A chhûng thu-ah lût rawh

A chhûnga thuawmte-ah lût rawh

Ṭhalaite U—Pathian Chawimawi Thiltumte Um Rawh U

Ṭhalaite U—Pathian Chawimawi Thiltumte Um Rawh U

Ṭhalaite U​—⁠Pathian Chawimawi Thiltumte Um Rawh U

“Pathian ngaihsak tûrin in sawizawi rawh.”​—⁠1 TIMOTHEA 4:⁠7.

1, 2. (a) Engvângin nge Paula chuan Timothea chu a fak? (b) Engtin nge tûn laia ṭhalaite chu ‘Pathian ngaihsak tûrin an in sawizawi’?

“HETIANG rilru pu, in awmzia tih tak zeta ngaihtuahsaktu tûr che u tumah ka nei si lo. . . . Fain a pa rawng a bâwl angin, chanchin ṭha tihdarh kawngah rawng mi bâwlpui thin kha.” (Philippi 2:​20, 22) Tirhkoh Paula chuan he fakna thu duhawm tak hi kum zabi khatnaa Philippi khuaa Kristiante hnêna a lehkha thawnah a telh a ni. Tu chungchâng nge a sawi? A zinpui zînga naupang zâwk, Timothea chungchâng a ni. Paula hmangaihna leh rinna tiam nawntu he thu hian Timothea a tihlâwm dân tûr chu han ngaihtuah teh!

2 Timothea anga thlarau lam thil ngaihsaktu ṭhalaite chu Jehova mite zînga mi ṭangkai tak an ni reng ṭhîn a. (Sâm 110:⁠3) Tûn laia Pathian inawpna pâwl hian pioneer te, missionary te, in sakna lama inpe te, leh Bethel tea rawngbâwl ṭhalai tam tak a nei a ni. Tin, mawhphurhna dang nei reng chunga kohhran thiltiha ṭhahnemngai taka tel mi dangte pawhin fak an phu hle bawk. Chutiang ṭhalaite chuan kan Pa vâna mi, Jehova tilâwmtu thiltumte an ûm avânga lo awm lungawina dik tak chu an nei a. Anni chu ‘Pathian ngaihsak tûrin an in sawizawi’ tak zet a ni.​—⁠1 Timothea 4:​7, 8.

3. Eng zawhnate nge he thuziakah hian ngaihtuah ni dâwn?

3 Thlarau lam thiltum engemaw bîk tak ûmtu ṭhalai i ni em? Chutianga ti tûra fuihna leh ṭanpuina chu khawiah nge i hmuh theih ang? He hausak âtchilhna khawvêl nêksâwrna hi engtin nge i do theih ang? Pathian chawimawi thiltumte i ûm chuan eng ang malsâwmna nge i beisei theih? Timothea nun leh a hnathawh ber ngaihtuahin, hêng zawhnate chhânna hi i lo zawng ang u.

Timothea Lo Chawrchhuahna

4. Timothea Kristian nun chu tawi têin sawi rawh.

4 Timothea chu Rom ram awp Galatia ram bial khawtê pakhat Lustra khuaa seilian a ni a. A tleirâwl chhuah hun, C.E. 47 vêla Paula’n Lustra khuaa thu a hrilh lai khân, Kristianna chu a hre ṭan a nih hmêl hle. Timothea chuan tualchhûnga Kristian unaute zîngah hming ṭha tak a chher nghâl thuai a. A hnu kum hniha Paula’n Lustra khua a tlawh khân, Timothea’n hma a sâwn hle tih a hria a, missionary thawhpui atân a sâwm ta a ni. (Tirhkohte 14:​5-20; 16:​1-3) Timothea chu a lo puitlin chuan mawhphurhna sâng zâwk chelhtîr a ni a, chûng zîngah chuan unaute tichak tûra zin chhuahna hna pawimawh tak pawh a tel a ni. Tirhkoh Paula’n C.E. 65 vêla Rom khua tân in aṭanga Timothea hnêna lehkha a thawn khân, Timothea chu Ephesi khuaa Kristian upa a lo ni reng tawh a ni.

