Ipatnag so Aro tan Respeto Diad Pangontrol ed Dila Yo
Ipatnag so Aro tan Respeto Diad Pangontrol ed Dila Yo
“Dia ed ganagana gawaen yo met, balang sakey aroen to so dilin asawa to a bii a singa dilin laman to; et imanoen to komon a say asawan bii nepeg ton takotan so asawa to.”—EFESO 5:33.
1, 2. Anton importantin tepet so nepeg ya itepet na amin a de-asawa, tan akin?
IPASEN pan akaawat kayo na regalon walad kahon ya asulatan na: “Handle With Care” (“Alwaran a Maong”). Panon yon alwaran itan? Seguradon asikasoen yon maong itan. Komusta met so regalo a panamaley?
2 Oniay imbaga na Israelitan balo a si Noemi ed malangwer a bibiin si Orpa tan Rut: “Et si Jehova yabobon to [“mangiter na regalo ed sikayo,” NW] a makaromog kayo komon na painawa, balang sakey ed sikayo dia ed abung na asawa to.” (Rut 1:3-9) Nipaakar ed maong ya asawan bii, oniay ibabaga na Biblia: “Say abung tan saray kayamanan sikara so tawir ed saray atateng; balet say masimpit ya asawa a bii sikato so manlapu ed Jehova.” (Uliran 19:14) No walay asawa yo, nakaukolan a sikatoy moriaen yo bilang regalo na Dios. Panon yon tratratoen so regalon inter na Dios ed sikayo?
3. Anton bilin nen Pablo so nepeg ya unoren na kaasawaan a lalaki tan bibii?
3 Oniay imbaga nen apostol Pablo sanen sinulat to iray Kristiano nen inmunan siglo: “Balang sakey aroen to so dilin asawa to a bii a singa dilin laman to; et imanoen to komon a say asawan bii nepeg ton takotan so asawa to.” (Efeso 5:33) Nodnonoten pa no panon ya unoren na kaasawaan a lalaki tan bibii iray simbawa nipaakar ed panagsalita ra.
Manalwar ed Sakey a Bengatlan “Mauges tan Agnapatunda”
4. Panon a makaimpluensya so dila parad pankaabigan odino pankaugsan?
4 Imbaga na managsulat na Biblia a si Santiago a say dila et “mauges tan agnapatunda” a “napnoy ditan makapatey.” (Santiago 3:8, Maung a Balita) Amta met nen Santiago iyan importantin katuaan: Makaderal so agnapatundan dila. Seguradon kabisado to so uliran na Biblia ya angikompara ed saray botaktak a salita ed “saray kisaksak na kampilan.” Midumaan, imbaga met na satan ya uliran a “say dila na makabat sikato so kasil.” (Uliran 12:18) On, saray salita et walaan na mabiskeg ya epekto. Nayarin makapasakit, odino makapaabig iratan. Anto so epekto na panagsalita yo ed asawa yo? No itepet iya ed asawa yo, panon to itan ya ebatan?
5, 6. Antoray sengegan no akin a naiirapan so arum a mangontrol ed dila ra?
5 No bilang ta naynay lan narerengel so ansakit a panagsalita diad loob na panamaley yo, napaaligwas yo ni so situasyon. Balet, nakaukolan so pansagpot. Akin? Say sakey a rason et mipupuligesgesan itayo ed ag-ayadyarin laman tayo. Say atawir a kasalanan so walaan na negatibon impluensya ed paraan na panagnonot tan panagsalita tayo ed balang sakey. “No say siopaman a too et agnagapol ed salita,” so insulat nen Santiago, “sayan too ayadyari, tan nayarian to met a pegetan so amin a laman.”—Santiago 3:2.
