Tara na Vale ni Sokalou ena “Vanua Veivatu”

Na yaca ni vanua oqo mai Aferika e kena ibalebale na “Vanua Veivatu.” E kilai levu kina na savu na Victoria Falls kei na veimataqali manumanu. E vuqa kina na veivale makawa ena ceva ni Sahara. E kosova na lomadonu ni vanua na veivatu. Na malumu ni draki e vakavuna me bulabula na irairai ni vanua qai drokadroka vinaka. Oqo o Zimbabwe. Era lewena e rauta ni 12 na milioni na tamata.

NA CAVA beka e yacana kina na Vanua Veivatu? Ena 1867 o Adam Renders e dauvakasasa qai dau butuvanua a raica e dua na irusarusa ni veivatu lelevu e robota e rauta ni 1,800 na eka. E veilakoyaki voli ena vanua veico e Aferika, era tara tu kina na vale e caka ena qele, kau, kei na co. E qai kunea kina na veivatu e irusarusa ni dua na koro levu, e yacana ena gauna oqo na Great Zimbabwe.

Na irusarusa ni koro oqo e toka ena ceva ni vanua e kilai nikua me o Masvingo. Na cere ni so na kena lalaga e sivia na 9 na mita ra qai veitaqataqai kina na vatu lelevu. Ena loma ni irusarusa ni koro, e duri toka kina e dua na vale balavu e rauta ni 11 na mita na kena cere mai na kena yavu e 6 na mita na kena raba. Sega ni dua e bau kila se cava na kena inaki na vale oqo. E tukuni ni a se tu na irusarusa ni koro oqo ena ikawalu ni senitiuri S.K., ia na ivakadinadina e tiko ni a sa tawani sara na vanua oqo ena vica vata na drau na yabaki yani e liu.

Ni a qali tu o Rhodesia vei Peritania a tugalala mai kina ena 1980 qai vakayacani tale me o  Zimbabwe. Era lewena e rua na iwasewase levu ni matatamata​—o ira na Shona, e levu cake na kedra iwiliwili kei ira na Ndebele. Era dau veikauaitaki na lewenivanua, me vaka ga era dau sotava vakalevu na iVakadinadina i Jiova ena nodra cakacaka vakaitalatala e veivale. Ena so na gauna ni se bera mada ga ni laurai se o cei na vulagi, e dau lako muria na rogo ni tukituki na veisureti me “Curu mai” kei na “Dabe mada.” E levu vei ira na kai Zimbabwe era doka na iVolatabu, qai gauna e caka kina na veitalanoa vakaivolatabu, era na dau kacivi na gone mera mai vakarorogo.

Na iTukutuku e Veivakacegui

Era dau vakayagataka na tabana ni itukutuku na vosa “AIDS” kei na “lauqa” ni veitalanoataki na vanua o Zimbabwe. Na tete ni AIDS ena vanua wavokita na Sahara mai Aferika kei na kena ituvaki vakailavo sa tara vakabibi na nodra bula na lewenivanua. E levu vei ira na curu e valenibula e tiko vei ira na HIV. Na mate oqo e sa vakacaraka e levu na vuvale.

Mera vukei na tamata e Zimbabwe, era ogaoga na iVakadinadina i Jiova ena nodra kacivaka ni sala vinaka duadua ni bula na kena e dusimaki ena iVolatabu, oya na ivakatagedegede ni Kalou. Me kena ivakaraitaki, e vakavulica na Vosa ni Kalou na isolisoli ni veiyacovi me rau marautaka ga na tagane kei na yalewa erau vakamau vata, sega ni vakatara na Kalou na veimoceri vakamataqali vata, qai vakatabuya na lawa i Jiova na soli dra kei na vakayagataki ni wainimate gaga me ka ga ni lasa. (Cakacaka 15:​28, 29; Roma 1:​24-​27; 1 Korinica 7:​2-5; 2 Korinica 7:1) Era vakasavuya tale ga na iVakadinadina na itukutuku ni iVolatabu me baleta na inuinui e dei, ra qai vakabibitaka ni sa voleka ga oqo me na vakaotia na vei mate kece ga na Matanitu ni Kalou.​—Aisea 33:24.

Vakarautaki na iYaya ni Vakacoko

Sa totolo sara tiko na vakacaca ni lauqa e Zimbabwe ena tini vakacaca na yabaki sa oti. Era ciba na manumanu ena viakana kei na maca ni wainiyagodra. Era mate vakayauyau na bulumakau. Ra vakacacani e levu na vanua ena kamabula. Ra mate e levu na gone kei ira na sa qase ena kana vakaca. E leqataki ni sa lutu na iyalayala ni wai ena uciwai levu na Zambezi me yavala kina na iqaqi ni livaliva.

