Ku Va Ni Xivindzi Hikwalaho Ka Ripfumelo Ni Ku Chava Xikwembu
Ku Va Ni Xivindzi Hikwalaho Ka Ripfumelo Ni Ku Chava Xikwembu
“Vana ni xivindzi, u tiya . . . Yehovha Xikwembu xa wena u na wena.”—YOXUWA 1:9.
1, 2. (a) Hi ku ya hi vonelo ra munhu, xana a swi tshembisa leswaku Vaisrayele va nga hlula Vakanana? (b) Xana Yoxuwa u kume xitiyisekiso xihi?
HI 1473 B.C.E., tiko ra Israyele a ri lunghekele ku nghena eTikweni leri Tshembisiweke. Muxe u tsundzuxe vanhu malunghana ni swiphiqo leswi a va ta langutana na swona: “Namuntlha u pela Yordani ku ya nghena u hlongola matiko lama nga makulu ni lama nga ni matimba ku ku tlula, miti leyikulu ni leyi tiyisiweke ku ya fika ematilweni, vanhu vo tala ni vo leha, vana va Vaanaka, lava u . . . tweke ku vuriwa leswi malunghana na vona, ‘I mani la nga tiyelaka vana va Anaka?’” (Deteronoma 9:1, 2) Ina, swihontlovila leswi a swi tiveka! Ku engetela kwalaho, Vakanana a va ri ni masocha lama hlomeke hi tihanci ni hi makalichi lama nga ni switsemo swa nsimbi emavhilweni.—Vaavanyisi 4:13.
2 Hi hala tlhelo, Vaisrayele a va ri mahlonga naswona a va ha ku heta malembe ya 40 va ri emananga. Hikwalaho, hi ku ya hi vonelo ra munhu, a swi nga ta koteka leswaku va hlula. Kambe Muxe a a ri ni ripfumelo; a a “vona” Yehovha a va rhangela. (Vaheveru 11:27) Muxe u byele vanhu a ku: “Yehovha Xikwembu xa wena u pela emahlweni ka wena. U ta va lovisa, naswona yena u ta va hlula emahlweni ka wena.” (Deteronoma 9:3; Pisalema 33:16, 17) Endzhaku ka ku fa ka Muxe, Yehovha u tiyisekise Yoxuwa leswaku U ta n’wi seketela, a ku: “Suka u yima, u pela Yordani, wena ni vanhu lava hinkwavo, u nghena etikweni leri ndzi va nyikaka rona, vana va Israyele. A nga kona la nga ta yima a tiya emahlweni ka wena emasikwini hinkwawo ya ku hanya ka wena. Hilaha a ndzi ri na Muxe hakona, ndzi ta va na wena.”—Yoxuwa 1:2, 5.
3. I yini leswi endleke leswaku Yoxuwa a va ni ripfumelo ni xivindzi?
3 Leswaku Yoxuwa a kuma nseketelo ni nkongomiso wa Yehovha, a a fanele a hlaya ni ku anakanyisisa hi Nawu wa Xikwembu naswona a hanya hi wona. Yehovha u te: “Hi kona u nga ta endla ndlela ya wena yi humelela kutani u endla hi vutlhari. Xana a ndzi ku lerisanga? Vana ni xivindzi, u tiya. U nga rhurhumeli kumbe u chava, hikuva Yehovha Xikwembu xa wena u na wena kun’wana ni kun’wana laha u yaka kona.” (Yoxuwa 1:8, 9) Leswi Yoxuwa a yingiseke Xikwembu, u ve ni xivindzi ni matimba naswona u humelerile. Hambiswiritano, vo tala enkarhini wa yena a va yingisanga. Hikwalaho ka sweswo, a swi va fambelanga kahle naswona va file emananga.
Vanhu Lava Pfumalaka Ripfumelo Ni Xivindzi
4, 5. (a) Xana langutelo ra tinhlori ta khume a ri hambane njhani ni ra Yoxuwa na Kalebe? (b) Xana Yehovha u angule njhani eka vanhu lava pfumalaka ripfumelo?
