Vino Isuwilo Nakatina Ka Kwe Leza Vikalenga Atusipa

“Sipa swinya woma . . . amuno e Yehova Leza wako ali nawe.” NWT​—JOSHUA 1:9.

1, 2. (a) Uzye awina Israeli walolekanga wuli nga akuwalingana ku wina Kenani? (b) Avyani vino Yehova wanenile e Johua?

 MU 1473 B.C.E., apano uluko lwa wina Israeli lwayipekinye ukwinjila Munsi ya Wulayo. E Musa wawizusizyeko pa ntazi zino walinji nu kupitamo. watili: ‘mwanenenchela ukulamba uluzi lwa Yordani mukasende insi yino yalinji ayamyiko mikulu swinya iyamaka ukulusye mwemwe. Utwaya twawo atukulu utuliwilizye namalinga yano yafika mwiyulu awantu wamwenemo awatali awamaka aviwantu vikulu ivitali namwenye mwayivwila kuno pasi nanti wenga wino angawachita chimwi.’ (Amasundo 9:1, 2) Wa-a awonsi wa maka wamanyisilwe nkaninye! Cinji acakuti awina Kenani wamwi walinji nawasilika wano wamanyile ukulwa inkondo, wano walinji na wakavwalo na maceleta yano yakweti vimwi ivikole ivikwakwa ku mawilo.​—Wakapanzya 4:13.

² Awina israeli walinji awawazya mu Egypt, swinya wisile imyaka 40 mu mayonde. Ku minso ya wantu calolekanga ngati awina Israeli watalinji nu kucimvya mu wulwi. Lelo isuwilo lino Musa walinji nalyo; lyalenzile ‘awalola’ ukuti e Yehova akuwatungulula. (Waheberi 11:27) E Musa wanenile awantu ukuti “e Leza winu wandi akolele pankolelo pakwe mwemwe . . . alilanga akuwachimvya ponsi pano mukuya kunkolelo mukusenjelela.” (Amasundo 9:3; Amalumbo 33:16, 17) Pano Musa wafwile, e Yehova wanenile e Joshua ukuti walinji nu kulamwavwa, watili: ‘Ale, wewenye nawantu wonsi awakwe Israeli, mulambe uluzi lwa Yordani, muye munsi yino nkuwapa. Pasi wumwi wino alitela akucimvye muwulanzi wako wonsi. Nandi nawa nawe ndivino nawanga nu Musa.’​—Joshua 1:2, 5.

3. Acani cino cavwizye e Joshua ukuwa ni suwilo swinya umusipe?

³ Pakuti e Yehova awakwavwa e Joshua nu kumutungulula, e Joshua wazipizile ukulawazya izwi lya kwe Leza, ukwelenganyapo nga nu kuwomvya vino wasambililanga. E Yehova wamunenile ukuti, ‘Apano ulitela wafuma wafika pakafiko. Yizuka isundo lyane ilyakuti, chinchila swinya usiname. Utize uwazakaza nanti ukufwa ipwepwe, amuno anenenye ne Mfumu e Leza wako, ndilanga indi nawe konsi kuno ukuya.’ (Joshua 1:8, 9) Pa mulandu wakuti e Joshua wivwilanga e Leza, calenzile awe amusipe swinya watungulusile. Wonsinye awamunkulo yakwe wativwilanga e Leza, na cino cafumilemo, watatungulusile swinya wafwizile mu mayonde.

Awantu Wano Watawa ni Suwilo Watasipa

4, 5. (a) Awupusano ci wuno walinji pa nengu 10 na pe Joshua ne Kalebu? (b) Avyani vino Yehova walanzile pe wano watalinji ni suwilo?

⁴ Pa myaka 40 yino awina israeli walinji mumayonde, e Musa watumile awonsi 12 ukuya mukulengula insi ya Kenani. Awali 10 wanyosile nintete watili, ‘awantu wano twaweni mwenemo awantu wavimo vikulu.’ Walanzile nu kuti. “twayile atulola Awanefi (awanakwe Anaki, wano wafumilila ku wanefi) swenji twayiweni ngati swe tumpanzi.” Uzye “awantu wonsinye” walinji amapaka ndi vino awana wakwe Anaki? Awe nakalya. Uzye awina Anaki wafumile mu wa Nefi wano wafwile pa Ntala? Awe mukwai! Lelo amazwi yakulumbilizya swinya aya kutinya yano inengu zyalanzile yasalangine inkambi yonsinye. Icakuti awantu walondaga nu kunyocela ku Egypt kuno walinji awazya.​—Impendwa 13:31–14:4.

