Enda ku bidi'mo

Enda ku kifunka

“Bānwe Bāna, Kōkelai Bakwimubutula”

“Bānwe Bāna, Kōkelai Bakwimubutula”

“Bānwe Bāna, Kōkelai Bakwimubutula”

“Ebiyampe bānwe bāna, kōkelai bakwimubutula monka mudi Mfumwetu, ke-kintu i kyendelemo biyampe.”—EFISESA 6:1.

1. Lelo kikōkeji kikokeja kukulama namani?

 PADI twi bōmi dyalelo mwanda wa kukōkela kotwakōkele, ino bakwetu i bafwe mwanda wa kubulwa kukōkela. Kukōkela bika? I kukōkela bidyumu, kimfwa byobya byotudyumunwa na umbidi wetu, ‘kipangwa kya kutendelwa.’ (Mitōto 139:14) Meso etu akokeja kumona makumbi afita fututu, matwi etu nao aivwana mikungulo. Kupwa, mapeni pa kupena, ngitu yaidimuka ne mutyima watuyuka. Boba bafundijibwe mwa kuyukila byaka bīya kumeso, bakajingulula’mba bino biyukeno bitudyumuna tukimbe pa kufyama kimpumpu kya mvula wa mapeni ne mabwe ukokeja kwipaya bantu.

2. Mwanda waka bana bafwaninwe kudyumunwa, ne mwanda waka bafwaninwe kukōkela bambutwile babo?

2 Banwe bankasampe, nenu musakilwa kudyumunwa ku byaka bikokeja kwimutana, ne bambutwile benu bo badi na kiselwa kya kwimudyumuna. Padi ubavuluka kitatyi kyobakunene amba: “Kokatenga ku kyoto. Kudi mudilo.” “Kokafwena ku mema. Kutyina wakaponena’mo.” “Tadija bidi koku ne koku kumeso kwa kutyibulula kilai.” Ino i kya bulanda, mwanda bana bamo batapwanga bilonda, pakwabo bafwa mwanda wa kukōkela mpika. Nanshi kukōkela bambutwile bobe kyo kintu “kyendelemo”—kyoloke kadi kifwaninwe. Kadi i kintu kya ñeni. (Nkindi 8:33) Kisonekwa kikwabo kinena’mba i kintu “kyakumutōkeja” Mfumwetu Yesu Kidishitu ku mutyima. Bine, Leza wimusoñanya kukōkela bambutwile benu.—Kolose 3:20; 1 Kodinda 8:6.

Mpalo ya Nyeke ya Kikōkeji

3. Lelo ku batwe bavule “bumi bwa binebine” i būmi’ka, ne bana bakokeja kwikala nabo namani?

3 Kukōkela bambutwile bobe kukulaminanga “bumi bwa pano dyalelo,” ino kadi kikōkeji kikakupa ne muswelo wa kukekala na būmi “bwa kumeso,” bwitwa bu “bumi bwa binebine.” (1 Temote 4:8; 6:19MB) Ku batwe bavule, būmi bwa binebine i būmi bwampikwa mfulo pano panshi mu ntanda impya ya Leza, bwalaile boba balonda mbila yandi na kikōkeji. Mbila imo mikatampe mu ino inena’mba: “Lemeka shobe ne inobe mwine kumo; (kyo kijila kibajinji kino kya pa mwanda-wamulao) amba umone biyampe, shē, ne myaka yobe īvule ya kwikala panopantanda.” Nanshi ukekala na nsangaji shi ukōkele bambutwile bobe. Būmi bobe bwa kumeso bukekala biyampe, kadi nobe ukabadilwa mu boba bakekala na būmi bwa nyeke mu paladisa pano pa ntanda!—Efisesa 6:2, 3.

4. Lelo bana bakokeja namani kulēmeka Leza ne kumwena’mo?

4 Shi ulēmeka bambutwile bobe na kwibakōkela, nabya ubalēmeka Leza mwanda aye ye uletele mbila ya kwibakōkela. Ne kadi abe ye umwena’mo. Mwanda Bible unena’mba: “Ami ne Yehova Leza obe ukulombola kakumwenamo.” (Isaya 48:17; 1 Yoano 5:3) Lelo i kamweno’ka kokokeja kumwena mu kukōkela? Kusangajanga ba shobe ne inobe, kadi nabo bakaloelelwa bine kulonga bintu bya kukusangaja umbūmi. (Nkindi 23:22-25) Ne kupityidila, kikōkeji kyobe kikasangaja Shobe wa mūlu, nandi ukakupala mpalo mu miswelo miyampe mpata! Tutalei muswelo wāikele Yehova kwesela ne kulama Yesu, mwine wēnenēne aye mwine amba: “Noñanga byonka bya kumutōkeja ku mutyima wandi mafuku onso.”—Yoano 8:29.

