Disenyo na Mayo nin Sarong Kagdisenyo?

HAROS 150 taon na an nakaagi poon kan ipresentar ni Charles Darwin na an ebolusyon nagpapaliwanag kan pagkakomplikado asin pagkalaenlaen kan buhay. Minsan siring, an saiyang teoriya nin ebolusyon asin iba pang laen-laen na teoriyang kaagid kaiyan sa presenteng panahon, kinukuestion kasuarin pa sana kan mga naniniwala na an makangangalas asin eksaktong pagkagibo sa nabubuhay na mga organismo nagpaparisa nin may katuyohan na disenyo. Dawa an dakol na sientista na kagalanggalang an mga kredensial dai inaako an ideya na huli sa ebolusyon nagkaigwa nin kadakoldakol na klase nin buhay na naheheling niato sa daga.

An nagkapira sa siring na mga sientista nagtatao nin kontraargumento—na inaapod na madonong na disenyo (sa Ingles, intelligent design, o ID)—na sinasabing an disenyo sa mga linalang marigon na sinusuportaran kan biolohiya, matematika, asin sentido komun. Sinasadol ninda an mga eskuelahan na itokdo sa saindang mga estudyante an manongod sa ideyang ini. An inaapod daang garo mga guerra sa ebolusyon nangyayari sa pangkagabsan sa Estados Unidos, alagad may kaparehong mga pangyayari na ibinabareta sa Inglaterra, Netherlands, Pakistan, Serbia, asin Turkiya.

Nakakapaisip na Dai Iyan Sinambit

Minsan siring, sa parate may risang-risang dai sinambit sa maingat an pagkasabing depensa para sa madonong na disenyo. Iyan an dai pagsambit sa sarong kagdisenyo. Naniniwala daw kamo na puedeng magkaigwa nin disenyo kun mayo nin sarong kagdisenyo? An mga parasuportar sa madonong na disenyo “mayo nin espesipikong sinasabi manongod sa kun siisay o ano an kagdisenyong ini,” an ibinareta kan The New York Times Magazine. An parasurat na si Claudia Wallis nagsabi na an mga parasuportar kan madonong na disenyo “nag-iingat na dai sambiton an Dios sa pag-orolay.” Asin nagkomento an magasin na Newsweek na an “I.D. mayong sinasabi kun baga igwa nin kagdisenyo asin kun siisay sia.”

Pero, masasabotan nindo na daing kamanungdanan an pagprobar na likayan an hapot manongod sa kagdisenyo. Paano magigin kompleto an paliwanag may koneksion sa disenyo sa uniberso asin kan buhay mismo kun itatago o dai ngani pag-iisipan kun baga igwa nin kagdisenyo asin kun siisay sia?

Sa sarong kabtang, an debate kun baga mimidbidon an sarong kagdisenyo o dai, nakasentro sa mga hapot na ini: An pag-ako daw na igwa nin sarong kagdisenyo na nakakalabi sa tawo makakaolang sa sientipiko asin intelektuwal na pag-oswag? Aakoon sana daw niato na igwa nin sarong madonong na kagdisenyo kun mayo na nin ibang ikakataong paliwanag? Asin talaga daw na rasonableng magkonklusyon basado sa disenyo na igwa nin sarong kagdisenyo? Totokaron ini asin an konektadong mga hapot sa sunod na artikulo.

[Mga Ritrato sa pahina 3]

Naniwala si Charles Darwin na ipinaliwanag kan ebolusyon an pagkakomplikado kan buhay

[Credit Line]

Si Darwin: Hale sa sarong retrato na kinua ni Mrs. J. M. Cameron/Rinetrato kan U.S. National Archives