Skip to content

Skip to table of contents

“Sekelela Amwanakazi Wabulombe Bwako”

“Sekelela Amwanakazi Wabulombe Bwako”

“Sekelela Amwanakazi Wabulombe Bwako”

“Sekelela amwanakazi wabulombe bwako. Sa ncibotu kulamwa kumwanakazi mweenzu, O mwanaangu?”—TUSIMPI 5:18, 20.

1, 2. Nkaambo nzi ncokunga kwategwa koonana akati kamulumi amukaintu kulilongezedwe?

IBBAIBBELE taliindi mumbali nolyaamba makani aakoonana. Ku Tusimpi 5:18, 19, tubala kuti: “Kasensa kako kalongezegwe; sekelela amwanakazi wabulombe bwako. Abe mbuli insya iiyandika na mwana wanjelele uubotezya. Inkolo zyakwe zikukutye ciindi coonse; luyando lwakwe lulamye moyo wako lyoonse.”

2 Aawa ibbala lyakuti “kasensa” lyaamba ikuzwa kukkutila kwamukoonana. Kalilongezedwe akaambo kakuti luyando akulamwa nkobajisi banabukwetene ncipego cizwa kuli Leza. Pele koonana ooku kuletela kulamwa nkwabantu bakwetene balikke. Aboobo Mwami Solomoni wamu Israyeli yansiku, imulembi wabbuku lya Tusimpi ubuzya mibuzyo yakuvwiilila mumoyo ategwa: “Sa ncibotu kulamwa kumwanakazi mweenzu, O mwanaangu? Sa ncibotu kukumbatana amuzwakule?”—Tusimpi 5:20.

3. (a) Mmakani nzi mabi aajatikizya zikwati zinji? (b) Ino Leza ububona buti bumambi?

3 Ibuzuba bwabo bwabwiinga, imwaalumi amwanakazi balakonka kuti banooyandana alimwi banoosyomeka mulukwatano lwabo. Nokuba boobo, izikwati zinji zyamana akaambo kabumambi. Mubwini, naakamana kulanga-langa kuvwuntauzya kwakacitwa ikuli 25, sikuvwuntauzya umwi wakajana kuti “25 pasenti yabamakaintu alimwi a 44 pasenti yabalumi bakajatikizigwa mukoonana abantu mbobatakwetene limwi.” Imwaapostolo Paulo wakati: “Mutalyeeni pe. Nibaba basibwaamu nibaba basikukomba mituni nibaba basimamambe nibaba batete kuzibi nibaba baalumi boona baaluminyina . . . tabakooyoovuba Bwami bwa-Leza.” (1 Ba-Korinto 6:9, 10) Cilisalede kapati. Bumambi ncibi cipati kuli Leza, alimwi bakombi bakasimpe beelede kusyomeka lyoonse mulukwatano. Ino ncinzi ciyootugwasya ‘kulemeka lukwatano lyoonse, akubona kuti bulo bwakukwatanina bulasalala lyoonse’?—Ba-Hebrayo 13:4.

Amuucenjelele Moyo Weena

4. Ninzila nzi zimwi Munakristo uukwete naa uukwetwe mbwanga wajatikizigwa mukuyandana amuntu uumbi kakunyina kuyeeyela?

4 Mubukkale bwamazuba aano buzwide kutalilemeka, ibantu banji “meso aabo alizwide mamambi, taaleki kubisya.” (2 Petro 2:14) Acaali basala kuba azisyamwali. Mumasi amwi imweelwe mupati wabanakazi batalika kubeleka, alimwi ikubelekela antoomwe kwabaalumi abanakazi kwapa kuti zisyabo zyakumilimo zitayandiki zitalike. Mpoonya alimwi ikutambikizyanya twaambo kwiinda mu Internet kwapa kuti cuube-ube nokuba kubantu bali ansoni kapati kutalika kusyabana. Banabukwetene banji balajatikizigwa mukuyandana kuli boobu kakunyina kuyeeya kuti banjila mupenzi.

5, 6. Mbuti mwanakazi Munakristo umwi mbwaakalijana mubukkale bubyaabi, alimwi ino ncinzi ncotwiiya kuli ceeci?

