Mman ko pi n'en ni bay riy

Mman ko table of contents

“Mu Felfelan’gow Leengim U Taabang Nim Leengiy U Nap’an Ni Fel’ Yangarem”

“Mu Felfelan’gow Leengim U Taabang Nim Leengiy U Nap’an Ni Fel’ Yangarem”

“Mu Felfelan’gow Leengim U Taabang Nim Leengiy U Nap’an Ni Fel’ Yangarem”

“Mu felfelan’gow leengim u taabang nim leengiy u nap’an ni fel’ yangarem . . . Me gur fakag, mang ni ngam felfelan’ ngak yugu reb e ppin nu bang?”​—PROVERBS 5:18, 20, NW.

1, 2. Mang fan nrayog ni nga nog ni adag ni bay u thilin ba wu’ i mabgol e kan tow’athnag?

 BIBLE e be weliy nib tamilang murung’agen e par ko pumoon nge ppin. U Proverbs 5:18, 19, (NW) e be gaar: “Nge flaab e luwed rom, mu felfelan’gow leengim u taabang nim leengiy u nap’an ni fel’ yangarem, ni ir ba gamanman ni hind ni ba t’uf rom ma ir ba kaming nib fel’ yaan. Ngam ching ko thuth rok ni gubin ngiyal’. Ma nge gel e felfelan’ rom ni bochan e ke t’ufegem.”

2 Fare thin ni “luwed” e be yip’ fan e gin ni ma yib e felfelan’ riy ko par ko pumoon nge ppin. Ba flaab ni bochan e adag ni bay u thilin e pumoon nge piin nge felfelan’ ni bay u thilin ba wu’ i mabgol e reb e tow’ath ku Got. Re tha’ ni ba’ ney e nge yib u thilin e mabgol. Ere Solomon ni Pilung nu Israel, ni ku ir be’ ni yoloy e Proverbs, e fith ni gaar: “Me gur, fakag, mang ni ngam felfelan’ ngak yugu reb e ppin nu bang ara ngam gumuchmuch ngak reb e ppin u yug reb nam?”​—Proverbs 5:20, NW.

3. (a) Mang e n’en nib kireban’ u boor e mabgol? (b) Uw rogon ni ma sap Got ko ngongol ndarngal?

3 U nap’an e rorran ni mabgol rorow, ma be’ nib moon nge be’ nib ppin e kar michegew ni ngar t’ufegew yow mar pirew ni yow ba yul’yul’ ngorow. Machane yugu aram rogon, ma boor e mabgol ni ma wagey ni bochan e ngongol ndarngal. Tin nriyul’ riy, e tomuren ni kan fal’eg reliw’ nge lal e skeng, ma be’ nib ta gay murung’agen ban’en e yog ni “25 e pasent ko piin leengiy nge 44 e pasent ko piin figirngiy e kar uned ko ngongol ndarngal.” I yog apostal Paul ni gaar: “Dab mu banniged gimed: ya girdi’ ni ma ngongliy e ngongol ko darngal, ara yad ma ta’ fan ma yad ma meybil ko liyos ni ma meybil boch e girdi’ ngay, ara yad ma par e piin ni gathi mabgol rorad, ara yad e pumoon ni ma darngalnag e pumoon . . . e dariy bagayad nrayog ngorad e gin nsuwon Got.” (1 Korinth 6:9, 10) Rib tamilang e re n’ey. Ngongol ndarngal e reb e denen nrib ubchiya’ u mit Got, ma tin nriyul’ e tapigpig rok Got e thingar ra ayuweged yad ko ngongol ndarngal nga wuru’ e mabgol. Mang e ra ayuwegdad ni ngad ‘ted fan e mabgol, me par e pumoon nge ppin ni kar uned ko mabgol nib yul’yul’ bagayad ngak bagayad’?​—Hebrews 13:4.

Mu Ayuw ko Gum’ircha’ nib Sasalap

4. Mang boch e kanawo’ nrayog ni nge un reb e Kristiano nib mabgol riy ko ngongol ni darngal nga wuru’ e mabgol rok ndabi naab ngay?