⁵ Inengu ziwili akuli ukuti e Joshua ne Kalebu, weni walondesyanga ukwinjila Munsi ya Wulayo. Walanzile pa wina Kenani ukuti “acakulya chitu; ukuchinjililwa kwawo kwapokwa, ni Mfumu e Leza ali naswe; mutize muwatina.” (Impendwa 14:9) Uzye e Joshua ne Kalebu wawipangavye? Awe nakalya! Uluko lwa wina Israeli, lwaweniko pano e Yehova wononile awina Egypt na twaleza twawo pano walesile ivinkunka 10. Swinya waweni na pano e Yehova wononile e Farao na wasilika wakwe pe sumbi muwenzu. (Amalumbo 136:15) Ukwasowa nu kuvwilika, amazwi ya kutinya yano inengu 10 zyalanzile, yalinji ayawufi. E Yehova wawanenile vino wayivwile uwi, watili “Nga walanga wakukana ukunsuwila ukufika-kwi, napano nawaponezya ivimanyilo?”.​—Impendwa 14:11.

6. Uzye ukusipa kwalemenkana wuli ni suwilo? Uzye awawomvi wa kwe Yehova wakalanjizya wuli yo-o imiwele mwe ya-a amanda?

⁶ E Yehova walanzile ukuti intete zingalenga umuntu awe mu ntazi icakuti ni suwilo lyakwe lingacepa. Isuwilo nu kusipa vyalemenkana nkaninye. Umutumwa Yohani walembezile amawungwe ya wina Klistu ukuti: “Koo akuli ukuchimvya kuno tukachimvya ivyamunsi tukachimvya nisuwilo litu.” (1 Yohani 5:4) Mwe ya-a amanda, tukalanjizya ukuti tukakolanya isuwilo lya kwe Joshua ne Kalebu ukupitila mukuwizya ilyasi lizima pa Wufumu insi yonsinye. Inte zya kwe Yehova ukucila pe 6 millioni, awatici na wasongo wakayipelesya ukuwombako wo-o umulimo. Kutawa umulwani uwili wensinye wino angalesya wo-o umulimo.​—Waroma 8:31.

MUTANYOCELA ‘INSIZI’

7. Uzye ‘ukunyocela insizi’ kwasula mwinye?

⁷ Awawomvi wa kwe Yehova mwe ya-a amanda wakasipa pano wakuwizya ilyasi ilizima, amuno wawa ndi wulyanye vino umutumwa Paulo walinji wino walanzile ukuti: ‘Tusi swe wantu wano wakanyochela insizi wasowe. Ukuwa, tulinisuwilo twatulwa nukutulwa.’ (Waheberi 10:39) ‘Ukunyochela insizi’ kuno umutumwa Paulo walandangapo pe lyo-o iwaliko, kusisula intete zino awawomvi wa kwe Leza awisuwilo wakawa nazyo pa mpindi yimwi. (1 Samueli 21:12; 1 Izyamfumu 19:1-4) E Baibolo yino yikalondolola amazwi yalanzile ukuti, ukunyocela insizi kukasula “ukunenuka” nu “kukanawika amano ku cine.” Yikalanda nu kuti ‘ukunyocela insizi’ kwawa ngati amuvwango wuno wukalanda “pa kumwela nu wato” ku mulimo wa kwe Leza. Lelo wano wawa isuwilo “wasinyocela insizi” na pano wakwata intazi inkulu ndi vino ukuwacuzya, ukulwala nanti intazivye zinji. Nga cakuti wasolapo ukuwombela Yehova walimanya ukuti akawasakamala swinya walimanya navino wakunda. (Amalumbo 55:22; 103:14) Uzye mwawa ni suwilo lya musango wo-o?

8, 9. (a) Uzye e Yehova wawomizye wuli isuwilo lya wina Klistu wakutalicilako? (b) Avyani vino tungacita pa kuwomya isuwilo litu?

⁸ Impindi yimwi, isuwilo lyasizile mu watumwa wa kwe Yesu, acino wamunenile ukuti: “Kuzya isuwilo litu.” (Luka 17:5) Vino walenzile vyasusilwe, pa Pentecosti mu 33 C.E., pano wapocelezile umuzimu uwutele wuno wawalenzile ukumanya vino vyawa mwizwi lya kwe Leza nu mulandu wuno vyawezileko (Yohani 14:26; Imilimo 2:1-4) Isuwilo lino awasambi walinji nalyo lyalenzile watwalilile ukuwizya ilyasi ilizima lino “lyawililwa awantu wonsi munsi” asa mulandu nu kuwacuzya.​—Wakolose 1:23; Imilimo 1:8; 28:22.