5. Timothea thawn hnih 3:​14, 15 târ lan angin, eng thil pahnihin nge Timothea chu thlarau lam thiltumte ûm tûra thu tlûkna siamtîr?

5 Timothea chuan thlarau lam thiltumte ûm chu a thlang tih a chiang hle. Mahse, engin nge chutianga ûmtîr le? Timothea hnêna a lehkha thawn pahnihnaah, Paula chuan thil pawimawh pahnih chu a sawi a ni: “Tu hnêna zir nge i nih leh, Krista Isuaa rinna awm avâng chuan chhandamna hmu khawpa tifing thei che lehkha thianghlimte chu i naupan têt ata hre tawh i ni tih hriain, i thil zir leh i thil hriat chianahte chuan awm reng rawh,” tiin. (2 Timothea 3:​14, 15) A hmasain Kristian dangte’n Timothea duh thlanna siam chunga nghawng an neih dân i lo en ang u.

Thununna Duhawmte Hlâwkpuina

6. Timothea chuan eng zirtîrna nge a dawn a, engtin nge a dawnsawn?

6 Timothea chu sakhaw hrang vuan chhûngkuaa seilian a ni a. A pa chu Grik mi a ni a, a nu Euniki leh a pi Loisii chu Juda mi an ni thung. (Tirhkohte 16:⁠1) Timothea chu a naupan têt ata Euniki leh Loisii te chuan Hebrai Pathian Lehkha Thu aṭanga thutakte an zirtîr a. Kristiana an lo inleh hnuah chuan, Kristian zirtîrnate ring ve tûrin an hmin ngei tih chu rinhlelh rual a ni lo. Timothea chuan he zirtîrna ṭha tak hi a sâwtpui tih a chiang hle a ni. Paula chuan: “Rinna taktak nangmaha awm chu ka hre reng si a, chu rinna chu atîrin i pi Loisii-ah chuan a awm a, i nu Euniki-ah chuan a awm bawk a, nangmahah pawh a awm tih dik takin ka hria,” a ti.​—⁠2 Timothea 1:⁠5.

7. Ṭhalai tam takin eng malsâwmna nge an dawn a, chu chu engtin nge an tân thil ṭangkai tak a nih theih?

7 Tûn laiah hian, ṭhalai tam takte chuan Loisii leh Euniki te anga thlarau lam thiltum neih a pawimawhna hretu Pathian ṭih nu leh pa leh pi leh pu an nei chu an hlâwkpui bawk a. Entîr nân, Samira-i chuan a tleirâwl chhuah tirh lama a nu leh pa nêna hun rei tak chhûng an inbiakna chu a la hre reng a. “Ka nu leh Pa chuan Jehova thil thlîr dân nei tûr leh thu hrilhna dah pawimawh ber tûrin min ṭanpui a. Hunbi kima rawngbâwl tûrin min fuih reng ṭhîn,” a ti. Samira-i chuan a nu leh pate fuihna chu ṭha taka lo dawngsawngin, a awmna rama Bethel chhûngkaw zînga tel theihna chanvo chu a nei ta a ni. I nu leh pate’n thlarau lam thiltumte ûm tûrin an fuih che chuan, an thurâwn chu ngun takin ngaihtuah ang che. Anni chuan i tâna ṭha ber tûr an duh si a.​—⁠Thufingte 1:⁠5.