5 Amulange-lange Munakristo ngotutiite kuti Mary mbwaakanjila mubukkale bwakapa kuti kusyaale buyo aniini kuti acite bwaamu. Imulumi wakwe, uutali umwi wa Bakamboni ba Jehova, tanaakali kubatondezya luyando banamukwasyi wakwe. Mary ulayeeya ciindi cimwi imyaka iili mbwiibede yainda naakaswaangana amwaalumi umwi ngocibeleka limwi amulumi wakwe. Imwaalumi ooyo wakali abulemu kapati, alimwi aciindi cimwi, wakatondezya kuti wakali kuzikkomanina njiisyo zyabukombi nzyaakali kusyoma Mary. Mary waamba kuti: “Wakali kubikkila maanu kapati, wakaliimpene kapati amulumi wangu.” Ndilyonya Mary amwaalumi ooyo ngocakali kubeleka limwi amulumi wakwe bakatalika kuyandana. Mary wakayeeya ategwa: “Kunyina nindacita bumambi alimwi mwaalumi ooyu ulijisi luyandisisyo mu Bbaibbele. Ambweni inga ndamugwasya.”

6 Iluyando ndwaakajisi kalutanasololela kubumambi, Mary wakayeeya kuti ncaakali kucita cakali cibi. (Ba-Galatiya 5:19-21; Ba-Efeso 4:19) Imanjezeezya aakwe akatalika kubeleka alimwi wakazilulamika zintu. Icakacitikila Mary citondezya kuti “moyo wamuntu uleena kwiinda zintu zyoonse, ulijisi bulwazi bukaka kupona.” (Jeremiya 17:9) Ibbaibbele litulaya kuti: “Bamba moyo wako cakucenjela loko.” (Tusimpi 4:23) Mbuti mbotunga twacita oobo?

‘Muntu Uucenjede Ulayuba’

7. Nkutobela lulayo lwamu Magwalo iluli ikuyootukwabilila notugwasya umwi uujisi mapenzi aamulukwatano?

7 Imwaapostolo Paulo wakalemba kuti: “Oyo uuyeeya kuti ndiimvwi kabotu acenjele kuti atawi.” (1 Ba-Korinto 10:12) Alimwi bbuku lya Tusimpi 22:3 lyaamba kuti: “Muntu uucenjede, abona mapenzi, ulayuba.” Muciindi cakulisyoma akuyeeya kuti, ‘Kunyina ciyoondicitikila,’ ncamaanu kulanga-langa bukkale bumwi mbobunga bwasololela kumapenzi. Mucikozyanyo, mutabi ndinywe buyo nomusyomwa kupa lulayo lugwasya kumuntu ngomwiindene zizo uujisi mapenzi mulukwatano. (Tusimpi 11:14) Amwaambile muntu ooyo uumusyoma kuti cilainda kugwasya kubandika mapenzi aamulukwatano kabali antoomwe angobakwetene limwi, naa a Munakristo uusimide mwanakazinyina naa mwaaluminyina uuyandisya kuti lukwatano lwabo luzumanane, naa kwaabandika abaalu. (Tito 2:3, 4) Ibaalu mumbungano zya Bakamboni ba Jehova nzikozyanyo zibotu mumakani aaya. Imwaalu nayandika kubandika makani amwi amucizi Munakristo kali alikke, ulacita oobo antangalala aabonwa aboonse—mbuli ku Ŋanda ya Bwami.

8. Nkucenjela kuli buti kweelede kutobelwa kumilimo?

8 Amubucenjelele bukkale bukonzya kutalisya kuyandana kumilimo alimwi akumbi buyo. Mucikozyanyo, ikuzumanana kubeleka cakkwana ciindi cakukotoka amuntu ngomwiindene zizo kulakonzya kusololela kukutepaulwa. Mbomukwete naa mbomukwetwe, mweelede kucisalazya kwiinda muzintu nzyomwaambaula alimwi ambomucita zintu kuti tamwaakkomanini makani aakuyandana. Ikuti kamubikkila maanu kuzintu nzyakkomanina Leza, mmasimpe kunyina nomunga mwayanda kutondezya bamwi kuti mulazikkomanina zintu zibyaabi kwiinda mukusobana nkwela abamwi naa kwiinda mukutasama cabulemu akutalibamba kabotu. (1 Timoteo 4:8; 6:11; 1 Petro 3:3, 4) Ikubikka zifwoto zyangomukwetene limwi abana banu mubusena nkomubelekela kuyoogwasya kumuyeezya nywebo alimwi akuzibya bambi kuti mukwasyi wanu ulayandika kapati. Mutazikulwaizyi—nokuba kuzilekela—zintu zyaluyando zibyaabi zicitwa amuntu umbi.—Jobu 31:1.

