Xivindzi Xi Tiyisiwa Hi Rirhandzu
Xivindzi Xi Tiyisiwa Hi Rirhandzu
“Xikwembu a xi hi nyikanga moya wa vutoya, kambe xi hi nyike moya wa matimba, ni wa rirhandzu ni wa mianakanyo yo hluteka.”—2 TIMOTIYA 1:7.
1, 2. (a) Xana rirhandzu ri nga susumetela munhu ku endla yini? (b) Ha yini xivindzi xa Yesu a xi nga tolovelekanga?
MPATSWA wun’wana lowu wa ha ku tekanaka a wu tlanga hi ku nyupela endzeni ka mati elwandle leri nga ekusuhi ni doroba ra le vuxeni bya Australia. A va ri ekusuhi ni ku huma ematini loko nhlampfi leyikulu leyi vuriwaka nyankwave yi ta yi kongome wansati. Hi xivindzi, wanuna wa kona u susumetele nsati wakwe etlhelo hi ku hatlisa kutani a tshika nhlampfi yi dlaya yena. “U nyikele hi vutomi byakwe hikwalaho ka mina,” ku vule noni leyi hi nkarhi wa nkosi.
2 Ina, rirhandzu ri nga susumetela vanhu ku kombisa xivindzi lexi nga tolovelekangiki. Yesu Kreste hi byakwe u te: “A nga kona la nga ni rirhandzu ro tlula leri, ra leswaku munhu a nyiketa moya-xiviri wakwe hikwalaho ka vanakulobye.” (Yohane 15:13) Ku nga si hela tiawara ta 24 Yesu a vule marito wolawo, u nyikele vutomi bya yena, ku nga ri hikwalaho ka munhu un’we ntsena, kambe hikwalaho ka vanhu hinkwavo. (Matewu 20:28) Ku engetela kwalaho, Yesu a nga nyikelanga vutomi byakwe hi vurhena bya ku tekeka. A a swi tiva ka ha ri emahlweni leswaku u ta hlekuriwa, a xanisiwa, a gweviwa swi nga fanelanga ni ku dlayeriwa emhandzini ya nxaniso. Nakambe u pfune vadyondzisiwa vakwe leswaku va lunghekela vuyelo bya kona, a ku: “Hi hina lava, hi tlhandlukela eYerusalema, naswona N’wana wa munhu u ta nyiketiwa eka vaprista lavakulu ni le ka vatsari, kutani va ta n’wi gwevela rifu, naswona va ta n’wi nyiketa eka vanhu va matiko, va ta endla xihlekiso ha yena, va n’wi tshwutelela, va n’wi ba naswona va n’wi dlaya.”—Marka 10:33, 34.
3. I yini lexi nyikeke Yesu xivindzi lexikulu?
3 I yini leswi nyikeke Yesu xivindzi lexikulu? Ripfumelo ni ku chava Xikwembu swi hoxe xandla swinene. (Vaheveru 5:7; 12:2) Hambiswiritano, nchumu wa nkoka swinene hileswaku xivindzi xa Yesu xi vangiwe hileswi a a rhandza Xikwembu ni vanhu-kulobye. (1 Yohane 3:16) Loko hi hlakulela rirhandzu ro tano, kun’we ni ripfumelo ni ku chava Xikwembu, na hina hi ta kota ku kombisa xivindzi xo fana ni xa Kreste. (Vaefesa 5:2) Xana hi nga ri hlakulela njhani rirhandzu ro tano? Hi fanele hi tiva Xihlovo xa rona.
“Rirhandzu Ri Huma Eka Xikwembu”
4. Ha yini ku nga vuriwaka leswaku Yehovha i Xihlovo xa rirhandzu?
4 Yehovha i ximunhuhatwa xa rirhandzu ni Xihlovo xa rona. Muapostola Yohane u tsarile a ku: “Varhandziwa, a hi hambeteni hi rhandzana, hikuva rirhandzu ri huma eka Xikwembu, naswona mani na mani la nga ni rirhandzu u velekiwe hi Xikwembu naswona u tiva Xikwembu. Loyi a nga riki na rirhandzu a nga tivi Xikwembu, hikuva Xikwembu i rirhandzu.” (1 Yohane 4:7, 8) Hikokwalaho, rirhandzu ro fana ni ra Xikwembu ri nga kula eka munhu ntsena loko a tshinela eka Yehovha hi ku va ni vutivi lebyi kongomeke, a hanya ha byona hi ku tshembeka.—Vafilipiya 1:9; Yakobo 4:8; 1 Yohane 5:3.
