Be ka se isịnede

Be ka se isịnede

Mme Uyen—Ẹbịne Utịtmbuba Oro Ẹnọde Abasi Ubọn̄

Mme Uyen—Ẹbịne Utịtmbuba Oro Ẹnọde Abasi Ubọn̄

Mme Uyen—Ẹbịne Utịtmbuba Oro Ẹnọde Abasi Ubọn̄

“Nọ idemfo ukpep ye uduak edinyene uten̄e Abasi.”—1 TIMOTHY 4:7.

1, 2. (a) Ntak emi Paul okotorode Timothy? (b) Didie ke mme uyen mfịn ‘ẹnọ idemmọ ukpep ye uduak edinyene uten̄e Abasi’?

 “NNYENEKE owo en̄wen eke enyenede edu eke ebietde eke esie emi editịmde ese aban̄a mme n̄kpọ oro ẹban̄ade mbufo. . . . Nte eyen emi odude ye ete enye ama asan̄a ye ami anam utom ọkpọsọn̄ ke ndisuan eti mbụk.” (Philippi 2:20, 22) Apostle Paul ama esịn ndinem ikọ itoro emi ke leta oro enye ekewetde ọnọ mme Christian akpa isua ikie ke Philippi. Anie ke enye eketịn̄ aban̄a? Eketịn̄ aban̄a Timothy, akparawa oro ekesisan̄ade kiet ye enye. Kere nte ekenemde Timothy ndikop nte Paul ke idemesie etịn̄de nte imọ imade inyụn̄ ibuọtde idem ke enye!

2 Ukem nte Timothy, mme uyen oro ẹbakde Abasi ẹbiet ọsọn̄urua n̄kpọuto ke otu ikọt Jehovah. (Psalm 110:3) Mfịn, esop Abasi enyene ediwak uyen oro ẹnamde utom nte mme asiakusụn̄, mme isụn̄utom, mme ọbọpufọk unyịmesịt, ye mbon Bethel. Mbon oro ẹbuanade ifịk ifịk ke mme ndutịm esop ke adan̄aemi ẹsụk ẹsede ẹban̄a mme mbiomo mmọ eken, ẹnen̄ede ẹdot itoro. Mme utọ uyen oro ẹnen̄ede ẹkop inemesịt ke ndibịne mme utịtmbuba oro ẹnọde Ete nnyịn eke heaven, kpa Jehovah, ubọn̄. Ke akpanikọ, mmọ ke ‘ẹnọ idemmọ ukpep ye uduak edinyene uten̄e Abasi.’—1 Timothy 4:7, 8.

3. Mme mbụme ewe ke ẹdibọrọ ke ibuotikọ emi?

3 Edieke afo edide uyen, nte afo ke ebịne mme akpan utịtmbuba eke spirit? M̀mọ̀n̄ ke afo ekeme ndinyene un̄wam ye nsịnudọn̄ ndinam oro? Didie ke afo ekeme ndikan mfịghe oro otode ererimbot uma inyene emi? Mme edidiọn̄ ewe ke afo edinyene edieke ebịnede mme utịtmbuba oro ẹnọde Abasi ubọn̄? Ẹyak ibọrọ mme mbụme emi ke ndidụn̄ọde uwem ye ubọkọkọ Timothy.

Ntọn̄ọ Uwem Timothy

4. Tịn̄ ibio ibio ban̄a uwem Timothy ke ini enye akakabarede edi Christian.

4 Ẹkebọk Timothy ke Lystra, kpa ekpri obio emi okodude ke Galatia ke obio ukara Rome. Etie nte akpa ini emi enye okokopde aban̄a ido ukpono Christ ekedi ke ini Paul ọkọkwọrọde ikọ ke Lystra ke n̄kpọ nte isua 47 E.N., ke ini enye osụk edide uyen. Timothy ama ọsọsọp enyene eti enyịn̄ ke otu nditọete Christian ke edem mmọ. Ke ini Paul akafiakde aka Lystra ke isua iba ẹma ẹkebe, onyụn̄ okopde n̄kọri oro Timothy akanamde, enye ama emek enye ndidi nsan̄autom isụn̄utom esie. (Utom 14:5-20; 16:1-3) Nte Timothy ọkọkọride, ẹma ẹnọ enye ikpọ ifetutom, esịnede edisan̄a nsọn̄ọ nditọete eken idem. Ke ini Paul okodude ke ufọk n̄kpọkọbi ke Rome ewet leta ọnọ ẹsọk Timothy ke isua 65 E.N., Timothy ekedi ebiowo ke Ephesus.

