Ua Loto Tele Ona o le Faatuatua ma le Mataʻu i le Atua

“Ia e faamalosi, ma loto tele; . . . auā o Ieova lou Atua o loo iā te oe.”—IOSUA 1:9.

1, 2. (a) Pe faamata e ono manumalo Isaraelu i ʻau a Kanana pe a fua i le manatu faaletagata? (e) O le ā le faamautinoaga na maua e Iosua?

NA SAUNI le nuu o Isaraelu e ulu atu i le Nuu Folafolaina i le 1473 T.L.M. Na faamanatu atu e Mose i le nuu nisi o luʻi o le a latou fesagaʻia: “O le a e sopoʻia atu Ioritana i ona pō nei, ina ia e oo atu e fai mo oe o nuu e sili ona toʻatele ma le malolosi iā te oe, o aai tetele ua puipuia i pa e oo i le lagi, o le nuu malolosi ma le maualuluga, o atalii o Anaki ua e iloa, ma ua e faalogo ai, ua faapea, Po o ai sē na te tu atu i luma o atalii o Anaki?” (Teuteronome 9:1, 2) Ioe, na lauiloa lenā ʻautau tinoeese! Sa matuā lava sauni foʻi nisi ʻautau a Kanana, sa iai solofanua ma kariota e iai uʻamea maamaʻai i uili.—Faamasino 4:13.

² A o Isaraelu o se nuu na nofo pologa ma ua 40 tausaga talu ona feoaʻi i le vaomatua. E tusa ai ma le manatu faaletagata, atonu sa leai se faamoemoe e manumalo ai Isaraelu i le taua ma Kanana. Peitaʻi, na faatuatua Mose ma ia “iloa atu” Ieova o loo taʻitaʻia i latou. (Eperu 11:27) Na faapea atu Mose i le nuu: “O Ieova lou Atua, o ia na te sopomua atu iā te oe, . . . na te faaumatia i latou, na te faatoʻilaloina foʻi i latou i ou luma.” (Teuteronome 9:3; Salamo 33:16, 17) Ina ua maliu Mose, na faamautinoa e Ieova iā Iosua Lana lagolagosua i lona fetalai atu: “Inā e tulaʻi atu ia, ia sopoʻia atu Ioritana lenā o oe, atoa ma lenei nuu uma, e ō i le nuu ua ou foaʻiina atu ai iā te i latou, o le fanauga a Isaraelu lava. E lē tu mai se tagata e tetee iā te oe i aso uma o lou ola; e pei ona ou i ai iā Mose, e faapea ona ou i ai iā te oe.”—Iosua 1:2, 5.

3. O le ā le mea na fesoasoani iā Iosua e faatuatua ai ma loto tele?

³ Ina ia maua le lagolagosua ma le taʻitaʻiga a Ieova, na manaʻomia e Iosua ona faitau ma manatunatu loloto i Tulafono a le Atua ma faatatauina. Na fetalai Ieova: “Ona manuia ai lea iā te oe o lou ala, ona e manuia ai lea. Ou te leʻi fai atu ea iā te oe? Ia e faamalosi, ma loto tele; aua e te fefe, aua e te mataʻu; auā o Ieova lou Atua o loo iā te oe i mea uma e te alu i ai.” (Iosua 1:8, 9) O le usitai o Iosua i le Atua, na loto tele, malosi ma taulau manuia ai. E leʻi faalogo le toʻatele o lana tupulaga. O le iʻuga, latou te leʻi taulau manuia ma na feoti uma i le vaomatua.

Se Nuu Lē Faatuatua ma Lē Loto Tele

4, 5. (a) O le ā le eseesega o manatu o tagata vāai e toʻa sefulu ma Iosua ma Kalepo? (e) Na faapeʻī le finagalo o Ieova i le lē faatuatua o le nuu?

⁴ I le 40 tausaga a o leʻi ulu atu Isaraelu i Kanana, na auina atu ai e Mose ni tagata se toʻa 12 e vaavaai i le nuu. Na foʻi ane le toʻa sefulu ma le matataʻu. Na latou faapea atu: “O tagata uma foʻi na matou iloa ai o tagata tino eese lava i latou. Na matou iloa ai foʻi tagata maualuluga, o atalii o Anaki, na tutupu mai i tagata maualuluga; e pei ni sē lava i matou i o matou manatu.” Pe na tinoeese “tagata uma” e aofia ai ma atalii o Anaki? E leai. Pe na tupuga moni mai ea atalii o Anaki i tagata tinoeese i aso a o leʻi tupu le Lolo? E leai! Ae na fefefe ai le nuu ona o na tala sesē. Na oo lava  ina mananaʻo tagata e toe foʻi i Aikupito i le mea na nofo pologa ai.—Numera 13:31–14:4.

