A chhûng thu-ah lût rawh

A chhûnga thuawmte-ah lût rawh

‘Naupangte U, In Nu leh In Pate Thu Zâwm Rawh U’

‘Naupangte U, In Nu leh In Pate Thu Zâwm Rawh U’

‘Naupangte U, In Nu leh In Pate Thu Zâwm Rawh U’

“Naupangte u, Lalpaah chuan in nu leh in pate thu zawm rawh u; chu chu thil dik a ni si a.”​—⁠EPHESI 6:⁠1.

1. Engtin nge thuâwihna chuan a vênhim theih che?

THU KAN zawm avângin tûnah hian kan la dam pawh a ni thei, chutih laiin ṭhenkhatte erawh chu thu an zawm loh avângin an dam tawh lo pawh a ni thei bawk. Eng thu zawm nge? Chu chu entîr nân kan taksa “mak taka siam” aṭanga vaukhânna kan dawnte hi a ni. (Sâm 139:14) Kan mit hian chhûm thim mup chu a hmu a, kan bengin khawpui ri a hre bawk. Tin, ṭêk tla zuai zuai chuan kan hmul thi a ti ding bawk a ni. Hlauhawm awm theite chungchâng hre tawh tân chuan hêng thil mak tak thlengte hi nunna atâna hlauhawm thei lo thleng mai tûr, thlipui leh ruah, kâwl phê leh rial tlate laka inhumhimna zawng tûra vaukhân lâwkna a ni.

2. Engvângin nge naupangte’n vaukhânna an mamawh a, engvângin nge an nu leh pate thu an âwih a ngaih?

2 Nangni naupangte hian hlauhawm lo awm theite laka vaukhân lâwk in mamawh a; tin, in nu leh pate’n chu vaukhânna pêk che u chu an mawhphurhna a ni. “Thuk kha khawih suh. A sâ a nia,” “Tui thûk laiah chêng suh. A hlauhawm a nia,” “Kawng i kân hmain ding lam leh vei lam en hmasa rawh,” tih thute hrilh i nih lai chu i hre chhuak mai thei a. Lungchhiatthlâk takin, naupangte chuan thu an zawm loh avângin an intina emaw, an thih phah emaw hial bawk a ni. In nu leh pate thu zawm hi “thil fel”​—⁠thil dik leh ṭha a ni a. A fin thlâk bawk. (Thufingte 8:33) Bible thuziak dang chuan nu leh pate thu zawm chu kan Lalpa Isua Krista tân a “lâwmawm” tih a sawi a. Pathian chuan in nu leh in pate thu zâwm tûrin thu a pe che u a ni.​—⁠Kolossa 3:20; 1 Korinth 8:⁠6.

Thuâwihna Lâwmman Chatuan Daih Chu

3. Eng nge kan zînga a tam zâwkte tâna “nunna taktak” chu ni a, chu chu engtin nge naupangte’n neih an inbeisei theih?

3 In nu leh in pate thu in âwihna chuan “nunna tûna awm sa” chu a vênhim sak cheuin, nun lo “la awm leh tûr,” “nunna taktak” tia koh chu a neih tîr thei bawk ang che u. (1 Timothea 4:8; 6:19) Kan zînga a tam zâwkte tân hi chuan nunna taktak chu Pathian khawvêl thara tâwp neilo nun, a thupêkte rinawm taka zâwmtute hnêna a tiam chu a ni. Chûng a thupêkte zînga pawimawh tak chu: “‘I nu leh i pa chawimawi rawh,’ (chu chu thupêk tiam nei hmasa ber a ni.) ‘Chutichuan i tân a ṭha ang a, leiah hian i dam rei bawk ang,’” tih hi a ni. I nu leh i pa thu i zawm chuan i hlim ang a. Hmalam hun him tak i nei ang a, lei paradis-a chatuana nun chên tûrte zîngah i tel ve dawn a ni!​—⁠Ephesi 6:​2, 3.

