Neke ki te tumu manako rikiriki

Neke ki te ngai o te au tumu tuatua

Akaari i te Aroa e te Akangateitei Na te Akatere Meitakianga i Toou Arero

Akaari i te Aroa e te Akangateitei Na te Akatere Meitakianga i Toou Arero

Akaari i te Aroa e te Akangateitei Na te Akatere Meitakianga i Toou Arero

‘E aroa ra te tangata katoa i tana uaorai vaine mei te aroa iaia uaorai; e te vaine oki e akangateitei, aia i tana tane.’​—EPHESIA 5:33.

1, 2. Eaa te uianga puapinga ta te au tangata akaipoipo ravarai ka ui kia ratou uaorai, e no teaa ra?

E AKAMANAKO ua ana e kua tae mai tetai apinga aroa i roto i tetai kou vaiia ma tetai tataanga te tatau ra: “E Akono Meitaki i te Mouanga.” Akapeea koe i te akonoanga i te reira kou? Papu e ka akono koe i te au matakiteanga ravarai kia kore te reira e takinoia. Akapeea te apinga aroa no te akaipoipoanga?

2 Ki te nga vaine mapu ko Orapa raua ko Ruta, kua karanga atu te vaine Iseraela takaua ko Naomi: ‘Kia oronga mai oki a Iehova i te apinga aroa e te, akaangaroianga no korua i te ngutuare o ta korua puke tane.’ (Ruta 1:3-9) No runga i tetai vaine meitaki, te karanga maira te Pipiria: “Te are e te apinga, e ipukarea ïa no ko mai i nga metua: kareka te vaine akono meitaki ra, no ko ïa ia Iehova ra.” (Maseli 19:14) Me kua akaipoipo koe, kia akamanako koe i toou tokorua ei apinga aroa mei te Atua mai. Te akapeea nei koe i te akonoanga i te apinga aroa ta te Atua i oronga mai kia koe?

3. Eaa te akoanga a Paulo ka anoanoia te au tane e te au vaine kia aru meitaki?

3 I te tataanga ki te au Kerititiano i te anere mataiti mua, kua karanga te apotetoro ko Paulo: ‘E aroa ra te tangata katoa i tana uaorai vaine mei te aroa iaia uaorai; e te vaine oki e akangateitei, aia i tana tane.’ (Ephesia 5:33) E akamanako ana e akapeea te au tane e te au vaine i te akonoanga i teia ako no runga i ta ratou ka tuatua.

Kia Matakite i te ‘Kino Akatere Kore Ïa’

4. Akapeea te arero i riro ei ei akakeuanga no te meitaki me kore no te kino?

4 Te akakite maira te tata Pipiria ko Iakobo i te arero e ‘e kino akatere kore ïa,’ tei “ki ia i te kavangia.” (Iakobo 3:8) Kua kite meitaki a Iakobo i teia tuatua tika puapinga maata: E kino tikai te arero akatere koreia. Kare e ekokoanga, kua matau aia i tetai materi Pipiria tei akaaite atu i te au tuatua manako kore ki “te koputaputa koke ra.” Ei tuke anga, te karanga ra taua materi rai e “ko te arero ra o te aronga pakari ra, mei te vairakau ïa.” (Maseli 12:18) E tikai, e akakeuanga ririnui to te au tuatua. E akamamae ana, me kore e akaora ana te reira. Eaa te akakeuanga o taau au tuatua ki runga i toou tokorua akaipoipo? Me ui atu koe i teia ki toou tokorua, akapeea aia i te pau mai anga?

5, 6. Eaa te au tumu e ngata ana tetai i te tapu i te arero?

5 Me kua riro takiri mai te tuatua akakino ei tuanga i roto i toou akaipoipoanga, ka rauka ia koe i te taui i te reira turanga kia meitaki mai. Inara, te umuumuia ra te tautaanga. No teaa ra? Tetai tumu oki, te putoto nei tatou i te tu apa ua o te kopapa. Kua riro te ara iriia ki rungao ia tatou ei akakeuanga kino ki te tu e akamanako ana e e tuatua ana tatou ki tetai e tetai. “E kia kore tetai tangata e apa i te tuatua ra,” i tata ei a Iakobo, “e tangata meitaki rava aia, e tika iaia kia tapeka i te kopapa katoa ra.”​—Iakobo 3:2.