5. Ewe n̄kpọ iba ke 2 Timothy 3:14, 15 asiak nte ẹken̄wamde Timothy emek ndibịne mme utịtmbuba eke spirit?

5 Nte an̄wan̄ade, Timothy ama emek ndibịne mme utịtmbuba eke spirit. Edi nso ikanam enye anam oro? Ke udiana leta oro Paul ekewetde ọnọ Timothy, enye ama asiak akpan n̄kpọ iba oro ẹkenamde Timothy anam oro. Enye ekewet ete: “Ka iso ke se afo ekekpepde, ẹkenyụn̄ ẹkpekde fi ẹte enịm ke akpanikọ, sia ọfiọkde mbon emi afo ekekpepde mmọ oto ye nte toto ke nsek afo ama ọfiọk ndisana uwetn̄kpọ.” (2 Timothy 3:14, 15) Akpa kan̄a, ẹyak idụn̄ọde nte mme Christian eken ẹken̄wamde Timothy anam mme ubiere esie.

Kpebe Nti Uwụtn̄kpọ

6. Nso ukpep ke Timothy ọkọbọ, ndien didie ke enye akanam n̄kpọ?

6 Eka ye ete Timothy ikodụkke ukem ido ukpono. Ete esie okoto Greece ndien eka esie, Eunice, ye eka eka esie, Lois ẹkedi mme Jew. (Utom 16:1) Eunice ye Lois ẹma ẹkpep Timothy N̄wed Abasi usem Hebrew toto ke nsek. Nte eyịghe mîdụhe, mmọ ẹma ẹkpek enye enịm mme ukpepn̄kpọ ido ukpono Christ ke mmọ ẹma ẹkekabade ẹdi mme Christian. Nte an̄wan̄ade, Timothy ama enen̄ede ọbọ ufọn oto eti ukpep emi. Paul ọkọdọhọ ete: “Mmeti mbuọtidem emi odude fi ke esịt, eke mîsan̄ake ye mbubịk, emi ekebemde iso odụn̄ ke esịt eka eka fo Lois ye ke esịt eka fo Eunice, edi emi ami nnịmde ke akpanikọ nte enye odu fi n̄ko ke esịt.”—2 Timothy 1:5.

7. Nso ke ediwak uyen ẹnyene mfịn, ndien didie ke emi ekeme ndinyene ufọn nnọ mmọ?

7 Mfịn, ediwak uyen ẹnyene mme ete ye eka ye mme ete ete ye mme eka eka oro ẹbakde Abasi ukem nte Eunice ye Lois, emi ẹfiọkde ufọn edibịne mme utịtmbuba eke spirit. Ke uwụtn̄kpọ, Samira osụk eteti nnyan nneme oro enye ekesinyenede ye ete ye eka esie ke ini enye ekedide eyenọwọn̄. Enye ọdọhọ ete: “Papa ye Mama ẹma ẹkpep mi ndise n̄kpọ nte Jehovah esede, ndinyụn̄ nnam utom ukwọrọikọ edi ebeiso n̄kpọ ke uwem mi. Mmọ ẹma ẹsisịn udọn̄ kpukpru ini ẹnọ mi ndidụk utom uyọhọ ini.” Samira ama okop uyo ete ye eka esie onyụn̄ anam utom idahaemi ke Bethel ke idụt mmọ. Edieke ete ye eka fo ẹsịnde udọn̄ ẹnọ fi ndibịne mme utịtmbuba eke spirit, nen̄ede kere ban̄a nsịnudọn̄ mmọ. Mmọ ẹnen̄ede ẹyom n̄kpọ ọfọn ye fo.—Mme N̄ke 1:5.