4. Engtin nge naupangte’n Pathian an chawimawi theih a, chu chu engtin nge an hlâwkpui theih?

4 In nu leh in pate, an thu âwihna hmanga in chawimawi hian, chutianga ti tûra thu petu che u chu Pathian a nih avângin amah pawh chu in chawimawi tel bawk a ni. Chutih rual chuan, in hlâwk pui bawk a. Bible chuan heti hian a sawi: “Kei hi LALPA in Pathian in ṭhatna tûra nangmahni zirtîrtu . . . che u ka ni,” tiin. (Isaia 48:17; 1 Johana 5:⁠3) Engtin nge thuâwihna chu in hlâwkpui? In thuâwihna chuan in nu leh pate a ti hlim a, anni chuan in nun tihlim lehzual tûrin an lâwmzia chu an tilang lehchhâwng ngei ang. (Thufingte 23:​22-25) Mahse, a pawimawh ber chu i thuâwihnain vâna in Pa a ti hlim chu a ni, ani chuan malsâwmna tam takin a vûr dâwn che u si a! Isua: “A thil lâwmzâwng apiang ka ti fo,” tia insawitu Jehova’n mal a sâwm dân leh a vênhim dân chu ilo en ang u​—⁠Johana 8:⁠29.

Isua Chu Hnathawktu Taima Tak A Ni

5. Isua chu naupang a nih laiin hnathawktu taima tak a ni tih engvângin nge i rin?

5 Isua chu a nu, Mari fate zawng zawng zînga piang hmasa ber a ni a. A pa hrawn Josefa chu thingrem siamtu a ni. Isua pawh chu thingrem siamtu ni vea, chu eizawnna chu a pa, Josefa hnên aṭanga a zîr a nih ngei a rinawm. (Matthaia 13:55; Marka 6:3; Luka 1:​26-31) Isua chu eng ang chi thingrem siamtu nge nia i rin? Vâna a awm lai leh a nu, nula thianghlimin mak tak maia a pai hma khân, finna chu mihringa chantîrin, heti hian Isua chuan a hrilhfiah a: “Mi themthiam angin a [Pathian] kiangah ka awm a ni tin a lâwmna ka ni a. A bulah ka hlim êm êm bawk ṭhîn,” tiin. Pathian chu Isua, vâna hnathawktu taima tak chungah chuan a lâwm hle a ni. Leia a awm laia a han tleirawl chhoh pawh khân hnathawktu taima tak leh thingrem siamtu taima tak ni tûrin theihtâwpin ṭan a la tih i ngaihtuah em?​—⁠Thufingte 8:30; Kolossa 1:​15, 16.

6. (a) Isua naupang a nih laiin engvângin nge in lamah hna thawk ngeia i rin? (b) Eng kawngin nge naupangte’n Isua an entawn theih?

6 Naupang a nih laiin a châng chuan Isua chu a infiamin, Biblein hmânlaia naupangte infiam ṭhin dân a sawi ang pawhin a infiam ve tih chu rinhlelh rual a ni lo. (Zakaria 8:5; Matthaia 11:​16, 17) Chuti chung pawhin, chhungkaw rethei leh rual taka an fa upa ber a nih angin, Josefa hnên aṭanga thingrem siam a zir bâkah inchhûng khur hna a thawh tel a ngai bawk tih kan hre thei a. A hnuah Isua chu thuhriltu lo niin, a tisa lam nawmna tûr pawh chan ṭhak khawpin rawngbâwlnaah chuan a inpe ta a ni. (Luka 9:58; Johana 5:17) Isua i entawn theih dân kawng i hmu thei em? I nu leh pate’n i pindan tifai tûrin emaw, inchhûng khur hna thawk tûrin emaw an ti che em? Kristian inkhâwmnaa tela, Pathian be tûr leh midangte i rinna chungchâng hrilh tûrin an fuih che em? Chutiang bawk ti tûra hrilhna chu engtin nge naupang Isua’n chhâng lêta i rin?

Bible Zirlai Leh Zirtîrtu Taima Tak A Ni

7. (a) Isua chu tute nên nge Kalhlen Kût hmannaah a kal? (b) Midangte zin an haw leh lamah Isua chu khawnge a awm a, chutah chuan engvângin nge a awm?

