Manatu Tāua Mai le Tusi o Failauga
O Loo Ola le Afioga a Ieova
Manatu Tāua Mai le Tusi o Failauga
NA FAAPEA mai Iopu: “O le tagata ua fanau mai le fafine ua saasaa ona aso, mona ua tumu i le atuatuvale.” (Iopu 14:1) E ese le tāua o le lē faamaʻimauina o lo tatou olaga puupuu i sini ma mea lē aogā! O ā gaoioiga e tatau ona faaaogā i ai lo tatou taimi, malosi ma meafaitino? O ā gaoioiga e tatau ona ʻalofia? O upu poto o loo faamauina i le tusi o le Tusi Paia o Failauga, o loo aumaia ai ni taʻiala maufaatuatuaina e faatatau i ia tulaga. O feʻau o loo latou aumaia, “o loo faamasino foʻi i manatu ma filifiliga o le loto” ma e fesoasoani iā i tatou e ola ai i se olaga uigā.—Eperu 4:12.
Na tusia le tusi o Failauga e le tupu Isaraelu anamua o Solomona, o se tamāloa na lauiloa i lona poto, ma o loo i ai ni fautuaga lelei e faatatau i mea e sili ona aogā ma mea e lē aogā o le olaga. Talu ai na faasino atu Solomona i galuega fau fale na ia faia, atonu na ia tusia le Failauga ina ua uma ona faia ia fale, ma a o leʻi liliu ese mai le tapuaʻiga moni. (Neemia 13:26) Na tusia le Failauga a o leʻi oo i le 1000 T.L.M., agaʻi atu i le tau faaiʻuiʻuga o le 40 tausaga o le nofoaiga a Solomona.
O LE Ā LE MEA E LĒ FAATAUVAA?
Ua faapea mai le failauga: “E faatauvaa mea uma lava!” ma na ia fesili foʻi: “Se ā se mea e maua e le tagata i ana galuega uma e tigā ai o ia i lalo o le lā?” (Failauga 1:2, 3) O le faaupuga “faatauvaa” ma “i lalo o le lā” e taʻua soo i le Failauga. O le upu Eperu mo le “faatauvaa” o lona uiga moni o le “mānava,” po o le “ausa,” ma e faailoa mai ai le lē tāua, lē tumau pe leai se aogā. O le faamatalaga “i lalo o le lā” o lona uiga, “o luga o lenei lalolagi” po o le “lenei lalolagi.” O lea la, o mea uma—o loo saʻilia e tagata ae lē uaʻi atu ai i le faia o le finagalo o le Atua—e faatauvaa.
Na faapea mai Solomona: “Ia e faaeteete i ou vae pe a e alu i le fale o le Atua, ia e faalatalata atu foʻi e faalogologo.” (Failauga 5:1) O le auai atu i le tapuaʻiga moni iā Ieova le Atua e lē faatauvaa. O le mea moni, o le uaʻi atu i la tatou faiā ma Ieova, e tāua ina ia maua ai se olaga uigā.
Taliina o Fesili Faale-Tusi Paia:
1:4-10—O le ā se mea e uiga i le faataamilosaga faalenatura lea “e tele i ai galuega”? Na taʻua e le failauga e na o le tolu lava mea e pogai mai ai le ola i luga o le laueleele—o le lā, o gasologa o matagi, ma le faataamilosaga a le vai. O le mea moni, e tele faataamilosaga faale-natura o mea, ma e faigatā ona malamalama i ai. E faaalu e se tasi le olaga atoa e suʻesuʻe ai ia faataamilosaga, ae lē malamalama atoatoa lava i ai. O lenā tulaga e mafai ona “tele i ai galuega.” O se mea faigatā le faatusatusaina o lo tatou olaga puupuu i nei faataamilosaga e lē gata. E oo i taumafaiga i ni suʻesuʻega fou e fai, e tele galuega e alu ai. Auā foʻi o le gaosia o mea fou, e faaaogā ai tulafono na faia e le Atua lea na ia faaaogāina i lana foafoaga.
2:1, 2—Aiseā ua faapea mai ai “ua valea” le ʻataʻata? O le ʻataʻata e fesoasoani iā i tatou e faagalo ai popolega i se taimi puupuu, ma e mafai e le fiafia ona māmā ai o tatou faafitauli. Ae peitaʻi e lē mafai e le ʻataʻata ona aveesea o tatou faafitauli. O lea la, e “valea” le suʻeina o le fiafia i le ʻata.