⁵ Peitaʻi o le isi toʻalua o na tagata vāai o Iosua ma Kalepo, sa naunau lava e ulu i le Nuu Folafolaina. Na la faapea atu e uiga i tagata Kanana, o “mea e ʻai mā tatou; ua mavae lo latou mamalu iā te i latou, a o loo iā te i tatou Ieova; aua tou te matataʻu iā te i latou.” (Numera 14:9) Pe na mautinoa naʻuā Iosua ma Kalepo? E leai. Na la molimauina faatasi ma le nuu atoa, le mana o Ieova a o faalumaina le nuu malosi o Aikupito ma o latou atua, e ala i Mala e Sefulu. Ona la vaaia lea o le faaumatiaina e Ieova o Farao ma lana ʻautau i le Sami Ulaula. (Salamo 136:15) E manino la le leai o se faamolemolega a tagata vāai e toʻa sefulu ma isi na taaʻina ai. Na fetalai atu Ieova ma le ootia o lona finagalo: “E ui lava i faailoga uma ua ou faia iā te i latou, a e latou te lē faatuatua lava iā te aʻu seʻia afea?”—Numera 14:11.

6. O le ā le sootaga o le faatuatua ma le loto tele, ma o faapefea ona vaaia i aso nei?

⁶ Na fetalai tuusaʻo Ieova i le pogai o le faafitauli, o lo latou palaaai na iloa ai le leai o so latou faatuatua. Ioe, e iai le sootaga o le faatuatua ma le loto tele. O le mea lea na tusi ai le aposetolo o Ioane e uiga i le faapotopotoga Kerisiano ma la latou taua faaleagaga: “O lenei foʻi le manumalo e manumalo ai i le lalolagi, o lo tatou faatuatua lava.” (1 Ioane 5:4) I aso nei, o le faatuatua e pei o Iosua ma Kalepo, ua oo ai ina talaʻia le tala lelei o le Malo i le lalolagi aoao e le silia i le ono miliona o Molimau a Ieova, o ē matutua ma ē o talavou, o ē malolosi ma ē o vaivai. E leai se fili ua mafai ona taofia lenei ʻautau malosi ma loto tele.—Roma 8:31.

Aua le “Tuumuli”

7. O le ā le uiga o le “tuumuli”?

⁷ Ua talaʻia ma le loto tele e auauna a Ieova i aso nei le tala lelei, ona latou te manatu faatasi ma le aposetolo o Paulo lea na tusi: “O i tatou e lē o ni ē tuumuli i le malaia, a o ni ē faatuatua e ola ai le agaga.” (Eperu 10:39) O le “tuumuli” lea na taʻua e Paulo, e lē o uiga i le mataʻu po o le fefe mo sina taimi puupuu, auā e toʻatele foʻi auauna a le Atua na fefefe i nisi taimi. (1 Samuelu 21:12; 1 Tupu 19:1-4) A o le uiga o le tuumuli o le “faamaamulu,” po o le “faatalalē i le tausisi pea i le upu moni,” e pei ona faamatalaina e se lomifefiloi o le Tusi Paia. O loo faapea atili mai, o le “tuumuli” o se upu e faatusa i le “tuuina i lalo o le la o se vaa ina ia alu lemū ai” i le auaunaga i le Atua. O i latou e malolosi lo latou faatuatua, e lē taitai ona manatu e faifai “lemū” pe a tulaʻi mai ni faigatā e ala mai i  sauāga, lē lelei o le soifua mālōlōina, po o nisi lava faafitauli. Na i lo lea, latou te faaauau pea ona auauna iā Ieova. Latou te iloa o loo ia silasila alofa mai iā i latou, ma e na te silafia mea e gata mai ai a latou taumafaiga. (Salamo 55:22; 103:14) Pe e faapena ea le malosi o lou faatuatua?