4 Malembe ya 40 emahlweni ka kwalaho, loko Vaisrayele va ri kusuhi ni le Kanana, Muxe u rhumele vavanuna va 12 ku ya kambela tiko. Va khume va vuye va khomiwe hi rhumbyana. Va huwelerile va ku: “Vanhu hinkwavo lava hi va voneke exikarhi ka rona i vanhu lavakulu ngopfu. Kona hi vone Manefilimi, vana va Anaka lava va humaka eka Manefilimi; lerova a hi tivona hi fana ni tinjiya.” Xana “vanhu hinkwavo”a va ri swihontlovila, ku nga ri Vaanaka ntsena? Doo! Xana Vaanaka a va ri vatukulu va Manefilimi ya le mahlweni ka Ndhambi? Doo! Hambiswiritano, hikwalaho ko hundzeleta swilo, nxaxa hinkwawo wu khomiwe hi rhumbyana. Vanhu va kale va lava ku tlhelela aEgipta, etikweni leri a va ri mahlonga eka rona!—Tinhlayo 13:31–14:4.
5 Hambiswiritano, tinhlori timbirhi, Yoxuwa na Kalebe a va tiyimisele ku nghena eTikweni leri Tshembisiweke. Va te, Vakanana “i xinkwa xa hina. Xisirhelelo xa vona xi sukile ehenhla ka vona, Yehovha u na hina. Mi nga va chavi.” (Tinhlayo 14:9) Xana Yoxuwa na Kalebe a va tixisa? Nikatsongo! Vona ni tiko hinkwaro va tivonele hi ya vona loko Yehovha a tsongahata tiko ra Egipta ra matimba ni swikwembu swa rona hi Mintungu ya Khume. Endzhaku va vone Yehovha a nwerisa Faro ni vuthu rakwe eLwandle ro Tshwuka. (Pisalema 136:15) Kunene, tinhlori ta khume leti kombiseke ku chava swin’we ni lava ti va cheleke ku chava a va nga ri na xivangelo lexi twalaka xa ku chava. “Xana va ta pfumala ripfumelo eka mina ku fikela rini, eka swikombiso hinkwaswo leswi ndzi swi endleke exikarhi ka vona?” ku vula Yehovha a kombisa ndlela leyi a karhatekeke ha yona.—Tinhlayo 14:11.
6. Xana xivindzi xi yelana njhani ni ripfumelo, naswona sweswo swi vonaka njhani namuntlha?
6 Yehovha u va byele xiphiqo xa vona hi ku kongoma—langutelo ra vona ra vutoya ri paluxe ku pfumala ka vona ripfumelo. Ina, ripfumelo ni xivindzi swa yelana swinene, lerova muapostola Yohane a tsala leswi landzelaka malunghana ni vandlha ra Vukreste ni nyimpi ya rona ya moya: “Naswona vuhluri lebyi hluleke misava, hi rona ripfumelo leri ra hina.” (1 Yohane 5:4) Namuntlha, ripfumelo ro fana ni ra Yoxuwa na Kalebe ri endle leswaku mahungu lamanene ya Mfumo ma chumayeriwa emisaveni hinkwayo hi Timbhoni ta Yehovha leti tlulaka timiliyoni ta tsevu, lavatsongo ni lavakulu, lava tiyeke ni lava tsaneke. Ku hava nala loyi a koteke ku miyeta vuthu leri ra matimba ni leri nga ni xivindzi.—Varhoma 8:31.
Mi Nga ‘Tlheleli eNdzhaku’