8. Engtin nge Timothea chuan Kristian ṭhian ṭha takte chu a ṭangkaipui?

8 Kristian unaute zînga ṭhian ṭha tak zawn chu i tân a pawimawh bawk. Timothea chu a awmna kohhran leh kilometer 30 vêla hlaa awm Ikonion khuaa awm Kristian upate hriat hlawh tak a lo ni a. (Tirhkohte 16:​1, 2) Mi thatho tak Paula chu ṭhian ṭha takah a siam a. (Philippi 3:14) Paula lehkha thawn chuan Timothea’n thurâwn a pawm duh tih leh rinna kawnga entawn tûrte chu a entawn nghâl ṭhîn tih a târ lang a ni. (1 Korinth 4:17; 1 Timothea 4:​6, 12-16) Paula chuan: “Nang erawh chuan ka zirtîrna te, ka awm dân te, ka thil tum te, ka rinna te, ka dawhtheihna te, ka hmangaihna te, ka chhelna te . . . i hre hle mai,” a nih loh leh i zui tlat a ni, tiin a ziak a. (2 Timothea 3:​10, 11) Ni e, Timothea chuan Paula entîrna chu a zui tlat a ni. Chutiang bawkin, kohhrana thlarau lama chakte i hnaih chuan, thlarau lam thiltum ṭhate ûm tûra ṭanpui i ni ve ngei ang.​—⁠2 Timothea 2:​20-22.

“Lehkha Thianghlimte” Zir Rawh

9. Ṭhian ṭha thlan bâkah, ‘Pathian ngaihsak tûra in sawizawi’ tûrin eng nge i tih ngai?

9 Thlarau lam thiltumte thlen nân ṭhian ṭha thlan hi a tâwk mai em? Tâwk mai lo ve. Timothea anga “lehkha thianghlimte” chu i bih chian a ngai a ni. Chutianga bih chian chu i tuizâwng a ni lo thei a; mahse, Timothea chu ‘Pathian ngaihsak tûra a in sawizawi’ a ngai tih hre reng ang che. Infiam mite chu an tum thleng tûrin thla tam tak chhûng rim tak leh hah takin an in sawizawi fo va. Chutiang bawkin, thlarau lam thiltumte thleng tûr chuan inpêk leh tih tak zeta beih a ngai a ni. (1 Timothea 4:​7, 8, 10) ‘Mahse, Bible zirna chuan ka tum thleng tûrin engtin nge min ṭanpui ang?’ tiin i zâwt mai thei. A ṭanpui theih dân che kawng thum i lo ngaihtuah ang u.

10, 11. Engvângin nge Pathian Lehkha Thute chuan i thlarau lam thiltum thleng tûrin a chêttîr ang che? Entîrna pakhat pe rawh.

10 A hmasain, Pathian Lehkha Thute chuan chêttîrtu dik a neihtîr ang che. Chûng Pathian Lehkha Thute chuan kan Pa vâna mi mize ropui tak te, kan tâna a hmangaihna thiltih ropui ber te, leh a chhiahhlawh rinawmte tâna chatuan malsâwmna a dahte chu a târ lang a ni. (Amosa 3:7; Johana 3:16; Rom 15:⁠4) Jehova i hriatna a pun rualin, amah i hmangaihna leh a hnêna i nun pumpêk i duhna pawh a pung bawk ang.

11 Kristian ṭhalai tam takte chuan mi mala Bible zirna hun duan ṭha tak neih hi thutak mahni ta nihtîr nân a pawimawh hle tih an sawi a. Entîr nân, Adele-i chu Kristian chhûngkuaa seilian a ni a; mahse, thlarau lam thiltum engmah a insiam ngai lo. Ani chuan: “Ka nu leh pate’n Kingdom Hall-ah min kalpui a, mahse mahnia inzirna ka nei lovin, inkhâwma thusawite pawh ka ngaithla lo,” a ti. A unaunuin baptisma a chan hnu chuan Adele-i chuan thutak a ngaihsak ta viau va. “Bible chhiar chhuak tûrin hma ka la ṭan a. Tawi tê ka chhiar hnuah ka thil chhiar zawh tâk chiah chungchâng ka ngaih dân chu ka ziak chhuak ṭhîn a. Chutianga ka ziah zawng zawng chu tûn thlengin ka la nei reng. Bible bu pum chu kum khat chhûngin ka chhiar chhuak vek a ni,” a ti. Chutaṭang chuan, Adele-i chuan Jehova hnêna a nun pumpêk duhna a nei ta a. Pianphunga rual ban lo tak a ni chung pawhin, tûnah chuan pioneer, a nih loh leh hunbi kima chanchin ṭha hriltu a lo ni ta a ni.