6 Niarum ni ed ag-inkayadyari na too, wala so epekto na kipapasen na pamilya a binalegan na sakey diad agmaabig a panangusar na dila. Arum so binmaleg ed ayaman a say atateng da et “anggapo so panangasi’ra . . . aliwa ran maadia, maruksa ra.” (2 Timoteo 3:1-3) Mabetbet, say ananak a binmaleg ed ontan a pamilya so mangipatnag met na ontan ya ugali sano wala la ra’d edad. Siempre, say ag-inkayadyari odino aliwan marakep ya impamabaleg et aliwan baraan pian mansalita na ansakit. Balet, lapud amta tayo irayan sengegan, natalosan tayo no akin a naiirapan so arum a mangontrol ed dila ra diad pansalita na ansakit.
‘Ekal Yo so Panagpauges’
7. Anto so labay ya ibaga nen Pedro sanen sinimbawa to iray Kristiano ya ‘ekalen da so ganaganan panagpauges’?
7 Antokaman so sengegan, say ansakit a panagsalita diad loob na panamaley et pakapatnagan na kakulangay aro tan respeto ed asawa. Lapud makatunongan a rason, sinimbawa nen Pedro iray Kristiano ya ‘ekalen da so ganaganan panagpauges.’ (1 Pedro 2:1) Say Griegon salita a nipatalos a “panagpauges” et mankabaliksay “makainsulton panagsalita.” Walaan itan na ideya a ‘puntiryaen so totoo panamegley na saray salita.’ Petepeteg itan a maneskribe ed saray epekto na agnakontrol a dila!
8, 9. Anto so epekto na makainsulton panagsalita, tan akin a nepeg a paliisan itan na saray sanasawa?
8 Nayarin aliwan ontan kaseryoso so makainsulton panagsalita, balet nodnonoten pa no anto so nagawa sano ontan so panagsalita na asawan laki odino bii. No say sakey et tawagen toy asawa ton tangawtangaw, mangiras, odino masiblet, satan so manideskribe ed interon inkatoo na asawa to—sakey a panangipaabeba! Maruksa iyan kagagawa. Tan komusta met so alabas iran salita a mangipapabitar ed kalilingoan na sakey ya asawa? Agta talagan alablabas iray salitan“Naynay ka lan atrasado” odino “Agkan balot ondedengel ed siak”? Say ontan a panagsalita et sengegan na pandepensa na sakey. Bilang resulta, nayarin panlapuan la itan na ampetang a sangsangan.—Santiago 3:5.
9 Say pantongtong a napnoy makainsulton panagsalita so sengegay kolkol ed loob na panamaley, tan satan so walaan met na makapasinagem a pansumpalan. Oniay ibabaga na Uliran 25:24: ‘Magmaong so panayam ed suyok na toktok na abung, nen say kaiba so makolkol a bii ed maawang ya abung.’ Siempre, ontan met so nibaga ed sakey a makolkol ya asawan laki. Diad ilalabas na panaon, saray makapasakit a salita na sakey ya asawa so maneral ed relasyon da, a nayarin liknaen na asawan laki odino bii a sikatoy ag-aaroen, ya agla ingen manepeg ya aroen. Malinew, importante so pangontrol ed dila. Balet panon itan a nagawaan?
‘Pokpokan so Dila’
10. Akin ya importante a kontrolen so dila?
10 Inkuan na Santiago 3:8 a ‘say dila et agnayarian a paamoen na dinanman a too.’ Anggaman kuan, singa say managkabayo a kokontrolen to so kiwas na kabayo to, ontan met so nepeg tayon pangontrol ed dila tayo. “No siopan too ed sikayo so mannonot ya ompasen a marelihyon, et agto pokpokan so dila to, noag ingen tilatilaan to so puso ton dili, say relihyon na sayan too andi-kakanaan.” (Santiago 1:26; 3:2, 3) Ipapabitar na sarayan salita so inkaseryoso na pangusar ed dila yo. Apektaen na satan so relasyon yo ed asawa yo, tan apektaen na satan so mismon relasyon yo ed si Jehova a Dios.—1 Pedro 3:7.
