Yehova Alitemwa Umulinganya

“Ine, ne Yehova nalitemwa umulinganya.”—ESAYA 61:8, NW.

1, 2. (a) Bushe amashiwi ya kuti “umulinganya” no “lufyengo” yalola mwi? (b) Bushe Baibolo yalandapo shani pali Yehova na pa mibele yakwe iya mulinganya?

ISHIWI lya kuti umulinganya lipilibula ukukanaba na kapatulula nelyo lufyengo, ukulacita ifintu ifisuma kabili ifyalungama. E lyo ulufyengo kukanaba no mulinganya, e kuti ukuba uwa kapatulula, uwa mpatila, umubi, kabili uucita ifyabipa ku ba kaele.

² Napapita imyaka mupepi na 3,500 ukutula apo Mose alandile pali Yehova, Imfumu yapulishamo, ukuti: “Imibele yakwe yonse [mulinganya, NW]: Lesa wa cishinka kabili uwabulo bupondamishi.” (Amalango 32:4) Ilyo papitile imyaka ukucila pali 700, Lesa apuutilemo Esaya ukulemba ukuti: “Ine, ne Yehova nalitemwa umulinganya.” (Esaya 61:8, NW) Lyena mu nshita ya batumwa, Paulo atile: “Bushe kuli ulufyengo kuli Lesa? Nakalya!” (Abena Roma 9:14) Pa nshita imo ine Petro na o atile: “Lesa taba na kapaatulula, lelo mu luko lonse umuntu uumutiina no kubomba ubulungami alapokelelwa kuli wene.” (Imilimo 10:34, 35) Aya malembo yonse yaletulanga fye ukuti, ‘Yehova alitemwa umulinganya.’—Amalumbo 37:28, NW; Malaki 3:6.

Ulufyengo Lwaliseeka Nga Nshi

3. Bushe ulufyengo lwatendeke shani pano calo?

³ Pali ino nshita, abantu tababa no mulinganya. Inshita iili yonse kuti batufyenga, nalimo kubo tubomba nabo, kubo tusambilila nabo, ku ba mu buteko, nelyo ku bantu bambi, ukubikako fye na balupwa. Kwena, te lelo ulufyengo lwa musango yu lwatendeka. Lwatampile lintu malaika wapondweke, uwaishileishibikwa ukuti Satana Kaseebanya, atunkile abantunse ba kubalilapo ukupondokela Lesa. Yehova apangile Adamu, Efa, na Satana ukuti baleisalila ifya kucita. Ubu bwali bupe ubusuma nga nshi ubo abapeele. Lelo ilyo bafililwe ukusala bwino ifya kucita, bapulile mwi funde lya kwa Yehova ilya mulinganya. Ifyo bacitile fyaletele ukucula ne mfwa pa bantunse bonse.—Ukutendeka 3:1-6; Abena Roma 5:12; AbaHebere 2:14.

4. Bushe ni lilali abantu batendeke ukuba no lufyengo?

⁴ Imyaka nalimo 6,000 naipita ukutula apo Adamu na Efa bapondokele mu Edeni, kabili pa myaka yonse iyi abantu abengi baliba no lufyengo. Kuti twaenekela abantu ukuba no lufyengo pantu Satana e lesa wa cino calo. (2 Abena Korinti 4:4) Wa bufi, kabili e wishi wa buko, wa lwambo, kabili alalwisha Yehova. (Yohane 8:44) Aliba no lufyengo nga nshi. Ica kumwenako fye, mu nshiku sha kwa Noa ilyo Ilyeshi lishilaisa, Lesa amwene ukuti ‘ububi bwa bantu pano isonde bwalifulile, no kuti ukulinga konse ukwa matontonkanyo ya mitima ya bantu kwalibipa fye inshiku shonse.’ (Ukutendeka 6:5) Cimo icalengele ububifi ukufula mu nshiku sha kwa Noa ni co Satana aletunka abantu ukulacita ifyabipa. Cimo cine e calecitika na mu nshiku sha kwa Yesu. Yesu atile: “Ububi bwa bushiku bumo bwalilinga kuli ubo bwine bushiku,” e kuti ubushiku bumo bulaikwatila amafya, pamo ngo lufyengo. (Mateo 6:34) Kanshi Baibolo yalilungika ilyo yatila: “Ububumbo bonse bulatetela capamo no kucululukila capamo ukufika kuli nomba.”—Abena Roma 8:22.