7. Xana swi vula yini ku ‘tlhelela endzhaku’?
7 Malandza ya Yehovha namuntlha ma chumayela mahungu lamanene hi xivindzi hikuva ma ni mianakanyo yo fana ni ya muapostola Pawulo, loyi a tsaleke a ku: “Hina a hi muxaka wa vanhu lava tlhelelaka endzhaku eku lovisiweni, kambe hi muxaka lowu nga ni ripfumelo eku londzovotiweni ka moya-xiviri wu hanya.” (Vaheveru 10:39) Ku ‘tlhelela endzhaku,’ hilaha Pawulo a vuleke hakona, a swi vuli ku khomiwa hi ku chava swa xinkarhana, hikuva malandza yo tala ya Xikwembu lama tshembekaka ma pfa ma khomiwa hi ku chava. (1 Samuwele 21:12; 1 Tihosi 19:1-4) Ematshan’weni ya sweswo, swi vula “ku vuyela endzhaku, ku tshika,” ku “honisa ku khomelela entiyisweni,” ku vula xihlamusela-marito xin’wana xa Bibele. Xi engetela hi ku vula leswaku ku ‘tlhelela endzhaku’ ku nga ha va xigego lexi vulaka “ku ehlisa seyila ra xikepe ivi xi famba hi ku tiketla” malunghana ni ntirho wa Xikwembu. Ina, lava nga ni ripfumelo leri tiyeke a va anakanyi hi ku “famba hi ku tiketla” loko ku tlhekeka swiphiqo—ku nga ha va nxaniso, ku vabya kumbe ndzingo wun’wana. Ematshan’weni ya sweswo, va ya emahlweni va tirhela Yehovha, hi ku tiva leswaku wa va khathalela swinene naswona u tiva ku tsana ka vona. (Pisalema 55:22; 103:14) Xana u na rona ripfumelo ro tano?
8, 9. (a) Xana Yehovha u ri tiyise njhani ripfumelo ra Vakreste vo sungula? (b) Hi nga endla yini leswaku hi aka ripfumelo ra hina?
8 Nkarhi wun’wana vaapostola va titwe va pfumala ripfumelo, kutani va ku eka Yesu: “Hi nyike ripfumelo leri engetelekeke.” (Luka 17:5) Xikombelo xa vona lexi a xi huma embilwini xi hlamuriwile, ngopfu-ngopfu hi Pentekosta ya 33 C.E., loko vadyondzisiwa va kuma moya lowo kwetsima lowu tshembisiweke kutani wu va nyika vutivi lebyi enteke hi Rito ra Xikwembu ni xikongomelo xa xona. (Yohane 14:26; Mintirho 2:1-4) Tanihi leswi ripfumelo ra vona a ri tiyisiwile, vadyondzisiwa va sungule tsima ro chumayela hambiloko va langutane ni nkaneto, va yisa mahungu lamanene eka “ntumbuluko hinkwawo lowu nga ehansi ka tilo.”—Vakolosa 1:23; Mintirho 1:8; 28:22.
9 Leswaku hi tiyisa ripfumelo ra hina naswona hi ya emahlweni ni vutirheli bya hina, na hina hi fanele hi dyondza ni ku anakanyisisa hi Matsalwa naswona hi khongelela moya lowo kwetsima. Loko hi dzikisa ntiyiso wa Xikwembu emianakanyweni ya hina ni le timbilwini—hilaha Yoxuwa, Kalebe ni vadyondzisiwa vo sungula va Vakreste va endleke ha kona—hi ta va ni ripfumelo leri nga ta hi nyika xivindzi lexi lavekaka leswaku hi tiyisela enyimpini ya hina ya moya kutani hi hlula.—Varhoma 10:17.
Ripfumelo A Hi Ku Kholwa Ntsena
10. Xana ripfumelo ra ntiyiso ri katsa yini?
10 Tanihi laha swi kombisiweke hakona hi vahlayisi va vutshembeki va khale, ripfumelo leri nyikaka xivindzi ni ku tiyisela a hi ku kholwa eka Xikwembu ntsena. (Yakobo 2:19) Swi lava leswaku hi tiva Yehovha hi ku kongoma ni ku n’wi tshemba hi mbilu hinkwayo. (Pisalema 78:5-8; Swivuriso 3:5, 6) Swi vula ku tshemba hi mbilu hinkwayo leswaku ku yingisa milawu ya Xikwembu ni misinya ya milawu swi ta hi vuyerisa swinene. (Esaya 48:17, 18) Ripfumelo nakambe ri katsa ku tshemba hi ku helela leswaku Yehovha u ta hetisisa switshembiso swakwe kutani a va “muhakeri wa lava va [n’wi] lavaka hi mbilu hinkwayo.”—Vaheveru 11:1, 6; Esaya 55:11.