4 Ngiyal’ ney ni ke yoor mit e ngongol nde yalen u toobdad, ma boor e girdi’ ni “dariy ban’en ni yad ba adag ni ngar changargad ngay ya ke mus ni ppin nib darngal e yad ba adag ni ngar changargad ngorad.” (2 Peter 2:14) Yad ma un ngak boch e girdi’ nga wuru’ e mabgol rorad ni lem rorad. Boch e nam e boor e ppin riy ni kar uned ko maruwel, ma bochan ni ke maathuk e pumoon nge ppin ni yad be maruwel u taabang ma aram e be k’aring ni nge buch boch e ngongol nde yalen u taban e maruwel. Ngemu’, ma ku arrogon e Internet chat rooms ni ki momnag ni mus ko piin ni yad ba statamra’ ni ngar fagergad ngak yugu boch e girdi’ ma ke yog rorad. Boor e piin ni mabgol ni kar awgad ko wup ni aray rogon ni darir nanged ni yad ba aw ko wup.

5, 6. Uw rogon ni l’ag reb e Kristiano ni ppin nga reb e magawon ni bay e riya’ riy, ma mang e gad be fil ko re n’ey?

5 A mu lemnag rogon ni fal’eg reb e Kristiano ni ngad dogned Mary ngak e tha’ u thilrow be’ ni chugur ni nge k’aring ni nge un ko ngongol ndarngal. Pumoon rok, e gathi ir reb e Pi Mich Rok Jehovah, ma gathi ri ma ayuweg e tabinaw rok. I yib ngan’ Mary boch e duw kafram u nap’an ni mada’nag be’ ni yow ma maruwel e pumoon rok u taabang. Fare moon e ma ta’ fan e girdi’, ma boch nga m’on riy, me dag ni ba adag e pi n’en ni ke michan’ Mary ngay. I yog Mary ni gaar, “Rib gol ngog, ma rib thil ko pumoon rog.” De n’uw nap’an me fel’ e thin rok Mary nge faanem ni yow ma maruwel e pumoon rok u taabang. I yog ni gaar, “Dawor gu un ko ngongol ndarngal, ma fare moon e ba adag ni nge fil e Bible. Sana rayog ni nggu ayuweg.”

6 Machane u m’on ni un Mary ko ngongol ndarngal, me yan i nang e kireb rok. (Galatia 5:19-21; Efesus 4:19) Me tabab ni nge maruwel e nangan’ rok, ma aram me yal’uweg urngin ban’en. N’en ni buch ku Mary e be dag ni “ba sasalap gum’irchaey ni kab gel e sasalap riy nga yugu ban’en ma bay e riya’ riy.” (Jeremiah 17:9NW) Be yog e Bible ngodad ni: “U fithik’ urngin ban’en ni ngan matanagiy, mu matanagiy gum’irchaem.” (Proverbs 4:23NW) Uw rogon nrayog ni ngad rin’ed ni aram rogon?

‘Be’ nib Gonop e Ma Pilo’ ko Oloboch’

7. Nap’an ni yibe ayuweg be’ ko magawon ko mabgol, ma ngan fol ko mang fonow u Bible e ra ayuwegey?

7 I yoloy apostal Paul ni gaar: “En nra finey ni ke par ni ke mudugil e nge ayuw ya ri mul.” (1 Korinth 10:12) Ma Proverbs 22:3 e be gaar: “Be’ nib gonop e ra guy e oloboch me pilo’ riy.” Dabi pagan’um nge pag rogon ngam lemnag ni ‘dariy ban’en nra buch rom,’ ya gab gonop ni faanra mu lemnag e pi n’en nrayog ni nge waliyem i yan ko kireb. Ni bod ni, ngam siyeg ni ngam nonow be’ ni bay e magawon rok ko mabgol ni goo gimew ni baga’ nfaanra be’ ni gathi gimew taab raba’ i yuw. (Proverbs 11:14) Mog ko cha’nem ni magawon ko mabgol e rib fel’ ni yow e en ni mabgol rok e ngar weliyew, ara reb e Kristiano ni yow taab raba’ i yuw ni ke ilal ko tirok Got ban’en ni ba adag ni nge fel’ e mabgol rok, ara ngak e piin ni piilal. (Titus 2:3, 4) Nap’an ni faanra ba adag reb e piilal ni Kristiano ni nge non ngak reb e walag ni ppin, ma thingari rin’ ko gin ni boor e girdi’ riy​—ni bod e Kingdom Hall.