Yesu—Sendwe Muyampe

5. I bubinga’ka bwitukulupija’mba Yesu wādi sendwe muyampe?

5 Yesu wādi mwana umbedi wa inandi Madia. Yosefa shandi wa bulelwa wādi sendwe wa mbao. Ne Yesu nandi wāikala ke sendwe wa mbao, mobimwekela wāfundile uno mwingilo kudi Yosefa. (Mateo 13:55; Mako 6:3; Luka 1:26-31) Molangila, Yesu wādi sendwe wa mbao wa muswelo’ka? Paādi mūlu, kumeso kwa kwimitwa mu kingelengele na inandi mujike, papo ukidi ñeni itelelwe bu muntu, wāshintulwile amba: “Nadi [na Leza] pabwipi bwa sendwe mwine mukata; ino nadi mafuku onso nsangaji yandi mo bukila mo bukila, kusepelela nyeke ku meso andi.” Leza wātōkelwe Yesu mutyima mwanda wādi sendwe muyampe momwa mūlu. Le kumwenepo amba paādi nsongwalume pano panshi wālongele monka buninge bwa kwikala mwingidi muyampe, sendwe wa mbao muyampe?—Nkindi 8:30; Kolose 1:15, 16.

6. (a) Molangila, i kika kinenenwa amba Yesu paākidi mwanuke wādi wingila kwabo? (b) Lelo bana bakokeja kwiula Yesu muswelo’ka?

6 Na bubine Yesu paākidi mwanuke, wādi ukayanga makayo kyaba kimokimo, ne Bible mwine unena’mba banuke bādi bakaya makayo pa kala. (Zekadia 8:5; Mateo 11:16, 17) Ino, byaādi umbedi mu kisaka kikatampe kya balanda, wādi na twaji twa kwingila, kutentekela’po ne busendwe bwa mbao bobādi bamufundija kudi Yosefa. Mwenda myaka, Yesu wāikala musapudi ne kwipāna bininge mu mwingilo wandi wāleka’nka ne bintu bimo bya kumusangaja umbūmi. (Luka 9:58; Yoano 5:17) Lelo nobe ubamone muswelo okokeja kwiula Yesu? Le bambutwile bobe bakunenanga kukundula kyumba kyobe nansha kwingila twaji tukwabo? Lelo bakukankamikanga kutōta Leza na kutanwa ku kupwila kwa Bwine Kidishitu nansha kusapwila bakwenu nkulupilo yobe? Le ulanga nkasampe Yesu wādi ukokeja kulonga namani shi abamunena kulonga bino bintu?

Mwifundi Kadi Mufundiji Mulumbuluke wa Bible

7. (a) Lelo Yesu wāendele padi na bāni ku Pashika? (b) Le Yesu wādi kwepi pādi pajokela bantu kwabo, ne mwanda waka wādi kwine’kwa?

7 Bana-balume bonso ba mu kisaka kya Bene Isalela bādi banenwe kwenda kukatōta Yehova ku tempelo kitatyi kya masobo asatu a Bayuda. (Kupituluka 16:16) Yesu nandi, paādi na myaka 12, bimweka’mba kisaka kyabo kyonso kyāendele ku Yelusalema ku Pashika. Mobimwekela kwādi ne banababo bana-balume ne bana-bakaji ba munda mwa inandi. Pakwabo, mu boba bāendele pamo na Yesu mwādi ne Salome, wādi padi mwanabo na Madia, pamo ne mulumyandi Zebede ne babo bana, ba Yakoba ne Yoano, bāikele ke batumibwa mwenda mafuku. * (Mateo 4:20, 21; 13:54-56; 27:56; Mako 15:40; Yoano 19:25) Pa kujoka, ba Yosefa ne Madia bālangile padi amba Yesu udi na balongo babo, o mwanda kebāyukilepo bidi amba i mushale. Mafuku asatu pa kupita’po, ba Madia ne Yosefa bātana Yesu mu tempelo, “ushikete mubukata mwa bafundiji kwibomvwana, ne kwibēpangula byakwipangula.”—Luka 2:44-46.