5. Mulandu nshi ulufyengo lufulile sana ukucila kale?

 ⁵ Kanshi ifintu ifyabipa ifilenga kuleba ulufyengo ulwabipisha fyatendeke ukucitika kale sana. Nomba pali ino nshita nacicilamo. Mulandu nshi? Ni pa mulandu wa kuti pa myaka iingi nomba, buno bwikashi bwa bantu abashipepa bwaba mu “nshiku sha kulekelesha,” kabili abantu baleikala mu ‘nshita shayafya’ pantu buno bwikashi nabupalamina ku mpela. Baibolo yasobele ukuti mu nshiku sha kulekelesha “abantu bakaba abaitemwa, abatemwe ndalama, aba mataki, aba matutumuko, aba miponto, . . . abashitasha, abashaba na bucishinka, abashaba na citemwishi, abashifwaya fipangano, aba lwambo, abashailama, abakali, abashatemwa busuma, bashikamfutu, bamunshebwa, abatuumikwa ku cilumba.” (2 Timote 3:1-5) Iyi mibele yabipa ilenga kuleba ulufyengo lwalekanalekana.

6, 7. Lufyengo nshi ulwabipisha ulo abantunse bacita pali ino nshita?

⁶ Mu myaka 100 iyapita mwalicitika sana ulufyengo ukucila ifyo cali kale. Cimo icalenga ca kuti muli iyi myaka mwali sana inkondo. Ica kumwenako fye, abalemba ifyacitike kale batila mu Nkondo ya Calo iyalenga bubili abantu abafwile bali pa kati ka 50 milioni na 60 milioni, kabili abengi pali aba bantu ba kaele, abaume, abanakashi, na bana. Ukutula apo ilya nkondo yapwila, abantu abengi nga nshi balifwa mu kukansana, kabili abengi abafwa bantu aba kaele. Satana e ulenga kuleba ulu lufyengo pantu aliba ne cipyu ico alishiba ukuti nomba line Yehova ali no kumonaula. Ukusesema kwa mu Baibolo kutila: “Kaseebanya naikila pali imwe, ali ne cipyu cikalamba, pa kwishiba ukuti ali ne nshita inono.”—Ukusokolola 12:12.

⁷ Cila mwaka ifyalo filapoosa indalama ishingi nga nshi (K4,028,000,000,000,000) mu kushita no kupanga ifyanso. Abantu iminshipendwa balacula icabipisha, nomba tontonkanyeni pa fyo cingawama nga ca kuti isho ndalama shabombele ku kushita ifyo abantu bakabila. Abantu mupepi na 1 bilioni bapiina  sana ica kuti tabakwanisha no kulalya cila bushiku, ilyo bambi bena ba fyuma. Ukulingana na lipoti ya ba United Nations, abana mupepi na 5 milioni balafwa cila mwaka ku nsala. Ulufyengo e lulenga fyonse ifi. E lyo tontonkanyeni na pa bana ba kaele abo bepaya ku banakashi abaponya amafumo. Casangwa ukuti mu calo conse, abanakashi 40 milioni ukufika kuli 60 milioni balaponya amafumo cila mwaka! We lufyengo nobe ulabipa!

8. Bushe cikaba shani pa kuti mu calo mukabe umulinganya?

⁸ Bakateka balifilwa ukupwisha amafya abantunse bapitamo pali ino nshita; kabili nangu babombeshe shani ifintu tafyakatale afiwama. Icebo ca kwa Lesa casobele ukuti muli shino nshiku “ababifi kabili abafutika bakaya balebipilako fye, bakulalufya kabili bakulalufiwa.” (2 Timote 3:13) Ulufyengo lwaliseeka sana muno nshiku ica kuti abantu te kuti balupwishe. Uwingalupwisha fye ni Lesa wa mulinganya, Yehova. E wingafumyapo Satana, ifibanda, na bantunse ababipa.—Yeremia 10:23, 24.

Tacabipa Ukutontonkanya pa Lufyengo Ulucitika

9, 10. Cinshi calengele Asafi afuupuke?

⁹ Kale, nangu fye bantu abalembele Baibolo balesunguka umulandu Lesa ashapwishisha ulufyengo lwaba pa bantunse no kuleta umulinganya no bulungami mu calo. Natulande pa muntu umo uwaikeleko pa nshita balelemba Baibolo. Utulembo twaba pa muulu wa Amalumbo 73 tulanga ukuti uwalembele ni Asafi. Nalimo tulosha ku mwina Lebi uwaleimba sana inyimbo ilyo Davidi ali imfumu nelyo ku baleimba inyimbo abafumine mu lupwa lwa kwa Asafi. Asafi na bana bakwe balilembele inyimbo ishingi isho abena Israele baleimba pa kupepa Lesa. Lelo, kwaliko inshita imo ilyo Asafi afuupwike. Alemona ababifi  bali ne fyuma, kabili alemona kwati takwali ne fyabipa ifyalebacitikila, balekwata fye fyonse ifyo balekabila.