11. Panon a posiblin naamper so ibaleg na agpantatalosan pian agla magmaliw ya ampetang a sangsangan?
11 Makabat kayo no imanoen yo so panagsalita yo ed asawa yo. No onlesa so makapadetdet a situasyon, pakepaen ni so kolkolan. Nodnonoten pa so kipapasen a linmesa ed bilay di Isaac tan say asawa ton si Rebeca, unong a nikurit ed Genesis 27:46–28:4. “Maalipanes ak ed bilay ko nisengeg ed saray bibii ya anak nen Jet: no si Jacob et mangasawa na sakey ed saray bibii ya anak nen Jet, a singa saraya so bibii ya anak a taga dia ed sayan dalin, anto so kaabigan a gawaen to ed siak na sayan bilay ko?” Anggapo so nabasa ya inmebat na ansakit si Isaac. Imbes, imbaki to so ilalak dan si Jacob pian mananap na matakot ed Dios a naasawa to a seguradon agpakagonigonan nen Rebeca. Ipasen pa a linmesa so ontan ya agpakapantalosan ed baetan na sanasawa. Say makabat a pangusar ed salitan “siak” imbes a “sika” so mangamper ed ibaleg na melag ya agpantatalosan, ya agla itan magmaliw ya ampetang a sangsangan. Alimbawa, imbes ya ibagan, “Anggapo lan balot so panaon mo ed siak!” akin ta no ibagan, “Komon ta walay malaglaem a panaon a makapaniba ta”? Iyapasakey ed problema, aliwan ed say too. Resistian so tendensian paneknekan no siopa so duga tan no siopa so aliwa. “Tumboken tayo so saray bengatla a manggawa na kareenan, tan saray bengatla a kipaalageyan na sakey tan sakey ed sikatayo,” so inkuan na Roma 14:19.
Ekalen so ‘Kapaitan, Sanok, tan Ingongot’
12. Pian nakontrol so dila, anto so nepeg ya ipikasi tayo, tan akin?
12 Wala ni so nalalanor ed pangontrol ed dila tayo nen say basta labat alwaran so ibaga tayo. Diad tua, saray salita tayo et bunga na puso imbes a sangi. Oniay imbaga nen Jesus: “Say maong a too ipaway to so maabig dia ed maong a kayamanan na puso to; et say mauges a too ipaway to so kaugsan dia ed mauges a kayamanan; ta dia ed inkadaakan na puso say sangi to mansalita.” (Lucas 6:45) Sirin, pian nakontrol so dila yo, nakaukolan a manpikasi kayo a singa si David: “Palsaen mo dia ed loob ko so sakey a malinis a puso, O Dios; tan mamasimbalo ka na matunong ya espiritu dia ed loob ko.”—Salmo 51:10.
13. Panon a say ampait a liknaan, sanok, tan ingongot et mangitonton ed mauges a panagsalita?
13 Pinaseseg nen Pablo iray taga-Efeso ya agda lambengat paliisan iray makapasakit a salita noagta pati saray liknaan a pansesengegan na ontan a panagsalita. Oniay insulat to: “Saray amin a kapaitan, tan sanok, tan ingongot, tan ingal, tan mauges a panagsalsalita, naekal komon ed sikayo, pati amin a mauges a kanonotan.” (Efeso 4:31) Imanoen pa a sakbay a saglawien nen Pablo so “ingal, tan mauges a panagsalsalita,” sinalambit to ni so “kapaitan, tan sanok, tan ingongot.” Say pirmin sanok ed loob na sakey a too so napepeligron ombetag tan ompaway panamegley na ansasakit a salita. Kanian oniay itepet yo ed inkasikayo: ‘Kasin maneem-em ak na pait tan sanok ed pusok? Kasin ‘mipepetang’ so ulok?’ (Uliran 29:22) No tua iya ed sikayo, manpikasi ed Dios pian natalonaan iratan a tendensia tan makapandangka kayo pian napaliisan so ibetag na sanok. Oniay nikuan ed Salmo 4:4: “Onggiwgiw [“nagonigon,” NW] kayo, tan agkayo managgawa na kasalanan: mitalosan kayo ed puso yo a dili no wala kayo ed dukolan yo, tan mandeen kayo.” No ngalngali kayo la onsanok tan mapaga kayo ompan naandi so dangka yo, tumboken so simbawa na Uliran 17:14, NW: “Sakbay ya ombetag so kolkolan, onarawi kayo ni.” Onarawi kayon magano anggad sano kinmepa lay situasyon.
