Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

Bayi Mwambula Anabombuwu Kudi Nzambuku

Bayi Mwambula Anabombuwu Kudi Nzambuku

Bayi Mwambula Anabombuwu Kudi Nzambuku

‘Hiyadi cheñi ayeduku, adi mujimba wumu. Dichi anabombuwu kudi Nzambi, bayi ayambula kudi muntuku.’—MATEWU 19:6.

1, 2. Muloñadi chichekalila chalala nawa chasonekelawu muNsona nawu adisumbula anateli kumona kukala mpinji jikwawu?

 TOÑOJOKENU neyi chakwila munakasi lwendu lwalulehi lwakuzatisha motoka. Komana mukumona kukala halwendu lwenu? Chikwikala chabula kushikilamu kutoñojoka muniyi njila. Chakutalilahu, munateli kuwana nvula yeneni nankashi yinateli kuyileñela kwendesha chovu nawa chachiwahi. Hamwaha motoka, yinateli kwikala nakukala kweneni kwakwila mukukañanya kuloñesha, dichi chikukeñeka kwimika motoka yenu kunsa yamukwakwa kulonda ayikwashuku. Komana kukala kwamuchidiwu kunateli kuyileñela kukunkulula nenu chadiña chaluwa kutachika lwendu lwenu nawa mwatela kuyishiya motoka yenu? Inehi. Neyi munakwenda njila yayilehi mwatela kukuhwelela kumona kukala nawa munateli kuwana njila yayiwahi yakumanishilamu kukala kweniku.

2 Hohamu nawuluwi. Kukala hiyakwitondolwelañaku, nawa chikwikala chaluwa kudi anakukeña kudisumbula kukuhwelela nawu akekala azañalala mpinji yejima muwuluwi. Ha 1 Akorinda 7:28, Bayibolu yahosha hatooka to-o nawu amayala niambanda akamona “yihuñu mumujimba.” Muloñadi? Muloña wakwila amayala niambanda hiyamanininaku, nawa tunakushakama ‘munyaka yakala.’ (2 Timotewu 3:1; Aroma 3:23) Hela tuhu adisumbula alemesha yuma yakuspiritu anateli kumona kukala mpinji jikwawu.

3. (a) Indi antu amavulu mukaayi ayimonaña ñahi maluwi? (b) Muloñadi eniKristu chiyazatilañawu nañovu kulonda kuhemba maluwi awu?

3 Mukayi kamakonu neyi adisumbula amona kukala, chuma chatachi chatoñojokañawu hikudiseña. Mumatuña amavulu kudiseña kunakuyilaku hambidi. Hela chochu eniKristu alala amanishaña kukala bayi kunyakala kudiseñaku. Muloñadi? Muloña amonaña maluwi neyi hichawana chalema kufuma kudi Yehova. Yesu wahosheli kutalisha hadi adisumbula nindi: “Anabombuwu kudi Nzambi, bayi ayambula kudi muntuku.” (Matewu 19:6) Chalala, kulondela nshimbi yahosheliyi Yesu hichekala chapela mpinji yejimaku. Chakutalilahu, antaña niantu amakwawu kubombelaku niakwakufumba hamaluwi abula kulemasha nshimbi jamuBayibolu, kakavulu akoleshaña adisumbula kwambuka hela kudiseña chakubula kulondeja chahosha nsona. * Ilaña eniKristu eluka nawu chachiwahi kumanisha kukala kulonda kutwalekahu namaluwi awu kubadika kunyakala kudiseña. Chekala chachiwahi kumanisha kukala hampinji yikunamwekani kwesekeja nachakeñañayi Yehova, bayi kulondeja kufumba kwawantu amakwawuku.—Yishimu 14:12.

Kushinda Kukala

4, 5. (a) Kukalanyi kwawanikaña mumaluwi? (b) Muloñadi nshimbi jekala Mwizu daNzambi chijazatikilaña chiwahi neyi chakwila kukala kumwekana mumaluwi?

