U Nga Swi Kota Ku Tiyisela Ku Kala Vululami!

A NGA kona munhu loyi a nga siki tshamaka a khomiwa hi ndlela yo karhi leyi nga riki ni vululami. Hambileswi swiendlo swin’wana swa ku khomiwa hi ndlela leyi nga riki ni vululami swi nga ha voniwaka kumbe ku ehleketiwa ntsena, swin’wana swa swona i swa xiviri hakunene.

Nkarhi wun’wana ni wun’wana lowu hi khomiwaka hi ndlela leyi nga riki ni vululami, ha vaviseka naswona sweswo swi nga ha byi khumba ngopfu vuxaka bya hina ni Xikwembu. Hi nga ha swi navela swinene leswaku xiyimo xexo xi lulamisiwa. Ha yini? Xivangelo xin’wana hileswaku Muvumbi wa hina Yehovha Xikwembu, “[loyi a] nga riki na vuhomboloki,” u nghenise etimbilwini ta vanhu ku navela lokukulu ko lava ku khomiwa hi ndlela yo lulama. (Deteronoma 32:4; Genesa 1:26) Hambiswiritano, hi nga ha langutana ni swiyimo leswi eka swona hi swi vonaka leswaku a hi khomiwanga kahle. Wanuna wo tlhariha u tshame a ku: “Mina yoloyi ndzi vuyile leswaku ndzi ta vona swiendlo hinkwaswo swa ku tshikilela leswi endliwaka ehansi ka dyambu, kutani waswivo, mihloti ya lava va tshikileriwaka, kambe a va nga ri na muchaveleri; naswona lava va va tshikilelaka a va ri ni matimba, lerova a va nga ri na muchaveleri.” (Eklesiasta 4:1) Kutani, hi nga swi kota njhani ku langutana ni ku khomiwa hi ndlela leyi nga riki ni vululami?

Kahle-kahle Ku Kala Vululami I Yini?

Ku kala vululami i xiyimo kumbe mukhuva wo tlula milawu leyi lulameke. I yini lexi kombaka loko nchumu wu lulamile eka vanhu? Swi le rivaleni leswaku Muvumbi wa hina la lulameke ni la nga hundzukiki u ni mfanelo yo veka nawu wa leswi lulameke ni leswi nga lulamangiki. Hi ku ya hi langutelo rakwe, ku famba hi “milawu ya vutomi” swi katsa ku “nga endli hi ku kala vululami.” (Ezekiyele 33:15) Xisweswo, loko Yehovha a vumbe munhu wo sungula, U nghenise ripfalo eka yena—rito ra le ndzeni leri a ri ta n’wi pfuna ku hambanisa leswinene eka leswi hoxeke. (Varhoma 2:14, 15) Ku engetela kwalaho, Yehovha u hlamusele leswi lulameke ni leswi nga lulamangiki eRitweni rakwe, ku nga Bibele.

Ku vuriwa yini loko hi vona onge hi khomiwe hi ndlela leyi nga riki ni vululami? Hi fanele hi kambisisa mhaka hi ndlela ya vutswatsi ku vona loko hakunene hi khomiwe hi ndlela leyi nga riki ni vululami. Hi xikombiso, ehleketa hi xiyimo lexi muprofeta wa Muheveru Yonasi a a ri eka xona. Yehovha u n’wi lerise leswaku a ya byela Vaninivha hi khombo leri a ri ri kwala nyongeni. Eku sunguleni, Yonasi u balekele ntirho lowu a lerisiwe ku wu endla. Kambe eku heteleleni u ye eNinivha kutani a lemukisa vaaki va kona hi khombo leri a ri tshinele. Hikwalaho ka leswi va yingiseke, Yehovha u endle xiboho xa ku nga wu lovisi muti wolowo swin’we ni vaaki va wona. Yonasi u titwe njhani? ‘Yonasi a swi n’wi tsakisanga nikatsongo, kutani u hlundzuke ngopfu.’ (Yonasi 4:1) U vone onge Yehovha u endle nchumu lowu hombolokeke swinene.

Handle ko kanakana, Yehovha, loyi a kotaka ku vona timbilu a tlhela a “rhandza ku tshembeka ni vululami” a a nga endlanga swo biha. (Pisalema 33:5) Yonasi a a fanele ntsena a twisisa leswaku leswi  Yehovha a swi endleke a swi fambisana ni vululami lebyi hetisekeke. Loko hi titwa onge hi khomiwe hi ndlela leyi nga riki ni vululami, hi fanele hi tivutisa, ‘Xana Yehovha a a ta languta mhaka leyi hi ndlela leyi hambaneke?’