5, 6. I yini lexi pfuneke valandzeri va Yesu vo sungula leswaku va va ni rirhandzu ro fana ni ra Kreste?
5 Eka xikhongelo xakwe xo hetelela a ri na vaapostola vakwe vo tshembeka va 11, Yesu u kombise ku fambisana exikarhi ko tiva Xikwembu ni ku kula erirhandzwini, a ku: “Ndzi va tivise vito ra wena naswona ndzi ta ri tivisa, leswaku rirhandzu leri u ndzi rhandzeke ha rona ri va eka vona kutani mina ndzi va ni vun’we na vona.” (Yohane 17:26) Yesu u pfune vadyondzisiwa vakwe leswaku va hlakulela rirhandzu leri a ri ri kona exikarhi ka yena ni Tata wakwe, a swi paluxa hi marito na hi xikombiso xakwe leswi vito ra Xikwembu ri yimelaka swona—ku nga timfanelo ta Xikwembu leti hlamarisaka. Hikwalaho, Yesu u te: “Loyi a ndzi voneke u vone na Tatana.”—Yohane 14:9, 10; 17:8.
6 Rirhandzu ro fana ni ra Kreste i mbhandzu wa moya lowo kwetsima wa Xikwembu. (Vagalatiya 5:22) Loko Vakreste vo sungula va amukela moya lowo kwetsima hi Pentekosta ya 33 C.E., lowu va tshembisiweke wona, va tsundzuke swilo swo tala leswi Yesu a va dyondziseke swona, va tlhela va ti twisisa ku antswa tinhlamuselo ta Matsalwa. Handle ko kanakana, sweswo swi kurise rirhandzu ra vona eka Xikwembu. (Yohane 14:26; 15:26) Xana vuyelo byi ve byihi? Hambiloko vutomi bya vona byi ri ekhombyeni, a va chumayela mahungu lamanene hi xivindzi na hi ku hiseka.—Mintirho 5:28, 29.
Ku Kombisiwa Ka Xivindzi Ni Rirhandzu
7. Ha yini Pawulo na Barnaba va boheke ku tiyisela eka pfhumba ra vona ra vurhumiwa?
7 Muapostola Pawulo u tsarile a ku: “Xikwembu a xi hi nyikanga moya wa vutoya, kambe xi hi nyike moya wa matimba, ni wa rirhandzu ni wa mianakanyo yo hluteka.” (2 Timotiya 1:7) Pawulo a a vulavula hi ntokoto wakwe. Xiya leswi yena na Barnaba va langutaneke na swona loko va ri eka pfhumba ra vurhumiwa. Va chumayele emitini yo tala, ku katsa ni le Antiyoka, Ikoniya ni le Listra. Emutini ha wun’we, vanhu van’wana va hundzuke vapfumeri, kambe van’wana va ve vakaneti lavakulu. (Mintirho 13:2, 14, 45, 50; 14:1, 5) Le Listra ntshungu wa vapfukeri lowu hlundzukeke wu khandle Pawulo hi maribye wu n’wi tshika loko wu vona onge u file! “Hambiswiritano, loko vadyondzisiwa va n’wi rhendzerile, a tlakuka a nghena emutini. Naswona esikwini leri tlhandlamaka a famba na Barnaba va ya eDerbe.”—Mintirho 14:6, 19, 20.
8. Xana xivindzi lexi kombisiweke hi Pawulo na Barnaba xi ri kombise njhani rirhandzu lerikulu leri a va ri na rona eka vanhu?