6 Kapiti katoa atu ki te tu apa ua o te tangata nei, te turanga i roto i tetai pamiri e tuanga maataia e taangaanga tau koreia ana te arero. Kua utuutuia mai tetai au tangata i roto i te au kainga ma te au metua e “akaatikau koreromotu ra, . . . mako kore, ei rotoriri.” (2 Timoteo 3:1-3) E manganui te taime, te au tamariki tei tupu mai i roto i taua turanga ra e akaari katoa ana i taua au tu rai me mamaata mai ratou. E tika, kare te tu apa ua e kare katoa tetai utuutuanga tau kore ei kotoeanga no te tuatua akakino. Inara, te kite meitakianga i teia au tumu, ka tauturu ia tatou i te marama e eaa te tapuanga i te arero mei te tuatua akakinoanga ei akaaoanga tikai no tetai pae.

‘Kopae Rava i te Au Tuatua Kikino Ra’

7. Eaa te aiteanga o ta Petero tuatua i tona akoanga i te au Kerititiano kia “kopae rava . . . i te au tuatua kikino katoa ra”?

7 Noatu eaa te tumu, te taangaanga anga i te tuatua akakino i roto i te akaipoipoanga te akakite maira e te kore ra te aroa e te ngateitei no tetai tokorua. No te reira tumu meitaki, i ako ei a Petero i te au Kerititiano kia “kopae rava . . . i te au tuatua kikino katoa ra.” (1 Petero 2:1) Te tuatua Ereni tei uriia ei “tuatua kikino” tona aiteanga e “tuatua akakino.” Te oronga maira te reira i te manako no te ‘pupuianga i te au tangata ki te au tuatua.’ Mei teaa tikai ta te reira e akataka meitaki maira i te au tupuanga o tetai arero akatere koreia!

8, 9. Eaa te ka tupu mei te taangaanga anga i te tuatua akakino, e eaa i anoanoia ai nga tokorua akaipoipo kia kopae i te rave anga i te reira?

8 Penei i te akaraanga kare te tuatua akakino e kino roa ana, inara e akamanako ana eaa te tupuanga me taangaanga tetai tane me kore tetai vaine i taua tu tuatua ra. I te kapikianga i to tetai tokorua e auouo, e kope, me kore e noinoi, te akakite maira e ka rauka tona tu katoa i te akatakaia i roto i tetai tuatua okotai​—e taakama anga tikaiia! E tu kino tikai teia. E akapeea te au akakiteanga akaravaia te akamaata ra i te au tu tarevake o te tokorua? Kare ainei te au tuatua “E tureiti ua koe” me kore “Kare rava koe e akarongo mai ana kiaku” ei au akarava anga tikai? Papu rava te akakeu ra te reira i tetai pauanga riri. Penei na tera, i reira, e akamata atu i tetai taumaroanga kino.​—Iakobo 3:5.

9 Tetai pukapukaanga te ki ra i te tuatua akakino e akateiaa ana teia i tetai oraanga akaipoipo, e e akatupu katoa ana teia i te au tupuanga kino pakari. Te karanga ra a Maseli 25:24: “E mea meitaki te noo i te ākapi-tara ki runga i te taua are ra, i te noo i te are maata ma te vaine kavauvau.” E tika, ka rauka katoa te reira i te karangaia no tetai tane kavauvau. Ka aere rai te au tuatua akakino mei te nga tokorua roa rai ka akakino i tetai pirianga, penei na te akatupuanga i tetai tane me kore tetai vaine i te manako mai e kare aia e inangaroia mai ana, e kare katoa e tau kia inangaroia. Te taka meitaki ua ra, e mea puapinga maata kia tapu i te arero. Inara akapeea teia i te raveia anga?

‘Tapeka i te Arero’

10. Eaa i puapinga maata ai kia akatere meitaki i te arero?

10 “Te arero nei,” te karanga ra a Iakobo 3:8, “kare ua e tangata e vi ei te reira.” Noatu rai, mei tetai tangata akaoro tei tavaa i te oroenua i te akatere meitaki i te au aereanga o te manu, kia tauta meitaki tatou i te tapeka i to tatou arero. “Te manako ra tetai tangata ia kotou e, e akono tona i te Atua, e kare i tapeka i tona arero, te pikikaa ra i tona uaorai ngakau; e akono pikikaa tona i te Atua.” (Iakobo 1:26; 3:2, 3) Te akaari maira teia au tuatua e te tu e taangaanga ana koe i toou arero e mea puapinga tikai te reira. Kare e te akakeu ua ra te reira i toou pirianga ki toou tokorua; te akakeu ra te reira i toou pirianga tikai ki te Atua ko Iehova.​—1 Petero 3:7.