8. Le Yesu wākalongele bika ku tempelo, ne mwanda waka bantu bātendele?

8 Lelo Yesu wādi ‘wipangula’ bafundiji namani? Kuno kwipangula kwandi kekwādipo’tu kwa kusaka kupwa kyumwa kidi ku mutyima nansha kuyuka’tu myanda. Ino kishima kya Kingidiki kingidijibwe pano kikokeja kufunkila pa kwipanguja kamo ne kamo pamo na mu bisambo kadi kikokeja kuleta mulangwe wa kukonkotola myanda. Bine, nansha Yesu byaādi mwanuke, wādi mwifundi wa Bible mwendelele, wātulumuna ne bafundiji ba bipwilo bafunde bivule. Bible unena’mba: “Bonso bakumūmvwana batendela pa ñeni yandi ne mwēbalondolwedīle.”—Luka 2:47.

9. I muswelo’ka okokeja kulonda kimfwa kya Yesu mu kwifunda Bible?

9 Le molangila Yesu nkasampe nabya wābwenye namani kutulumuja ne bafundiji bayukile bivule bene na buyuki bwaādi uyukile Bible? Na bubine, Yesu wādi na dyese dya kwikala na bambutwile bakaminwe Leza bādi bamufundija bufundiji bwa Leza tamba ku bwanuke. (Divilu 12:24-27; Kupituluka 6:6-9; Mateo 1:18-20) Tukulupile amba Yosefa wādi wenda na nkasampe Yesu ku shinakoka kukevwana Bisonekwa byādi bitangwa ne kushintululwa. Lelo nobe udi na dyese dya kwikala na bambutwile befundanga nobe Bible ne kwenda nobe ku kupwila kwa Bwine Kidishitu? Lelo usangelanga bukomo bobalonga, mwādi musangela Yesu bukomo bwa bambutwile bandi? Lelo nobe usapwilanga bakwenu byofunda, mwādi mulongela Yesu?

Yesu Wādi na Kikōkeji

10. (a) I kika kinenenwa’mba bambutwile ba Yesu bādi bayukile kwa kutana Yesu? (b) I kimfwa’ka kiyampe kyāshile Yesu ku bana?

10 Le ulanga ba Madia ne Yosefa bēivwene namani pobātene Yesu mu tempelo kupwa kwa mafuku asatu? Na bubine, mityima yēbatūkile mpata. Ino Yesu wātulumukile pa kuyuka’mba bambutwile bandi kebadipo bayukile kwaadi. Mwanda abo bonso bādi bayukile amba Yesu wābutwilwe mu kingelengele. Ne kadi, nansha byokebādipo bayukile myanda yonso kamo ne kamo, kebādipo babudilwe kuyuka mwingilo waādi wa kwingila mwenda mafuku, wa bu Mukūdi ne bu Mulopwe wa Bulopwe bwa Leza. (Mateo 1:21; Luka 1:32-35; 2:11) O mwanda Yesu wēbepangwile amba: “Kyo munkimbila i kika? Lelo kemuyūkilepo’mba kiñendelemo’mba ngube mīngilo ya Tata’ni?” Ino Yesu wāendele na kikōkeji kyonso na bambutwile bandi ne kujoka bājokela ku Nazala. Bible unena’mba: “Wadi wibakōkelela.” Ne kadi “inandi wadi ulamine byobya binenwa byonsololo monka mu mutyima wandi.”—Luka 2:48-51.

11. I ñeni’ka yokokeja kuboila kudi Yesu pa bitala kikōkeji?

11 Lelo upēlelwanga kwiula Yesu na kukōkela nyeke bambutwile bobe? Nansha abe ulañanga’mba abo kebayukilepo mwendela ntanda dyalelo ne amba abe uyukile bivule kwibapita? Eyo, padi abe ukokeja kuyuka bivule mu bintu kampanda—kimfwa mwa kwingidijija telefone ya ku makasa, makompyuta, ne bingidilwa bikwabo bya ano mafuku. Ino ela milafwe kudi Yesu, wātulumwine bafundiji ba bwino na “ñeni yandi ne mwēbalondolwedīle.” Padi uketabija amba abe kuyukilepo bivule kumupita. Ino Yesu aye wādi na kikōkeji kudi bambutwile bandi. Kino kekishintululapo amba wādi witabija butyibi bo-bonso’tu bobatyiba. Nansha nankyo, aye “wadi wibakōkelela”—mu bunkasampe bwandi bonso. Le molangila i ñeni’ka yokokeja kuboila ku kimfwa kyandi?—Kupituluka 5:16, 29.