14. Panon a makaapekto ed panamaley so panem-em na sakit na linawa?
14 Aliwan mainomay a pidenengan so sanok tan ingongot, nagkalalo la no say sengegan na satan et samay tinawag nen Pablo a “kapaitan.” Say Griegon salita ya inusar nen Pablo ed satan so naukeran a pakabidbiran na “maem-em a kalakal ya agmalabay a mipulangan” tan sakey ya ‘irap na linawa a mamibilang na saray kalilingoan.’ No maminsan, say busolan et singa makapal a babeng ed baetan na asawan laki tan bii, tan nayarin manbayag so ontan a kipapasen. Nayarin niwala so maruksan panamasakit ed liknaan no agsigpot a naresolbe so sakit na linawa. Balet anggapoy kakanaan na panem-em na sakit na linawa ed apalabas iran lingo. Agla nababawi so agawa la. Say lingo a pinerdona la et nepeg lan lingwanan. Say aro et “agmanbibilang na impakasakitan.”—1 Corinto 13:4, 5, NW.
15. Anto so makatulong ed saramay niyugali da lay mansalita na ansakit pian nauman da so paraan na panagsalita ra?
15 Panon to no say maruksan panagsalita et kaslakan labat diad loob na pamilyan binalegan yo tan singa niyugali la so ontan a kagagawa? Nayarian yoy manguman ed satan a pamaakaran. Akapanggawa kayo la na saray pananguman ed pigaran aspekto na bilay yo ya agyo labay a gawaen lamet. Nayarian yo met kasi so manguman ed panagsalita yo? Pokpokan yo kasi so panagsalita yo sakbay iratan a magmaliw ya ansakit? Maabig ya iyaplika so panameget a deneskribe ed Efeso 4:29: “Anggapo komon so salita a mabanday ya ompaway ed sangi yo.” Kakaukolanen na saya a ‘lakseben yo so toon daan a pati saray gawa to, tan isulong yo so balon too, a sikato so pinasimbalo nipaakar ed kakabatan a nipara ed talintao na amalsa ed sikato.’—Colosas 3:9, 10.
Nakaukolan so Maapit a Pantongtong
16. Akin a makaderal ed panamaley so agpantongtong na sanasawa?
16 Anggapo so nagawaan—tan makaderal ni ingen—sano say asawan laki odino bii et agto katongtongen so asawa to. Aliwa iyan paraan pian dusaen so asawa, lapud ag-itan mamaligen ed liknaan odino satan et pakadismayaan. Ingen, say agpantongtong na sanasawa et palooren to la ingen so kolkolan tan agnaresolbe so walan problema. Unong ed impangibaga na sakey ya asawan bii, “no makapantongtong kami lamet, agmi lan balot nareresolbe so problema.”
17. Anto so nepeg a gawaen na saray Kristiano sano walay kolkolan ed loob na panamaley da?
17 Anggapo so mainomay a solusyon sano mantutultuloy ni so kolkolan ed loob na panamaley. Oniay ibabaga na Uliran 15:22, NW: “Onsasaew iray plano no anggapo so mareen a pantotongtong, balet diad kinaraklan na saray mananimbawa et wala so nagawaan.” Nakaukolan ya onyurong kayon sanasawa tan pantongtongan yo so problema. Nepeg yon dengelen so asawa yo tekep na lukas a kanonotan tan puso. No ompatnag ya imposible itan a gawaen, akin ta no anamoten so tulong na saray mamatatken diad loob na Kristianon kongregasyon. Walaan ira na pikakabat ed Kasulatan tan eksperiensyado iran mangiyaplika ed saray prinsipyo na Biblia. Saratan a lalaki et “singa sakey ya amotan [ed] dagem, tan sakey a siroman ed bagyo.”—Isaias 32:2.