8. Mang e n’en nsusun ni ngan kol ayuw ngay u tabon e maruwel?

8 Ngan kol ayuw u boch ban’en nrayog ni nge k’aring ni nge yibnag e tha’ u thilmew reb e pumoon ara ppin ni gathi mabgol rom, u tabon e maruwel ara demtrug bang. Ni bod ni, faanra mu fanay boor e tayim ni ngam maruwelgow be’ nib pumoon ara ppin ni gathi mabgol rom u taabang ma rayog ni nge wawliyem. Demtrug ko gur be’ ni ppin ara pumoon ni gab mabgol, ma thingar mu dag ko thin rom nge ngongol rom ni dabiyog ni ngam un ko mit nem e ngongol. Faanra gur be’ ni ga ma fol rok Got, ma dabum ni ngam k’aring ni nge sap owchey ngom ni bochan e thin ara ngongol ni gosgos ni ga ma tay ara ga be mun mad ma ga be fal’eg rogom ni kaygi pag rogon. (1 Timothy 4:8; 6:11; 1 Peter 3:3, 4) Faan ga ra tay e sasing ko ani mabgol rom nge bitir romew ko gin ni ga ma maruwel riy ma rayog ni nge puguran ngom nge ku boch e girdi’ ni ka bay ban’en nib ga’ fan u wan’um. Mu dugliy u wan’um ni dab mu un i ta’ tanggin ara mu adag e ngongol ko adag ni ma wawliyey ni be rin’ be’.​—Job 31:1.

“Mu Felfelan’gow Leengim nib T’uf Rom ko Yafas u Taabang”

9. Mang e pi n’en ni ma buch ni ma k’aring ni nge gel i adag ni ngan un ko ngongol ni darngal?

9 Ngan ayuweg gum’irchaey e gathi kemus ni be yip’ fan ni ngan siyeg e pi n’en ni bay e riya’ riy. Ngan adag be’ nga wuru’ e mabgol e rayog ni ir e mich riy ni be’ ni leengiy ara figirngiy e der lemnag e n’en nib t’uf rok bagayow. Rayog ni fa en ni leengiy e yugu be fek yathin e en ni figirngin ara en ni figirngiy e yugu be gathibthibnag e en leengin. Ma yugu be’​—ni sana kan mada’nag u tabon e maruwel ara be’ u lan e ulung ko Kristiano—​e ra m’ug ni bay rok e pi fel’ngin ni dariy rok bagayow. Ra munmun ma ra sum e tha’ u thilrow, ma fare tha’ nib beech e ri ra gel. Pi n’en ney ni ma buch ni der ma gagiyel e be micheg ni nriyul’ e thin ko Bible ni gaar: “Machane pi n’en ni ma waliy e girdi’ nge denen e ma yib ngak e en ni pag ir ko n’en nib kireb ni be ar’arnag nge waliy faanem nge aw ko wup.”​—James 1:14.

