Go na content

Go na table of contents

Sori lobi nanga lespeki fu di yu e basi yu tongo

Sori lobi nanga lespeki fu di yu e basi yu tongo

Sori lobi nanga lespeki fu di yu e basi yu tongo

’Meki ibriwan fu unu lobi en wefi leki fa a lobi ensrefi; na a tra sei, a wefi musu abi dipi lespeki gi en masra.’—EFEISESMA 5:33.

1, 2. Sortu prenspari sani ala sma di trow musu aksi densrefi, èn fu san ede den musu du dati?

KON meki wi taki dati yu kisi wan sani di domru na ini wan moi papira pe skrifi na tapu taki a sani na ini kan broko makriki. A no de fu taki dati yu ben o luku bun taki a no e broko. We, a trowlibi na wan sani di wi kisi fu Gado. Fu dati ede fa yu kan abi warderi gi a trowlibi?

2 Naomi, na Israel uma di lasi en masra na ini dede, ben taigi den yongu uma Orpa nanga Rut: „Meki Yehovah blesi unu, so taki ibriwan fu unu feni wan masra èn wan presi fu tan” (Rut 1:3-9). Bijbel e taki fu wan bun wefi: „Den sani di wan sma e kisi fu den tata fu en, na wan oso èn sosrefi gudu, ma wan koni uma, wan sma e kisi fu Yehovah” (Odo 19:14). Efu yu trow, dan yu musu si a patna fu yu leki wan kado fu Gado. Fa yu e handri nanga a kado di Gado gi yu?

3. Sortu rai Paulus gi masra nanga wefi?

3 Na apostel Paulus ben skrifi den Kresten fu a fosi yarihondro: ’Meki ibriwan fu unu lobi en wefi leki fa a lobi ensrefi; na a tra sei, a wefi musu abi dipi lespeki gi en masra’ (Efeisesma 5:33). Luku fa masra nanga wefi kan fiti a rai disi te a abi fu du nanga den sani di den e taki.

Luku bun nanga „wan ogri sani di sma no man basi”

4. Fa wi kan du bun noso ogri nanga a tongo fu wi?

4 A Bijbel skrifiman Yakobus e taki dati a tongo na „wan ogri sani di sma no man basi”, èn taki „a man kiri sma trutru” (Yakobus 3:8). Yakobus ben sabi a tumusi prenspari sani disi: Wan tongo di sma no man basi kan du ogri. A no de fu taki dati a ben sabi na odo fu Bijbel di e sori taki te wan sma e taki sondro fu denki, dan dati de neleki te ’a e dyuku trawan nanga wan feti-owru’. Kontrari fu dati, a srefi odo e taki dati „a tongo fu den koniwan na wan dresi” (Odo 12:18). Iya, wortu kan abi furu krakti tapu sma. Wortu kan hati den firi fu wan sma, noso den kan meki wan sma firi bun. Sortu krakti den wortu fu yu abi tapu yu trowpatna? Efu yu e aksi yu patna a sani disi, dan fa a o piki?

5, 6. Sortu sani kan meki en muilek gi wan sma fu basi en tongo?

5 Efu safrisafri a e kon tron wan gwenti gi yu nanga yu patna fu taigi makandra hati sani, dan yu kan du wan sani fu tyari wan kenki kon na ini a situwâsi. Ma a no sa de makriki fu du dati. Fu san ede? Wan reide na taki yu musu feti teige den sondu firi fu yu. A sondu di wi kisi e meki taki wi e denki èn e taki takru fu makandra. Yakobus ben skrifi: „Efu wan sma no e sondu nanga en mofo, dan a de wan volmaakti sma di man basi en heri skin tu.”—Yakobus 3:2.

6 Boiti den sondu firi fu wi, a fasi fa wi kweki kan meki tu taki wi e gebroiki wi tongo na wan fasi di no fiti. Son sma kweki na ini osofamiri pe papa nanga mama ’no ben wani kruderi nanga makandra, den no ben man dwengi densrefi, èn den ben e du ogri-ati sani nanga trawan’ (2 Timoteyus 3:1-3). Nofo tron, a de so taki pikin di kweki na ini so wan osofamiri, abi den srefi fasi dati te den kon bigi. A no de fu taki dati awansi wi na sondusma, noso awansi wi no kweki bun, toku wi no musu taigi trawan hati sani. Ma te wi sabi den sani disi, dan dati sa yepi wi fu frustan fu san ede a muilek srefisrefi gi son sma fu basi a tongo fu den.

