Mkaanem ma Yehova Ma Uma Je

U Ôron Takerada u Orpasenkwagh Asav-Asav

TERTAMEN Yobu yange kaa ér: “Or u kwase a mar nan yô, ayange a nan nga ciôn tsô, man a iv a ican kpaa.” (Yobu 14:1) Nahan mayange je se har asema ase sha akaa a ibume shin agbilinakaa a saan ayange a uma wase a a vese ga la ishe ga! Ka akaa a nyi nahan i doo u se na shighe wase man agee ase kua akaa a se lu a mi sha u erene? Man gema ka akaa a nyi i doo u se palegha? Mkaanem ma sha kwaghfan ma i nger ken takerada u Orpasenkwagh la ka kwaghwan u dedoo u una wase se sha gbaa ne yô. Kwagh u ma er la una fatyô u ‘karen mbamhen kua mbaawashima’ asev kpaa shi una wase se u eren akaa a injaa ken uma wase.—Mbaheberu 4:12.

Ka Tor Solomon u ngise hemen tar u Iserael, u i fa un sha kwaghfan na la a nger takerada u Orpasenkwagh ne ye, nahan ngu a akaawan a injaa a a wase se u fan kwagh u a hembe lun a inja ken uma man agbilinakaa kpaa. Solomon ôr kwagh u iyaav mbigen ken takerada u Orpasenkwagh, mbi yange maa yô, nahan a̱ shi nan kpa a nger takerada ne zum u a bee tom na u maan kwagh shi á lu a undu mcivir u mimi ga la. (Nehemia 13:26) Nahan yô, se fatyô u kaan ser a nger takerada ne ken mkur u mtemtor na u anyom 40 la, cii man inyom i 1000 C.S.Y. (Cii man Shighe u Yesu) la ye.

KANYI I LU GBILINKWAGH GA?

(Orpasenkwagh 1:1–6:12)

Orpasenkwagh kaa ér, hanma kwagh cii ‘ka gbilin kwagh.’ Shi a pine wener: “Ka nyi mtser je or nana zua a mi sha tom u nan u sha ican cii u nan lu eren shin tara?” (Orpasenkwagh 1:2, 3) I nger ishember i “gbilinkwagh” man i “shin tar” la acin imôngo ken takerada u Orpasenkwagh. Inja i ishemberti i “gbilinkwagh” la ken zwa Heberu yô, ka “iôôn” shin “tulugh.” Ishember ne tese kwagh u a lu a inja ga shin kwagh u a lu u tsan gbem ga yô. Ishemberti i “shin tar” la di ngi ôron kwagh u tar wase u se lu shimi ne. Nahan yô, hanma kwagh cii—inja na yô, akaa a uumace ve eren a a lu sha ishima i Aôndo ga cii—ka gbilinkwagh.

Solomon kaa ér, “ver ishima sha nguhar wou zum u u zaan hen iyou i Aôndo yô; gadia u zan sha u za ungwan hemba doon.” (Orpasenkwagh 5:1) U civir Yehova Aôndo ka gbilinkwagh ga. Jighilii yô, u veren ishima sha ikyaryan yase a na la gema ka kwagh u vesen u a wasen se u eren akaa a injaa ken uma wase yô.

Mbamlumun sha Mbampin mba sha Akaa a ken Ruamabera:

1:4-10—Er nan ve i kaa ér akaa a igbetar er iyange man ahumbe man uifi nahan cii ‘vôr gbida gbidaa’? Orpasenkwagh ter akaa a vesen atar a a wasen se u lun uma shin tar yô—ka iyange man ahumbe a a ningir hulugh hulugh la kua mngerem. Kpa jighilii yô, akaa a igbetar nga kpishi a a ningir gbem sha igbenda i a yô, man a cimin u kaven je ka u ôron ga. Aluer or tôô ayange a uma u nan jimin cii u henen a je kpa nana kav a cii ga. Sha mimi yô, nana “vôr gbida gbida” je. Shi ka sea kar ayange a uma wase, a a vese ga la sha akaa a igbetar a á ningir gbem sha won la kpa i lan se ishima er ayange ase a vese ga yô. U keren ser se seer fan akaa a he kpa ka kwagh u tumen iyol. Kera je kpa, ka atindi a igbetar a Aôndo a vande veren, a yange yar tom a mi u gban akaa la ior ve nengen ker ve varen akaa a he ye.

