nge ngang use tongeni fori. Pun use mo fori minne mi murinno, ewe ua mochen; nge minne mi ingau, ewe use mochen, iei ewe ua fori. Nge are ua fori minne use mochen, iwe, esap ngang ewe chon fori, pwe ewe tipis mi nonnom lon ngang.” Pokiten ewe “allukun tipis, ewe alluk a nonnom lon kifetin inis[ich],” a weires ngenikich le nemeni chönnauach me pwal ekkewe ekkoch kinikinin inisich. (Rom 7:18-23) Nge, sipwe fokkun achocho ach sipwe nemeni chönnauach, iwe, sia tongeni föri ren än Kot älillis.

19, 20. Ifa ussun än Jises leenien äppirü epwe älisi chon pwüpwülü ar repwe efesira chönnauer?

¹⁹ Itä pwüpwülü epwe ur ren tong. Ina popun esap tongeni wor kapas mi chou are pöchökkül lefilen chon pwüpwülü. Ekieki mwo ifa ussun Jises a fos ngeni aramas. Esap fän eü än Jises esiita nöün kewe chon käeö. Pwal mwo nge lon ewe säingonoon pwinin manauan woon fönüfan, Jises ese laleiti ekkewe aposel lupwen ra änini ussun iö epwe kon lapalap me leir. (Luk 22:24-27) Iei ewe fön seni Paipel: “Ami mwan kena, oupwe tongei puluemi, usun chok Kraist a pwal tongei ewe mwichefel, o a pwisin fangelo manauan fan asengesin i.”​—Efisus 5:25.

²⁰ Mei wor fön fän iten ekkewe fin pwüpwülü? Emön fin pwüpwülü epwe “menniniti puluan we.” (Efisus 5:33) Emön fefin mi menniniti pwülüwan epwe kapas pöchökkül ngeni i are puchör ngeni i? Paul a makkei: “Ua mochen pwe oupwe wewe pwe mokuren mwan meinisin Kraist, o mokuren emon fefin puluan, o mokuren Kraist Kot.” (1 Korint 11:3) Ekkewe fin pwüpwülü repwe anomuur fän mökürer kewe ussun chök Kraist a anomu i fän Möküran. (Kolose 3:18) Inaamwo ika aramas rese tongeni unusen äppirü Jises nge, än ekkewe chon pwüpwülü achocho le “tapwelo mwirin lon ipwan,” epwe älisiir ar repwe nemeni chönnauer.​—1 Piter 2:21.

Met Ka Fen Käeö?

• Ifa ussun chönnauach a tongeni aosukosuka eü pwüpwülü?

• Met popun a weires ach sipwe nemeni chönnaüach?

• Met epwe älisikich ach sipwe nemeni ach fos?

• Met kopwe föri ika mei wor osukosuk lon om pwüpwülü?

[Ekkewe kapas eis fan iten ewe lesen]

[Sasing lon pekin taropwe 12]

Ekkewe elter ra awora älillis seni ewe Paipel