7 Israel chhungkaw zînga mipa tawh phawt chu Judate kût vawi thum an neih chhûng chuan Jehova be tûra biak ina kal ziah tûra thupêk an ni a. (Deuteronomy 16:16) Isua chu kum 12 mi a nihin, an chhûngkuain Jerusalemah Kalhlen Kût hmang tûrin an kal a. Chutah chuan Josefa leh Mari fapate leh fanute pawh an tel a nih hmêl. Amaherawhchu, Isua chhungkaw rual hian Mari unaunu nia lang Salomi leh a pasal Zabedaia leh an fate Jakoba leh Johana, a hnua tirhkoh nita te chu an kal tel ve a nih hmêl. * (Matthaia 4:​20, 21; 13:​54-56; 27:56; Marka 15:40; Johana 19:25) Haw lamah chuan Josefa leh Mari chuan Isua chu an chhûngte bulah awma an ngaih avângin a tîrah chuan a tel ve lo tih chu a lang lova. Ni thum hnuah, Mari leh Josefa chuan Isua chu biak inah “zirtîrtute zînga ṭhua an thu lo ngaithlaa lo zâwtin,” an hmu ta a ni.​—⁠Luka 2:​44-46.

8. Eng nge Isuan biak inah a tih a, engvângin nge mite chuan mak an tih?

8 Eng kawngin nge Isua chuan zirtîrtute chu thu a ‘zawh’? A thu zawh chu a thil hriat châk zâwng hre tûra zawh emaw, thil engemaw hriat nân mai mai emawa zâwt a ni lo. Heta Greek thumal hman hian thil dâwp chhuah nâna zawhna siam a kâwk thei a, tin, chîk taka dâwp a nih loh leh zâwt fiah tihna pawh a ni thei bawk. Naupang a nih lai pawhin Isua chu Bible zirlai sakhaw hruaitu mi thiamte mak tih khawp a ni hial a nih chu! “A thu hria apiang chuan a hriatzia leh a chhânzia chu mak an ti hle a,” tiin Bible chuan a sawi.​—⁠Luka 2:⁠47.

9. Engtin nge Bible zirna kawnga Isua entawn tûr siam chu i zui theih?

9 Isua naupangtê a nih laiin engvângin nge Bible a hriatna avânga thiltawn ngah tak, zirtîrtute mak tih hial pawh a hlawh theia i rin? Pathian ṭih mi nu leh pa, a naupang lai aṭanga Pathian kaihhruaina anga enkawltu neiin malsâwmna a dawng a. (Exodus 12:​24-27; Deuteronomy 6:​6-9; Matthaia 1:​18-20) Josefa chuan naupang Isua chu inkhâwmna inah Pathian Lehkha Bu chhiarte leh sawihona ngaithla tûrin a hruai ṭhîn tih kan chiang thei bawk. Nu leh pa Bible zirpuitu leh Kristian Inkhâwmte hruaitu neiin malsâwm i ni vê em? Isua’n a nu leh pate beih hrâm hrâmna a ngaihlu angin i ngaihlu ve em? Isua tih dân angin i thil zirte midangte i hrilh ve em?

Isua Chuan Thu A Awih

10. (a) Engvângin nge Isua nu leh pate chu amah zawnna hmun tûr hre tûr an nih? (b) Isua’n eng entawn tûr ṭha tak nge naupangte tân a siam?