„No taki nowan ogri moro fu trawan”

7. San Petrus ben wani taki di a gi Kresten a rai fu „no taki nowan ogri moro fu trawan”?

7 Awansi sortu sani meki taki wan sma kon abi a gwenti fu taigi en patna hati sani, a gwenti disi kan de wan buweisi taki a no abi nofo lobi noso lespeki gi en patna. A no fu soso Petrus ben gi Kresten a rai fu „no taki nowan ogri moro fu trawan” (1 Petrus 2:1). A Griki wortu di vertaal leki ’taki ogri fu trawan’ wani taki dati wan sma e gebroiki „wortu di e hati den firi fu trawan”. A sani disi de neleki te wan sma ’e sutu trawan nanga wortu’. Dati e sori krin san e pasa te wan sma no e basi en tongo!

8, 9. San kan pasa te trowpatna e taigi makandra hati sani, èn fu san ede den no musu du dati?

8 Kande wi no e si en leki wan seryusu sani te sma e taigi trawan hati sani, ma luku san e pasa te wan masra noso wan wefi e taki na a fasi dati. Te wan sma e taki dati en patna don, taki a lesi, noso taki a e denki ensrefi nomo, dan disi wani taki dati a patna no abi nowan bun fasi! A no de fu taki dati a sani disi a no wan lobi-ati sani fu du. Fa a de te yu e taigi yu patna sani soleki: „Ala ten yu lati”, noso „Noiti yu e arki san mi e taki”, aladi dati no de so trutru? Te yu taki den sani dati, dan a no de fu taki dati yu patna sa opo taki gi ensrefi, èn a sani dati kan meki taki unu e kisi bigi trobi.—Yakobus 3:5.

9 Te yu abi a gwenti fu taigi yu patna hati sani, dan unu sa atibron nanga makandra, èn a sani disi kan abi takru bakapisi tu. Odo 25:24 e taki: „A moro bun fu tan na tapu wan uku fu wan daki, leki fu tan na ini wan oso nanga wan wefi di lobi fu meki trobi.” A no de fu taki dati na odo disi abi fu du tu nanga wan masra di lobi fu meki trobi. Baka wan pisi ten, den hati sani di patna e taigi makandra sa pori a banti di den abi nanga makandra, èn kande a masra noso a wefi sa feni taki en patna no lobi en, noso taki ensrefi no warti fu sma lobi en. A de krin fu si taki a de prenspari fu basi a tongo. Ma fa yu kan du dati?

„Basi a tongo”

10. Fu san ede a de prenspari fu basi wi tongo?

10 Yakobus 3:8 e taki: „Nowan enkri libisma kan basi en tongo.” Ma toku wi musu du ala san wi man fu basi wi tongo. „Efu wan sma feni taki a e anbegi Gado na a yoisti fasi, ma a no e basi en tongo, èn a e tan kori en eigi ati, dan a sma disi e anbegi Gado fu soso” (Yakobus 1:26; 3:2, 3). Den wortu disi e sori taki a de wan seryusu sani fu luku bun fa yu e gebroiki yu tongo. A fasi fa yu e gebroiki yu tongo no sa abi krakti wawan tapu a banti di yu abi nanga yu patna, ma a sa abi krakti tapu a banti di yu abi nanga Yehovah Gado.—1 Petrus 3:7.

11. Fa wan sma kan sorgu taki wan pikin kesekese no e tron wan bigi trobi?

11 A de wan koni sani fu luku bun fa yu e taki nanga yu patna. Efu wan sani e meki yu patna atibron, pruberi fu kowru en ati. Luku san ben pasa na ini a libi fu Isak nanga en wefi Rebeka, soleki fa dati skrifi na ini Genesis 27:46–28:4: „Rebeka tan taigi Isak: ’Den umapikin fu Hèt meki taki mi kon weri fu a libi fu mi. Efu oiti Yakob ben sa teki wan wefi na mindri den umapikin fu Hèt na ini a kondre disi, dan fu san ede mi de na libi ete?’” Bijbel no e taki dati Isak piki en wefi na wan grofu fasi. Na presi fu dati, a seni Yakob, a manpikin fu den, fu go suku wan wefi di e anbegi Gado, èn di no ben o gi Rebeka broko-ede. Kon meki wi taki dati wan masra nanga en wefi kisi wan kesekese. Na presi fu gi yu patna a fowtu, a moro bun fu luku san na a problema trutru. Te yu e du dati, dan yu kan sorgu taki wan pikin kesekese no e tron wan bigi trobi. Fu eksempre, na presi fu taki: „Noiti yu abi ten gi mi!”, dan a moro bun fu taki: „Mi ben winsi taki wi abi moro ten gi makandra”. No krutu makandra, ma suku fu lusu a problema. No pruberi fu buweisi suma abi leti noso suma no abi leti. „Meki wi du muiti fu du den sani di e tyari vrede kon èn fu du den sani di e gi trawan deki-ati”, na so Romesma 14:19 e taki.