⁹ Pa kuwomya isuwilo litu nu kutwalilila ukuwomba umulimo wakuwizya, tuzipizile ukuwazya Baibolo nu kwelenganyapo nga nu kupepela pa muzimu wutele. Tungasecelesya e Leza nga cakuti tuli ni cisinka mwe vino tukakwelenganya na mu myezyo yitu ndi wulyanye vino e Joshua ne Kalebu na watumwa wacitanga. Swinya tuliwa ni suwilo lino lilitupa amaka yakusipicizya intazi zino tukapitamo nu kuzicimvya.​—Waroma 10:17.

Tutazipizile Ukupelelavye pa Kusuwila Ukuti e Leza Akuno Wawa

10. Uzye isuwilo lya cisinka lyasula mwinye?

¹⁰ Ndi vino tuweni ku wawomvi wa kwe Leza awa kukali, isuwilo asa kupelelavye pa kumanya ukuti e Leza akuno wawa. (Jemusi 2:19) Lelo tuzipizile ukumanya ukuti e Yehova amuntu wa cisinka swinya tuzipizile ukumusuwila. (Amalumbo 78:5-8; Imilumbe 3:5, 6) Co-o cikusula mu kuti tuzipizile ukusuwila amasundo ya kwe Leza ni visinka vya masundo ya mu Baibolo, amuno vyawelako ku wuzima witu. (Ayizeya 48:17, 18) Isuwilo lyasanzyamo nu kusuwila ukuti e Yehova alificilisya vyonsinye vino watulaya swinya ‘akalambula wonsi wano wakumuvwamba.”​—Waheberi 11:1, 6; Ayizeya 55:11.

11. Uzye eYehova walambuzile wuli e Joshua ne Kalebu pa mulandu wisuwilo nu kusipa?

¹¹ Isuwilo lya musango wo-o, likaya likukula. Isuwilo likawomelako nga cakuti ‘tukwelezya’ ukulola ivizima vino vikafumamo, ‘tukulola’ na vino amapepo yakwasukwa nga nu kulola vino Yehova akututungulula mu wumi witu. (Amalumbo 34:8; 1 Yohani 5:14, 15) Tungalandavye ukuti isuwilo lya kwe Joshua ne Kalebu lyawomezileko pano welezizye nu kulola uwuzima wa kwe Yehova. (Joshua 23:14) Lekani tulande pa visinka vino vyakonkapo: Wakumanisizye ukwikala imyaka 40 mu mayonde ndi wulyanye vino Yehova wawalayile. (Impendwa 14:27-30; 32:11, 12) Wawombesizye mu myaka yonsinye 6 yino wacimvizizyemo awina Kenani. Na mukulecelezya, e Yehova walesile wikala imyaka imivule nu wumi uwuzima swinya wapocelezile ni mpanga zyawo izya wupyani. Ukwasowa nu kuvwilika, e Yehova akalambula wano wawa ni suwilo swinya wano wakamuwombela ni cisinka.​—Joshua 14:6, 9-14; 19:49, 50; 24:29.

12. Uzye e Yehova ‘akaficilisya’ wuli vino walaya?

¹² Vino Yehova walanjizizye icikuku kwe Joshua ne Kalebu vikatwizusyako amazwi ya kwe kimbila wa malumbo wino watili: “Ukaficilisya vino ukalanda munzila inkulu yino yacila na pizina lyako. [NWT]” (Amalumbo 138:2) Nga cakuti e Yehova wawika izina lyakwe mu wulayo wumwi, lyo ukuficiliswa kwe wowo uwulayo ‘akukulu’ kuno kucizile pe vyonsinye vino tungenecela. (Waefeso 3:20) Ukwasowa nu kuvwilika, e Yehova akalambula wonsinye wano ‘wakavwamba icimwemwe’ mwa kwe weliwe.​—Amalumbo 37:3, 4.

Umuntu Wino ‘Wasecelesyanga Leza’

13, 14. Amulandu ci wuno e Enoki walondekwanga isuwilo nu kusipa?