4 Chalala chidi chakwila nawu maluwi ejima akeñekaña kushinshikahu chikupu kulonda kumanisha kukala kwamwekanaña. Kakavulu, atela kumanisha tunsañu twanyanya. Hela chochu, maluwi amakwawu ekalaña nakukala kweneni kunateli kutiyisha woma ntachikilu yamaluwi. Mpinji jikwawu, munateli kukeña wukwashu kudi eluda wawiniKristu wasumbula wakuluka yitembi. Hela chochu, kukala kweniku hikunakulumbulula nawu munakañanyi maluwi enuku. Yumiyi yatulejaña hakulema kwakukakela kunshimbi jamuBayibolu hakumanisha kukala.

5 Hakwikala Nleñi yawantu ejima nawa Nsulu yamaluwi, Yehova weluka chikupu yuma yitwakeñaña kulonda kwikala namaluwi amawahi kubadika muntu wudi wejima. Lwihu ludi lwakwila nawu, Komana tukutiyililaña kufumba kwekala Mwizu dindi nikukwovwahila? Neyi twilaña mwenimu twakahetelamu. Yehova walejeli antu jindi akushankulu nindi: “Yowe! Neyi watiyilili munakulejeli! Mutenowu kuwunda kweyi kwadi kwinzala neyi kaloña, nikuloña kweyi kwadi kwikala neyi mankanda akukaluñalwiji.” (Isaya 48:18) Kukakela kunshimbi jasonekawu muBayibolu kunateli kuleta muzañalu mumaluwi. Lekenu tushinshiki hanshimbi jashimunawu muBayibolu kutalisha hadi amayala.

‘Twalekenuhu Kukeña Añodi Jenu’

6. Kufumbanyi kwamuNsona kwayifumbawu amayala?

6 Mukanda wasonekeliyi kapostolu Pawulu kudi Aefwesesa wadiña nanshimbi yatiyakana kutalisha hadi amayala. Pawulu wasonekeli nindi: “Enu amayala, keñenu añodi jenu neyi chakeñeliyi Kristu chipompelu, hakudihanahu yomweni kuchikoola. Mwomumu niamayala niwena akeñi añodi jawu aweni neyi chakeñawu nyijimba yawu. Muntu wakeña iñodindi wadikeña yomweni. Muloña hikwekala muntu wakwatahu dehi nkunyi namujimba windi yomwenuku, wawudiishaña nikuwuhemba, chochelañayi Kristu nachipompelu nawa. Ninenu ejima, keñenu añodi jenu, iwu nakukeña windi, iwu nakukeña windi, neyi chimwadikeñaña enu aweni.”—Aefwesesa 5:25, 28, 29, 33.

7. (a) Chumanyi chatela kwikala chalema hakachi kamaluwi awiniKristu? (b) Indi amayala atela kutwalekahu kukeña añodi jawu munjilanyi?

7 Pawulu hashimwini kukala kwejima kunateli kumwekana hadi iyala namumbandaku. Ilaña washimwini hohu hayuma yantesha yinateli kumanisha kukala mumaluwi kuhitila mukulumbulula chuma chalema chekala chikuku chamaluwi ejima awiniKristu—hikukeña. Kafwampi, kukeña anakwiteni mapampa katanu nakamu mumavasi anashimunuwu hewulu. Ilukenu cheñi nenu Pawulu walejeli amayala nindi “keñenu añodi jenu,” mukusoneka kwakusambila chalumbulula nawu atela kutwalekahu kuyikeña. Chakubula nikujinooka, Pawulu welukili nindi kukeña kwekala hakachi keyala namumbanda kwatachi, kwekala kwaswayi kubadika kutwalekahu kudikeña. Ichi chinakumwekana munanu “mafuku akukuminina” chineli antu amavulu ‘anekali akwakudikeña’ nawa “oma muchima.” (2 Timotewu 3:1-3) Yililu yatama yamuchidiwu yinakumanisha maluwi amavulu makonu, ilaña iyala wukweti kukeña hanateli kwiteja yililu yechima yamukaayi kuluwañesha yitoñojoka yindi ninzatilu yinduku.—Aroma 12:2.

Munateli Kwakamena Ñahi Yuma Yakeñañayi Iñodenu?

8, 9. Mujinjilanyi iyala wawiniKristu mwatelelayi kwakamena iñodindi?