12, 13. (a) Bible zirna chuan ṭhalai chu eng ang inthlâkthlengna nge siam tûrin a ṭanpui ang a, engtin nge a ṭanpui ang? (b) Pathian Thua tel finna chhawr tlâk chungchâng entîrna pe rawh.

12 A pahnihnaah, Bible chuan i mizia thlâk ngaite thlâk tûrin a ṭanpui ang che. Paula chuan Timothea hnênah “lehkha thianghlimte” chu “zirtîr kawngah te, thiam loh chantîr kawngah te, zilh kawngah te, felna zirtîr kawngah te a sâwt bawk a ni; Pathian mi chu hna ṭha tinrêng thawk tûra kim taka inthuamin a famkim theih nân,” tih a hrilh a ni. (2 Timothea 3:​16, 17) Pathian Thu nêna inkûngkaih thilte ngun taka chhût ṭhînin leh Bible thu bulte nunpuiin, Pathian thlarau chu i mizia i siam ṭhattîr dâwn a ni. Chu thlarau chuan hêng mize pawimawh tak, inngaihtlâwmna te, chhelna te, taihmâkna te, leh Kristianpuite hmangaihna dik tak te chu a neihtîr ang che. (1 Timothea 4:15) Timothea chuan hêng miziate hi a nei a, chûng chuan a rawngbâwlsak kohhrante tân leh Paula tân mi ṭangkai tak a nihtîr a ni.​—⁠Philippi 2:​20-22.

13 A pathumnaah, Pathian Thu hi finna chhawr tlâk awmna a ni. (Sâm 1:​1-3; 19:7; 2 Timothea 2:7; 3:15) Chu chuan i ṭhian tûr fing taka thlang tûr te, intihhlimna ṭha thlang tûr te, leh harsatna dang tam tak hmachhawn tûr tein a ṭanpui ang che. (Genesis 34:​1, 2; Sâm 119:37; 1 Korinth 7:36) Tûna thu tlûkna finthlâk siam chu i thlarau lam thiltumte tihpuitlin nân a pawimawh hle a ni.

‘Intihsiakna Ṭha Chu Bei Rawh’

14. Engvângin nge thlarau lam thiltumte ûm chu kawng awlsam ber a nih loh?

14 Jehova chawimawitu thiltumte dah pawimawh chu kawng finthlâk ber a ni a, kawng awlsam ber erawh a ni hauh lo. Entîr nân, hnathawh tûr i thlan dâwnin zirna sâng leh hlawh tam tak hmuhna hnathawhte hi hlawhtlinna dik leh hlimna dik nia hretu chhûngkhatte, ṭhiante, leh nangmah duhsaktu zirtîrtute nêksâwrna nasa tak chu i tâwk thei a. (Rom 12:⁠2) Timothea angin, Jehova’n i tâna a pêk che ‘chatuan nunna chu i vawn’ theih nân ‘rinna intihsiakna ṭha chu i beih’ a ngai ang.​—⁠1 Timothea 6:12; 2 Timothea 3:⁠12.

15. Eng ang dodâlna nge Timothea’n a hmachhawn a rinawm?

15 Chhûngkaw zînga ringtu ni lote’n i duh thlanna siamte an pawm loh hunah fiahna chu a nasa lehzual thei a. Timothea chuan chutiang dodâlna chu a hneh ngei a ngaih a rinawm. Lehkhabu pakhat sawi dânin, Timothea-te chhûngkua chu “lehkha thiam leh mi hausa zînga mi” an nih a rinawm a. A pa chuan zirna sâng ûm a, an chhûngkaw sumdâwnna a enkawl zui chu a beisei ngei bawk ang. * Timothea’n Paula nêna missionary thawka, thil hlauhawm leh sum leh pai lama ngelngheh lohna hmachhawn a duh zâwk tih a hriat huna Timothea pa’n a chhân lêt dân tûr chu han ngaihtuah teh!