10. Uw rogon nrayog ni nge gelnag e en leengiy nge figirngiy e tha’ u thilrow?

10 Piin figirngiy nge piin leengiy e susun ni ngar maruwelgad ngar gelnaged e tha’ u thilrad e en ni mabgol rorad u fithik’ e t’ufeg​—ko bin ni ngar sapgad nga wuru’ e mabgol rorad ni fan e ngar gamnaged e tin ni yad baadag—​ni demtrug ko t’ufeg, ara tafager, ara ayuw u nap’an ni bay e magawon. Ere, mu ngongliyew ban’en u taabang, mi gimew chuchugur ngomew. Mu lemnagew e n’en ni rin’ mi gimew adagmew. Mu gay rogon ngkum lemnag bayay rogon ni um lemnag e en ni mabgol rom. Mu lemnag e pi n’en ni um rin’ew u taabang ni um felfelan’gow ngay. Mu meybil ku Got u murung’agen e magawon romew. David ni psalmist e ning ngak Jehovah ni gaar: “Got, mu sunumeg e tafinay nib machalbog u fithik’ag, ma ga pi’ reb e tafinay ngog nib beech ma ba yul’yul’.” (Psalm 51:10NW) Mu dugliy u wan’um ni ngam ‘felfelan ko yafas u taabang nge leengim [figirngim] nib t’uf rom u n’umngin nap’an e yafas rom ni ke pi’ Got ngom.’​—Eklesiastes 9:9.

11. Uw rogon nrayog ni nge gelnag e tamilangan’ nge gonop e tha’ u thilin e mabgol?

11 Fel’ngin e tamilangan’ nge gonop, e ir e ra ayuwegdad ni dab da digeyed ni dab da sapgad ko n’en nib t’uf u nap’an ni yibe gelnag e tha’ u lan e mabgol. Proverbs 24:3, 4 e be gaar: “Tabinaw e ngan toy nga daken e def ni gonop nge tamilangan’. Ra bay e llowan’, ma pi singgil e bay e pi n’en nib t’uf ma ba tolang puluwon riy nge pi n’en nib fel’ yaan.” N’en nib muun ko n’en nra k’aring e felfelan’ ko girdi’ u lan e tabinaw e aram e t’ufeg, madgun Got, nge michan’. Ba t’uf e tamilangan’ ni faanra nge yog e pi n’ey. Piin mabgol e susun e ngar tayedan’rad ko fol Bible. Ma uw feni rib ga’ fan e gonop nge tamilangan’? Ba t’uf e gonop ni fan e nge yog nda gelgad ko pi magawon ni gad ma mada’nag u reb e rran nge reb. Be’ ni bay e tamilangan’ rok e rayog rok ni nge nang fan e n’en ni be lemnag e en ni mabgol rok. (Proverbs 20:5) I gaar Jehovah u daken Solomon: “Fakag, mu tiyan’um ko gonop rog. Mag telim ko tamilangan’ rog.”​—Proverbs 5:1, NW.

U Nap’an ni Keb e “Gafgow”

12. Mang ni dab ni gin ngay ni piin ni mabgol e yad ma mada’nag e magawon?

12 Dariy reb e mabgol nrib manigil. Mus ko Bible ma be yog ni en leengiy nge en figirngiy e yow ra “pirieg e gafgow.” (1 Korinth 7:28) Magafan’, m’ar, gafgow, nge ku boch ban’en e rayog ni nge yibnag e mochuch nga lan e mabgol. Machane, nap’an nra sum e magawon, mab t’uf ni ngam gayew e kanawo’ ni rayog ni ngam pithigew e magawon romew ni bod rogon ni ma rin’ e piin ni mabgol ni yad ba yul’yul’ ku Jehovah.

13. Mang boch ban’en ni ani figirngiy nge en leengiy e ngar fal’egew i yaliyrow riy?

13 Uw rogon ni faanra bay e mochuch u lan e mabgol ni bochan rogon ni ma ayuweg fagal mabgol yow? Ba t’uf ni ngan maruweliy ngan gay e n’en nra pithig e magawon. Ni bod ni, sana boch e thin nde fel’ e ke sum nga lan e mabgol rorow ma chiney e ke mang bang ko mabgol rorow. (Proverbs 12:18) Rogon ni kada weliyed ko fa binem e article, e re n’ey e bay wenegan nib kireb. Reb e Bible proverb e be gaar: “Kab fel’ ni ngan par u fithik’ e pan ko bin ni ngan par rok reb e ppin ni ta tagenging mab kireb.” (Proverbs 21:19NW) Faanra gur e en ni leengiy u lan reb e mabgol ni aray rogon, mag fithem ko, ‘Be mo’maw’ ni nge par e en figirngig u toobeg ni bochan e ngongol rog, fa?’ Be yog e Bible ngak e piin figirngiy ni gaar: “Piin ni pumoon, nge t’uf romed pi leengimed, ma dab um gelniged e thin ngorad.” (Kolose 3:19) Faanra gur e en ni figirngiy, mag fithem ko, ‘Bochan ni gathi ri gu ma dag e t’ufeg ko ppin rog, ma ke wawliy ni nge gay yugu be’ ni nge fal’eg laniyan?’ Riyul’, ndariy e tawey ko ngongol ndarngal. Machane, bochan nrayog ni nge buch ni aray rogon ma arfan nib fel’ ni ngan weliy e magawon u taabang nib fel’ rogon.