10 Mari leh Josefa’n ni thum hnuaah a tâwpa biak ina Isua an hmuh khân engtin nge an awma i rin? Rinhlelh ruallohvin an thaw a veng huai ngei ang. Amaherawhchu Isua chuan a nu leh a pa’n a awmna an hriat loh avâng chuan mak a tih zia a tilang a. An pahnih chuan Isua mak tak maia a lo pian dân chu an hria a. Chu bâkah, kimchangin thil hre vek lo mahse, Chhandamtu leh Pathian Lalrama Rorêltu a la nih tûr thu chu an hre ngei tûr a ni. (Matthaia 1:21; Luka 1:​32-35; 2:11) Chuvângin, Isua chuan anni chu: “Engah nge mi zawn ni? ka Pa inah ka awm tûr in hre lo vem ni?,” tiin a zâwt a. Amaherawhchu, thuâwih takin a nu leh pate rual chuan a haw a, Nazareth khuaah an kîr leh ta a. Bible chuan: “An thu zâwmin a awm a,” a ti. Chu bâkah, “a nu chuan chûng thil zawng zawng chu a rilruah a vawng reng a.”​—⁠Luka 2:​48-51.

11. Isua hnên aṭangin eng thuâwihna nge i zir theih?

11 Isua entawna engtiklai pawha i nu leh i pa thuâwih chu harsa i ti em? A nih loh leh tûnlai khawvêl hi an hre thiam lo ṭhînin, anni aiin i hre zâwkin i ngai em? A dik a ni, thil ṭhenkhat​—⁠cell phone te, computer te, a nih loh leh tûnlai khâwl thil chhuak tharte hman chungchângah chuan anni aiin i hre zâwk mai thei. Mahse, Isua, “a hriatzia leh a chhânzia” te’na zirtîrtu thiltawn ngah takte pawh mak tih tîr thei tu kha han ngaihtuah teh. Amah nêna han inkhaikhin chuan thil i hre tlêm hle tih i pawm ngei ang. Chuti chung pawhin, Isua chuan a nu leh pate thu a âwih a. Hei hi an thutlûkna siam apiang a pawm tihna a ni kher lo. Nimahsela, a tleirâwl chhuah thlengin​—⁠“thu zâwmin a awm” a ni. Isua entawn tûr siam aṭang hian eng nge i zir theih i rin?​—⁠Deuteronomy 5:​16, 29.

Thuâwih​—⁠Chona

12. Engtin nge thuâwihna chuan kan nun a chhanhim theih?

12 Kum tlêmte liam tâah khân hmeichhe naupang pahnihte chuan kawngpui thlûr ruk ngawt maia zau chu a pumpelhna an siam, kawngpui chunga lei dawha kal lovin, tlân chunga kal kân an tum mêk a, chu thiltawn chuan thu âwih hi a awlsam reng bîk lo tih a entîr a ni. An ṭhianpa chu an tih anga tih tîr ve ṭalh tumin: “Johna lo tlân rawh,” tiin an au va. “Kan rualin i lo kal ve dawn ti raw, i lo kal ve dawn lo em ni?” Johna chu hreh hmêl taka a han lan tâkah chuan, “I hlau a nih chu!” tiin hmeichhe naupang pakhat zâwk chuan a nuih sawh a. Johna chuan a hlau lo nachungin, “Ka nu thu ka awih a ngai mai zâwk a ni” tiin a chhâng a. A hnu lawkah kawngpui chunga lei dawh aṭang chuan motor ke ri hrawih a hria a, a zuk en thlâk lai takin motor chuan hmeichhe naupangte chu a lo su chiah mai a. Hmeichhe naupang pakhat chu a thi nghâl a, a pakhat zâwk chu a inhliam nat êm avângin a ke tân a ngai hial a ni. Chu hmeichhe naupangte nu, kawngpui chunga lei dawha kal tûra a fanute hrilhtu chuan a hnuah Johna nu chu: “Ka fanute kha i fapa anga thuâwih ni se ka ti takzet a ni,” tiin a hrilh a ni.​—⁠Ephesi 6:⁠1.

13. (a) Engvângin nge in nu leh in pate thu in âwih ang?(b) Naupangin eng hunah nge a nu leh a pa’n ti tûra an hrilh a tih loh chu a inâwm ang?