16. Engtin nge ṭhalai pakhatin a pa dodâlna chu a hmachhawn?

16 Tûn laia Kristian ṭhalaite pawh hian chutiang bawk chona chu an tâwk a ni. Jehova Thuhretute branch office pakhata rawngbâwl Matthew-a chuan: “Pioneer ka thawh ṭan chuan, ka pa chu a lungawi lo nasa mai a. Rawng ka bâwl theihna tûra mahni inchâwm nâna mi in vênsaktu hna ka thawh chuan, ka lehkha zir chu ‘engmah lovah ka chantîr’ niin a hria a ni. Ani chuan min deusawh reng a, hunbi kimin hna thawk ta ila chuan sum ka thawh chhuah theih zât tûr min hrilh châmchi reng a ni,” a ti. Engtin nge Matthew-a chuan chu dodâlna chu a hmachhawn? “Bible chhiarna hun duan ṭha tak vawng tlatin ka ṭawngṭai reng a, a bîk takin dawhtheihna ka tlâkchham mai a hlauhawm hunah chutiang chuan ka ti nasa zual sauh a ni,” a ti. Matthew-a tum ruhna chu a manhla hle. Hun a han liam zêl chuan, a pa nêna an inlaichînna chu a rawn ṭha chho tial tial a. Jehova pawh a hnaih lehzual phah bawk a ni. Matthew-a chuan: “Jehova chuan ka mamawh min pe a, min fuihin, leh thu tlûkna âtthlâk takte siam lo tûrin min vêng him tih ka hmu a ni. Thlarau lam thiltumte ûm ta lo i lang chuan, hêng zînga a enga mah hi ka tawng thei lo vang,” a ti.

Thlarau Lam Thiltumte Thlir Reng Rawh

17. Hunbi kima rawngbâwl tumte chu ṭhenkhatin engtin nge an tihlunghlual mai theih? (Matthaia 16:⁠22)

17 I thlarau lam thiltumte ûmna kawnga tum loh deuhva intihlunghnualna chu i rinpuite hnên aṭang pawhin a lo chhuak thei a. Ṭhenkhat chuan, ‘Engah nge pioneer thawh kher kher? Nun phung pângngaia nung reng chungin thu hrilhnaah i tel thei tho alâwm. Hna ṭha thawkin sum leh pai lamah insawh nghet phawt rawh,’ an ti mai thei. Chu chu thurâwn ṭha tak niin a lang mai thei a; mahse, chu mi i zawm chuan Pathian ngaihsak tûrin i in sawizawi tak zet a ni thei ang em?

18, 19. (a) Engtin nge thlarau lam thiltumte i thlîr reng theih ang? (b) Ṭhalai i nih anga Lalram tâna i inpêknate chu sawi rawh.

18 Timothea hun laia Kristian ṭhenkhat chuan chutiang ngaih dân chu an nei niin a lang. (1 Timothea 6:17) Timothea chu thlarau lam thiltumte thlîr reng tûra ṭanpui nân, Paula chuan: “Sipaia awm tûra thlangtu chu a tihlâwm theih nân, sipai tumah indo laiin tûn damchhûng khawsaknate hian a intihnawk ngai lo,” tiin a fuih a ni. (2 Timothea 2:⁠4) Sipaia ṭang chu sipai ni ve lo mi dangte thiltih ang tiin a kal pêng thei lo va. A nunna leh mi dangte nunna chu a pu thupêk zâwm tûra a inrâlrinnaah a innghat tlat a ni. Krista hnuaia sipai i nih angin, nang pawhin rilru sakhat tak neia, nun chhandamna i rawngbâwlna hlentîr lo thei tûr khawvêl thiltea i intihhnawk loh chu a pawimawh a ni.​—⁠Matthaia 6:24; 1 Timothea 4:16; 2 Timothea 4:​2, 5.