8 Xana matshalatshala lawa yo ringeta ku dlaya Pawulo ma va chavisile yena na Barnaba va tshika ku chumayela? Doo, a swi vanga tano! Endzhaku ko “endla vadyondzisiwa vo hlayanyana” eDerbe, vavanuna lavambirhi “va tlhelele eListra ni le Ikoniya ni le Antiyoka.” Ha yini? Leswaku va khutaza lava ha ku hundzukaka leswaku va tshama va tiyile eripfumelweni. Pawulo na Barnaba va te: “Hi fanele ku nghena emfun’weni wa Xikwembu hi mahlomulo yo tala.” Entiyisweni, xivindzi xa vona xi vangiwe hileswi a va swi rhandza swinene “swinyimpfana” swa Kreste. (Mintirho 14:21-23; Yohane 21:15-17) Endzhaku ko veka vakulu eka mavandlha hinkwawo lama ha ku simekiwaka, vamakwerhu lavambirhi va khongerile kutani “va va nyikela eka Yehovha loyi va veke vapfumeri eka yena.”
9. Xana vakulu va le Efesa va angule njhani eka rirhandzu leri Pawulo a a ri na rona eka vona?
9 Pawulo a a ri na rirhandzu naswona a ri munhu wa xivindzi lerova Vakreste vo tala vo sungula va sungule ku n’wi rhandza swinene. Tsundzuka leswi humeleleke eka nhlangano lowu Pawulo a veke na wona ni vakulu va le Efesa, laha a heteke malembe manharhu a ri karhi a kanetiwa swinene. (Mintirho 20:17-31) Endzhaku ko va khutaza leswaku va risa ntlhambi wa Xikwembu lowu va tamerisiweke wona, Pawulo u nkhinsame na vona a khongela. Kutani “ku ve ni ku rila lokukulu swinene exikarhi ka vona hinkwavo, kutani va wela enhan’wini ya Pawulo va n’wi ntswontswa hi rirhandzu, hikuva a va vavisiwe ngopfu swinene hi rito leri a ri vuleke leswaku a va nga ha ta xi vona xikandza xa yena.” Wa nga vona rirhandzu leri vamakwerhu lava a va ri na rona eka Pawulo! Kunene, loko nkarhi wa leswaku va hambana wu fika, Pawulo swin’we ni lava a a famba na vona va boheke ku ‘tidamurhuta’ eka vakulu va kwalaho, hikuva a va nga lavi ku va tshika va famba.—Mintirho 20:36–21:1.
10. Xana Timbhoni ta Yehovha ta manguva lawa ti swi kombise njhani hi xivindzi leswaku ta rhandzana?
10 Namuntlha, valanguteri lava famba-fambaka, vakulu va vandlha ni vanhu van’wana vo tala va rhandziwa swinene hikwalaho ka xivindzi lexi va xi kombisaka leswaku ku vuyeriwa tinyimpfu ta Yehovha. Hi xikombiso, ematikweni lama hlaseriweke hi nyimpi ya xin’wana-manana kumbe laha ntirho wo chumayela wu siveriweke, valanguteri lava endzelaka mavandlha ni vasati va vona va hoxe vutomi bya vona ekhombyeni leswaku va endzela mavandlha. Hilaha ku fanaka, Timbhoni to tala ti xanisiwile hi vafumi lava kanetaka na hi valandzeri va vona, hileswi ti aleke ku xenga Timbhoni-kulobye kumbe ku vula lomu ti swi kumaka kona swakudya swa moya. Timbhoni tin’wana ta magidi ti xanisiwile hambi ku ri ku dlayiwa hileswi a ti nga tshiki ku chumayela mahungu lamanene kumbe ku hlangana ni vapfumeri-kulobye eminhlanganweni ya Vukreste. (Mintirho 5:28, 29; Vaheveru 10:24, 25) Onge hi nga tekelela ripfumelo ni rirhandzu ra vamakwerhu volavo lava va nga ni xivindzi!—1 Vatesalonika 1:6.