8 Neyi wudi iyala wawiniKristu, wunateli kutondolwela ñahi yililu yalwisu nakumukeña iñodeyi chikupu? Mumazu asonekeleliyi Aefwesesa anashimunuwu dehi hewulu, Pawulu walumbulwili yuma yiyedi yatela kwilayi iyala—kumukeñela iñodeyi yuma yakeñañayi, nikumuhemba chiwahi neyi chiwahembaña mujimba weyi. Munjilanyi muwunateleli kumwakamena mwinikweyi? Njila yimu hiyuma yakumujimba—iku hikumukeñela yuma yakumujimba yakeñañayi. Pawulu wamusonekeleli Timotewu nindi: “Muntu wukubula kukwasha ayindi, kusweja akwetala dindi, naleki mwaya kwitiya kwakukuhwelela, nabadiki wabula kwitiya kutama.”—1 Timotewu 5:8.

9 Hela chochu, kudi yuma yayivulu yakeñekaña kubadika hayakudya, niyakuvwala, nihakukama. Muloñadi? Muloña iyala natela kumwinka iñodindi yuma yayivulu yakumujimba ilaña natela kukañanya kumuzañalesha muyitoñojoka nilwakuspiritu. Kwakamena iñodenu muyitoñojoka nilwakuspiritu chekala chalema. Dimu, amayala awiniKristu amavulu akamenaña nyidimu yayivulu yakuchipompelu. Ilaña kwikala nanyidimu yayivulu yakuchipompelu hichinakulumbulula nawu iyala watela kudiwula mudimu wamwinkawu kudi Nzambi wakwikala mutu wachisakaku. (1 Timotewu 3:5, 12) Kuhosha haniyi nsañu, hayaaka yinahituhu magazini yimu yahosheli awa mazu analondeluhu: “Kwesekeja nanshimbi yaBayibolu, ‘kubiña kwatachikilaña mwitala.’ Neyi chakwila eluda yadiwula chisaka chindi, nateli kujimbesha kukooleka kwakukalakala hamu neyi eluda.” * Chidi chalema kwakamena iñodenu muyuma yakumunjimba, kumuzañalesha muyitoñojoka nawa chuma chasweja kulema hikumwakamena lwakuspiritu.

Indi Kwakamena Iñodeyi Chiwahi Chalumbulukadi?

10. Indi iyala watela kwakamena ñahi iñodindi?

10 Neyi mwakamenaña iñodenu dikwila nawu, mwamuhembaña chiwahi hamuloña wakwila mwamukeña. Kudi jinjila jajivulu mumwatelela kumwakamena iñodenu. Chatachi mwatela kuhanjekaña namwini kwenu mpinji yeneni. Neyi mumudiwula iñodenu muniyi njila, hanateli kuyikeñaku. Ilukenu cheñi nenu, kuvula kwampinji yimwatoñojokaña nenu diyi yakeñaña iñodenu nikumwakamena, kudi yena nateli kutoñojoka nindi yantesha chikupu. Himwatela kuhosha hohu nenu mwamwakamenaña mwinikwenu chiwahiku. Iñodenu watela kuditiya nindi mwamwakamenaña. Pawulu wasonekeli nindi: “Bayi muntu alonda yakudiwahisha nachu yomwenuku, chiña yakuwahisha nachu mukwawu.” (1 Akorinda 10:24) Hamu neyi iyala wukweti kukeña, mwatela kwiluka chikupu yuma yakeñaña iñodenu.—Afwilipi 2:4.

11. Indi njila yahembelañamu iyala iñodindi yinateli kuluwañesha ñahi wubwambu windi naNzambi nichipompelu?

11 Njila yikwawu yakumwekeshelamu nawu mwamwakamenaña iñodenu hikuhitila mukumuhemba chiwahi, munhoshelu nimunzatilu. (Yishimu 12:18) Pawulu wasonekeleli Akolose nindi: “Enu amayala, keñenu añodi jenu, bayi muyitalumokelaku.” (Akolose 3:19) Kwesekeja namukanda wumu, mazu aPawulu akukumishaku atela kuyihoshela munkinji nawu “bayi wumuzatisha neyi ñamba wamwitalaku” hela “bayi wumwilisha ñodeyi kwikala nduñuku.” Iyala wekala nalukambu kumbadi hela hatooka, wamwekeshaña nawu hakamenaña iñodinduku. Neyi nakumukabisha iñodindi, wukuluwañesha wubwambu windi naNzambi. Kapostolu Petulu wasonekeleli amayala nindi: “Shakamenu nawañodi jenu mwaya maana, nakulemesha mumbanda nenu diyi wakuminamu ñovu, nanochu chimunekali akwakuswanina luwi lwawumi hamu; kulonda mubuli kukañesha kulomba kwenu.” *1 Petulu 3:7.