Ontalona Kayo ed Pangontrol Yo’d Dila Yo
18. Anton pipupuligesgesan so adeskribe ed Roma 7:18-23?
18 Sakey a pipupuligesgesan so pangontrol ed dila, ontan met ed pangontrol ed saray kiwas tayo. Sanen deneskribe nen Pablo so angat ya inarap to, oniay insulat to: “Amtak a dia ed siak, salanti, dia ed laman ko, anggapo so manayam a bengatlan maong: ta wala ed siak so panlabay, bangbalet say panggawa na kaabigan andi. Ta agko gawaen so kaabigan a labay ko komon: sabalet so mauges ya agko labay, sikato ya so gawaen ko. Et no gawaen ko so agko labay, aliwa la a siak so manggawa na saya, noag say kasalanan a manayam ed siak.” Lapu ed “ganggan na kasalanan a wala ed saray kabiangan [tayo],” walay tendensia tayon usaren ed lingon paraan so dila tayo tan say arum niran parte na laman tayo. (Roma 7:18-23) Balet, nepeg a talonaan so problema—tan natalonaan itan diad tulong na Dios.
19, 20. Panon a makatulong so alimbawa nen Jesus ed kaasawaan a lalaki tan bibii pian nakontrol da so dila ra?
19 Diad sakey a relasyon a wala so aro tan respeto, anggapo so botaktak tan ansakit iran panagsalita. Isipen pa so alimbawa nen Jesus nipaakar ed saya. Agbalot nansalita si Jesus na makainsulto ed saray babangatan to. Anggan sanen unor lan labi to diad dalin sanen nansasangsangan iray apostoles to no siopa so sankatalonggaringan ed sikara, ag-ira nampasnokan na Anak na Dios. (Lucas 22:24-27) “Asawan lalaki,” so insimbawa na Biblia, “aroen yo so saray kaasawaan yo, a singa met si Kristo ya inaro to so iglesia, tan insaklang to so inkasikato nisengeg ed sikato.”—Efeso 5:25.
20 Balet, komusta met so asawan bii? Sikato so “nepeg a walaan na aralem a respeto ed asawa to.” (Efeso 5:33, NW) Kasin rerespetoen na asawan bii so asawa to no eyag-eyagan to, a pansalitaan to na ansakit? “Labay ko komon a kabaten yo a say ulo na balang laki si Kristo,” so insulat nen Pablo, “tan say ulo na balang bii say laki; tan say ulo nen Kristo say Dios.” (1 Corinto 11:3) Nepeg a manpasakop iray kaasawaan a bibii ed ulo ra lapud say Ulo na asawan laki et si Kristo. (Colosas 3:18) Anggaman anggapoy ag-ayadyarin too a naspot a makaalig ed si Jesus, say ‘panumbok ed saray bakat to’ so makatulong ed kaasawaan a lalaki tan bibii pian natalonaan da so lingon pangusar ed dila ra.—1 Pedro 2:21.
Anto so Naaralan Yo?
• Panon a makaderal ed panamaley so agnakontrol a dila?
• Akin a mairap a kontrolen so dila?
• Anto so makatulong ed sikatayo pian nakontrol tayo so panagsalita tayo?
• Anto so nepeg yon gawaen sano onlelesa so kolkolan diad loob na panamaley yo?
[Tepetepet Parad Panagaral]
[Litrato ed pahina 24]
Saray mamatatken so mangitatarya na tulong a nibase ed Biblia