No abi ’takru bita-ati, no mandi, èn no atibron’

12. Efu wi wani basi wi tongo, dan san wi musu aksi Gado, èn fu san ede wi musu du dati?

12 A basi di wi musu basi wi tongo, no wani taki nomo dati wi musu luku bun san wi e taki. Te yu e luku en bun, dan den sani di wi e taki e sori fa wi e denki èn fa wi e firi trutru. Yesus ben taki: „Wan bun sma e puru bun sani fu a bun gudu na ini en ati, ma wan ogri sma e puru ogri sani fu na ogri gudu fu en; bika san furu na ati, na dati mofo e taki” (Lukas 6:45). Sobun, efu wi wani basi wi tongo, dan a kan de fanowdu fu begi neleki David: „Gi mi wan soifri ati, o Gado, èn gi mi wan nyun yeye, wan yeye di no e degedege.”—Psalm 51:10.

13. Fa a kan pasa taki wan sma di abi takru bita-ati, di e mandi, èn di e atibron, e bigin taigi trawan hati sani?

13 Paulus ben gi den sma fu Efeise a rai fu no basi soso a tongo fu den fu no taigi trawan hati sani, ma fu basi sosrefi den firi di e meki taki den e taigi trawan den sani disi. A ben skrifi: „Puru ala takru bita-ati nanga mandi nanga atibron nanga babari nanga kosikosi na un mindri, èn sosrefi ala takrudu” (Efeisesma 4:31). Wi e si taki Paulus ben taki fosi fu „bita-ati nanga mandi nanga atibron”, èn baka dati a taki fu „babari nanga kosikosi”. Na te wan sma e kuku fu atibron, a kan pasa taki a e bigin taki hati sani. Fu dati ede, aksi yusrefi: ’Mi e kweki bita-ati nanga atibron? Mi e kisi „atibron makriki”?’ (Odo 29:22) Efu disi de so nanga yu, dan begi Gado fu yepi yu fu basi den firi disi, èn fu dwengi yusrefi so taki yu no e taigi trawan hati sani fu di yu e atibron. Psalm 4:4 e taki: „De nanga atibron, ma no sondu. Taki san yu abi fu taki, ma du dati na ini yu ati, te yu de na tapu yu bedi, èn tan tiri.” Te yu nanga yu patna e atibron nanga makandra èn yu e frede taki yu no sa man hori yusrefi, dan du san Odo 17:14 e taki. Drape skrifi: „Fosi wan trobi bigin, waka gowe fu drape.” Libi a tori wan pisi ten teleki unu no e atibron so moro.

14. San kan pasa te trowpatna e atibron nanga makandra?

14 Te wi abi „takru bita-ati” soleki fa Paulus ben taki, dan a moro muilek fu hori wisrefi fu no taigi trawan hati sani. A Griki wortu di Paulus gebroiki dyaso, abi fu du nanga ’wan sma di e atibron èn di e weigri fu meki sani kon bun baka nanga trawan’, èn a abi fu du sosrefi nanga ’wan sma di e tan poti prakseri na den fowtu fu wan trawan’. Son leisi wan masra nanga en wefi no e taki nanga makandra fu wan heri pisi ten fu di den e atibron. Te den no e lusu a problema, dan dati kan meki taki den e bigin teige makandra. Ma a no sa yepi te den e tan atibron nanga makandra fu fowtu di den ben meki. Den fowtu dati pasa kaba. Te den e gi makandra pardon fu den fowtu dati, dan den musu frigiti dati. Lobi „no e tan memre na ogri di trawan du”.—1 Korentesma 13:4, 5.

15. Fa wan sma di abi a gwenti fu taki grofu nanga trawan, kan tyari kenki kon na ini a fasi fa a e taki?

15 Ma fa a de te yu kon kisi a gwenti fu taki grofu nanga trawan fu di yu kweki na ini wan osofamiri pe sma ben abi a gwenti dati? Yu kan tyari kenki kon na ini a fasi disi. Yu tyari kenki kon kaba na ini yu libi, èn yu abi a fasti bosroiti fu no du sani di no fiti. Sortu kenki yu sa tyari kon te a abi fu du nanga a fasi fa yu e taki? Yu sa hori yusrefi fu no taigi trawan hati sani? A ben o bun fu du san skrifi na ini Efeisesma 4:29: „No taki takru sani nanga un mofo.” Fu man du dati, yu musu ’kenki a fasi fa yu ben de fosi, èn tapu nanga den sani di yu ben e du, èn kon tron nyun sma di e kisi nyun fasi nanga yepi fu soifri sabi, so taki yu e kon gersi a Sma di ben meki yu kisi den fasi disi’.—Kolosesma 3:9, 10.