11. Akapeea e rauka ai i tetai tangata i te tapu i tetai tauetonoanga mei te akamaata atu anga ki tetai taumaroanga kino?

11 E mea meitaki rai teia noou kia akara meitaki e akapeea koe me tuatua ki toou tokorua. Me tupu mai ana tetai manamanata taitaia, e tauta i te akakore atu i te riri. E akamanako ana i tetai tupuanga i roto i te oraanga o Isaaka e tana vaine, ko Rebeka, mei tei rekotiia ia Genese 27:46–​28:4. “Kua karanga aturā Rebeka kia Isaaka, Kua potopoto rava toku aʼo, i nga tamaine a Heta nei: kia rave a Iakoba i te vaine no te au tamaine a Heta, mei te au vaine o te enua nei, eaa naku te ora?” Kare e akakiteanga e kua pau riri atu a Isaaka kiaia. Mari ra, kua tono aia i ta raua tamaiti ko Iakoba kia aere e kimi i tetai vaine mataku i te Atua e kia kore e riro mai ei tumuanga taitaia kia Rebeka. E akamanako ua ana e kua tupu mai tetai tauetono i rotopu i tetai tane e tana vaine. Te tauianga i te manakoanga mei te akaapaanga i toou tokorua ki te akakiteanga i te manamanata tikai ka rauka i te tapu i tetai tauetonoanga meangiti ua mei te akamaata atu anga ki tetai taumaroanga kino. Ei akaraanga, eiaa koe e tuatua e, “Kare roa oou taime kiaku!” kore koe e tuatua, “E aka inangaro tikai toku kia noonoo kapiti roa mai ana taua”? E akamanako ki runga i te manamanata, auraka ki runga ua i te tangata. E kopae i te akakeuanga kia akarakara e koai tei tano e koai tei tarevake. ‘Ka umuumu i te tuatua i akatupu i te au, e te tuatua e meitaki kapipiti ei ra,’ te karanga ra a Roma 14:19.

E Akaruke i te ‘Riri Otooto, te Rotoriri, e te Makitakita’

12. Kia akatere meitaki i te arero, eaa ta tatou ka pure, e no teaa ra?

12 Ko te tapuanga i te arero, e maata atu te o maira i te akara ua anga e eaa ta tatou ka tuatua. Ko te tikaanga, te akatutu maira ta tatou au tuatua e eaa tikai ta tatou e manako ra e te manako ngakau katoa ra. Kua karanga a Iesu e: “E tuku mai te tangata meitaki i te mea meitaki no roto i te putunga meitaki i roto i tona ngakau; e tuku mai te tangata kino te mea kino, no roto i te putunga kino i roto i tona ngakau: no te ki oki o te ngakau i tuatuaʼi te vaa.” (Luka 6:45) No reira, kia akatere meitaki i toou arero, penei ka inangaroia koe i te pure mei ia Davida rai: “E anga ana koe i te ngakau mā i roto iaku nei, e taku Atua, e akaou ana oki koe i te vaerua tika tikai i roto iaku nei.”​—Salamo 51:10.

13. Akapeea te riri otooto, te rotoriri, e te makitakita i te arataki atu anga ki te tuatua akakino?

13 Kua raurau atu a Paulo i te au Ephesia kia kopae kare anake ua i te au tuatua mamae mari katoa i te au manako i muri ake i te reira. Kua tata aia: ‘Kia kopae ravaia oki te riri otooto, e te rotoriri, e te makitakita, e te taumāro ra, e te tuatua akakino, e te vareae, auraka takiri ïa.’ (Ephesia 4:31) E akara ana e i mua ake i te taikuanga i te “taumāro ra, e te tuatua akakino,” kua taiku a Paulo i te ‘riri otooto, e te rotoriri, e te makitakita.’ Te tu riri otooto i roto i tetai tangata ka akatupu mai i te tuatua akakino kia pururu ua mai ki vao. E no reira e ui koe ia koe uaorai: ‘Te akamoupuku ra ainei au i te tu riri otooto e te makitakita i roto i toku ngakau? E tangata “riri maata” ainei au?’ (Maseli 29:22) Me te tika ra teia i toou turanga, e pure i ta te Atua tauturuanga kia autu i teia au tu akakeuanga e kia akono i te tu akatere uaorai kia kore koe e akatika i toou riri otooto kia pururu ua mai ki vao. Te karanga ra a Salamo 4:4: “Te tupu ra te riri ra, auraka ra e rave i te ara: ka akaeatu ana i to kotou ngakau, ki runga i to kotou au roi, akaroau uaʼi.” Me te akamata ra toou riri i te akamura mai e te mataku ra koe e kare e rauka ia koe i te akatere meitaki i te reira, e aru i te akoanga a Maseli 17:14: “E akaruke ra i te karo ra, ka tupu aea te riri.” No tetai manga taime poto ua e aere ke koe mei te reira ngai e kore ua atu toou riri.