Kukōkela—I Mwanda Mukomo

12. Lelo kikōkeji kikokeja kukupandija namani?

12 Kukōkela kekupēlangapo kitatyi kyonso, na mwikilombwela mwanda wapityile mu myaka ya kunyuma, wa banuke bana-bakaji babidi badi basaka kutyibulula lubilo kilai kikata kyenda’mo myotoka isamba pa kimo pa kyaba kya kwikonka pangala mu dishinda dya ba lwa panshi. Mukwabo wadi ukakanda dishinda dya pangala, ino abo kebamwite amba “Twaya dino, John. Mwene twendanga nobe lumo?” Aye pa kwikaka kwibalonda, mwanuke umo kamufutulula’mba, “Nanshi udi na moyo!” Ino John, kadipo na moyo, wanena’mba, “Mfwaninwe kulonda binombolanga mama.” Kakyaba katyetye pa kupita’po, aye pangala, waivwana matonto esheta panshi, aye amba ele meso munshi, nanshi i enka banuke’ba bobakonga kudi motoka. Umo wafwa, mukwabo nandi watyumukwa kulu bibi, byafula ku kumuteta’ko. Inandya banuke’ba nandi webanene amba mwendelai enka mu dishinda dya pangala, o mwanda waile kusapwila inandya John amba: “Yō, shi bami bana nabo badi na kikōkeji pamo bwa obe mwana.”—Efisesa 6:1.

13. (a) Mwanda waka ufwaninwe kukōkela bambutwile bobe? (b) Le i kitatyi’ka kyendele’mo mwana kupela kulonga bimunena bambutwile?

13 Mwanda waka Leza unena’mba: “Kōkelai bakwimubutula”? Mwanda kukōkela bambutwile bobe i kukōkela Leza. Ne kadi, bambutwile bobe bayukile bivule kukupita. Kimfwa, myaka itano kumeso kwa kinkumbulu kitelelwe kungala’ku kulongeka, mwanā mulunda na inandya John nandi wakongelwe pa kusaka kutyibuluka kilai kimo kyonka’kya! Bine, kukōkela bambutwile bobe kekupēlangapo kitatyi kyonso, ino Leza ukunena’mba ufwaninwe kwibakōkela. Inoko, shi bambutwile bobe—nansha bakwabo—abakunena kubepa, kwiba, nansha kulonga kilongwa kikwabo kijidikilwe na Leza, abe ufwaninwe ‘kukōkela Leza, bantu munyuma.’ O mwanda kupwa kunena’mba “kōkelai bakwimubutula,” Bible ubweja’ko kadi amba, “monka mudi Mfumwetu.” Kino kilombola’mba ufwaninwe kukōkela bambutwile bobe mu bintu byonso bikwatañene na bijila bya Leza.—Bilongwa 5:29.

14. I kika kinenenwa’mba ku muntu mubwaninine kukōkela ke kukomopo, ino mwanda waka usakilwa kwifunda’ko?

14 Lelo ulanga’mba shi wādi mubwaninine—ko kunena’mba “wampikwa kabubi, wakubulwa ne kakiko kēne,” pamo bwa Yesu—wādi wa kukōkela nyeke bambutwile bobe pampikwa kukolelwa? (Bahebelu 7:26) Shi wadi mubwaninine, kwadipo wa kwikala na mutyima wa kulonga bibi moikadile nao pano. (Ngalwilo 8:21; Mitōto 51:5) Inoko, ne Yesu mwine wēfundile kikōkeji. Bible unena’mba: “Nansha [Yesu] wadi Mwana Leza ino wafundile biyampe kikokeji mu byonso byaasusukile.” (Bahebelu 5:8, MB) Lelo masusu afundije Yesu kikōkeji namani, kintu kyakādipo wa kwifunda mūlu?

15, 16. Lelo Yesu wāfundile kikōkeji namani?

15 Na buludiki bwa Yehova, ba Yosefa ne Madia bādi bakinga Yesu kutyina’mba kibi kyakamufikila pa bwanuke. (Mateo 2:7-23) Ino mwenda myaka, Leza kāendelelepo kukinga Yesu mu kingelengele. Yesu wāsusukile masusu mapite kipimo mu ñeni ne ku ngitu, o mwanda Bible unena ne kunena’mba Yesu “wadi ulomba Leza bikatampe, ne kumwisashila, udila ne impolo.” (Bahebelu 5:7) Le bino byālongekele kitatyi’ka?