19 Nun zâwmthaw neih tum ai chuan, mahni inpêkna rilru neih tum zâwk rawh. “Krista Isua sipai angin, nun tisamkhai leh tinuamsatu tel lova thil ti tûrin inpeih rawh.” (2 Timothea 2:​3, The English Bible in Basic English) Paula nêna an inkawmna lamah Timothea chuan hun khirh ber ber kârah pawh lungâwi dân thurûk chu a zir tawh a. (Philippi 4:​11, 12; 1 Timothea 6:​6-8) Nang pawhin chutiang chuan i ti ve thei a ni. Lalram avânga thil chân chu i inpeih em?

Tûn leh Nakina Malsâwmnate

20, 21. (a) Thlarau lam thil ûmna aṭanga lo awm malsâwmna ṭhenkhat chu sawi rawh. (b) Eng nge tih i tum tlat?

20 Timothea chuan Paula chu kum 15 lai rawng a bâwlpui a. Timothea chuan Mediterranean tuipui hmâr lama chanchin ṭha thehdarhna leh kohhran thar dinte chu a mit ngeiin a hmu a ni. Nunphung “pângngai” an tih ang chi chu lo thlang ta ni sela chuan tûn ang tluka lungawina leh phûrna nun chu a nei lo vang. Thlarau lam thiltumte i ûm chuan, nang pawhin thlarau lam malsâwmna namên lo chu i tawng ngei ang. Jehova i hnaih zual ang a, Kristianpuite hmangaih leh zah i kai dâwn a ni. Khawvêl hausakna ûmna aṭanga lo awm hrehawmna leh beidawnnate aiin, mahni inphata inpêkna aṭanga lo awm hlimna dik tak chu i tawng zâwk ang a. Thil dang zawng aia man to “nunna taktak”​—⁠lei paradis-a chatuana nunna⁠​—⁠​chu i nei thei bawk ang.​—⁠1 Timothea 6:​9, 10, 17-19; Tirhkohte 20:⁠35.

21 Chuvângin, Pathian ngaihsak tûra i la in sawizawi lo a nih chuan, rei rial lova ti nghâl vat tûrin kan fuih a che. Kohhran chhûnga mi, thlarau lam thiltumte hlen thei tûra ṭanpui theitu tûr che chu hnaih la, an kaihhruaina zawng rawh. Pathian Thu mahnia zirna chu dah pawimawh hmasa ber rawh. Khawvêl hausak âtchilhna thlarau chu do tum tlat rawh. Tin, amah chawimawitu thiltumte i thlan hian “thil zawng zawng lâwmna tûra tam taka min petu” Pathian chuan tûnah leh nakin atân malsâwmna i neih theih thu a tiam che tih hre reng bawk ang che.​—⁠1 Timothea 6:⁠17. (w07 5/1)

[Footnote]

^ par. 15 Grik mite chuan lehkha zir sân hi an ngaisâng hle a. Timothea dam rualpui Plutarch-a chuan: “Zirna ṭha dawn hi ṭhatna zawng zawng hnâr leh bul ber a ni. . . . Hei hian nungchang ṭhatna leh hlimna a awmtîr ka ti a ni. . . . Thil dang zawng zawngte chu thil chiang lo, pawimawh lo, leh ngaihtuahna sên lutuk pawh phu lo a ni,” tiin a ziak a ni.​—⁠Moralia, I, “The Education of Children.”

I Hre Chhuak Em?

• Ṭhalaite chuan khawiah nge thlarau lam thiltumte ûm tûra ṭanpuina an hmuh theih?

• Engvângin nge taima taka Bible zir chu a pawimawh êm êm?

• Engtin nge ṭhalaite chuan he khawvêl hausak âtchilhna chu an do theih?

• Thlarau lam thiltumte ûmna aṭangin eng ang malsâwmna nge lo awm?

[Zirlai Atâna Zawhnate]

[Phêk 29-naa milemte]

Timothea chu thununna ṭha engte’n nge ṭanpui?