2:1, 2—Er nan ve i yer ahan a sen ér ‘ihyundughu’? Alaghga ahan a sen aa wase se u hungur mbamzeyol asev sha anshighe kpuaa, shi gurgur u eren kpa una na se nenge ve ser ka kwagh u ikyoogh ga. Nahan kpa, ahan a sen nga been mbamzeyol mba se lu a mi la ga. Ka nahan ve, i yer ahan a sen, keren msaanyol ér “ihyundugh” ye.

3:11—Ka nyi kwagh Aôndo a er “a̱ doo ashe sha shighe” naa? Akaa agen a Yehova Aôndo a er a ‘doon ashe’ shin lun a inja man iwasen sha shighe vough yô, ka mgbe u yange gba Adam man Ifa man ikyur i yange ya a tar, gema ver ikyume ér i̱ lu ikyav la man ikyur i a ya a Aberaham man Davidi kua mve u Mesiya man mver u a ver Yesu Kristu Tor u Tartor na la. Nahan kpa, kwagh ugen kpa ngu u ica a gba ga tsô Yehova una er ér “a̱ doo ashe” yô. Se na jighjigh ser Yehova una va a tar u he u perapera sha shighe vough, a̱ bunde ga.—2 Peteru 3:13.

 5:9—‘Mtsera u tar ngu sha hanma ijiir’ cii nena? Ior mba shin tar cii har ishima sha “mtsera u tar” ne—ka iyiav mbi tar jimin je la. Utor kpa har ishima sha mbi. Mbatomov mba tor ka ve er un tom kpoghuloo, ve kaha un sule sha er una zua a iyiav yô.

Ityesen hen Avese:

1:15. Aluer se vihi shighe wase man agee ase sha u nôngon ser se sôr mkighir man ifer i i lu zan hemen shin tar yô, se mba bumen a bume tsô. Ka Tartor u Aôndo tseegh ua kar a ifer kera ye.—Daniel 2:44.

2:4-11. Akaa a ior ve eren, er ayou a maan man ishule ikyon man ityogholough mbi kuhwan kua shagba u eren cii ka “di u zendan ahumbe ityô tsô,” gadia akaa ne nga ne or uma u injaa shin nga ve a msaanyol gbem sha won ga.

2:12-16. Kwaghfan hemba ibumegh sha ci u kwaghfan ka a wase se u sôron mbamzeyol asev mbagenev. Kpa kwaghfan u orumace hemba ku ga. Or ka nana za iti sha ci u kwaghfan u nan je kpa, ayange a karen ga yô nan kpe kera, i hungur a nan.

2:24; 3:12, 13, 22. U yan iusa yase, ka kwaghbo ga.

2:26. Yehova ne “or u i doo Un a nan la” kwaghfan na u a ve a msaanyol la. Mayange je se fatyô u zuan a kwaghfan ne ga saa se ya ikyar a Aôndo doo doo je.

3:16, 17. Ka shami u henen ser hanma shighe yô, mbaajiriv vea ôr ijir sha mimi ga. Nahan doo u ishima ia zer nyian se sha akaa a a lu zan hemen shin tar nyian ne ga, kpa se kegh nen Yehova sha u a va kure kwagh u ior cii yô.

4:4. Aluer se er tom u ican sha inja yô, ua na se msaanyol. Kpa aluer se mba eren tom kpoghuloo ser se dugh mbagenev inya-ashe yô, kwagh ne una va a gesa u gban kua ihyom man iyuhwe. Nahan yô se eren nen tom wase u Mbakristu kpoghuloo a awashima u dedoo.

4:7-12. Ikyaryan yase a mbagenev hemba doon a akaa a lun a mi kpishi, nahan mayange se vihi mlu wase a mbagenev sha ci u inyaregh ki keren ga.

4:13. Ka hanma shighe ior ve ne se icivir sha ci u ian i se lu sha mi shin anyom ase a mar ga. Yô, doo u mba ve lu sha ian i vesen vea eren kwagh sha kwaghfan.

4:15, 16. Alaghga ‘wanyekwaor u sha uhar’ la—u a tem sha ityough ki tor la—‘ngee a ior gande ikyaa inya mba a lu orhemen ve’ sha shighe u a tem tor la, “nahan kpaa kov u ua va ken hemen [la] yô, ua ember un ga.” Sha kpôô yô, or ka nana za iti je kpa, ayange a karen yô i hungur nan.