16 Kupityididila, byālongekele mu mansaa a mfulo a būmi bwa Yesu bwa pano panshi, pādi palonga Satana bukomo bwandi bonso bwa kusaka kutyumuna bululame bwa Yesu. Na bubine Yesu wākambakanibwe mu milangwe pa kutala lufu lwasa kufwa pamo bwa aye kipolapola molusa kumwekeja Shandi bibi. O mwanda wāningishe “nakampata kulombela [mu budimi bwa Ngesemani] byanga byandi byālamuka pamo bwa mano makatampe a mashi ke anokela panshi.” Nsaa mityetye kupita’po, muswelo wāfwile Yesu pa mutyi wa masusu wāmusense mpata, kadila “miyoa, ne impolo ponka.” (Luka 22:42-44; Mako 15:34) Pa kulongwa namino, Yesu “wafundile biyampe kikokeji mu byonso byaasusukile” penepo wāsangaja Shandi ku mutyima. Pano padi mūlu, Yesu utapwanga ku mutyima pa kumona masusu otwikonda nao nyeke pa kwikala ba kikōkeji.—Nkindi 27:11; Bahebelu 2:18; 4:15.

Kufunda Kikōkeji

17. Lelo tufwaninwe kumona namani madingi otudingilwa?

17 Shi ba shobe ne inobe abakudingila madingi, kino kilombola’mba bakusakilanga biyampe, ne amba bakuswele. Bible wipangula’mba: “Lelo i mwana ka wakubulwa kudingilwa ne shandi madingi, a?” Mwene i bibi shi bambutwile bobe kebakuswelepo bininge, ne kebetūdila’kopo kitatyi nansha kulonga buninge bwa kukulemununa? Ne Yehova nandi mo monka, ukulemununanga mwanda ukuswele. Inoko “kudingilwa madingi kuno kwine kekuyūkenepo’mba, i kwakusangaja mutyima, mhm; amba i kwakufītyijako fututu, ino pa kupitako ke kupe bipa bitalala, nyā, ke bipa bya boloke kadi, ku boba badi, babangile monka.”—Bahebelu 12:7-11.

18. (a) Lelo madingi mayampe i kilomboji kya bika? (b) I bantu’ka bamo boyukile baikele na ngikadilo miyampe pa kupwa kulemununwa namino?

18 Mulopwe umo wa tunangu wa mu Isalela wa kala, wātendelwe na Yesu amba wādi na tunangu tukatampe, wālombwele amba bana basakilwa madingi ebadingila bambutwile na buswe. Solomone wālembele amba: “Yewa utūla kamama kandi kufula, nabya washikwe wandi mwana mwana-mulume: Ino yewa umusanswa umudingila pamopamo.” Solomone wānene’nka ne kunena’mba yewa witabija madingi mayampe ukanyongolola muya wandi mu lufu. (Nkindi 13:24; 23:13, 14; Mateo 12:42) Lolo umo Mwine Kidishitu uvulukanga amba paādi ulongakana ku kupwila kwa Bwine Kidishitu pa bwanuke, shandi wādi umulaya’mba nsa kukupa mfuto shi tubajokela ku njibo. Pano uvulukanga shandi na mutyima wa kisanso mwanda kulemununa kwaāmulemunwine na buswe ko kwāendeje būmi bwandi mu dishinda diyampe.

19. Mwanda waka ufwaninwe nakampata kukōkela bambutwile bobe?

19 Shi udi na bambutwile bakuswele mpata, betūdila’ko kitatyi ne kulonga bukomo bwa kukulemununa na buswe, wibafwije’ko. Wibakōkele, mwākōkelele Mfumwetu Yesu Kidishitu bambutwile bandi, ke ba Yosefa ne Madia kadi. Ino abe wibakōkele nakampata mwanda Shobe wa mūlu, Yehova Leza, ye ukunena kwibakōkela. Bine, ukamwena’mo, “amba umone biyampe, shē, ne myaka yobe īvule ya kwikala panopantanda.”—Efisesa 6:2, 3.

[Kunshi kwa dyani]

^ Tala dibuku Étude perspicace des Écritures, Volime 2, paje 869, dilupwilwe na Batumoni ba Yehova.

Usa Kulondolola Namani?

• Le i byabuyabuya’ka bimwenanga bana mu kukōkela bambutwile babo?

• Yesu paādi mwanuke, wāshile kimfwa kiyampe namani mu kukōkela bambutwile bandi?

• Le Yesu wāfundile kikōkeji namani?

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Kifwatulo pa paje 20]

Yesu wādi mwipāne mu Bisonekwa aye papo na myaka dikumi ne ibidi kete