8. Didie ke Timothy ọkọbọ ufọn oto nti nsan̄a ke otu mme Christian?

8 Ana afo n̄ko oyom nti nsan̄a ke otu nditọete Christian. Mbiowo ke esop mme Timothy ye ke esop Iconium, emi okoyomde usụn̄ ke n̄kpọ nte kilomita 30, ẹma ẹtịm ẹfiọk enye. (Utom 16:1, 2) Enye ama anam ufan ye Paul, kpa owo emi ekenyenede ifịk etieti. (Philippi 3:14) Mme leta oro Paul ekewetde ọnọ Timothy ẹwụt ke Timothy ama esinyịme ndibọ item, esinyụn̄ ọsọp ndikpebe nti uwụtn̄kpọ mbuọtidem. (1 Corinth 4:17; 1 Timothy 4:6, 12-16) Paul ekewet ete: “Afo ama etịm etiene ukpepn̄kpọ mi, usụn̄ uwem mi, uduak mi, mbuọtidem mi, anyan ime mi, ima mi, ime mi.” (2 Timothy 3:10) Ih, Timothy ama enen̄ede ekpebe uwụtn̄kpọ Paul. Ukem ntre, edieke afo odụkde nsan̄a ye mbon oro ẹsọn̄de idem ke esop, mmọ ẹyen̄wam fi enyene nti utịtmbuba eke spirit.—2 Timothy 2:20–22.

Kpep “Ndisana Uwetn̄kpọ”

9. Ke adianade ye edimek nti nsan̄a, nso ke ana afo anam man ‘ọnọ idemfo ukpep ye uduak edinyene uten̄e Abasi’?

9 Nte ndimek nti nsan̄a kpọt ayanam fi esịm mme utịtmbuba eke spirit? Baba-o. Afo enyene nditịm ndụn̄ọde “ndisana uwetn̄kpọ” ukem nte Timothy. Ekeme ndidi afo usûmaha ndikpep n̄kpọ, edi ti ke Timothy ekenyene ‘ndinọ idemesie ukpep ye uduak edinyene uten̄e Abasi.’ Mbon mbre mbuba ẹsinen̄ede ẹnọ idemmọ ukpep ke anyan ini man ẹsịm utịtmbuba mmọ. Ukem ntre n̄ko, oyom n̄waidem ye ofụri ukeme man esịm mme utịtmbuba eke spirit. (1 Timothy 4:7, 8, 10) Edi afo emekeme ndibụp ete, ‘Didie ke edikpep Bible ekeme ndin̄wam mi nsịm mme utịtmbuba mi?’ Ẹyak ise usụn̄ ita.

10, 11. Didie ke N̄wed Abasi edisịn udọn̄ ọnọ fi ndisịm mme utịtmbuba eke spirit? Nọ uwụtn̄kpọ.

10 Akpa, N̄wed Abasi ọyọnọ fi nsịnudọn̄ oro afo oyomde. Enye ayarade mme n̄wọrọnda edu Ete nnyịn eke heaven, akwa ima oro enye enyenede ọnọ nnyịn, ye mme nsinsi edidiọn̄ oro enye enịmde ọnọ ikọt esie ke ini iso. (Amos 3:7; John 3:16; Rome 15:4) Nte ifiọk oro afo enyenede aban̄a Jehovah ọkọride, ntre n̄ko ke ima emi afo amade enye, ye udọn̄ fo ndiyak idemfo nnọ enye, edikọri.

11 Ediwak uyen Christian ẹdọhọ ke ukpepn̄kpọ Bible ofụri ini edi akpan n̄kpọ oro akan̄wamde mmimọ ndisọn̄ọ nda nnọ akpanikọ. Ke uwụtn̄kpọ, ẹkebọk Adele ke ubon Christian, edi akanam enye inyeneke utịtmbuba eke spirit ndomokiet. Enye ọdọhọ ete: “Ete ye eka mi ẹma ẹsida mi ẹka ufọkmbono Obio Ubọn̄, edi n̄kesinyeneke ukpepn̄kpọ idemmi m̀mê ndikpan̄ utọn̄ ke mbono esop.” Edi ke eyeneka esie ama akana baptism, Adele ama ọtọn̄ọ ndida akpanikọ ke akpan n̄kpọ. “Mma ntọn̄ọ ndikot ofụri Bible. Esidi mma n̄kot ekpri, ami n̄wet akpan n̄kpọ oro n̄kotde nsịn ke ekpri n̄wed. Nsụk nnyenyene kpukpru se n̄kewetde oro. Mma n̄kot Bible n̄kụre ke isua kiet.” Emi ama anam Adele ayak idemesie ọnọ Jehovah. Kpa ye oro enye obiomode ndo, enye edi ọkwọrọikọ uyọhọ ini idahaemi.