Mi Nga Pfumeleli Rirhandzu Ra N’wina Ri Hola
11. Xana Sathana u lwa nyimpi ya moya ni malandza ya Yehovha hi ndlela yihi, naswona ma boheka ku endla yini?
11 Loko Sathana a cukumetiwa emisaveni, a a tiyimisele ku susela mavila eka malandza ya Yehovha hileswi ma “hlayisaka swileriso swa Xikwembu naswona [ma] nyikela vumbhoni mayelana na Yesu.” (Nhlavutelo 12:9, 17) Rhengu rin’wana leri Diyavulosi a ri tirhisaka i nxaniso. Hambiswiritano, hakanyingi rhengu leri ri ni vuyelo lebyi hambaneke, hikuva ri endla leswaku vanhu va Xikwembu va va ni vun’we erirhandzwini ra Vukreste naswona ri susumetela vo tala leswaku va chivirika swinene. Rhengu rin’wana ra Sathana i ku wonga mimboyamelo ya vanhu ya vudyoho. Leswaku hi lwisana ni rhengu leri hi fanele hi kombisa xivindzi hi ndlela leyi hambaneke, hikuva nyimpi ya kona i ya le ndzeni, laha hi lwaka ni ku navela ko biha loku nga embilwini ya hina leyi ‘kanganyisaka ni leyi nga ni khombo.’—Yeremiya 17:9; Yakobo 1:14, 15.
12. Sathana u wu tirhisa njhani “moya wa misava” eka rhengu ra yena ro tsanisa rirhandzu ra hina eka Xikwembu?
12 Eka matlhari ya Sathana ku ni tlhari rin’wana ra matimba—“moya wa misava,” lowu nga mboyamelo wa yona lowukulu kumbe nsusumeto lowu kanetanaka hi ku kongoma ni moya lowo kwetsima wa Xikwembu. (1 Vakorinto 2:12) Moya wa misava wu hlohlotela makwanga ni ku hlongorisa rifuwo—ku nga “ku navela ka mahlo.” (1 Yohane 2:16; 1 Timotiya 6:9, 10) Hambileswi swilo leswi vonakaka ni mali swi nga bihangiki, loko hi swi rhandza ngopfu ku tlula ndlela leyi hi rhandzaka Xikwembu ha yona, Sathana u ta va a hi hlurile. Matimba kumbe “vulawuri” bya moya wa misava i nsusumeto wa yona wa ku naveta nyama leyi nga ni vudyoho, ku kanganyisa ka yona ni ku phikelela ka yona, naswona nsusumeto wa yona wu hangalaka ku fana ni moya. U nga pfumeleli moya wa misava wu kucetela mbilu ya wena!—Vaefesa 2:2, 3; Swivuriso 4:23.
13. Xana xivindzi xa hina xi nga ringiwa njhani?
13 Hambiswiritano, ku papalata ni ku hambana ni moya wo biha wa misava, swi lava xivindzi. Hi xikombiso, swi lava xivindzi leswaku munhu a suka a yima a huma endlwini ya mintlango kumbe a tima khompyuta kumbe TV loko ku humelela swifaniso leswi nga basangiki. Swi lava xivindzi leswaku munhu a lwisana ni ntshikilelo wa tintangha ni ku tshika vanakulobye vo biha. Hilaha ku fanaka, swi lava xivindzi leswaku munhu a namarhela milawu ni misinya ya milawu ya Xikwembu emahlweni ka vahlekuri, ku nga khathariseki leswaku i vadyondzi-kulobye, vatirhi-kulobye, vaakelani kumbe maxaka.—1 Vakorinto 15:33; 1 Yohane 5:19.
14. Hi fanele hi endla yini loko hi ngheniwe hi moya wa misava?
14 Kutani i swa nkoka swinene leswaku hi kurisa rirhandzu ra hina eka Xikwembu ni le ka vamakwerhu va moya! Tinyike nkarhi wo kambisisa tipakani ta wena ni ndlela leyi u hanyaka ha yona, u vona loko moya wa misava wu nga ku nghenanga hi ndlela yo karhi. Loko wu ku nghenile, hambi ku ri katsongo, khongela eka Yehovha leswaku u kuma xivindzi xo wu humesa wu va ekule na wena. Yehovha a nge swi honisi swikombelo swo tano leswi humaka embilwini. (Pisalema 51:17) Ku engetela kwalaho, moya wakwe wu ni matimba swinene ku tlula moya wa misava.—1 Yohane 4:4.
Ku Langutana Ni Miringo Ya Munhu Hi Yexe Hi Xivindzi
15, 16. Xana rirhandzu ro fana ni ra Kreste ri nga hi pfuna njhani leswaku hi langutana ni miringo ya munhu hi yexe? Nyika xikombiso.