12. Chumanyi iyala wawiniKristu chatela kudizilaku munjila yakameneniyi Yesu chipompelu chawiniKristu?

12 Bayi mutoñojoka nenu kukeña kwayikeñayi iñodenu kwakusemuka nakuku. Mulejenu nenu mwamukeña chikupu. Yesu wayimikilili amayala awiniKristu chakutalilahu chachiwahi munjila yakameneniyi chipompelu chawiniKristu. Wadiña wawunda, wadiña naluwi nawa wadiña nakwanakeña—nihampinji atumbanji twindi yamwekesheluwu yaaku yatama. Dichi Yesu walejeli antu nindi: “Inzenu kudami, . . . muloña ami nawunda, nadizoza mumuchima, ninenu mukumona kunooka munyichima yenu.” (Matewu 11:28, 29) Kufwana Yesu, iyala wawiniKristu watela kuhemba iñodindi neyi chahembeliyi Yesu chipompelu. Iyala wakamenaña iñodindi kuhitila munhoshelu nimunzatilu, wekala hinsulu yamuzañalu waweni kudi iñodindi.

Ambanda Ovwahilaña Nshimbi jamuBayibolu

13. Nshimbinyi jekala muBayibolu jinateli kukwasha ambanda?

13 MuBayibolu cheñi mwawanewaña nshimbi yinateli kukwasha ambanda. Aefwesesa 5:22-24, 33 yahosha nawu: “Enu ambanda, ovwahilenu anfumu jenwenu aweni neyi chimwovwahilaña Mwanta. Muloña iyala diyi mutu wamumbanda, chochadiyi Kristu mutu wachipompelu, diyi chamwinu chamujimba. Dichi chovwahilaña chipompelu Kristu, niambanda nawa chiña ovwahilaña anfumu jawu muyuma yejima. . . . Nimumbanda aakamaña nfumwindi.”

14. Muloñadi nshimbi yamunsona yakwovwahila chiyalemeshela ambanda?

14 Talenu Pawulu chakonkomweneniyi kutalisha hakwovwahila nikalemesha. Mumbanda amuleja kwovwahila nfumwindi. Ichi chesekana nantanjikilu yaNzambi. Yileñaleña yamumawulu niyahamaseki yovwahilaña muntu wumu. Hela Yesu wamwovwahilaña Yehova Nzambi. (1 Akorinda 11:3) Neyi iyala yazatishaña wumutu windi munjila yayiwahi, chikwikala chaswayi kumwovwahila kudi iñodindi.

15. Kufumbanyi kukwawu kwekala muBayibolu kwayifumbawu ambanda?

15 Pawulu wahosheli cheñi nindi “mumbanda aakamaña nfumwindi.” Mumbanda wawiniKristu watela kumwekesha “spiritu yayovu yawunda,” bayi yatalumokelaña nfumwindi hela kudimenaku. (1 Petulu 3:4) Mumbanda wakamaña Nzambi wazataña nañovu kulonda kuzañalesha chisaka nawa waletaña kalemesha kudi nfumwindi. (Titusa 2:4, 5) Wafwilaña chikupu kuhoshaña chiwahi hadi nfumwindi nawa hanateli kwila chidi chejima chinateli kuleñela amakwawu kubula kumulemesha nfumwinduku. Wazataña cheñi nañovu kulonda yuma yafuukulañayi nfumwindi yizatikeña.—Yishimu 14:1.

16. Ambanda awiniKristu atela kudizilaku Chumanyi kudi Sara naRebeka?

16 Kwikala naspiritu yayovu nawa yawunda hichinayi mukwila nawu mumbanda wawiniKristu hanateli kufuukulahu hela nawu yitoñojoka yindi hiyalemaku. Ambanda akunyima akameneneña Nzambi, adi neyi Sara niRebeka, azatishili yitoñojoka yawu hakumwekesha kwakamena kwawu kutalisha hansañu, nawa nsañu yekala muBayibolu yamwekeshaña nawu Yehova wetejeli nzatilu yawu. (Kutachika 21:8-12; 27:46–28:4) Ambanda awiniKristu niwena atela kushimuna yitoñojoka yawu. Hela chochu, atela kwila mwenimu munjila yayiwahi bayi nezu dankaluku. Neyi ela mwenimu kutiyañana kwawu nawanfumu jawu kukwikala kwakuwahi.