12, 13. (a) Mme ukpụhọde ewe ke edikpep Bible edin̄wam akparawa owo anam, ndien didie? (b) Nọ uwụtn̄kpọ nti item oro ẹdude ke Ikọ Abasi.

12 Ọyọhọ iba, N̄wed Abasi ayan̄wam fi okpụhọde edu uwem fo. Paul ọkọdọhọ Timothy ke ‘ọfọn ndida ndisana uwetn̄kpọ nnọ ukpep, nsua nnọ owo, nnen̄ede mme n̄kpọ, nnọ ntụnọ ke edinen ido, man owo Abasi etịm odot, eben̄e idem ọyọhọ ọyọhọ ndinam eti utom ekededi.’ (2 Timothy 3:16, 17) Ndisitie n̄kere mme n̄kpọ oro ẹnyenede ebuana ye N̄wed Abasi, nnyụn̄ nda edumbet Bible nsịn ke edinam, ayanam spirit Abasi okpụhọde edu fo. Enye ayanam enyene nti edu, utọ nte nsụhọdeidem, ime, ifịk, ye ima ọnọ ekemmọ mme Christian. (1 Timothy 4:15) Timothy ama enyene mme edu emi, ndien mmọ ẹma ẹnam enye enen̄ede enyene ufọn ọnọ Paul ye mme esop oro Timothy ekesikade akanam utom.—Philippi 2:20-22.

13 Ọyọhọ ita, nti item ẹyọyọhọ Ikọ Abasi. (Psalm 1:1-3; 19:7; 2 Timothy 2:7; 3:15) Nti item ẹyen̄wam fi asat nti ufan, asat nti edinam unọ idem inemesịt, onyụn̄ ọyọ ediwak n̄kpọ-ata eken. (Genesis 34:1, 2; Psalm 119:37; 1 Corinth 7:36) Oyom anam nti ubiere idahaemi man esịm mme utịtmbuba eke spirit.

“N̄wana Eti En̄wan”

14. Ntak mîmemke utom ndibịne mme utịtmbuba eke spirit?

14 Ndinịm mme utịtmbuba oro ẹkponode Jehovah nte ebeiso n̄kpọ ke uwem edi mfọnn̄kan n̄kpọ, edi enye imemke utom. Ke ini oyomde ndimek ubọkọkọ, mme iman, mme ufan, ye nti andikpep oro ẹmade fi ẹkeme ndikpak fi ete aka n̄wed sia ẹkerede ke akwa ifiọkn̄wed ye eti ubọkọkọ ẹnam owo okụt unen onyụn̄ okop inemesịt. (Rome 12:2) “N̄wana eti en̄wan mbuọtidem” nte Timothy, man ekeme ‘ndisọn̄ọ mmụm nsinsi uwem’ oro Jehovah enịmde ọnọ fi akama.—1 Timothy 6:12; 2 Timothy 3:12.

15. Nso ubiọn̄ọ ke anaedi Timothy ama osobo?

15 Idomo ekeme ndinen̄ede nsọn̄ ubọk ke ini mme iman oro mîdịghe mme andinịm ke akpanikọ mînyịmeke mme ubiere fo. Anaedi Timothy ama osobo utọ ubiọn̄ọ oro. N̄wed kiet ọdọhọ ke Timothy okoto ubon emi “ẹkenen̄erede ẹdiọn̄ọ n̄wed ẹnyụn̄ ẹnyenede okụk.” Anaedi ete esie ama ekere ke enye ayama ndinyene akwa ifiọkn̄wed nnyụn̄ n̄kaiso ke mbubehe ubon. * Kere nte ete Timothy akanamde n̄kpọ ke ini enye ọkọfiọkde ke Timothy akakam emek ndisan̄a mbọ ufen ye Paul ke utom isụn̄utom oro owo mîkekpehe okụk!