5:2. Doo u se vande henen sha msen u se soo u eren la, shi mbamsen asev ve luun sha icivir kpaa. Kwaghôron a̱ de ngeen ker ga.

5:3-7. Aluer se mba zendan inyaregh kpoghuloo yô, kwagh ne una na se zer henen sha akaa a ase tseegh. Shi ishima ia zer zan se iyol, mnyam ma a cier se tugh gbem, se yaven tsembelee sha won ga. Or ka nana lamen yum yô nan hingir ibumeor sha ashe a mbagenev shi nan er iceghzwa hen Aôndo gaegh a u henen sha mi shio. Kpa aluer se mba ‘cian Aôndo’ yô, se lu mbalamen kpishi shin se gba eren iceghzwa hen a na tsô ga.

6:1-9. Aluer se ngee a inyaregh, se mba a icivir shi se tsa ku shi se ngee a tsombor, kpa mbamzeyol gema yange se u ember akaa ne yô, nga se a iwasen sha nyi? “Guda u nengen a kwagh sha ashe” shin kaven mbamzeyol mba se tagher a mi la a u “lun a isharen sha akaa wuee la,” inja na yô ka u nôngon ser se kure asaren asa a se fatyô u kuren mayange ga la. Nahan kwagh u a hembe doon u se er yô ka u lun a “kwaghyan man akondo,” aluer se mba a akaa ne yô i̱ kuma se. Shi akaa a dedoo a se eren ken uma wase la a̱ doo se, shi se seer yan ikyar a Yehova kpaa.—1 Timoteu 6:8.

KWAGHWAN SHA CI U MBAFANKWAGH

(Orpasenkwagh 7:1–12:8)

Se kura iti yase i dedoo nena? Doo u se eren kwagh a mbahemen tar nena? Man aferakaa a a lu za hemen ne di se nenge a nena? Er mbakpenev ve fe ma kwagh ga yô, doo u se eren a uma wase hegen nena? Mbayevikyaior vea yar tom a shighe ve man agee a ve sha kwaghfan nena? Orpasenkwagh wa se akaa a injaa sha atôakaa ne man agen kpaa. I nger akaawan a na ne ken takerada u Orpasenkwagh ityough 7 zan zan 12.

Mbamlumun sha Mbampin mba sha Akaa a ken Ruamabera:

7:19—Kwaghfan hemba “mbatarev pue” agee nena? Ka a ôr kwagh sha ikyav a ter pue ken Bibilo yô, i tese ér kwagh u i lu ôron la ngu jimin. Solomon ngu kaan heen ér kwaghfan hembe kuran or a mbautyaav mba kuran gar jimin cii.

 10:2—Ishima i or ia “za a nan ken iyan” shin “ken imese” inja nena? Uwegh ku iyan tese vegher u i lumun a mi yô, nahan aluer ishima i or ngi zan a nan ken iyan yô, tese ér ishima i nan ngi mgbeghan nan u eren kwagh u dedoo. Kpa aluer ngi mgbeghan nan u eren kwagh u bo yô, a fatyô u kaan ér ngi zan a nan ken imese.

10:15—“Tom u sha ican u ibumeor ngu ne nan iyol i kpen” nena? Aluer or fa kwagh ga yô, kwagh u injaa môm una due ken tom u nan eren kpoghuloo la ga. Ngu ne nan mkom ga. Iniôngon i nan i sha ibume ne ka i na a na nan iyolkpen.

11:7, 8—Inja i kwagh u i kaa ér: “Mimi je, iwanger doo, ashe kpaa doo a u nengen a iyange” la ér nyi? Iwanger man iyange mba ne mbaumav msaanyol. Solomon ngu kaan heen ér uma doo, shi ngu kaan wener se “ember” cii man ayange a imegh shin iyolbeen aa ngohol se agee kera ye.

11:10—“Iyev kua akase a ir ka” gbilinkwagh nena? Aluer se yar tom a mi sha inja ga yô, ka gbilinkwagh sha ci u ayange a iyev asev nga a kar kera fele er tulugh nahan.

Ityesen hen Avese:

7:6. Ahan a sen sha shighe ga nga a za ken ato shi a vihi ungwan er m-baver u agbaa a saa shin atô u ityegh nahan. Doo u se palegh ahan a sen nahan la.