13 Engvângin nge Pathian chuan: “Naupangte u, . . . in nu leh in pate thu zâwm rawh u,” tia a sawi? In nu leh pate thu awihna hmangin Pathian thu in âwih a ni. Chu bâkah, nangmahni aiin in nu leh pate chuan thiltawn an ngah tawh zâwk a ni. Entîr nân, Johna nu chuan ṭhiannu a nei a, chu a ṭhiannu fapa chuan a chunga kan sawi tâk chiah chêtsualna a thlen hma kum nga lek liamtaah khân chu kawngpui ngei mai chu kân a tum avângin a lo thih phah tawh hial a ni! Ni e, in nu leh pate thu zawm ziah chu thil awlsam a ni lo ngei ang, mahse Pathian chuan an thu in zâwm ngei tûr a ni a ti thung si a. Kawng lehlamah chuan, in nu leh pate’n​—⁠a nih loh leh midangin​—⁠dâwt sawi tûrin emaw, Pathian duh loh zâwng eng thil pawh ti tûr emawin hrilh ta che u se la chuan, ‘mihring thu aiin Pathian thu in zâwm zâwk’ tûr a ni. Hei vâng hian a ni Bible chuan, “in nu leh in pate thu zâwm rawh u” tia a sawi hmain “Lalpaah chuan” tia a sawi hmasak ni. Hei hian Pathian dân nêna inmil apiangah chuan in nu leh in pate thu in âwih tihna a kâwk a ni.​—⁠Tirhkohte 5:⁠29.

14. Engvângin nge thuâwih hi tuemaw ṭha famkim tân chuan a awlsam zâwk a, mahse engvângin nge mi ṭha famkim chuan chu chu a zir a ngaih?

14 Ṭha famkim​—⁠chu chu, “bawlhhlawh kai lo, mi sualte laka awm hrang,”​—⁠Isua ang kha lo ni ta la, engtik lai mai pawha i nu leh i pa te thu âwih chu awlsam âwmin i ngai em? (Hebrai 7:26) Ṭha famkim ni ta la chuan, tûn ang hian thil sual tih lam i âwn lo ang. (Genesis 8:21; Sâm 51:⁠5) Amaherawhchu, Isua hial pawhin thu âwih a zir a ngai a. Bible chuan: “[Isua chu] Fapa meuh ni mah sela, a thil tuarahte chuan thu âwih a zir ta a,” tiin a sawi. (Hebrai 5:⁠8) Engtin nge tawrhnain Isua chu vâna a thil la zir ngai miah loh, thu âwih zir tûra a ṭanpui?

15, 16. Engtin nge Isua’n thu âwih a zir?

15 Jehova kaihhruaina hnuaiah Joseph leh Mari chuan Isua chu naupang a nih laiin hlauhawm lakah an vênghim a. (Matthaia 2:​7-23) Amaherawhchu, a tâwpah Pathian chuan Isua hnên aṭanga vênhimna mak danglam bîk tak chu a lâkbo sak a ni. Isuan a rilru leh taksaa a tawrhna chu a nasat tâk êm avângin Bible chuan “nasa taka au leh mittui tla chungin ṭawngṭainate leh dîlnate a hlân a,” tiin a sawi. (Hebrai 5:⁠7) Engtikah nge hetiang thil hi a thlen?

16 Abîk takin, he thil hi Isua’n lei lama a nun a hman tâwp lam, Setana’n theihtâwp chhuaha A rinawmna tihchhiat sak a tum lai hun khân a thleng nasa lehzual a. Isua chu, “ṭhahnemngai lehzualin [Gethsemane huanah] a ṭawngṭai a; a thlan chu thi far lian tak angin leiah a far” avângin thil tisualtu anga a thihnain a Pa hming a tih chhiat tûr zia a ngaihtuahna chuan nasa taka nghaisak ang a nih tîr tih a hriat chian hle a ni. Darkâr reilote hnua, nghaisakna bana a thih dân chu a nat êm avângin Isua chuan “nasa taka au leh mittui tla chungin” a aw a chhuah hial bawk. (Luka 22:​42-44; Marka 15:34) Chutiang chuan, “a thil tuarahte chuan thu âwih a zir ta a,” chutianga a tihna avâng chuan a Pa thinlung chu a tilâwm ta a ni. Tûnah chuan Isua chu vânah a awm a, ani chuan thu âwih tuma theihtâwpa kan beih avânga kan tuar hian min lo khawngaih hle a ni.​—⁠Thufingte 27:11; Hebrai 2:18; 4:⁠15.