11. Xana Yoxuwa na Kalebe va katekisiwe hi ndlela yihi hikwalaho ko va ni ripfumelo ni xivindzi?
11 Ripfumelo rero a ri yimi ndhawu yin’we. Ra kula loko hi hanya hi ntiyiso, hi ‘nantswa’ vuyelo, hi “vona” tinhlamulo ta swikhongelo swa hina naswona hi vona nkongomiso wa Yehovha evuton’wini bya hina hi tindlela tin’wana. (Pisalema 34:8; 1 Yohane 5:14, 15) Hi nga tiyiseka leswaku ripfumelo ra Yoxuwa na Kalebe ri tiyile loko va xiya vunene bya Xikwembu. (Yoxuwa 23:14) Xiya tinhla leti: Va swi kotile ku hanya malembe ya 40 va ri karhi va tsendzeleka emananga, hilaha Xikwembu xi va tshembiseke hakona. (Tinhlayo 14:27-30; 32:11, 12) Va hlanganyerile swinene enyimpini ya malembe ya tsevu ya ku hlula Kanana. Eku heteleleni, va nyikiwe vutomi byo leha ni rihanyo lerinene naswona va kume ndzhaka ya vona vini. Hakunene Yehovha wa va katekisa lava n’wi tirhelaka hi ku tshembeka na hi xivindzi!—Yoxuwa 14:6, 9-14; 19:49, 50; 24:29.
12. Yehovha u ‘twarisa rito ra yena’ hi ndlela yihi?
12 Tintswalo ta rirhandzu leti Xikwembu xi ti kombiseke Yoxuwa na Kalebe ti hi tsundzuxa marito ya mupisalema lama nge: “U twarise rito ra wena ehenhla ka vito ra wena hinkwaro.” (Pisalema 138:2) Loko Yehovha a tirhisa vito ra yena leswaku a tiyisekisa xitshembiso, ku hetiseka ka xitshembiso xexo ka ‘twarisiwa’ hileswi xi hetisekaka hi ndlela leyikulu ku tlula leyi languteriweke. (Vaefesa 3:20) Ina, Yehovha a nga si tshama a va khomisa tingana lava “[kumaka] ntsako lowu heleleke” eka yena.—Pisalema 37:3, 4.
Wanuna La ‘Tsakiseke Xikwembu Swinene’
13, 14. Ha yini Enoko a a lava ripfumelo ni xivindzi?
13 Hi nga dyondza swo tala hi ta ripfumelo ni xivindzi hi ku kambisisa xikombiso lexi vekiweke hi mbhoni yin’wana ya le mahlweni ka Vukreste—Enoko. Niloko a nga si sungula ku profeta, swi le rivaleni leswaku Enoko a a swi tiva leswaku u ta ringiwa hileswi a a ri ni ripfumelo ni xivindzi. Njhani? Hikuva Yehovha u vurile aEdeni leswaku ku ta va ni vulala kumbe rivengo exikarhi ka lava tirhelaka Xikwembu ni lava tirhelaka Sathana Diyavulosi. (Genesa 3:15) Nakambe Enoko a a swi tiva leswaku rivengo rero ri sungule eka vanhu vo sungula loko Kayini a dlaya makwavo Avele. Entiyisweni, tata wa vona, Adamu, u hambete a hanya malembe ya kwalomu ka 310 endzhaku ka ku velekiwa ka Enoko.—Genesa 5:3-18.
14 Hambiswiritano, ku nga khathariseki timhaka leti, Enoko hi xivindzi u ye “emahlweni a famba ni Xikwembu xa ntiyiso” naswona u sole ‘swilo leswi tsemaka nhlana’ leswi vanhu a va swi vula malunghana na Yehovha. (Genesa 5:22; Yudha 14, 15) Ku yimela ka Enoko vugandzeri bya ntiyiso a nga chavi nchumu swi fanele swi n’wi vangele valala vo tala, swi hoxa vutomi bya yena ekhombyeni. Hikwalaho ka sweswo, Yehovha u ponise muprofeta wa yena eka maxangu ya rifu. Endzhaku ko paluxela Enoko “leswaku u tsakise Xikwembu swinene,” Yehovha u n’wi ‘rhurhisile’ eka xiyimo xa vutomi a ya eku feni, kumbexana loko a khomiwe hi riphume ra vuprofeta.—Vaheveru 11:5, 13; Genesa 5:24.