Mudimu Wachitiyañenu

17, 18. Jinjilanyi jikwawu iyala nimumbanda mwatelela kukaninawu kweseka kwaSatana kukisañana kunuñañana kwamaluwi awu?

17 Maluwi ekala hichitiyañenu chahaya nyaka. Dichi iyala nimumbanda atela kwikala nampwila yayeni kulonda maluwi awu atwalekuhu. Kubula kutiyashana chiwahi kunateli kuleta kukala kweneni nikuswejelaku. Kakavulu adisumbula alekaña kutiyañana neyi hamwekana kukala kwaletaña ndulu. Adisumbula amakwawu akeñaña njila yakumanishilamu maluwi awu, hadaha anateli kukomoka muntu wabula kwikala mwinikwawu. Yesu wasoñamishili nindi: “Muntu wukutala mumbanda namesu akumufwila, neli dehi nindi wuvumbi mumuchima windi.”—Matewu 5:28.

18 Kapostolu Pawulu wafumbili eniKristu ejima, kushilahu nieniKristu adisumbula nindi: “Zuwenu kuzuwa kwakadi kuvulumuna, bayi muhumisha itañwa iku saña mwahililaku. Bayi mumushila Diyabolu hakushakamaku.” (Aefwesesa 4:26, 27) Satana chilumbu chetu muneni wakeñaña hakwiñilila neyi yikonkojola yinamwekani hakachi kaweniKristu. Bayi mwiteja Satana yashinduku. Neyi kukala kunamwekani, sandujolenu hanochu Bayibolu chiyahosha kutalisha hayitoñojoka yaYehova hanoyu nsañu kuhitila mukuzatisha nyikanda yashindamena haBayibolu. Mwatela kuhanjeka kukala mukuwunda nimukashinshi. Esekejenu yuma yimweluka hanshimbi jaYehova nanzatilu yenu. (Yakoba 1:22-25) Kutalisha hamaluwi enu, twalekenuhu kwenda naNzambi hamu neyi adisumbula nawa bayi mwiteja wudi wejima hela chuma chidi chejima kwambula anabombuwu kudi Nzambuku.—Mika 6:8.

[Tumazu twaheshina]

^ Talenu chikasha chinakuhosha nawu “Divorce and Separation” muAwake! YaFebruary 8, 2002, ifu 10, yasonekewa nawaYinsahu jaYehova.

^ Talenu Watchtower, yaMay 15, 1989, ifu 12.

^ Hakwikala nakukoleka muchipompelu chawiniKristu, iyala hatela kwikala ‘mukwakwetanaku’—dikwila nawu muntu wetaña akwawu chacheni hela kuchinisha akwawu munhoshelu. Dichi Watchtower yaSeptember 1, 1990, hefu 25 yahosha nawu: “Iyala hanateli kushikahuku neyi kwacheñi wazataña kwesekeja nankeñelu yaNzambi ilaña kwitala wekala nalukambu.”—1 Timotewu 3:2-5, 12.

Munakwanuka?

• Muloñadi eniKristu niwena chiyamwenañawu kukala mumaluwi awu?

• Munjilanyi iyala mwatelelayi kumwinka iñodindi yuma yakeñañayi nawa nikumwakamena chiwahi?

• Yumanyi yatela kwilayi mumbanda hakwila yamwekeshi nawu wamulemesha nfumwindi chikupu?

• Indi iyala nimumbanda anateli kukolesha ñahi chitiyañenu chawu?

[Malwihu aKuzatisha haKudiza]

[Mwevulu wudi hefu 24]

Iyala hatela kwakamena iñodindi lwakumujimba hohuku ilaña nilwakuspiritu

[Mwevulu wudi hefu 25]

Iyala wakamenaña iñodindi chiwahi wekala hinsulu yamuzañalu kudi iñodindi

[Mwevulu wudi hefu 26]

Ambanda awinikristu atela kushimuna yitoñojoka yawu munjila yakalemesha