14, 15. Mang fan ni ngan sap nga wuru’ e mabgol e gathi ireram e fulweg ko magawon u lan e mabgol?

14 Ngan gay be’ nga wuru’ e mabgol ni nge fal’eg lanin’uy e gathi ir e fulweg ko magawon u lan e mabgol. Uw e ra sor e mit ney e tha’ ngay? Nga reb e mabgol ni kab fel’ boch? Boch e girdi’ e ma lemnag ni aray rogon. Yad ra yog ni ‘cha’ ney e bay rok e pi fel’ngin ni ba t’uf rog u lan e mabgol.’ Mit ney e lem e de riyul’, chaen ni ra digey e en leengin ara figirngin​—ara pi’ e athamgil ngom ni ngam digey e mabgol rom—​e dariy fan u wan’ feni ga’ fan e mabgol. De puluw ni ngan lemnag ni re tha’ nem e ra yib angin ni reb e mabgol nib fel’.

15 Mary, ni kan weliy murung’agen faram, e ri fal’eg i lemnag wenegan e n’en ni rin’, nib muun ngay ni be k’aring be’ ara ir ni nge dabki fel’ u wan’ Got. (Galatia 6:7) I yog ni gaar, “Nap’an ni gu fal’eg i yaliy e adag rog ko fare pumoon ni yow ma maruwel figirngig u taabang, ma aram mug nang ni faanra susun nrayog ni nge adag e re moon ney e tamilangan’ ko thin nriyul’, ma gag e gu be k’aring ni nge dabi adag. Tin nib kireb ni yima rin’ e rayog ni nge yib wenegan ngak e piin ni yad muun ngay me warnag e michan’ rok boch e girdi’!”​—2 Korinth 6:3.

N’en Nth’abi Gel ni Ra Pi’ e Athamgil Nga Lanin’uy

16. Mang boch i wenegan e ngongol ndargnal?

16 Be ginangey e Bible ni gaar: “Dap’elugun be’ nib ppin nib thil rogon e wod t’ay e ngul ni yugu be map ma lan e goy u l’ugun e ba sumunguy ko gapgep. Angin nra yib ko tomur e rib mo’oy ni wod e gek’iy ni mo’oy; mab m’uth ni wod bangi sayden nruw raba’ mab m’uth.” (Proverbs 5:3, 4NW) Wenegan e ngongol ndarngal e rib gel e kireban’ riy ma rayog ni nge k’aring e yam’. Ba muun ngay e nangan’ ni ra wagagey, m’ar nra af, nge amith nra tay laniyan’ e en ni mabgol rok faanem. Riyul’ ni ireray fan ni de fel’ ni ngan tababnag reb e kanawo’ ni ra fekey i yan ko ngongol nde fel’ nga wuru’ e mabgol.