15. Hi xihi xikombiso lexinene lexi Enoko a xi vekeleke malandza ya Yehovha namuntlha?
15 Endzhakunyana ko boxa ta ku rhurhisiwa ka Enoko, nakambe Pawulo u kandziyise nkoka wa ripfumelo, a ku: “Ku tlula kwalaho, handle ka ripfumelo a swi koteki ku xi tsakisa kahle [Xikwembu].” (Vaheveru 11:6) Ina, ku va ni ripfumelo swi nyike Enoko xivindzi xo famba na Yehovha ni ku twarisa rungula ra vuavanyisi bya Yena eka vanhu lava nga tiviki Xikwembu. Hikwalaho ka sweswo, Enoko u hi vekele xikombiso lexinene. Hi fanele ku endla ntirho lowu fanaka emisaveni leyi kanetaka vugandzeri bya ntiyiso, leyi taleke vubihi bya mixaka hinkwayo.—Pisalema 92:7; Matewu 24:14; Nhlavutelo 12:17.
Xivindzi Lexi Kumiwaka Hi Ku Chava Xikwembu
16, 17. Obadiya a a ri mani, naswona hi xihi xiyimo lexi a tikumeke a ri eka xona?
16 Handle ka ripfumelo, ku ni mfanelo yin’wana leyi nyikaka xivindzi, ku nga ku chava Xikwembu swinene. A hi kambisiseni xikombiso lexi xiyekaka xa wanuna un’wana loyi a a chava Xikwembu loyi a hanyeke emasikwini ya muprofeta Eliya na Hosi Akabu, loyi a a fuma emfun’weni wa le n’walungwini wa Israyele. Hi nkarhi wa ku fuma ka Akabu, vugandzeri bya Bali byi thyakise mfumo wa le n’walungwini hi ndlela leyi hlamarisaka. Entiyisweni, vaprofeta va Bali va 450 ni vaprofeta va 400 va mhandzi yo kwetsima, leyi fanekiselaka xirho xa rimbewu xa vununa, a va ‘dya etafuleni ra Yezabele’ nsati wa Akabu.—1 Tihosi 16:30-33; 18:19.
17 Yezabele, nala wa Yehovha la nga ni nsele, u ringete ku herisa vugandzeri bya ntiyiso etikweni. U dlaye vaprofeta van’wana va Yehovha hambi ku ri ku ringeta ku dlaya Eliya, loyi hi ku kongomisiwa hi Xikwembu a balekeke a pela Yordani. (1 Tihosi 17:1-3; 18:13) Xana wa swi vona leswaku a swi tika njhani ku namarhela vugandzeri bya ntiyiso emfun’weni wa le n’walungwini enkarhini wolowo? Xana a swi nga ta tika swinene loko a wu tirha exigodlhweni xa vuhosi hi xoxe? Hi xona xiyimo lexi Obadiya * loyi a a chava Xikwembu, a tikumeke a ri eka xona tanihi mulanguteri wa yindlu ya Akabu.—1 Tihosi 18:3.
18. I yini lexi endleke Obadiya a xiyeka tanihi mugandzeri wa Yehovha?
18 Handle ko kanakana, Obadiya a a ri ni vuxiyaxiya loko a ri karhi a gandzela Yehovha. Hambiswiritano, a nga n’wi landzulanga. Entiyisweni, 1 Tihosi 18:3 yi hi byela yi ku: “Obadiya u tikombise a chava Yehovha swinene.” Ina, ndlela leyi Obadiya a a chava Xikwembu ha yona a yi hlamarisa! Hilaha ku fanaka, ku chava loku, lokunene ku n’wi nyike xivindzi lexikulu, hilaha swi kombisiweke hakona endzhakunyana ka loko Yezabele a dlaye vaprofeta va Yehovha.