“Kobotelwa Amwanakazi Ngoyandisya”

9. Nzintu nzi zitobelana zikonzya kupa kuti cilongwe cipya cikomene kapati?

9 Ikukwabilila moyo takujatikizyi buyo kutantamuka bukkale bubyaabi. Ikutalika kuyanda muntu ngobatakwetene limwi kulakonzya kutondezya kuti mulumi amukaintu tabazibikkili maanu nzibayandika mbobakwetene limwi. Cilakonzya kutondezya kuti mukaintu ulaunduluzigwa lyoonse naa mulumi ulatongookwa lyoonse. Mpoonya imuntu uumbi—ambweni kumilimo nomuba mumbungano ya Bunakristo—ulakonzya kajisi bube mbwatajisi ngomukwetene limwi. Ndilyonya cilongwe cilatalika, alimwi cilongwe eeco cipya cilakomena cakuti cilakatazya kuleka. Mbozitobelana zintu eezi kakunyina akuzibwa kusinizya kululama kwakaambo kamu Bbaibbele kakuti: “Muntu ulatepaulwa na alengawidwa akoongwa kuzisusi zyakwe mwini.”—Jakobo 1:14.

10. Mbuti balumi abamakaintu mbobanga bayumya lukwatano lwabo?

10 Muciindi cakuunka kubantu bambi mbobatakwetene limwi kutegwa bazuzikizye nzyobalombozya—kunyina makani naa zijatikizya luyando, cilongwe, naa lugwasyo nobali mumapenzi—balumi abamakaintu beelede kubeleka canguzu kuyumya luyando ambobakwetene limwi. Aboobo lyoonse kamwiizya antoomwe alimwi amube balongwe bayandana kapati. Kamuciyeeya lyoonse cakamupa kuyandana kumatalikilo. Amusole kulimvwa mbomwakalimvwa lutaanzi kujatikizya muntu ngomwakakwatana limwi. Kamuyeeya ziindi zibotu nzyomwajisi antoomwe. Amupaile kuli Leza kujatikizya makani aaya. Sintembauzyo Davida wakakombelezya Jehova ategwa: “Undipe moyo uusalala, O Leza; ulengulule muuya uululeme mukati kangu.” (Intembauzyo 51:10) Kamukanzide ‘kubotelwa amwanakazi ngomuyandisya mazuba oonse aabuumi bwanu mbwamupede Leza ansi ano.’—Mukambausi 9:9.

11. Ino luzibo, busongo abupampu zijisi mulimo nzi mukuyumya lukwatano?

11 Citeelede kuluba mukuyumya lukwatano nimpindu yaluzibo, busongo abupampu. Ibbuku lya Tusimpi 24:3, 4 lyaamba kuti: “Iŋanda ilayasigwa busongo, ilaimikwa amaanu; kuluzibo twaanda twayo tulazuzigwa imbono zyoonse ziyandika zibotezya.” Akati kazintu ziyandika mumukwasyi uukkomene mbube mbuli luyando, kusyomeka, kuyoowa Leza alusyomo. Ikujana bube oobu kuyandika kuba aluzibo lwa Leza. Aboobo banabukwetene beelede kuba basikwiiya Bbaibbele basungu. Alimwi ino busongo abupampu ziyandika buti? Ibusongo, nkokuti ikucikonzya kubelesya luzibo lwa Magwalo—bulayandika kutegwa tucikonzye kuliyumya mumapenzi aabuzuba abuzuba. Imuntu mupampu ulakonzya kuteelela mizeezo ambwalimvwa mweenzinyina wamulukwatano. (Tusimpi 20:5) Kwiinda muli Solomoni, Jehova waamba kuti: “Mwanaangu, swiilila busongo bwangu; cenjeka kutwi kwako kululayo lwangu.”—Tusimpi 5:1.