3:11—O ā mea na faia e le Atua e “matagofie i o latou lava tausaga”? O nisi o mea na faia e Ieova e “matagofie” pe talafeagai ma aogā i lona lava taimi, o le foafoaina o Atamu ma Eva, o le feagaiga o le nuanua, o le feagaiga ma Aperaamo, o le feagaiga ma Tavita, le afio mai o le Mesia, ma le nofo tupu o Iesu Keriso e fai ma Tupu o le Malo o le Atua. Ae peitaʻi, e iai foʻi se isi mea e “matagofie” o le a faia e Ieova i le lumanaʻi. E tatou te mautinoa, o le a oo mai le lalolagi fou amiotonu i lona lava taimi tonu.—2 Peteru 3:13.
3:15e—E faapefea ona “saʻilia pea e le Atua mea ua ia finagalo e fai,” NW? ‘O le mea ua ia finagalo e fai’ atonu e faasino atu i fuafuaga a le Atua. A o faagasolo le faataamilosaga o le fananau mai, ma le maliliu atu, o taua, ma le filemu, e lagona ai e tagata le leai o so latou malosi ma iʻu ai ina mafaufau, o mea e tutupu e toe tutupu foʻi, ae e saʻilia e le Atua ma faataunuuina mea uma e finagalo i ai. (Failauga 3:1-10, 15a) ‘O le mea ua ia finagalo e fai’ e faasino atu foʻi i ē amiotonu, e masani ona tuliloaina e tagata leaga. I lea tulaga, e saʻilia ai lava e Ieova tagata amiotonu ina ia “fesoasoani iā te i latou.”—2 Nofoaiga a Tupu 16:9.
5:9—E faapefea ona avea “mea e tutupu i le laueleele, mo tagata uma”? O tagata uma o le lalolagi e faalagolago i “mea e tutupu i le laueleele”—o fua o le fanua. E lē ese mai ai le tupu. Ina ia maua fua o fanua o le tupu, e tatau ona faatoʻa, galueaʻiina, teu ma vaavaaia e ana auauna.
Lesona mo i Tatou:
1:15. E iʻu vale le taimi ma le malosi e faaalu e faasaʻo ai faiga sauā ma faiga lē tonu o loo tatou vaaia i aso nei. E na o le Malo o le Atua e mafai ona aveesea mea leaga.—Tanielu 2:44.
2:4-11. O galuega faaleaganuu, e pei o tusiga ata o fale, faiga o togālaau, ma musika, faapea foʻi ma le ola i se olaga e tele mea faitino, o le “ʻai i le matagi.” Talu ai e lē mafai ona aumaia e ia mea se olaga uigā po o se fiafiaga e tumau.
2:12-16. Ua sili le aogā o le poto i le valea, auā e mafai ona foʻia ai ni faafitauli patino. Ae e lē aogā le poto o le tagata i le oti. E tusa pe lauiloa se tasi ona o le poto, ae e vave lava ona galo atu o ia.
2:24; 3:12, 13, 22. E lē sesē lo tatou fiafia i fua o a tatou galuega.
2:26. O le poto mai le Atua e maua ai le olioli, e foaʻi atu i lē “ua lelei i luma o le Atua.” E lē mafai ona maua lea poto pe a leai se faiā lelei ma le Atua.
3:16, 17. E lē talafeagai le faatalitalia o le faamasinotonu i mea uma. Na i lo le popole i mea o loo tutupu i le lalolagi i nei aso, e tatau ona tatou faatalitali iā Ieova e na te faasaʻo mea uma.
4:4. O galuega faigatā e lelei ona fai e maua ai le loto malie. O le galue malosi ina ia lelei atu ai i isi, e uunaʻia ai le lagona faatavā, e mafai ona faapogaia ai ni faalogona leaga ma le lotoleaga. O lo tatou galulue mamafa i la tatou faiva faa-Kerisiano e tatau ona māfua mai i ni uunaʻiga saʻo.
4:7-12. E sili atu ona tāua faiā faaletagata na i lo mea faitino. E lē tatau ona lafoaʻia ona o le suʻeina o ʻoa faaletino.
4:13. E lē maua i taimi uma le faaaloalo, ona o tulaga ma le matua o le soifuaga. O i latou o loo i tulaga aloaʻia, e ao ona gaoioi ma le poto.