Ena vuku ni leqa oqo era vakaduria kina e walu na komiti ni vakacoko ena levu na yasana o ira na iVakadinadina i Jiova. Era sikova na veivavakoso na ivakatawa ni tabacakacaka mera kila kina na veika era gadrevi dina. Era vakasavuya vei ira na komiti ni vakacoko e ganita na ka era sa raica mai. E tukuna e dua na ivakatawa ni tabacakacaka: “Sa oti oqo e lima na yabaki keimami sa veisoliyaka kina e sivia na duanaudolu na tani na sila, tini na tani na ika sigani qai vaka kina na lima beans. Era qaqia na taci keimami vakayalo e rua na tani na mufushwa [kakana draudrau sigani]. Keimami veisoliyaka tale ga e levu na isulu e cautaki mai vaka kina na ilavo.” A tukuna e dua tale na ivakatawa ni tabacakacaka: “Niu raica lesu na dredre ni kena rawati na ivolatara e Zimbabwe kei Sauca Aferika me kau mai kina na veika kece e vakarautaki oqo kei na kena takiveiyaga na benisini e gadrevi me rawa ni veikauyaki kina na ka ni veivuke e vinakati vakalevu oqo, au rawa ga ni tukuna ni neimami rawata na cakacaka oqo e ivakadinadina ni nona veivakadeitaki o Jisu, ni kila vinaka tu na Tamada vakalomalagi nida gadreva na veika kece oqo.”​—Maciu 6:​32.

Era vosota vakacava na ivakatawa ni tabacakacaka na cakacaka ena vanua era sotava tu na lauqa oqo? E so vei ira era na  kauta ga na kedra kakana kei na kedra na vuvale era vakaicili kina. E kaya mai e dua vei ira nira a lomatarotarotaka e so na tacida yalewa se sa dodonu beka mera cegu ena vunau ena siga oya me rawa nira lai yatuni ena nanamaki ni veivuke e vakarautaka na matanitu. Sa ra qai vakatulewataka mera nuitaki Jiova ena nodra tomana tiko ga na nodra cakacaka vakaitalatala ra qai waraka na kena wali na leqa. A mani sega ni yaco yani ena siga oya na ka ni veivuke mai na matanitu.

A tuvanaki e dua na soqoni vakaivavakoso ena siga e tarava, sa qai gadrevi mera na vakatulewa tale na mataveitacini yalewa oqo. Mera lako beka ina soqoni se mera lai waraka na kena yaco yani na iyaya ni vakacoko? Nira vakasamataka na ka me vakaliuci, sa ra qai lako ina soqoni ena Kingdom Hall. (Maciu 6:​33) Nira se lagata tiko na itinitini ni sere, sa rogo mai e dua na lori. Sa qai yaco yani na iyaya ni vakacoko, era vakauta yani na tacidra vakayalo era lewe ni komiti ni vakacoko! Sa dua na ka na levu ni nodra marau kei na nodra vakavinavinaka na iVakadinadina yalodina era tiko ena soqoni oya.

E Veitaraicake na Loloma

Na ivakaraitaki ni cakacaka vakayalololoma vei ira na tiko ena taudaku ni ivavakoso vakarisito e solia e dua na gauna vinaka meda vunau kina vei ira. E dua na ivakatawa dauveilakoyaki ena yalava o Masvingo kei na so tale na iVakadinadina era gole ena cakacaka vakavunau. E qai raica sara na ivakatawa dauveilakoyaki e dua na goneyalewa ni davo toka ena tutunisala. Era qai kila na iVakadinadina ni tauvimate levu na goneyalewa oqo baleta ni sa sega ni rawa ni vosa vakavinaka qai ninini na domona. Na yaca ni goneyalewa oqo o Hamunyari, ena vosa vakaShona e kena ibalebale “O Sega ni Bau Madua?” Era sa qai kila na mataveitacini nira a biuti koya tu mai na nona lewenilotu era a lako tiko ina ulunivanua mera lai lotu kina. Era vukea na goneyalewa oya na iVakadinadina, ra qai kauti koya ina koro e voleka e kea.

E so vei ira ena koro oya era kilai Hamunyari, sa ra qai tukuna vei ira na wekana mera mai raici koya. Ia, era sa qai kaya na lewenikoro vei ira na iVakadinadina: “Oqo ga na lotu dina. Qo ga na loloma e dodonu me laurai vei ira na lotu Vakarisito.” (Joni 13:35) Ni bera nira biubiu na mataveitacini, sa ra qai solia vei Hamunyari na ivolacebaceba Oni Via Kila Vinaka na iVolatabu?  *

Ena macawa e tarava a lai sikova na ivakatawa dauveilakoyaki na ivavakoso ena vanua e vakaitikotiko kina o Hamunyari. E via kila na ivakatawa dauveilakoyaki se a yaco bula i nodratou o Hamunyari. Sa dua na ka na levu ni nodratou marau na nona vuvale ni ratou raici koya kei ira na veitacini e kea. Erau qai kaya na nona itubutubu: “E dina sara ga na nomuni lotu. Oni vakabulai neirau goneyalewa, e a biu tu me mate e gaunisala.” Erau a tarogi ira na lewenilotu i goneyalewa: “Dou sega ni madua me vaka na ibalebale ni yaca i Hamunyari, mo dou biuta tu me mate?” Sa ra qai tekivu veivosaki ena iVolatabu na iVakadinadina kei iratou na vuvale i Hamunyari ra qai solia toka vei iratou e so na ivola vakaivolatabu nira sureti ira na mataveitacini mera lesu yani mera lai vakavulici iratou ena iVolatabu. E veisau vakadua na nodra rai e so na lewenivuvale oqo era dau saqati ira na iVakadinadina. E dua vei ira, na nona daku o Hamunyari, e nodra iliuliu ni lotu ena yasayasa oya. A vakadonuya me vuli iVolatabu.