Ku Langutana Ni Ku Khomiwa Hi Ndlela Leyi Nga Riki Ni Vululami

Bibele yi vika swikombiso swo tala swa vanhu lava khomiweke hi ndlela leyi nga riki ni vululami. Hi nga dyondza swo tala hi ku kambisisa ndlela leyi va langutaneke ni swiphiqo swa vona swo tika ha yona. Xiya xikombiso xa Yosefa, loyi a xavisiweke leswaku a va hlonga aEgipta hi vamakwavo vakwe lava nga ni mavondzo. Le Egipta, nsati wa n’wini wa Yosefa u ringete ku n’wi yenga leswaku a etlela na yena, kutani loko a arile, wansati yoloye u hehle Yosefa hi leswaku a a lava ku n’wi pfinya. Hikwalaho ka sweswo, Yosefa u khotsiwile. Hambiswiritano, ripfumelo rakwe a ri tiye swinene ku tlula tinsimbhi leti a a bohiwe ha tona. A nga pfumelelanga leswaku ku khomiwa hi ndlela leyi nga riki ni vululami swi tsanisa vumoya byakwe hambi ku ri ndlela leyi a a tshemba Yehovha ha yona.—Genesa 37:18-28; 39:4-20; Pisalema 105:17-19.

Wanuna un’wana loyi a khomiweke hi ndlela leyi nga riki ni vululami a ku ri Naboti. U xengiwe hi Yezabele, nsati wa Hosi Akabu wa le Israyele. Hosi a yi navela nsimu ya Naboti leyi a yi ri ndzhaka, leyi a yi ri etlhelo ka xigodlho. Muisrayele a a nga pfumeleriwanga ku xavisela munhu un’wana ndhawu yakwe leyi nga ndzhaka, hikwalaho Naboti u arile ku xavisela hosi nsimu leyi. (Levhitika 25:23) Hikwalaho ka sweswo, nsati wa Akabu lowo homboloka u hlele leswaku ku va ni timbhoni ta mavunwa leti hehleke Naboti hileswaku u rhukane Xikwembu ni hosi. Hikwalaho ka sweswo, Naboti ni vana vakwe va majaha va dlayiwile. Ehleketa ndlela leyi Naboti a faneleke a titwe ha yona loko vanhu va rholela maribye leswaku va n’wi dlaya!—1 Tihosi 21:1-14; 2 Tihosi 9:26.

Kambe, swikombiso leswi hi buleke ha swona a swi nyawuli loko swi ringanisiwa ni swiendlo leswi nga riki na vululami leswi humeleleke Kreste Yesu. Xigwevo xakwe xa rifu a xi sekeriwe eka vumbhoni lebyi vuriweke hi timbhoni ta mavunwa ni ku tengiwa ka nandzu loku a ku nga ri enawini. Ndhuna-nkulu ya Murhoma leyi a yi ri yona muavanyisi yi tsandzekile ku lwela leswi a yi swi vona leswaku swi lulamile. (Yohane 18:38-40) Ina, Sathana u  vangele Kreste Yesu vuhomboloki lebyi nga siki tshamaka byi humelela munhu un’wana!

Xana swikombiso leswi swi kombisa leswaku Yehovha a nga na mhaka ni ku khomiwa ka vanhu hi ndlela leyi nga riki ni vululami? Doo! Yehovha a nga langutanga timhaka leti hi ku ya hi langutelo ra vanhu. (Esaya 55:8, 9) Hikwalaho ka leswi Yosefa a xavisiweke ku va hlonga, u kote ku ponisa ndyangu wa ka vona. U ve mukongomisi wa swakudya aEgipta emahlweni ko va ndlala leyikulu yi hlasela ndyangu wa ka vona. Ehleketa, loko Yehovha a a nga pfumelelanga vuhomboloki byolebyo, Yosefa a a ta va a nga khotsiwanga. Phela u hlamusele milorho ya vabohiwa-kulobye vambirhi ekhotsweni, lava un’wana wa vona endzhakunyana a byeleke Faro hi ta Yosefa, leswi endleke leswaku Yosefa a va mukongomisi wa swakudya.—Genesa 40:1; 41:9-14; 45:4-8.

Ku vuriwa yini hi Naboti? Tlhela u ringeta ku languta mhaka leyi hilaha Yehovha a yi languteke hakona. Naboti wa hanya emianakanyweni ya Yehovha loyi a kotaka ku pfuxa vafi, hambileswi ntsumbu wakwe wu celeriweke emisaveni. (1 Tihosi 21:19; Luka 20:37, 38) Naboti u fanele a rindza kukondza ku fika nkarhi lowu Yehovha a nga ta n’wi pfuxa ha wona, kambe nkarhi lowu se wu hundzeke a wu nyawuli, hikuva lava feke a va tivi nchumu nikatsongo. (Eklesiasta 9:5) Ku engetela kwalaho, Yehovha u rihe rifu ra Naboti hi ku avanyisa Akabu ni ndyangu wakwe.—2 Tihosi 9:21, 24, 26, 35, 36; 10:1-11; Yohane 5:28, 29.