4:15, 16. “O le tama, aupito ane”—e fai ma sui o le tupu— e ono muaʻi lagolagoina o ia e i latou na muamua iā te ia ae ‘mulimuli ane latou te lē fiafia iā te ia.’ Ioe, o le lauiloa e masani lava e na o sina taimi puupuu e lauiloa ai.
5:2. E lē tatau ona soona tele upu o a tatou tatalo, ae ia manatunatu loloto i ai ma faia ma le migao.
5:3-7. O le soona pupū i ʻoa faitino e mafai ona atiaʻe ai mafaufauga faavalea o se tasi mo lona lava lelei. E maua ai i se tulaga ua lē mālōlō lelei le mafaufau i le pō, ma e lē moe lelei ai. O le tele o le tautala, e foliga mai ai e valea i le vaai a isi, ma māfua ai ona fai ni taʻutinoga faatopetope i le Atua. ‘O le mataʻu i le Atua moni’ e puipuia ai i tatou mai ia tulaga.
6:1-9. O le ā le aogā o ʻoa, mamalu, le umi o le ola, ma se aiga toʻatele pe a iai ni tulaga e taofia ai i tatou mai le faamalieina i nei mea? “E sili ona lelei o le mea ua maua mai,” pe e sili ona taliaina ni mea moni, na i lo le “mea ua manaʻo i ai le loto,” o lona uiga, o loo saʻili atu e faamalie manaʻoga e lē mafai ona faamalieina. O le auala sili e ola ai, o le loto malie i “mea e aai ai ma mea e oofu ai,” a o tatou fiafia i mea lelei i le olaga ma taulaʻi atu la tatou vaai i le tausia o la tatou faiā vavalalata ma Ieova.—1 Timoteo 6:8.
FAUTUAGA MO Ē POPOTO
E faapefea ona tatou puipuia lo tatou igoa lelei, po o se talaaga lelei? O ā o tatou uiga e faaali atu i taʻitaʻi faaletagata, ma faiga lē tonu lea e tatou te mātauina? Talu ai e lē iloa e tagata ua maliliu se mea, e faapefea la ona tatou faaaogā o tatou ola i le taimi nei? E faapefea ona faaaoga lelei e talavou lo latou taimi ma le malosi? O loo faamauina mo i tatou fautuaga lelei a le failauga i ia mataupu ma isi mea, i le Failauga mataupu e 7 e oo i le 12.
Taliina o Fesili Faale-Tusi Paia:
7:19—E faapefea ona malosi le poto i lo “faipule e toʻasefulu”? Pe a faaaogāina faafaatusa i le Tusi Paia, e faaatagia mai e le numera sefulu le tulaga atoatoa. O loo faapea mai Solomona, o le aogā o le poto e puipuia ai, e sili atu na i lo ni fitafita ua atoa lo latou numera o loo leoleoina le aai.
10:2—O le ā le uiga o le loto o le tagata ua “i lona lima taumatau” po o “lona lima tauagavale”? Ona o le lima taumatau e masani ona faasino atu i se tulaga lelei, o le loto la o se tagata e i lona lima taumatau, e uiga atu i le uunaʻia e lona loto e fai le mea lelei. Ae afai e uunaia se tasi e uia se ala sēsē, o lona uiga o loo i lona lima tauagavale lona loto.
10:15—E faapefea i ‘galuega a ē valelea ona lailoa ai’? A leai se faautauta, o le a lē fua mai i ni fua aogā ana galuega na galue malosi ai. E na te lē maua le faamalieina mai ana galuega. O ia galuega fitā e na ona vaivai ai o ia.
11:7, 8—O le ā le uiga o le faaupuga: “E lelei lava le malamalama, o le mea foʻi e fiafia ai mata pe a iloa atu le lā”? O le malamalama ma le lā e aumaia ai le fiafia i ē ola. O loo faapea mai Solomona e lelei ona ola ma e tatau ona tatou “fiafia” a o leʻi oo mai aso o le pogisā po o le tulaga matua, ma aveese ai lo tatou malosi.
11:10—Aiseā e faatauvaa ai le “tama itiiti ma le taulealea?” A lē faaaogaina lelei, e faatauvaa e pei o le ausa, e vave mou atu aso o le malosi.
Lesona mo i Tatou:
7:6. O le ʻata i le taimi sesē e lē lelei ma e pei o le talalī o laau talatala i lalo o se ulo. E lelei ona tatou faaeteete i ai.