¹³ Tungamanya ivivule pi suwilo na pa kusipa nga twasambilila pe Enoki. Na palyanye pano e Enoki wacilinji atani atalike wukasesema, wamanyile ukuti isuwilo nu kusipa vyalinji nu kwelezwa. Amulandu ci? Amuno e Yehova walandizile kucili mu calo ca Edeni ukuti paliwa uwulwani pa wantu wa kwe Leza na wa kwe Satana. (Intaliko 3:15) E Enoki wamanyile nu kuti wo-o uwulwani watalisile ku wantu wakutalicilakonye pano e Kaini wakomile e Abelo. Pano e Enoki wakwasilwe, e Adamu wisile imyaka mupipi ne 310 munsi.​—Intaliko 5:3-18.

¹⁴ Asa mulandu na vyonsinye vyo-o, e Enoki wasifile nu ‘kukonka Leza’ swinya wapasile ni ‘viwipe’ vino awantu walandanga pe Yehova. (Intaliko 5:22; Yuda 14, 15) Wo-o vino e Enoki wasifile pa kutunjilila ukupepa kwa cisinka kwalenzile awe na walwani awavule icakuti nu wumi wakwe wizile awuwa mu wusanso. Lelo e Yehova wacinjilizile we-e kasesema pa kuti awantu watakamulye akanyama kawisi. Pano cizile cimanyikwa ukuti e Enoki “wasecelesyanga Leza,” e Yehova wizile ‘amusenda’ pakuti atalola imfwa, ncepamwi ukupitila mukumuputucizya uwumi.​—Waheberi 11:5, 13; Intaliko 5:24.

15. Uzye e Enoki wawa wuli acakulolelako cizima ku wawomvi wa kwe Yehova mwe ya-a amanda?

¹⁵ Pano e Paulo walanzilevye pa kusendwa kwa kwe Enoki, wizile alanda naswinyanye pa wucindami wuno wawa mu kuwa ni suwilo. Watili: “Pasi wumwi wino angasechelesya Leza ndi asi nisuwilo.” (Waheberi 11:6) Isuwilo lyalenzile e Enoki ukusipa pa kuti awapita ne Leza nu kulawizya ilyasi lya wupinguzi ku wantu wano watapepanga Leza. Na co-o calenga e Enoki ukuwa acakulolelako icizima kwe sweswe. Nasweswenye tukawomba umulimo uwuli wonga na wuno Enoki wawombanga uwa kuwizizya awantu wano wakakana ukutunjilila ukupepa kwa cisinka.​—Amalumbo 92:7; Mateyu 24:14; Ukuwumbulika 12:17.

Ukutina Yehova ku Kalenga Atuwa Awasipe

16, 17. Uzye e Obadiya walinji weweni, swinya ivintu vyalinji wuli mu wumi wakwe?

¹⁶ Kwawa na cinjinye cino cingalenga tuwe swe wasipe, co-o icintu akutina Leza. Lekani tulande pa muntu wumwi wino watinanga Leza wino walinjiko mu mpindi zya kwe Eliya ni zya Mfumu Ahabu yino yatekanga ku kambazwa ka kwe kamani mu wufumu wa wina Israeli. Pano imfumu Ahabu yatekanga awantu wa ku kambazwa ka kwe kamani wapepanga nkaninye e Bali. Wa kasesema wa kwe Bali 450 na wa mpanda izimike 400 ‘walyanga pitebulo lyakwe Jezebeli’ e muka Ahabu.​—1 Izyamfumu 16:30-33; 18:19.

¹⁷ E Jezebeli umulwani wa kwe Yehova, walondanga ukufumyapo ukupepa kwa cisinka munsi pe yoyo impindi. Wakomile wakasesema wa kwe Yehova wamwi swinya walondanga nu kukoma e Eliya, wino Leza wanenile ukuti asamale nu kulamba uluzi lwa Yordani. (1 Izyamfumu 17:1-3; 18:13) Namwemwenye nga camitalizile ukutunjilila ukupepa kwa cisinka kwe wo-o uwufumu wa ku kambazwa ka kwe kamani pe yoyo impindi. Swinya cifwile nga camitalizile nkaninye wanga mwawombela na kwisano. Wonye avino calinji kwe Obadiya a wino wawombelanga mu ng’anda ya kwe Ahabu, lelo wino watinanga Leza.​—1 Izyamfumu 18:3.