Yesu na yena u file. Kambe, Xikwembu xi n’wi pfuxile kutani xi n’wi veka exikhundleni lexi tlakukeke “ehenhla swinene ka hulumendhe yin’wana ni yin’wana ni vulawuri ni matimba ni vuhosi ni vito rin’wana ni rin’wana leri vitaniwaka.” (Vaefesa 1:20, 21) Ku khomiwa ka Kreste Yesu hi ndlela leyi nga riki ni vululami loku vangiweke hi Sathana a ku nga ta n’wi sivela Yehovha ku hakela N’wana wakwe. Yesu a a tiyiseka leswaku Yehovha a a ta herisa hi ku hatlisa vuhomboloki bya ku khomiwa kakwe loku a ku nga ri enawini, loko sweswo a ku ri ku rhandza Kakwe. Kambe, Kreste a a swi tiva nakambe leswaku Yehovha u veke nkarhi lowu a nga ta hetisisa Matsalwa ni ku lunghisa ku kala vululami kun’wana ni kun’wana.

I ntiyiso, Sathana ni vatirheli vakwe va vangele vanhu vo lulama vuhomboloki, kambe eku heteleleni Yehovha u lulamise timhaka naswona eku heteleleni u ta herisa ku kala vululami hi ku helela. Xisweswo, leswaku vuhomboloki byi lulamisiwa, hi fanele hi rindza Xikwembu.—Deteronoma 25:16; Varhoma 12:17-19.

Lexi Endlaka Yehovha A Pfumelela Vuhomboloki

Swi nga ha endleka leswaku leswi Yehovha a nga lulamisiki xiyimo xo karhi u ni xivangelo. Tanihi ndlela yin’wana ya ku hi letela leswi hi nga Vakreste, a nga ha pfumelela leswaku hi khomiwa hi ndlela leyi nga riki ni vululami. Ina, ‘Xikwembu a xi ringi munhu hi swilo swo biha.’ (Yakobo 1:13) Kambe, xi nga ha pfumelela xiyimo xo karhi leswaku xi humelela handle ko nghenelela, naswona xi nga tiyisa lava amukelaka ndzetelo wolowo. Bibele ya hi tiyisekisa: “Loko mi xaniseke nkarhinyana, Xikwembu xa musa hinkwawo lowu nga faneriwiki . . . xona hi xoxe xi ta hetisa ku leteriwa ka n’wina, xi ta mi tiyisa, xi mi nyika ntamu.”—1 Petro 5:10.

Ku tlula kwalaho, loko Yehovha a pfumelela vuhomboloki byo karhi leswaku byi humelela swi nga ha nyika lava khomaka van’wana hi ndlela yo biha nkarhi wa leswaku va hundzuka. Endzhaku ka mavhiki ma nga ri mangani ntsena Yesu a dlayiwile, Vayuda van’wana lava yingiseke xitsundzuxo xa Petro “va tlhavek[e] embilwini.” Va amukele rito ra Xikwembu hi mbilu hinkwayo kutani va khuvuriwa.—Mintirho 2:36-42.

I ntiyiso leswaku a hi hinkwavo vaendli va leswo kala vululami lava nga ta hundzuka. Van’wana va nga ha susumeteleka ku endla swilo swo homboloka ku tlula mpimo. Kambe, Swivuriso 29:1 yi ri: “Munhu la tshinyiwaka hi ku phindha-phindha kambe a nonon’hwisa nhamu, u ta tshoveka hi xitshuketa, a nge hanyi.” Hakunene, Yehovha u ta hetelela a teke goza kutani a herisa lava phikelelaka va tikhoma hi ndlela leyi nga amukelekiki.—Eklesiasta 8:11-13.

Ku nga khathariseki leswaku swi teka nkarhi wo tanihi kwihi ku hlakarhela eku khomiweni hi ndlela leyi nga riki ni vululami, hi nga tiyiseka leswaku Yehovha wa yi tiva ndlela yo hi pfuna leswaku hi hlakarhela. Kutani u ta ku herisa hakunene ku kala vululami kun’wana ni kun’wana loku hi nga ha vaka hi humeleriwe hi kona eka mafambiselo lawa yo biha ya swilo. Ku tlula kwalaho, u hi tshembise hakelo yo hetelela, vutomi lebyi nga heriki emisaveni leyintshwa laha ku nga “ta va ni ku lulama.”—2 Petro 3:13.

[Xifaniso lexi nga eka tluka 17]

Xana Naboti u fanele a titwe njhani loko a langutane ni ku kala vululami lokukulu?