17. Mang e bin nth’abi ga i fan ni ngan par yib yul’yul’ ko ani mabgol rodad?

17 Bin nth’abi ga’ fan ni rib kireb ni ngam bannag e en ni mabgol rom e bochan ni Jehovah, ni ir e Tabolngin nag e mabgol me bung rogonnag e pumoon nge ppin ni ngar pirew, e be yog nib kireb. I yog u daken Malaki ni profet ni gaar: “Bay gub ngomed ni nggu pufthinnagmed, ma bay gu welthin nib togopluw ngak . . . e piin ni yad ma par e girdi’ ni gathi mabgol rorad.” (Malaki 3:5) I weliy e Proverbs 5:21 (NW) murung’agen e n’en ni ma guy Jehovah ni gaar: “Ngongol rok e girdi’ e bay u p’eowchen Jehovah, ma ma lemnag urngin e kanawo’ rok.” Arrogon, “urngin ban’en ni ke m’ay i sunumeg rok e be par u p’eowchen ndariy e upong u daken; mi ir e ri gadad ra weliy e pi n’en ni ud rin’ed ngak.” (Hebrews 4:13) N’en nth’abi gel nrayog ni nge pi’ e athamgil nga lanin’uy ngan par ni yib yul’yul’ u lan e mabgol, e ngan nang ni yugu demtrug ko uw feni rib mith e n’en ni gad ra rin’ u wuru’ e mabgol rodad ara dariy ban’en nra rin’ nga dowdad ara nga thildad e girdi, machane gubin mit e ngongol nde yalen e ra kirebnag e tha’ u thildad Jehovah.

18, 19. Mang e kad filed ko n’en ni buch rok Josef nge ppin rok Potifar?

18 N’en ni buch ku Josef, ni fak Jakob nib patriarch, e be dag ni ngad pired ni bay e gapas ko tha’ u thildad Got e rayog ni nge pi’ e athamgil nga laniyan’dad. Bochan ni Potifar, ni ir reb i gothon e kourt ku Farao, e ke adag daken Josef, ma aram me pi’ reb e liw nib tolang ngak u lan e tabinaw rok. Maku Josef e ir be’ nib “fel’ rarogon ni girdi’ ma ba pichoay,” ni ban’en ni de pagtalin e ppin ku Potifar. Gubin e rran, ma i gay rogon ni nge wawliy Josef ni ngar pirew, machane de yib angin e athamgil ni tay. Mang e k’aring Josef ni nge siyeg e pi n’en ni dag ngak? Be yog e Bible ngodad ni gaar: “Me siyeg Josef fare pin me gaar ngak: ‘Masta rog, e dariy ban’en ni ke tel ndawori pag fan ngog, ke mus ni leengin, ni gur, e dawori pag fam ngog. Ere uw rogon ni nggu ngongliy e binir e ngongol nib kireb ni aram e kug denen nib togopluw ngak Got?’”​—Genesis 39:1-12.

19 Josef ni dawori un ko mabgol e par nib fel’ e ngongol rok ni bochan e siyeg ni nge un ngak leengin yugu reb e pumoon. I yog e Proverbs 5:15 (NW) ngak e piin figirngiy ni gaar: “Mu unum e ran ni be yib ko luwed rom.” Mu ayuw ni nge dab mu sunumiy e tha’ ni da mu nang nga thilmew be’ nga wuru’ e mabgol rom. Mu athamgiliy ni ngam gelnag fare tha’ ko t’ufeg u lan e mabgol rom, ma ga maruwel nib gel ni ngam pithig ndemtrug ko miti mang magawon ni ga ra mada’nag u lan e mabgol rom. Ere, mu “felfelan’gow leengim u taabang nim leengiy u nap’an ni fel’ yangarem.”​—Proverbs 5:18, NW.

Mang e Kam Fil?

• Uw rogon nrayog ni nge l’ag reb e Kristiano ko ngongol ni darngal ni dabi nang?

• Mang boch ban’en nrayog ni nge ayuweg be’ ni nge dabi sunumiy reb e tha’ u thilrow be’ nga wuru’ e mabgol?

• Mang e susun ni nge rin’ fare wu’ i mabgol u nap’an nra yib e magawon?

• Mang e re n’en nrayog ni nge pi’ e athamgil nga lanin’uy ni ngan par ni yib yul’yul’ u lan e mabgol?

[Study Questions]

[Picture on page 4]

Rib gel e kireban’ riy, ni taban e maruwel e rayog ni nge mang bang nib yong’ol e but’ riy ko tha’ u thilin e pumoon nge ppin nde yalen

[Picture on page 6]

‘Ra bay e llowan’, ma pi singgil e ra sug ko pi n’en nib fel’