16. Didie ke uyen kiet ọkọyọ ubiọn̄ọ oro ete esie ọkọbiọn̄ọde enye?

16 Mme uyen oro ẹdide Christian mfịn ẹsobo ukem idaha emi. Matthew, emi anamde utom ke n̄kọk itieutom Mme Ntiense Jehovah, ọdọhọ ete: “Ete mi ama enen̄ede ayat esịt ke ini n̄kọtọn̄ọde utom usiakusụn̄ uyọhọ ini. Enye ekekere ke mmayak ifiọkn̄wed mi ‘atak’ ke ndinyịme ndinam utom nte andinam ufọk asana man n̄keme ndika iso ke utom usiakusụn̄. Enye ama esitọk mi, onyụn̄ ọdọhọ ke n̄kpenen̄ede nnyene okụk edieke n̄kpanamde utom idịbi udia uyọhọ ini.” Didie ke Matthew ọkọyọ ubiọn̄ọ emi? Enye ọdọhọ ete: “Mma nnyene eti ndutịm ukot Bible nsinyụn̄ mbọn̄ akam kpukpru ini, akpan akpan ke mme ini esitiede nte esịt ọmọn̄ enen̄ede ayat mi.” Abasi ama ọdiọn̄ ukeme oro Matthew ekesịnde. Nte ini akakade, itie ebuana esie ye ete esie ama ọfọn. Matthew ama enen̄ede asan̄a ekpere Jehovah n̄ko. Matthew ọdọhọ ete: “Jehovah ọnọ mi se nyomde, esịn udọn̄ ọnọ mi, onyụn̄ ekpeme mi mbak ndinam ndiọi ubiere. N̄kpenyeneke mme edidiọn̄ emi ndomokiet edieke mmen̄kpebịneke mme utịtmbuba eke spirit.”

Ka Iso Bịne Mme Utịtmbuba Eke Spirit

17. Didie ke ndusụk owo ẹkeme ndikpan mbon oro ẹyomde ndidụk utom uyọhọ ini? (Matthew 16:22)

17 Ekemmọ mme andinịm ke akpanikọ ẹkeme ndikpan fi ndisịm mme utịtmbuba eke spirit. Ndusụk mmọ ẹkeme ndidọhọ, ‘Ntak edide asiakusụn̄? Afo emekeme ndidu uwem nte mbon en̄wen ẹdude ndien osụk abuana ke utom ukwọrọikọ. Yom eti utom oro edinọde fi okụk.’ Emi ekeme nditie nte eti item, edi nte afo ndinam item emi ayanam fi ọnọ idemfo ukpep ye uduak edinyene uten̄e Abasi?

18, 19. (a) Didie ke afo ekeme ndika iso mbịne mme utịtmbuba eke spirit? (b) Tịn̄ mme n̄kpọ oro afo ayakde ẹtak fi nte uyen ke ntak Obio Ubọn̄.

18 Etie nte ndusụk Christian ke eyo Timothy ẹma ẹnyene utọ ekikere oro. (1 Timothy 6:17) Man Timothy ekeme ndika iso mbịne mme utịtmbuba eke spirit, Paul ama esịn udọn̄ ọnọ enye ete: “Baba owo kiet eke anamde utom nte owoekọn̄ isịnke idem ke mbubehe unyamurua eke uwem, man enye ekpenyene unyịme owo oro ẹsịnde enye enyịn̄ nte owoekọn̄.” (2 Timothy 2:4) Owoekọn̄ emi osụk anamde utom ekọn̄ ikemeke ndiyak edinam mbio obio etịmede enye. Uwem esie ye eke mbon en̄wen ẹkọn̄ọ ke enye ndidu kpukpru ini ke mben̄eidem ndinam uyo etubom ekọn̄. Nte owoekọn̄ Christ, afo n̄ko enyene ndibịne mme utịtmbuba fo ke ofụri esịt, onyụn̄ etre ndisịn idem ke uyom inyene obụkidem oro ekemede ndikpan fi ndinam utom unyan̄a-uwem.—Matthew 6:24; 1 Timothy 4:16; 2 Timothy 4:2, 5.