8, 9. (a) Na faapefea ona faamalosia e Ieova le faatuatua o uluaʻi Kerisiano? (e) O ā mea e ao ona faia e faamalosia ai lo tatou faatuatua?

⁸ Na iai le taimi na tau vaivai ai le faatuatua o le ʻauaposetolo ona latou faapea atu lea iā Iesu: “Ia e faatuputeleina lo matou faatuatua.” (Luka 17:5) Na talia la latou talosaga i le Penetekoso 33 T.A. ina ua liligi ifo le agaga paia i luga o le ʻausoo. O le agaga paia na latou maua ai le malamalamaga loloto o le Afioga a le Atua ma lana fuafuaga. (Ioane 14:26; Galuega 2:1-4) O le faamalosia o le faatuatua o le ʻausoo na amata ai loa le talaʻiga, lea na oo atu i “tagata uma lava i le lalolagi” e ui i teteega.—Kolose 1:23; Galuega 1:8; 28:22.

⁹ Ina ia faamalosi lo tatou faatuatua ma faaauau pea i le auaunaga, e manaʻomia foʻi ona tatou suʻesuʻe, mafaufau loloto i le Tusi Paia, ma tatalo mo le agaga paia. O le tāmau o le upu moni a le Atua i o tatou mafaufau ma loto e pei o Iosua, Kalepo ma uluaʻi soo Kerisiano, o le a iā i tatou ai le faatuatua e maua ai le loto tele e tumau ai i le taua faaleagaga ma manumalo ai.—Roma 10:17.

Faatuatua—E Lē na o le Talitonu

10. O ā mea e aofia ai i le faatuatua moni?

¹⁰ E pei ona faaalia e tagata faamaoni i aso anamua, e tele mea e aofia ai i le faatuatua e loto tele ma tumau ai, i lo le na o le talitonu i le Atua. (Iakopo 2:19) E manaʻomia ai le iloa lelei o uiga o Ieova ma mautinoa atoatoa o ia. (Salamo 78:5-8; Faataoto 3:5, 6) O lona uiga, e talitonu ma le lotoatoa e aogā moni lava le usitai i tulafono ma taʻiala a le Atua. (Isaia 48:17, 18) O le faatuatua foʻi e matuā mautinoa ai, o le a faataunuu e Ieova ana folafolaga ma o le a ia “tauia mai o ē matuā saʻili iā te ia.”—Eperu 11:1, 6; Isaia 55:11.

11. Na faapefea ona faamanuiaina Iosua ma Kalepo i lo la faatuatua ma le loto tele?

¹¹ E faaauau ona tupu lenei faatuatua a o tatou faatatauina le upu moni, ʻtofo’ i aogā, “iloa” tali o a tatou tatalo, ma mātau foʻi le taʻitaʻiga a Ieova i o tatou olaga. (Salamo 34:8; 1 Ioane 5:14, 15) E tatou te mautinoa foʻi na faamalosia le faatuatua o Iosua ma Kalepo ina ua la tofo i le agalelei o le Atua. (Iosua 23:14) Seʻi manatu foʻi i vala nei: Na faasaoina i laʻua i le 40 tausaga o le savaliga i le vaomatua, e pei lava ona folafola e le Atua. (Numera 14:27-30;  32:11, 12) Na iai sa la matafaioi tāua i le ono tausaga na faatoʻilaloina ai Kanana. Na la maua se olaga fiafia ma le soifua mālōlōina, na la maua foʻi so laʻua lava taui mai iā Ieova. Maʻeu le matuā faamanuiaina e Ieova o ē auauna iā te ia ma le faatuatua ma le loto tele!—Iosua 14:6, 9-14; 19:49, 50; 24:29.

12. E faapefea ona ‘faasilisilia e Ieova lana afioga’?

¹² O le agalelei o le Atua iā Iosua ma Kalepo, ua tatou manatua ai upu a le faisalamo: “Ua e faasilisili lau afioga i lou suafa uma.” (Salamo 138:2) Pe a folafola e Ieova se mea i lona suafa, o lona uiga e “faasilisili” e ia le faataunuuina pe sili atu i lo mea tatou te faatalitalia. (Efeso 3:20) Ioe, e lē taitai faatigā Ieova iā i latou e “fiafia lava” iā te ia.—Salamo 37:3, 4.

O Lē na “Fiafia i ai le Atua”

13, 14. Aiseā na manaʻomia ai e Enoka ona faatuatua ma loto tele?