14. Akapeea te akamoupuku anga e akakeu ana i tetai akaipoipoanga?

14 Kare i te mea ngoie ua i te akono i te tu rotoriri e te makitakita, koia tikai me kua akamata mai te reira mei ta Paulo i karanga ei ko te ‘riri otooto.’ Te tuatua Ereni ta Paulo i taangaanga i konei kua akatakaia e te akatutu ra i “tetai tu akamoupuku te inangaro kore ra i te taokotai” e tetai ‘manako kino te tamou ra i te au tarevake.’ Tetai taime te vai ra te tu makitakita mei tetai kou tangotango rai i rotopu i tetai tane e tana vaine, e penei ka aere ua rai teia turanga no tetai tuatau roa. Penei ka tupu mai teia tu mareka kore tikai me kare tetai manamanata i akatikatika meitakiia. Inara e puapinga kore ua i te akamoupuku i te au tarevake i topa. Te au apinga tei tupu ke ana kare e rauka i te akaoki akaouia. Tetai tarevake tei akakoreia kia akangaropoina atu ia. “Kare [te aroa] e tare ana i te au akakino anga.”​—1 Korinetia 13:4, 5NW.

15. Eaa te ka tauturu i te aronga tei matau ana i te tuatua i te au tuatua akakino kia taui i te tu o te tuatuaanga?

15 Akapeea me e matauia ana te tuatua akakino i roto i te pamiri i utuutuia mai ei koe e te tuatua anga i te reira kua riro mai ei peu matauia naau? Ka rauka ia koe i te akono i te au tauianga no runga i te reira. Kua akanoo takere ana koe i te au kotinga i roto i tetai au tuanga o te oraanga e kare roa koe e akatika ia koe uaorai kia rave i tetai au apinga i tetai ua atu au tu. Ka akanoo ainei koe i te kotinga kiea me tae mai ki taau tuatua? Ka tapu ainei koe i mua ua ake ka kino ei taau au tuatua? Ka inangaro koe i te akono i te kotinga tei akatakaia mai ia Ephesia 4:29: “Auraka ei tuatua viivii e mama mai no roto i to kotou vaa.” Te umuumuia ra koe kia, ‘kopae oki i te tangata taito ra e tana katoa au ravenga; E kia akatangata ou ia koe ko tei akaouia i te kite mei te tu katoa o Tei anga iaia ra.’​—Kolosa 3:9, 10.

“Tuatuaanga Muna”​—E Mea Tau

16. Eaa te kino ta te akamoupuku ka akatupu ki tetai akaipoipoanga?

16 E meangiti ua tei akatupuia ana​—e e kino ua te ka tupu mai​—me akono tetai tane me kore tetai vaine i tei karangaia e ko te tu akamoupuku. Kare teia e no te mea e te inangaro ua ra tetai i te takinga kino atu i tetai, mei te mea e penei e tupu mai ana teia mei te riririri me kore te taitaia. I na, te kopae anga i te tuatua atu ki tetai e tetai te akamaata ua atura te reira i te riririri e kare rava te reira e akatikatika ana i te manamanata tei tupu mai. Mei ta tetai vaine e akakite maira, “me akamata akaou ana maua i te tuatua, kare roa maua e uriuri ana i te reira manamanata.”