Taravale ni Sokalou

E uqeti e dua na dauniserekali makawa me vola: “Oi kemuni na Kalou, . . . sa viagunu vei kemuni na yaloqu, . . . E na vanua mamaca ka  dauveivakaocataki, sa sega kina na wai.” (Same 63:1) E dina sara ga na veivosa oqo vei ira e lewevuqa na tamata e Zimbabwe! Vakayago, era vosota na lauqa, ia vakayalo era via gunuva na nona vinaka na Kalou. O na rawa ni raica oqo ena nodra cakacaka vakavunau na iVakadinadina i Jiova. Ni tugalala o Zimbabwe ena yabaki 1980, e rauta ni 10,000 na iVakadinadina era veiqaravi ena 476 na ivavakoso. Ena gauna oqo, ni oti e 27 na yabaki, sa mai vakatolutaki na iwiliwili ni dautukutuku kei na iwiliwili ni ivavakoso e voleka ni vakaruataki.

E vica ga vei ira na ivavakoso oqo e tiko na nodra vanua ni sokalou. Ena Janueri 2001, e 98 ga ena sivia na 800 na ivavakoso e Zimbabwe e tiko na nodra vale ni sokalou​—na Kingdom Hall​—mera soqoni kina. E vuqa vei ira na ivavakoso era dau soqoni vata ena ruku ni vunikau se ena bure, e palasitataki na kena lalaga ena qele qai caka na dokana ena co.

Ena levu ni nodra cau kei na nodra bole cakacaka na mataveitacini ena veiyasa i vuravura, sa ra qai tekivutaka kina na iVakadinadina e Zimbabwe e dua na porokaramu me rawa kina ni levu na ivavakoso era taukena na Kingdom Hall e lailai toka ga ia e rakorako. E vuqa vei ira na iVakadinadina mai vanuatani e nodra taledi na taravale era a gole yani i Zimbabwe mera lai cakacaka vata kei ira na mataveitacini e kea. E dua vei ira na iVakadinadina e kea a qai vola: “Na neimami vakavinavinaka cecekia vei ira na tacida tagane kei na tacida yalewa ena veiyasa i vuravura ena nodra mai veivuke ena kena tara e vuqa na Kingdom Hall totoka e Zimbabwe. Na neimami vakavinavinaka vei kemuni kece na kena vo ena nomuni cau ina Kingdom Hall Fund e mai rawa kina na cakacaka oqo.”

E 50 na yabaki na nodra dau soqoni na veitacini ena ruku ni dua na vunikau vakaitamera na baobab ena yasayasa vakatokalau ni vanua oqo. Ena gauna sa vakamacalataki kina vei ira na qase ni ivavakoso lotu Vakarisito ni sa na tara e dua na vale dina ni sokalou, a sega ni tarova rawa na drodro ni wainimatana e dua vei ira na qase. Ena dua na ivavakoso voleka a tukuna e dua na qase ni ivavakoso e sa yabaki 91: “Sa dede na noqu tagici Jiova voli mai me yaco e dua na ka vaka oqo!”

Era le levu era tukutuku mai me baleta na totolo ni kena tara na veivale totoka oqo. E dua na dauvakadidike e tukuna: “Oni taravale ena siga, ia e rairai taravale na Kalou ena bogi!” E laurai votu na duavata kei na nodra mamarau na tamata cakacaka. Me yacova mai nikua, sa mai tara oti e sivia na 350 na Kingdom Hall vou e Zimbabwe. Oqo e mai vakarawarawataka na nodra soqoni ena Kingdom Hall era tara ena biriki e 534 na ivavakoso.

E toso tiko ga na tara ni vale ni sokalou e Zimbabwe. Nida raica lesu na veika e sa rawati, eda vakavinavinaka ga vei Jiova ni o koya na ivurevure ni veivakalougatataki oqo. Io, “kevaka sa sega ni tara na vale ko Jiova, era sa oca wale ko ira era sa tara.”​—Same 127:1.

[iVakamacala e ra]

[Mape ena tabana e 9]

(Raica tale na ivola)

ZIMBABWE

HARARE

Masvingo

Great Zimbabwe

[iYaloyalo ena tabana e 9]

Vale balavu

[iYaloyalo ena tabana e 12]

Kingdom Hall vou, nodra na iVavakoso na Concession

[iYaloyalo ena tabana e 12]

O ira na lewe ni iVavakoso na Lyndale ena tautuba ni nodra Kingdom Hall vou

[iTaba ni Credit Line ena tabana e 9]

Ruins with steps: ©Chris van der Merwe/AAI Fotostock/age fotostock; tower inset: ©Ingrid van den Berg/AAI Fotostock/age fotostock