¹³ E tele mea tatou te aʻoaʻoina i le faatuatua ma le loto tele mai le faaaʻoaʻoga a se tasi o molimau anamua o Enoka. A o leʻi amata ona ia fai valoaga, sa ia iloa lelei o le a tofotofoina lona faatuatua ma lona loto tele. Aiseā? Auā na taʻua e Ieova i Etena o le a tupu le feitagaʻi i le va o i latou e auauna i le Atua ma ē e mulimuli iā Satani. (Kenese 3:15) Na iloa foʻi e Enoka na aliaʻe lenei feitagaʻi ina ua fasiotia e Kaino lona uso o Apelu. Auā na fanau mai Enoka o soifua pea Atamu mo le toetoe 310 tausaga.—Kenese 5:3-18.

¹⁴ E ui i nei mea na tutupu, ae na loto tele pea Enoka e “feooaʻi . . . ma le Atua,” ma ia taʻusalaina “upu faatautala” po o upu faifai a tagata iā Ieova. (Kenese 5:22; Iuta 14, 15) O lona loto tele e lagolago le tapuaʻiga moni na itagia ai o ia e le toʻatele ma lamatia ai lona soifua. Ona o lenei mea, na faasaoina ai e Ieova lana perofeta o Enoka mai le tigā o le oti. Ina ua uma ona faailoa atu “o ia o lē ua fiafia i ai le Atua,” ona “aveeseina” lea o ia e Ieova pe faamuta lona soifua. Atonu sa tuuina o ia e le Atua i se tulaga o loo ia vaaia ai se vaaiga faaperofeta, ona faamuta ai lea o lona soifua a o iai i lenā tulaga.—Eperu 11:5, 13; Kenese 5:24.

15. O le ā le faaaʻoaʻoga lelei na faataatia e Enoka mo auauna a Ieova i aso nei?

¹⁵ Ina ua uma ona taʻua e Paulo lenei mea i le aveeseina o Enoka, na ia toe faamamafa le tāua o le faatuatua: “A leai foʻi se faatuatua e lē mafai ona fiafia mai [le Atua].” (Eperu 11:6) Ioe, o le faatuatua na loto tele ai Enoka e feooaʻi ma Ieova ma faalauiloa Lana faamasinoga i tagata lē talitonu i le Atua. Ua faataatia ai e Enoka se faaaʻoaʻoga lelei mo i tatou. O loo faapena foʻi la tatou galuega o loo faia i lenei lalolagi e tetee mai i le tapuaʻiga moni, ma ua faatumulia i so o se ituaiga o leaga.—Salamo 92:7; Mataio 24:14; Faaaliga 12:17.

Loto Tele Ona o le Mataʻu i le Atua

16, 17. O ai Opetaia, ma o ā tulaga na oo iā te ia?

¹⁶ O se isi uiga e faatupu ai le loto tele e ese mai le faatuatua, o le mataʻu lea i le Atua. Seʻi o tatou iloiloina se faaaʻoaʻoga o sē na mataʻu i le Atua. Sa soifua o ia i le vaitaimi o le perofeta o Elia a o avea Aapo ma tupu o le itu i mātū o le malo o Isaraelu. I le taimi o le  pulega a Aapo, na matuā aafia lava le malo i mātū i tapuaʻiga iā Paala. E 450 perofeta a Paala, 400 perofeta o le tupua o Asaira, na “aai i le laulau a Iesepela,” le avā a Aapo.—1 Tupu 16:30-33; 18:19.

¹⁷ Na taumafai Iesepela le fili mataʻutia o Ieova, e aveesea le tapuaʻiga moni mai le nuu. Na ia fasiotia nisi o perofeta a Ieova ma taumafai e fasioti Elia, ae na faasaoina o ia e le Atua i le sola atu i le isi itu o le vaitafe o Ioritana. (1 Tupu 17:1-3; 18:13) Seʻi manatu i le faigatā ona tumau i le tapuaʻiga moni i le malo i mātū i na aso, aemaise pe afai na e faigaluega i le maota o le tupu! O le tulaga lenā na oo i lē na mataʻu i le Atua o Opetaia, * ona sa avea o ia ma auauna pule a le tupu o Aapo.—1 Tupu 18:3.