Nokuli “Mapenzi”

12. Nkaambo nzi ncocitagambyi kuti banabukwetene balaba amapenzi?

12 Kunyina lukwatano lulondokede. Ibbaibbele mane lyaamba kuti balumi abamakaintu “bayoojana mapenzi aakunyama.” (1 Ba-Korinto 7:28) Kulibilika, kuciswa, kupenzegwa azimwi zilakonzya kuleta mapenzi mulukwatano. Pele nokuli mapenzi, mweelede kuyandaula nzila zikonzya kumugwasya kamuli banabukwetene basyomeka ibayandisya kukkomanisya Jehova.

13. Mmuumbazu nzi mulumi amukaintu mobanga balilingula?

13 Ino mbuti kuti lukwatano lwaba amapenzi akaambo kambobacitilana zintu banabukwetene? Ikujana cinga cagwasya kuyandika kusolekesya. Mucikozyanyo, ambweni ŋambawido imwi mbyaabi yakatalika mulukwatano alimwi lino yazibilwa buya. (Tusimpi 12:18) Mbubwenya mbokwabandikwa mucibalo cainda, eeco cilakonzya kuleta mapenzi mapati. Ikasimpi kamu Bbaibbele kamwi kaamba kuti: “Ncibotu kukala munyika yacimpayuma kwiinda kuba amwanakazi silubweko.” (Tusimpi 21:19) Ikuti kamuli mukaintu mulukwatano luli boobo, amulibuzye kuti, ‘Sena kulilemeka kwangu kupa kuti mulumi wangu cimuyumine kwiizya andime?’ Ibbaibbele lyaambila balumi kuti: “Amuyandisye banakazi banu, mutanoobagutaiki.” (Ba-Kolose 3:19) Ikuti kamuli mulumi, amulibuzye kuti, ‘Sena kutamubikkila maanu mukaintu wangu kupa kuti atalike kusola kujana luumbulizyo kumbi?’ Ee, bwaamu boonse mbubi. Nokuba boobo, ikaambo kakuti ipenzi lili boobo lilakonzya kucitika nkaambo kabotu ncomweelede kubandika mapenzi cakwaanguluka.

14, 15. Nkaambo nzi ikweenda abantu mbotutakwetene limwi ncokutaamanizyi mapenzi aamulukwatano?

14 Ikuyandaula luumbulizyo kwiinda mukweenda amuntu ngomutakwetene limwi teensi njenzila iimanizya mapenzi aamulukwatano pe. Ino kweenda abantu bambi inga kwasololela kuli? Sena inga kwasololela kulukwatano lupya alimwi lubotu? Bamwi inga bayeeya boobo. Baamba kuti: ‘Kayi muntu ooyu ulijisi bube mbondiyanda mumulumi naa mumukaintu.’ Pele kuyeeya kuli boobo nkubi nkaambo woonse uusiya mweenzinyina wamulukwatano naa uumukulwaizya kucita boobo tajisi bulemu pe kububambe bwalukwatano busalala. Tacili camaanu pe kulangila kuti lukwatano oolo inga lwaba lubotu.

15 Mary, iwaambwa musyule, wakaayeeyesya mapenzi aakali kuyooboola akaambo kabukkale bwakwe, kubikkilizya akutakkomaninwa walo naa kupa muntu uumbi kutakkomaninwa a Leza. (Ba-Galatiya 6:7) Waamba kuti: “Nindakatalika kulanga-langa mbondakali kulimvwa kujatikizya ngocakali kubeleka limwi amulumi wangu, ndakaziba kuti ikuti naa kwakali lulangilo luli loonse lwakuti mwaalumi ooyu inga wajana luzibo lwakasimpe, ndakali kumusinkilizya kucita boobo. Ikucita cibi kwakali kuyoobapenzya boonse bajatikizidwe alimwi akufwumpula bamwi!”—2 Ba-Korinto 6:3.

Ikaambo Kapati Katukulwaizya

16. Nzinzi zimwi zitobela akaambo kabusofwaazi bwakutalilemeka?

16 Ibbaibbele licenjezya kuti: “Milomo yamwanakazi wabuyo ilalosya buci, akwaamba kwakwe nkutete kwiinda mafuta, pele kumamanino ulalula luu mbuli mululwe, ulabosya mbuli ipanga litenda koonse koonse.” (Tusimpi 5:3, 4) Izitobela kwamana kucitwa busofwaazi bwakutalilemeka zilacisa alimwi zilakonzya kujaya. Zibikkilizya kuba amanjezeezya aakatazya, malwazi aatambukila kwiinda mukoonana alimwi akupenga mumizeezo kwawooyo watacita cibi. Mmasimpe aaka nkaambo ncotuteelede nokuba kubutalika buyo bukkale bukonzya kusololela kukutasyomeka mulukwatano.