19. Obadiya u endle yini leswi kombisaka leswaku a a ri ni xivindzi?
19 Ha hlaya: “Loko Yezabele a herisa vaprofeta va Yehovha, Obadiya a teka vaprofeta va 100 a va fihla ebakweni hi mintlawa ya vanhu va 50, a va nyika xinkwa ni mati.” (1 Tihosi 18:4) Hilaha u nga swi vonaka hakona, ku phamela vavanuna va dzana exihundleni a ku ri ntirho lowu nga ni khombo swinene. Obadiya a a fanele a papalata ku kumiwa hi Akabu na Yezabele ni hi vaprofeta va mavunwa va 850 lava a va tala ku ta exigodlhweni. Handle ka sweswo, vagandzeri van’wana vo tala va mavunwa etikweni, ku sukela eka xisiwana ku ya eka xigwili, va fanele va ringete hi matimba ku paluxa Obadiya leswaku va amukeleka eka hosi ni nsati wa yona. Hambileswi vagandzeri lava hinkwavo va swikwembu swa mavunwa a va tshama va n’wi rhendzerile, Obadiya u khathalele swilaveko swa vaprofeta va Yehovha hi xivindzi. Kunene, ku chava Xikwembu ku nga ku nyika matimba!
20. Xana ku chava ka Obadiya Xikwembu ku n’wi pfune njhani, naswona xikombiso xakwe xi ku pfuna njhani?
20 Leswi Obadiya a kombiseke xivindzi hi ku chava Xikwembu, a swi kanakanisi leswaku Yehovha u n’wi sirhelerile eka valala va yena. Swivuriso 29:25 yi ri: “Ku chava vanhu swi veka ntlhamu, kambe loyi a tshembaka Yehovha u ta sirheleriwa.” Obadiya a a ri munhu la tolovelekeke; a a chava ku kumiwa ivi a dlayiwa, hilaha na hina a hi ta endla hakona. (1 Tihosi 18:7-9, 12) Hambiswiritano, ku chava Xikwembu ku n’wi nyike xivindzi leswaku a hlula ku chava hinkwako ka vanhu loku a nga ha vaka a ve na kona. Obadiya i xikombiso lexinene eka hina hinkwerhu, ngopfu-ngopfu eka lava va gandzelaka Yehovha va langutane ni khombo ra ku lahlekeriwa hi ntshunxeko wa vona hambi ku ri ku dlayiwa. (Matewu 24:9) Ina, onge hinkwerhu hi nga lwela ku tirhela Yehovha “hi nchavo lowu nga ni vukwembu ni ku xixima.”—Vaheveru 12:28.
21. Ku ta kambisisiwa yini eka xihloko lexi landzelaka?
21 Ripfumelo ni ku chava Xikwembu a hi tona ntsena timfanelo leti nyikaka munhu xivindzi; rirhandzu ri nga va ni matimba swinene emhakeni yoleyo. Pawulo u tsarile: “Xikwembu a xi hi nyikanga moya wa vutoya, kambe xi hi nyike moya wa matimba, ni wa rirhandzu ni wa mianakanyo yo hluteka.” (2 Timotiya 1:7) Eka xihloko lexi landzelaka, hi ta vona ndlela leyi rirhandzu ri nga hi pfunaka ha yona ku tirhela Yehovha hi xivindzi emasikwini lawa yo hetelela ya mangava.—2 Timotiya 3:1.
[Nhlamuselo ya le hansi]
^ par. 17 A hi muprofeta Obadiya.
U Nga Hlamula Xana?
• I yini lexi nyikeke Yoxuwa na Kalebe xivindzi?
• Xana ripfumelo ra ntiyiso ri katsa yini?
• Ha yini Enoko a twarise rungula ra vuavanyisi bya Xikwembu handle ko chava?
• Xana ku chava Xikwembu swi nyika xivindzi hi ndlela yihi?
[Swivutiso Swa Dyondzo]
[Xifaniso lexi nga eka tluka 16, 17]
Yehovha u lerise Yoxuwa a ku: “Vana ni xivindzi, u tiya”
[Xifaniso lexi nga eka tluka 18]
Obadiya u khathalele vaprofeta va Xikwembu ni ku va sirhelela
[Swifaniso leswi nga eka tluka 19]
Enoko u vulavule rito ra Xikwembu hi xivindzi