Un musu „taki krin nanga makandra”

16. Fu san ede a no bun te wan sma e weigri fu taki nanga en trowpatna?

16 Te wan masra noso wan wefi e weigri fu taki nanga en patna, dan dati no e lusu a problema, ma na presi fu dati, a situwâsi kan kon moro ogri. A no de so ala ten taki wan sma e du dati fu di a wani strafu en patna. Son leisi wan sma no wani taki nanga en patna fu di a abi broko-ede noso fu di a e firi brokosaka. Awansi fa a no fa, te trowpatna e weigri fu taki nanga makandra, dan dati e meki taki a situwâsi e kon moro ogri èn dati no sa lusu a problema. Wan wefi ben taki: „Te wi e bigin taki baka nanga makandra, dan wi no e taki fu a problema.”

17. San Kresten trowpaar musu du te den abi problema nanga makandra?

17 Te trowpatna abi trobi nanga makandra, dan a no makriki fu meki sani kon bun baka. Odo 15:22 e taki: „Sani no sa waka bun te sma no e taki krin nanga makandra, ma te furu raiman de, dan sani sa waka bun.” Yu musu sidon taki fu a problema nanga yu patna. A sani di de prenspari na fu arki yu patna so taki yu kan frustan en. Efu a muilek gi yu fu du dati, dan a bun fu suku rai na den owruman na ini a Kresten gemeente, a no so? Den owruman sabi a Wortu fu Gado èn den sabi fa fu fiti Bijbel gronprakseri. Den brada disi „de leki wan kibripresi gi a winti èn wan kibripresi gi a sibibusi”.—Yesaya 32:2.

Yu kan basi a tongo

18. Sortu problema wi abi soleki fa Romesma 7:18-23 e taki?

18 A no makriki fu basi a tongo fu wi. A no makriki tu fu dwengi wisrefi fu no handri na wan fasi di no fiti. Disi na san Paulus ben skrifi fu a problema di a ben abi: „Mi sabi taki nowan bun sani no de na ini mi, dati wani taki na ini mi sondu skin; bika mi wani du san bun, ma mi no man du en. Bika a bun di mi wani du, mi no e du, ma na ogri di mi no wani du, na dati mi e du. Efu mi e du a sani di mi no wani du, dan a no mi e du a sani disi moro, ma na a sondu di de na ini mi.” Fu di ’sondu de na ini wi’ meki nofo tron wi wani gebroiki wi tongo nanga tra pisi fu wi skin na wan fasi di no fiti (Romesma 7:18-23). Ma wi musu wini a problema disi, èn Gado kan yepi wi fu du dati.

19, 20. Fa na eksempre fu Yesus kan yepi masra nanga wefi fu basi a tongo fu den?

19 Te masra nanga wefi e sori lobi nanga lespeki gi makandra, dan den no sa taki sani sondro fu denki, èn den no sa taigi makandra hati sani. Prakseri fa Yesus Krestes ben de wan eksempre ini a tori disi. Noiti Yesus ben kosi den disipel fu en. Na a lasti neti fu Yesus en libi na grontapu, den apostel fu en ben e haritaki nanga makandra suma fu den na a moro bigiwan. Aladi den du dati, toku a Manpikin fu Gado no kosi den (Lukas 22:24-27). Bijbel e gi a rai disi: „Un masra, tan lobi un wefi, neleki fa Krestes lobi a gemeente èn neleki fa a ben gi ensrefi gi a gemeente.”—Efeisesma 5:25.

20 Ma fa a de nanga wan wefi? A „musu abi dipi lespeki gi en masra” (Efeisesma 5:33). Wan wefi di e lespeki en masra no o bari en, èn a no o kosi en, a no so? Paulus ben skrifi: „Mi wani fu unu sabi taki Krestes na a ede fu ibri man; a man na a ede fu na uma, èn Gado na a ede fu Krestes” (1 Korentesma 11:3). Wan wefi musu saka ensrefi na ondro en masra, neleki fa Krestes e saka ensrefi na ondro Gado (Kolosesma 3:18). Aladi nowan sondu libisma kan tyari ensrefi soifri soleki fa Yesus ben tyari ensrefi, toku masra nanga wefi sa man basi a tongo fu den te den e meki muiti fu „waka soifri na [Yesus] baka”.—1 Petrus 2:21.

San yu leri?

• Fa wan trowlibi kan pori te den trowpatna no e basi a tongo fu den?

• Fu san ede a muilek fu basi a tongo fu wi?

• San e yepi wi fu no taki sani di no fiti?

• San yu musu du te yu nanga yu trowpatna abi problema nanga makandra?

[Aksi fu a tori disi]

[Prenki na tapu bladzijde 24]

Owruman e gi rai nanga yepi fu Bijbel