7:21, 22. E lē tatau ona tatou soona atuatuvale i tala e fai e isi e faatatau iā i tatou.
8:2, 3; 10:4. Afai e faitioina pe faasaʻo i tatou e se pule o se fale faigaluega po o se tagata na faafaigaluegaina i tatou, o se gaioiga poto le toʻafilemu. E sili lea na i lo le ‘faavave ona alu ese mai ona luma,’ e ala i le faamavae faafuasei mai le galuega.
8:8; 9:5-10, 12. E uma faafuasei lo tatou ola e pei o le iʻa ua maua i le upega, po o se manulele ua maua i se mailei. E lē mafai e se tasi ona taofia le malosi o le ola mai le oti, e lē mafai foʻi e se tasi ona ʻalo ese mai le taua o loo fai e le oti i tagata. O lea, e lē tatau ona tatou faamaumau le taimi. E finagalo Ieova e tatou te faapelepele i le ola, ma ia tatou fiafia e ola i se auala lelei. Ina ia faia faapea, e ao ona faamuamua le auaunaga iā Ieova i o tatou olaga.
8:16, 17. O mea uma na faia e le Atua, e lē mafai ona iloa e se tasi, e tusa pe lē lava ai le moe ona o le taumafai e suʻesuʻe ina ia malamalama i ia mea. O le popole i mea sesē uma na tatou faia e na ona aveesea ai o lo tatou fiafia.
9:16-18. E tusa pe leai se talisapaia o le poto, ae e tatau lava ona faatāuaina. O ni upu malū a se tagata poto, e sili atu na i lo le avaavau a se tagata valea.
10:1. E tatau ona tatou faaeteete i a tatou tala ma gaoioiga. E na o le tasi lava sina gaoioiga lē atamai e pei o le matuā ita, lē pulea o le ʻava malosi, po o le aafia i feusuaiga lē mamā, e mafai ona faaleagaina ai le tulaga mamalu o se tasi.
10:5-11. O le tofia o se tagata e lē lava le tomai i se tulaga maualuga, e lē tatau ona ita fua i ai. O le lē lava o le tomai e faatino ai se galuega faigofie, e iai ni ona iʻuga leaga. Na i lo lea, o le atiaʻe o le tomai e ‘faaaogā le poto e taulau ai,’ e aogā. E ese le tāua o lo tatou agavaa i le galuega o le talaʻia o le Malo, ma le faia o soo!
11:1, 2. E tatau ona tatou faataʻitaʻia le agalelei atu ma le loto atoa. E atiaʻe ai le lotofoaʻi.—Luke 6:38.
11:3-6. O tulaga lē mautonu o le olaga, e le tatau ona faigatā ai ona tatou faia ni filifiliga.
11:9; 12:1-7. E tali atu lava talavou iā Ieova. O lea la, e tatau ona latou faaaogā lelei o latou taimi ma le malosi i le auaunaga i le Atua, a o leʻi oo mai le matua ma lē toe maua ai lo latou malosi.
“O UPU A Ē POPOTO” E TAʻITAʻIA AI I TATOU
O le ā la tatou vaaiga e tatau ona i ai i “upu e faafiafia aʻi” lea na saʻilia ma tusia e le failauga? A faatusatusa atu i “tusi e tele” a tagata popoto, ‘o upu a ē popoto e pei o tui ia, po o fao ua faamauina, e matai o faapotopotoga ua tofia ia e le leoleo e toʻatasi.’ (Failauga 12:10-12) O upu a ē popoto mai le “leoleo e toʻatasi” o Ieova, e iai se aafiaga tumau i o tatou olaga.
O le faatatauina o fautuaga poto o loo maua i le tusi o Failauga, e mafai ona fesoasoani iā i tatou e ola ai i se olaga uigā ma fiafia. E lē gata i lea, o loo faamautinoa mai iā i tatou: “E manuia ē ua matataʻu i le Atua.” Seʻi o tatou tutumau i lo tatou faanaunauga e ‘matataʻu i le Atua ma anaana i ana poloaʻiga.’—Failauga 8:12; 12:13.
[Ata i le itulau 15]
O se tasi o galuega e sili ona matagofie a le Atua o le a faataunuuina i lona lava taimi
[Ata i le itulau 16]
O meaalofa a le Atua e aofia ai mea’ai, vaiinu, ma le vaaia o mea lelei uma na tatou galulue malosi ai