19 Utu ke ndiyom uwem ifụre nte utịtmbuba fo, kam nyene edu n̄waidem. “Nte owoekọn̄ Christ Jesus, kûyom uwem ifụre.” (2 Timothy 2:3, The English Bible in Basic English) Paul ama ekpep Timothy ndiyụhọ ye se enye enyenede, idem ke ini osobode ata n̄kpọsọn̄ idaha. (Philippi 4:11, 12; 1 Timothy 6:6-8) Afo emekeme ndinam kpasụk ntre. Nte afo emenyịme ndiyak mme n̄kpọ ẹtak fi ke ntak Obio Ubọn̄?

Mme Edidiọn̄ Idahaemi ye Eke Ini Iso

20, 21. (a) Siak ndusụk edidiọn̄ oro ẹtode edibịne mme utịtmbuba eke spirit. (b) Nso ke afo ebiere ndinam?

20 Timothy ama anam utom ye Paul ke n̄kpọ nte isua 15. Timothy ama etiene okụt nte ẹsiakde mbufa esop ke adan̄aemi ẹkekwọrọde eti mbụk ke ofụri edem edere Mediterranean. Enye ama enyene ọyọhọ idatesịt oro okponde akan se enye ekpekenyenede edieke enye ekpekemekde ndidu uwem nte mbon en̄wen ẹkedude. Afo n̄ko eyenyene uwak edidiọn̄ eke spirit edieke ebịnede mme utịtmbuba eke spirit. Afo ayasan̄a ekpere Jehovah, ndien ekemmọ mme Christian ẹyema ẹnyụn̄ ẹkpono fi. Utu ke ndisobo ubiak ye ntakurua oro ediyom mme inyene obụkidem adade edi, afo eyenyene ata inemesịt oro otode enọ ofụri esịt. Ke akande kpukpru n̄kpọ, afo ‘ọyọsọn̄ọ omụm ata uwem akama,’ kpa nsinsi uwem ke Paradise isọn̄.—1 Timothy 6:9, 10, 17-19; Utom 20:35.

21 Nnyịn imenen̄ede isịn udọn̄ inọ fi ite ọtọn̄ọ ndinọ idemfo ukpep ye uduak edinyene uten̄e Abasi, edieke mûkanamke ntre kan̄a. San̄a kpere mbon oro ẹkemede ndin̄wam fi esịm mme utịtmbuba eke spirit ke esop, nyụn̄ nyịme ndausụn̄ mmọ. Nam ọkpọkpọ ukpepn̄kpọ Bible edi ebeiso n̄kpọ ke uwem fo. Biere ndibiọn̄ọ edu uyom inyene ererimbot emi. Ti kpukpru ini nte ke Abasi “emi ọnọde nnyịn kpukpru n̄kpọ uwak uwak ete ida ikop inemesịt” ọn̄wọn̄ọ ke imọ imekeme ndinen̄ede ndiọn̄ fi idahaemi ye ke ini iso, edieke afo emekde mme utịtmbuba oro ẹnọde enye ubọn̄.—1 Timothy 6:17.

[Ikọ idakisọn̄]

^ ikp. 15 Mbon Greece ẹma ẹnen̄ede ẹma akwa ifiọkn̄wed. Plutarch, emi okodude uwem ke ukem ini ye Timothy, ekewet ete: “Kpukpru nti n̄kpọ ẹto edinyene eti ifiọkn̄wed. . . . Ami ndọhọ ke enye anam owo enyene eti ido uwem ye inemesịt. . . . Mme utịp eken inyeneke ufọn, nnyịn inyụn̄ idaha enye ke akpan n̄kpọ.”—Moralia, I, “The Education of Children.”

Nte Afo Emeti?

• M̀mọ̀n̄ ke mme uyen ẹkeme ndinyene un̄wam ndibịne mme utịtmbuba eke spirit?

• Ntak emi edide akpan n̄kpọ nditịn̄ enyịn n̄kpep Bible?

• Didie ke mme uyen ẹkeme ndibiọn̄ọ edu uyom inyene ererimbot emi?

• Mme edidiọn̄ ewe ke ẹkeme ndinyene nto edibịne mme utịtmbuba eke spirit?

[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]

[Ndise ke page 24]

Timothy ama ebịne nti utịtmbuba

[Mme ndise ke page 25]

Nti uwụtn̄kpọ ewe ẹken̄wam Timothy?

[Mme ndise ke page 26]

Nte afo ke ebịne mme utịtmbuba eke spirit?