Thu Awih Chu Zirin

17. Thununna dawn chu engtin nge kan thlîr ang?

17 I pa leh i nu’n an thunun che chuan, chu chuan i tân thil ṭha ber an duh a, an hmangaih che tih a lantîr a ni. Bible chuan: “Pa thunun loh fa tu nge awm ngai le?” tiin zawhna a siam a. I nu leh i pate’n siam ṭha tûr chea an hun leh tha leh zung sêng tûr khawpa an hmangaih tâwk loh che chuan a lungchhiatthlâk dâwn lovem ni? Chutiang chiah chuan, Jehova’n a hmangaih che avângin a siam ṭha che a ni. “Thununna rêng rêng hi tûar lai chuan lâwmawmin a lang ngai lo va, lungchhiatthlâkin a lang zâwk ṭhîn, tûar hnuah erawh chuan chu mia sawizawia awmte tân chuan rah thlamuanawm tak, felna chu a chhuahsak ṭhîn.”​—⁠Hebrai 12:​7-11.

18. (a) Eng hi nge hmangaihna nêna thununna lanna? (b) Chutiang thununna chuan eng kawng zâwngin nge mite a siam chhova i hmuh?

18 Hmânlai Israel lal, Isua’n a finna nasat êm avânga a târlana chuan hmangaih taka nu leh pate’n an fate an siamṭhat a ngaih zia a sawi a. Solomona chuan: “Tiang hmang duh lo chuan a fa a hua a ni, a hmangaihtu erawh chuan a thunun chawt ṭhîn,” tiin a ziak a ni. Ani chuan hmangaih tak chunga siam ṭhata awma chu thihna ata a nunna chhanchhuah a nih tûr thu pawh a sawi hial bawk. (Thufingte 13:24; 23:​13,14; Matthaia 12:42) Kristian hmeichhe pakhat chuan naupang a nih laiin, Kristian inkhawmnatea a awm ṭhat loh chuan a pa’n ina an haw hnuah zilh a tiam ṭhin thu a sawi a. A pa chuan ngainatna leh hmangaihna nên a thunun ṭhîn a, chu chuan nun ṭha tak nei tûrin a siam tih tûnah hian a hre chhuak a ni.

19. Engvângin nge a bîk takin i nu leh i pa thu i âwih ang?

19 I nu leh i pa, nangmah hmangaih êm êmtu chein hmangaihna nêna an hun, tha leh zung sênga siam ṭha tûr chea theihtâwp an chhuah chuan, lâwm hle rawh. Kan Lalpa, Isua Krista pawhin a nu leh a pa, Josefa leh Mari thu a âwih angin, i nu leh i pa thu chu âwih ang che. Mahse, abîk takin vâna i Pa, Pathian Jehova’n an thu âwih tûra a tih che avângin âwih lehzual ang che. Tichuan, i hlâwkpui ang a, “i tân a ṭha ang a, leiah hian i dam rei bawk ang.”​—⁠Ephesi 6:​2, 3. (w07 2/15)

[Footnote]

^ par. 7 Insight on the Scriptures, Volume 2, phêk 841, Jehova Thuhretute tih chhuah chu en rawh.

Engtin Nge I Chhân ang?

• Naupangte’n an nu leh an pate thu an âwih avângin eng nge an neih theih?

• Naupang a nih angin, Isua’n engtin nge a nu leh a pate thu âwihin, entawn tûr a siam?

• Engtin nge Isua’n thuâwih a zir?

[Zirlai Atâna Zawhnate]

[Phêk 20-naa milem]

Kum sâwm pahniha upa Isua chuan Pathian Lehkha Bu a hre bel hle

[Phêk 22-naa milem]

Engtin nge Isua chuan a tawrhna aṭanga thuâwih a zir?