18. Aiseā na mataʻina ai Opetaia i le avea o sē tapuaʻi iā Ieova?

¹⁸ E mautinoa na faia ma le atamai ma le utaga mamao le tapuaʻiga a Opetaia iā Ieova. E leʻi faalotolotolua foʻi o ia. O loo faapea mai le 1 Tupu 18:3: “Sa matuā mataʻu Opetaia iā Ieova.” Ioe, na matuā mataʻina le mataʻu o Opetaia i le Atua! O lenā mataʻu na māfua ai ona ia loto tele ina ua fasiotia e Iesepela perofeta a Ieova.

19. O le ā le mea na faia e Opetaia e faaalia ai lona loto tele?

¹⁹ Tatou te faitau faapea: “Na fasiotia e Iesepela o perofeta a Ieova, ona ave lea e Opetaia o perofeta e toʻaselau, ma nanā iā te i latou e taʻitoʻalimagafulu i ana, na ia fafaga foʻi iā te i latou i areto ma vai.” (1 Tupu 18:4) Seʻi manatu i le faigatā ma le lamatia o le fafagaina faananā o tamāloloa e toʻaselau. Sa tatau foʻi ona ʻalofia e Opetaia le maua o ia e Aapo ma Iesepela, faapea ma perofeta pepelo e 850 sa masani ona asiasi ane i le maota o le tupu. E lē taumatea e tele isi tagata tapuaʻi o lotu sesē, e aofia ai ē faatauvaa ma ē maualuluga, na saʻili iā Opetaia ina ia fiafia mai le tupu ma le masiofo iā i latou. E ui i nei tulaga uma, ae sa faataunuuina pea ma le loto tele e Opetaia manaʻoga o perofeta a Ieova e aunoa ma lo latou iloa. Maʻeu le malosi o le mataʻu i le Atua!

20. Na faapefea ona fesoasoani le mataʻu i le Atua iā Opetaia, ma e faapefea ona aogā lana faaaʻoaʻoga iā te oe?

²⁰ O le loto tele o Opetaia e ala i le mataʻu, na puipuia ai e Ieova o ia mai ona fili. Ua taʻua i le Faataoto 29:25: “O le fefe i tagata e tupu ai le mailei; a o lē faatuatua iā Ieova e faamamaluina o ia.” Peitaʻi o Opetaia o se tagata e pei o i tatou, e mautinoa sa fefe neʻi maua ma fasiotia o ia. (1 Tupu 18:7-9, 12) E ui i lea, o le mataʻu i le Atua na loto tele ai e manumalo mai lona fefe i tagata. O Opetaia o se faaaʻoaʻoga lelei mo i tatou, aemaise ē o loo lamatia lo latou saʻolotoga po o le soifua ona o le tapuaʻi iā Ieova. (Mataio 24:9) O lea, ia tatou tauivi e auauna iā Ieova “ma le migao, ma le mataʻu.”—Eperu 12:28.

21. O le ā le auau o le a talanoaina i le mataupu o sosoo mai?

²¹ E lē na o le faatuatua ma le mataʻu i le Atua e tupu ai le loto tele, e sili ona malosi atu le alofa. Na tusi Paulo: “Ua lē foaʻiina mai e le Atua iā te i tatou le agaga e mataʻu ai, a o le agaga e faamalosi ai, ma alofa ai, ma pulea ai o tatou loto.” (2 Timoteo 1:7) I le mataupu o sosoo mai, o le a tatou iloa ai le auala e fesoasoani ai le alofa e auauna ai ma le loto tele iā Ieova i nei aso faigatā.—2 Timoteo 3:1.

[Faamatalaga pito i lalo]

O le ā Sau Tali?

• O le ā le mea na fesoasoani iā Iosua ma Kalepo ia lototetele ai?

• O ā mea e aofia i le faatuatua moni?

• Aiseā na lē fefe ai Enoka e faalauiloa le faamasinoga a le Atua?

• E faapefea ona fesoasoani le mataʻu i le Atua e loto tele ai?

[Fesili mo le Suʻesuʻega]

[Ata i le itulau 16, 17]

Na poloaʻi Ieova iā Iosua: “Ia e faamalosi, ma loto tele”

[Ata i le itulau 18]

Na tausia ma puipuia e Opetaia perofeta a le Atua

[Ata i le itulau 19]

Na tautala ma le loto tele Enoka i afioga a le Atua