18. Cani calenzile e Obadiya ayikundile ukuwa e kapepa wa kwe Yehova?

¹⁸ Ukwasowa nu kuvwilika, e Obadiya wawomvyangavye umucenjelo pa kupepa Yehova. Lelo nanti ciwe wo-o, atayilizyanyanga. Pe 1 Izyamfumu 18:3 pa katunena ukuti: E “Obadiya watolelelanga Imfumu e Leza nkaninye.” E Obadiya wayikundilanga ukutontela e Yehova! Na cino cafumilemo, wizile awa amusipe. Walanjizize ukusipa pano e Jazebeli wakomile wakasesema wa kwe Yehova.

19. Avyani vino Obadiya wacisile pakulanjizya ukuti walinji amusipe?

¹⁹ E Baibolo yikalanda ukuti: “Nga pano Jezebeli wakoma awatumwa wa Mfumu e Leza, Obadiya asenda awatumwa umwanda awafisa muninga mumpuka zyamakumi yasano-yasano, awawalela nu buledi naminzi.” (1 Izyamfumu 18:4) Ukwasowa nu kuvwilika, e Obadiya wawisile uwumi wakwe mu wusanso pa kutivye asakamale wa-a wakasesema wano wafisile. E Obadiya atalinjivye nu kucenjela kwe Ahabu na kwe Jezebeli pa kuti watamanya, lelo wazipizile nu kucenjela na kwa kasesema wawufinye awali 850 wano wizanga lyonsinye kwi sano. Cinji acakuti, awina Israeli awavule wano wapepanga twa leza twawufi, wafwile wakweti inzila izilekane lekane izyakusokololelamo e Obadiya ku mfumu na kwe namfumu pa kuti wawakunde. Lelo nanti ciwe wo-o, e Obadiya wasifile pa kucitila vino wakasesema wa kwe Yehova walondekwanga asa mulandu nu kuti wakapepa we bali walolangako kuno akucita wo-o. Co-o cikutulanjizyavye apatiswenye ukuti fwandi akatina ka kwe Leza kangalenga umuntu ukuwa umusipe.

20. Uzye akatina ka kwe Leza kavwizye wuli e Obadiya, swinya icakulolelako cakwe camyavwa wuli?

²⁰ Pamulandu wakuti e Obadiya walinji amusipe, e Yehova wizile amucinjilila ku walwani wakwe. Pa Imilumbe 29:25 pakati: “Awulwani nkaninye ukupechela vino awantu wanji wakukwelenganizizya, ukuwa ndi wasuwila Imfumu e Leza, amutende.” E Obadiya walinji amuntu ndi vino sweswenye; nawenye watinanga ukuti wangamulemencezya nu kumukoma ndi wulyanye vino nasweswenye tungayivwa. (1 Izyamfumu 18:7-9, 12) Lelo akatina ka kwe Leza kalenzile awe amusipe nu kukanatina awantu. E Obadiya wawa acakulolelako icizima kwe swensinye, maka maka kwe wano wawapoka insambu nanti wano wakawika ama wumi yawo mu wusanso pa kutivye wapepa e Yehova. (Mateyu 24:9) Silekani swensinye twakwelezya na maka ukuwombela e Yehova “nakakope nintete.”​—Waheberi 12:28.

21. Avyani vino tulisambilila mu cipande cino cikonsilepo?

²¹ Isuwilo na katina ka kwe Leza asa yili imiwelevye yino yingatwavwa ukuwa awasipe; lelo ulukundo aluno lungatwavwa na sana. E Paulo walemvile ukuti, “Ichawila chino Leza akutupanga chisi achantente; ukuwa, Umuzimu wakwe wukatwizusya namaka, nulukundo, nukusinga.” (2 Timoti 1:7) Mu cipande cino cikonsilepo, tulisambilila vino ulukundo lungatwavwa ukuwa awasipe pano tukuwombela e Yehova mwe ya-a amanda yakulecelezya amatale.​—2 Timoti 3:1.

[Amafutunoti]

Uzye Mungasuka?

• Cani calenzile e Joshua ne Kalebu wawe awasipe

• Uzye mukuwa ni suwilo mwasanzyamo vani?

• Cani calenzile e Enoki ukuwa umusipe pano wawizyanga ilyasi lya wupinguzi wa kwe Leza?

• Uzye akatina ka kwe Leza kangatwavwa wuli ukuwa awasipe?

[Amawuzyo]

[Icikope]

E Yehova wanenile e Joshua ukuti: “Sipa swinya woma”

[Icikope]

E Obadiya wacinjilizile nu kusakamala wakasesema wa kwe Leza

[Icikope]

E Enoki walandanga amazwi ya kwe Leza mu kusipa