15 Mintlhontlho yin’wana leyi malandza ya Yehovha ma faneleke ma langutana na yona yi katsa vuyelo bya ku nga hetiseki ni ku dyuhala, leswi hakanyingi swi vangaka mavabyi, ku lamala, ntshikilelo ni swiphiqo swin’wana swo tala. (Varhoma 8:22) Rirhandzu ro fana ni ra Kreste ri nga hi pfuna leswaku hi langutana ni miringo leyi. Xiya xikombiso xa Namangolwa, loyi a kurisiweke endyangwini wa Vukreste eZambia. Loko a ri ni malembe mambirhi hi vukhale, Namangolwa u lamarile. U ri: “A ndzi ehleketa leswaku xiyimo xa mina xi ta chavisa vanhu. Kambe vamakwerhu va moya va ndzi pfunile leswaku ndzi va ni langutelo leri hambaneke hi xiyimo lexi. Hikwalaho ka sweswo, ndzi hlule ku karhateka ka mina, naswona hi ku famba ka nkarhi ndzi khuvuriwile.”
16 Hambileswi Namangolwa a nga ni xitulu xa lava lamaleke, minkarhi yo tala u boheka ku kasa kunene loko a famba epatwini ra rikhwarha. Hambiswiritano, u va phayona ra nkarhinyana ku ringana tin’hweti timbirhi lembe ni lembe. N’wini wa muti un’wana u ririle loko Namangolwa a n’wi chumayela. Ha yini? Hikuva u khumbekile hi ripfumelo ni xivindzi lexi makwerhu wa hina wa xisati a nga na xona. Tanihi xikombiso xa mikateko ya Yehovha leyi fuweke, vanhu va ntlhanu lava Namangolwa a dyondzeke na vona Bibele va khuvuriwile, naswona un’wana wa vona i nkulu evandlheni. U ri: “Milenge ya mina yi tshamela ku vava swinene, kambe a ndzi swi pfumeleli sweswo swi ndzi tshikisa ku ya chumayela.” Makwerhu loyi i xikombiso xin’we ntsena xa Timbhoni to tala leti tsaneke emirini emisaveni hinkwayo, kambe leti hisekaka emoyeni hikwalaho ka leswi ti rhandzaka Xikwembu ni vaakelani. Kunene vanhu vo tano hinkwavo va naveleka ematihlweni ya Yehovha!—Hagayi 2:7.
17, 18. I yini leswi pfunaka vo tala ku tiyisela mavabyi ni miringo yin’wana? Nyikela swikombiso swin’wana swa le ndhawini ya ka n’wina.
17 Vuvabyi lebyi nga tshungulekiki na byona byi nga ha heta munhu matimba hambi ku ri ku n’wi tshikilela. Nkulu un’wana wa vandlha u ri: “Eka ntlawa wa dyondzo ya buku leyi ndzi nga eka yona, makwerhu un’wana wa xisati u khomiwe hi vuvabyi bya chukele ni bya tinso, un’wana u ni nkhensa, vambirhi va ni vuvabyi bya marhambu kasi un’wana u ni vuvabyi bya nhlonge ni bya marhambu. Minkarhi yin’wana va hela matimba. Hambiswiritano, va xwa eminhlanganweni ntsena loko va vabya swinene kumbe va ri exibedlhele. Hinkwavo va va kona ensin’wini nkarhi na nkarhi. Va ndzi tsundzuxa Pawulo, loyi a nga te: ‘Loko ndzi tsanile, hi kona ndzi vaka ni matimba.’ Rirhandzu ni xivindzi xa vona ndza swi xixima. Kumbexana xiyimo xa vona xi va endla va va ni langutelo lerinene hi vutomi ni hi swilo leswi nga swa nkoka.”—2 Vakorinto 12:10.