17. Nkaambo nzi kapati katukulwaizya kusyomeka lyoonse mulukwatano?

17 Ikaambo kapati ibwaamu ncobulubide nkakuti Jehova, Sikwaanza lukwatano alimwi Sikwaabila mwaalumi amwanakazi nguzu zyakucikonzya koonana, tabuyandi pe. Ikwiinda mumusinsimi Malaki waamba kuti: “Nzoomuswenenena kuzoobeteka. Nzoofwambaana kuba kamboni wakutapatila . . . basimamambe.” (Malaki 3:5) Ikujatikizya nzyabona Jehova, ibbuku lya Tusimpi 5:21 lyaamba kuti: “Inzila zyamuntu zili mumeso aa-Jehova, ngonguwe uulingula migwagwa yakwe yoonse.” Inzya, “zyoonse zilivumbulwidwe, zili antangalala, kulinguwe oyo ngutujisizi makani.” (Ba-Hebrayo 4:13) Aboobo ikaambo kapati kakulwaizya kusyomeka lyoonse mulukwatano, nkuziba kuti kunyina makani ambobusisidwe bwaamu ambobulibonya kuti tabumujatikizyi kapati muntu uubucita kumubili naa kujatikizya bamwi, ibwaamu boonse bunyonyoona cilongwe cesu a Jehova.

18, 19. Ncinzi ncotwiiya kucakacitikila Josefa kujatikizya mukaintu wa Potifara?

18 Icikozyanyo ca Josefa, imwana watateesu Jakobo, citondezya kuti ikulombozya kuzumanana acilongwe cibotu a Leza nkaambo kapati katukulwaizya. Naakakkomaninwa a Potifara, inkumekume yamunkuta ya Farao, Josefa wakapegwa cuuno cipati muŋanda ya Potifara. Alimwi Josefa “kali aciwa cibotu, keebeka loko,” icintu cakabonwa amukaintu wa Potifara. Abuzuba, wakasoleka koongelezya Josefa kuti boonane, pele kusoleka kwakwe tiikwakazwidilila. Ino ncinzi cakapa kuti Josefa akukake koongelezya kwakwe koonse? Ibbaibbele litwaambila kuti: “Wakakaka. Wakaambila mukasimalelo wakwe kuti, Bona! Simalelaangu . . . Tana kundikasizye cintu neciba comwe, cita nduwe luzutu nkaambo uli banakwe. Nkacite buti bubi bupati buli boobu akubisizya Leza?”—Matalikilo 39:1-12.

19 Josefa watakakwete wakazumanana kulilemeka kanyina kampenda kwiinda mukukaka koonana amuka muntu. Ibbuku lya Tusimpi 5:15 lyaambila baalumi bakwete kuti: “Konywa maanzi kumukalo wako omwini, ameenda aakunka kucikala cako.” Amukucenjelele nokuba kutalisya buyo cilongwe kamutayeeyeli amuntu ngomutakwetene limwi. Amusolekesye kuyumya luyando mulukwatano lwanu, alimwi amubeleke canguzu kumanizya buyumuyumu buli boonse bwamulukwatano mbomujana. Amukanze buyo ‘kusekelela amwanakazi wabulombe bwanu.’—Tusimpi 5:18.

Ino Mwaiya Nzi?

• Mbuti Munakristo mbwanga wacegwa mukuyandana katayeeyeli?

• Nkubweza ntaamu zili ikunga kwagwasya kutantamuka kujatikizigwa mukuyandana amuntu ngomutakwetene limwi?

• Nobajisi mapenzi, ncinzi banabukwetene ncobeelede kucita?

• Ncinzi cipati cikulwaizya kusyomeka lyoonse mulukwatano?

[Mibuzyo yaciiyo]

[Cifwanikiso icili apeeji 12]

Mukubula coolwe, nkotubelekela bulakonzya kuba busena bubotu bwakutalisya zisyabo zyakumilimo zitayandiki