7:21, 22. Doo u ishima ia nyian se kpishi sha alam a mbagenev ga.

8:2, 3; 10:4. Se gba ishima ikyôr zum u orvesen u hen ijiir tom yase shin or u nan tee se tom nan zôhô a vese shin nan kôôm se yô. Hemba doon u eren nahan a u duen nan sha ishigh kera fefa la, inja na yô, ka u den tom sha ishima vihin je la.

8:8; 9:5–10, 12. Se fatyô u tôndon kpen er ishu i i ker ken kper shin inyon i i ker ken kwaghhônon nahan. Bee kera yô, or môm nana fatyô u yangen tahav mbu umav ér mbu de dugh ken or shighe u nan lu nôngon ku la ga, shi a fatyô u yiman or môm sha ikyev i ku, u u lu orihyom u uumace jimin cii la ga. Nahan doo u se vihi ayange a uma wase sha agbilinakaa ga. Yehova soo ér se wa uma wase ikyo shi se ember uma sha gbenda u dedoo. Saa mcivir u Yehova una lu se kwagh u hiihii, ka nahan man se er e̱r Yehova a soo la vough ye.

8:16, 17. Aluer se nôngo kpoghuloo ser se kav hanma kwagh u Aôndo a er man u a ne ian ér a er uumace je se de u yaven, kpa se kav ga. Aluer ishima ngi zeren zan se iyol sha akaabo a a lu eren ne yô, se zua a mmem ken uma wase ga.

9:16-18. Zum u ior ve lu lahan kwaghfan je kpa, doo u una lu se a inja kpishi. Akaaôron a orfankwagh nan er sha bem la a̱ hemba doon se a m-nande u ibumeor.

10:1. Gba u se wa kwaghôron wase man ieren yase ikyo. U eren kwagh sha ibume kpuaa, er u zôhôn zwa shin hunden msôrom shin eren idya nahan, ka kwagh u una fatyô u vihin iti i dedoo i or u ior ve ne nan civir kpishi yô, aluer nan er kwaghbo shon kwa môm tseegh je kpaa.

10:5-11. Doo u se gba or wan hwev, u nan lu sha ian i vesen iyuhwe ga. Or ka nana eren ityom i nan ga yô, kwagh a due ker u vihin, ka a lu ityom i kiriki je kpaa. Kpa aluer or fa u eren kwagh sha “kwaghfan” yô, nana “er kwagh á kure vough.” Nenge i doo u se er tom u pasen kwagh u Tartor shi geman ior hingir mbahenen la sha gbashima sha wono!

11:1, 2. Doo u se naan nagh a ishima yase cii. Ka sea fa kwagh yô, se di kpa ior ve eren a vese dedoo.—Luka 6:38.

11:3-6. Asema a de lu se ahar sha ci u se fa kwagh u kper ga yum ga.

11:9; 12:1-7. Yehova una va a agumaior hen ijir. Nahan yô, doo u vea na shighe ve man agee a ve sha u eren Aôndo tom cii man iyolbeen ia ngohol ve agee ye.

“ASEMBERAKAA A MBAFANKWAGH” A A KOR SE YÔ

(Orpasenkwagh 12:9-14)

Gba u se nenge “akaaôron a dedoo” a orpasenkwagh yange ker zua a mi shi nger la nena? “Asemberakaa a mbafankwagh” nga er “uruamabera kpishi” mba ve pasen kwaghfan u ior la ga, kpa “nga er utakera yô; man er ukusa mba i mande i taver yô, kape akaaôron a i kohol a imôngo a lu la, ka hen orkuran môm a dugh ye.” (Orpasenkwagh 12:10–12) Akaaôron a kwaghfan a a dugh hen Yehova u a lu “orkuran môm” la, nga a na uma wase a lu vough.

Sha kpôô yô, aluer se mba eren sha kwaghwan u injaa u a lu ken takerada u Orpasenkwagh ne yô, uma wase una doo shi a saan se iyol kpaa. Heela tseegh ga, i kaa a vese ér: “Mba ve cie Aôndo yô, vea tema doo doo.” Yô, se taver nen ishima her gbang gbang, se za nen hemen u ‘cian Aôndo, se waan atindi Na ikyo.’—Orpasenkwagh 8:12; 12:13.