17. Eaa te ka anoanoia e te au Kerititiano te kite maira i te taitaia no te akaipoipoanga?

17 Me aere ua atu rai te riri i roto i te akaipoipo, kare atu e ravenga meitaki atu. Te akakite maira a Maseli 15:22: “Ka puapinga kore te au parani me kore te tuatua anga muna, inara i rotopu i te aronga ako e manganui te vaira te tupu anga.” (NW) Ka inangaroia korua ko toou tokorua kia noo ki raro e kia uriuri i te manamanata. I teianei, e akarongo koe ki toou tokorua ma te manako e te ngakau maoraora. Me i te akaraanga e aka angaanga te reira i te akatupuanga, kore koe e kimi atu i te tauturu a te aronga pakari i roto i te putuputuanga Kerititiano? E kite to ratou no te au Tuatua Tapu e kua karape i te akono i te au kaveinga Pipiria. Taua aronga ra “mei te punanga i te uriia ra, mei te pipinianga i te matangi maata ra.”​—Isaia 32:2.

Ka Autu Koe i te Manamanata

18. Eaa te tautaanga te akatakaia maira ia Roma 7:18-23?

18 E aka angaanga tikai te tapekaanga i te arero. E pera katoa te akatere meitaki anga i ta tatou au angaanga ka rave. I te akataka mai anga i te akaaoanga tana i aro atu, kua tata te apotetoro ko Paulo: “Kua kite oki au e kare ua e mea meitaki e vai i roto iaku, (i roto i toku kopapa nei:) ko te anoano ra, te vaitata ua nei ïa kiaku; kareka te rave i te mea meitaki ra, kare ïa i kitea iaku. Ko te meitaki oki taku e anoano ra, kare ïa au e rave; kareka te kino anoano koreia e au ra, ko taku ïa e rave nei. Te rave nei au i te mea anoano koreia e au ra, kare ïa au tei rave, ko te kino ra e vai i roto iaku nei.” No te “ture kino i roto i [to tatou] nei kopapa,” e ngoie ua ia tatou i te taangaanga tau kore i to tatou arero e i tetai atu tuanga o te kopapa. (Roma 7:18-23) Inara, ka anoanoia tatou i te akatikatika i te manamanata​—e ka rauka te reira i te autuia ma te tauturu a te Atua.

19, 20. Akapeea te akaraanga o Iesu i te tauturuanga i te au tane e te au vaine kia tapeka i to ratou arero?

19 I roto i tetai pirianga tei akatutuia e te aroa e te ngateitei, kare roa e ngai no te au tuatua manako kore, e te kino. E akamanako ana i te akaraanga ta Iesu Karaiti i akanoo no runga i te reira. Kare rava a Iesu i taangaanga ana i te tuatua akakino ki tana au pipi. Noatu i te po openga o tona oraanga i runga nei i te enua e te pekapeka ra tana au apotetoro e koai i roto ia ratou te tangata maata rava atu, kare te Tamaiti a te Atua i karo ana ia ratou. (Luka 22:24-27) “E te au tane ra,” te ako maira te Pipiria, “e aroa atu kotou i ta kotou au vaine, mei te Mesia katoa i aroa i te ekalesia, e kua oronga iaia uaorai ei oko.”​—Ephesia 5:25.

20 Akapeea ra, te vaine? ‘E akangateitei, aia i tana tane.’ (Ephesia 5:33) Ka avaava ainei tetai vaine e akangateitei ra i tana tane, i te tuatuaanga i te tuatua akakino? “Teia ra toku inangaro, kia kite kotou e, ko te Mesia te upoko o te tangata ravarai nei,” i tata ei a Paulo, “e to te Mesia upoko, ko te Atua ïa.” (1 Korinetia 11:3) Kia kauraro te au vaine ki to ratou upoko mei te Mesia rai ki tona Upoko. (Kolosa 3:18) Noatu e kare e rauka i tetai tangata apa ua i te aru apa kore ia Iesu, i te aruaruanga i te ‘aruanga i tona takainga vaevae’ ka tauturu te reira i te au tane e te au vaine kia autu i te manamanata i te taangaanga tau kore anga i te arero.​—1 Petero 2:21.

Eaa Taau i Kite?

• Akapeea tetai arero akatere koreia i te akakinoanga i tetai akaipoipoanga?

• Eaa i ngata ei i te tapeka i te arero?

• Eaa te tauturu ra ia tatou i te akatere meitaki i ta tatou tuatua?

• Eaa taau ka rave me te kite maira koe i te taitaia no te akaipoipoanga?

[Au Uianga Apii]

[Tutu i te kapi 24]

E oronga mai ana te aronga pakari i te tauturu tei akatumuia ki runga i te Pipiria