18 Loko u lwa ni ku tsana ka miri, vuvabyi, kumbe swiphiqo swo karhi, ‘khongela minkarhi hinkwayo’ leswaku u kuma mpfuno wo papalata ku hela matimba. (1 Vatesalonika 5:14, 17) Ina, swi nga ha endleka siku rin’wana u titwa u hanyile siku rin’wana swi nga ku fambeli kahle, kambe ringeta ku anakanya hi swilo leswi akaka, swilo swa moya, ngopfu-ngopfu ntshembo wa hina wa risima wa Mfumo. Makwerhu un’wana wa xisati u te: “Vutshunguri bya mina i ku chumayela.” Ku byela van’wana mahungu lamanene swi n’wi pfuna ku va ni langutelo lerinene.
Rirhandzu Ri Pfuna Vadyohi Leswaku Va Vuyela Eka Yehovha
19, 20. (a) I yini lexi nga pfunaka lava weleke exidyohweni leswaku va kuma xivindzi xo tlhelela eka Yehovha? (b) Ku ta tlhuvutsiwa yini eka xihloko lexi landzelaka?
19 Vo tala lava tsaneke emoyeni kumbe lava dyoheke swa va tikela ku tlhelela eka Yehovha. Kambe va ta kuma xivindzi lexi lavekaka loko va tisola hakunene, kutani va pfuxeta rirhandzu ra vona eka Xikwembu. Xiya xikombiso xa Mario, * la tshamaka eUnited States. Mario u fularhele vandlha ra Vukreste, a sungula ku va xidakwa ni ku tirhisa swidzidzirisi hi ndlela yo biha naswona endzhaku ka malembe ya 20 u khomiwile a yisiwa ejele. Mario u ri: “Ndzi sungule ku anakanya swinene hi vumundzuku bya mina na hi ku tlhela ndzi hlaya Bibele. Hi ku famba ka nkarhi ndzi sungule ku tlangela timfanelo ta Yehovha, ngopfu-ngopfu tintswalo ta yena, leti a ndzi hambeta ndzi ti khongelela. Endzhaku ko ntshunxiwa ejele, ndzi papalate vanghana va mina va khale, ndzi ya eminhlanganweni ya Vukreste naswona eku heteleleni ndzi vuyiseriwe evandlheni. Emirini wa mina, ndzi le ku tshoveleni ka leswi ndzi swi byaleke, kambe ndzi ni ntshembo lowu tsakisaka. Ndzi nkhensa Yehovha ndzi vuyelela hikwalaho ka ntwela-vusiwana wa yena na hileswi a rivalelaka.”—Pisalema 103:9-13; 130:3, 4; Vagalatiya 6:7, 8.
20 Entiyisweni, lava nga exiyin’weni xo fana ni xa Mario va fanele va tirha hi matimba leswaku va tlhelela eka Yehovha. Kambe rirhandzu ra vona leri pfuxetiweke—hikwalaho ka ku dyondza Bibele, ku khongela ni ku anakanyisisa—swi ta va nyika xivindzi lexi lavekaka ni ku tiyimisela. Nakambe Mario u tiyisiwe hi ntshembo wa Mfumo. Ina, ntshembo kun’we ni rirhandzu, ripfumelo ni ku chava Xikwembu swi nga va ni nsusumeto lowunene evuton’wini bya hina. Eka xihloko lexi landzelaka, hi ta dzika swinene eka nyiko leyi ya moya ya risima.
[Nhlamuselo ya le hansi]
^ par. 19 Vito ri cinciwile.
U Nga Hlamula Xana?
• Rirhandzu ri n’wi pfune njhani Yesu leswaku a va ni xivindzi lexikulu?
• Ndlela leyi Pawulo na Barnaba a va rhandza vamakwavo ha yona yi va nyike xivindzi lexikulu hi ndlela yini?
• Sathana u tirhisa yini leswaku a ringeta ku herisa rirhandzu ra Vakreste?
• Ku rhandza Yehovha swi nga hi nyika xivindzi leswaku hi tiyisela miringo yihi?
[Swivutiso Swa Dyondzo]
[Xifaniso lexi nga eka tluka 23]
Rirhandzu leri Pawulo a a ri na rona eka vanhu ri n’wi nyike xivindzi xo tiyisela
[Xifaniso lexi nga eka tluka 24]
Swi lava xivindzi leswaku munhu a namarhela milawu ya Xikwembu
[Xifaniso lexi nga eka tluka 24]
Namangolwa Sututu