¹⁰ Baibolo itila: “Nafinwike abatakisha, ilyo namono mutende wa babifi. Pantu takuli ifibakalipa, imibili yabo iituntulu kabili iyalelema; mu kucucutika kwa fwe bantu tababamo, kabili tabapumwa pamo nga bantu bambi.” (Amalumbo 73:2-8) Lelo mu kuya kwa nshita aishileiluka ukuti ukutontonkanya kwa musango yo kwalilubene. (Amalumbo 73:15, 16) Kemba wa malumbo alilekele ukufinuka ababifi, lelo alifililwe ukwishiba umulandu ababifi bashaleculila ilyo abalungama bena balecula.

11. Cinshi ico kemba wa malumbo Asafi ailwike?

¹¹ Mu kuya kwa nshita, ulya mwaume wa cishinka alishileiluka icali no kucitikila ababifi, ailwike ukuti Yehova ali no kubapingula. (Amalumbo 73:17-19) Davidi alembele ukuti: “Lolela Yehova, no kukomena mu nshila yakwe, na o akakusansabika ku kupyaninine calo; ababifi pa kufitwa, ukamonako.”—Amalumbo 37:9, 11, 34.

12. (a) Cinshi Yehova akacita ku bubifi no lufyengo? (b) Bushe ukwishiba ifyo Yehova akapwisha ulufyengo kwamulenga ukumfwa shani?

¹² Ukwabula no kutwishika Yehova akafumya ububifi no lufyengo pano calo pa nshita yakwe iyalinga. Ici e co na Bena Kristu ba cishinka bafwile ukulaibukisha lyonse. Yehova akonaula bonse abashicita ukufwaya kwakwe, kabili akalambula bonse abacita ico afwaya. “Amenso yakwe yalamona, inkopyo shakwe shilengula abana ba bantu. Yehova alengulo mulungami; apato mubifi no watemwo lufyengo. Alosha pa babifi imisolilo ya mulilo na mabwe ya mingu, no mwela wa cikabilila . . . Pantu Yehova alilungama, atemwo bulungami.”—Amalumbo 11:4-7.

Icalo Cipya Umukaba Umulinganya

13, 14. Mulandu nshi mu calo cipya mukabela ubulungami no mulinganya?

¹³ Ilyo Yehova akonaula buno bwikashi bwaisulamo ulufyengo ubutungululwa na Satana, akaleta icalo cipya icisuma nga nshi. Ubufumu bwa kwa Lesa ubwa mu muulu ubo Yesu asambilishe abasambi ukulapepela e bukalateka ici calo. Pali ilya nshita ubulungami no mulinganya fikapyana pa bubifi no lufyengo pantu ili pepo likasukwa ilitila: “Ubufumu bwenu bwise. Ukufwaya kwenu kucitwe pano isonde nga mu muulu.”—Mateo 6:10.

¹⁴ Baibolo itweba ukuti ifintu fikawama ilyo ubu bufumu bukalateka, fikaba fye nga filya fine abantu abalungama bafwaisha ukuti fikabe. Amashiwi yaba pa Amalumbo 145:16 yakafikilishiwa umupwilapo. Patila: “Ni mwe [mwe Yehova] mufumbatule minwe yenu, no kwikusha conse ica mweo ifyo cilefwaya.” E lyo pali Esaya 32:1 patila: “Moneni, Imfumu [Kristu Yesu iikalateka mu muulu] ikabe mfumu ku bulungami, na bacilolo bakaba bacilolo ku [mulinganya, NW].” Pali Esaya 9:7, kasesema Esaya asobele ukuti: “Ku kukula kwa bukateka bwakwe, na ku mutende, takwakabe mpela, pa cipuna ca kwa Dabidi, na pa bufumu bwakwe, ku kucipampamika no kucitungilila ku [mulinganya, NW] kabili ku bulungami, ukutula pali nomba ukufika na ku muyayaya. Ukucincila kwa kwa Yehova wa milalo kukacite ci.” Bushe mulelenganya muli muli cilya calo umukaba umulinganya?

15. Finshi Yehova akacitila abantunse mu calo cipya?

¹⁵ Mu calo cipya ica kwa Lesa, tatwakalepita mu mafya yalumbulwa pali Lukala Milandu 4:1, apatila: “Nabwekeshepo ukumone fya  lumanimani fyonse ificitwa mwi samba lya kasuba. Kabili, moneni, ifilamba fya bacitwo lumanimani, abashaba na kasansamusha—ku kuboko kwa ba lumanimani kufuma amaka, lelo kuli aba takwaba kasansamusha!” Kwena, fwe bashapwililika te kuti twelenganye ifyo muli cilya calo ca bulungami mukawama. Tamwakabe ifyabipa; ifisuma fye e fikalacitika cila bushiku. Yehova akafumyapo ifyabipa fyonse mu nshila iyo tushingeshiba bwino. E mulandu wine Yehova apuutilemo umutumwa Petro ukulemba ukuti: “Kuli imyulu ipya ne sonde lipya ifyo tulelolela umwabela ubulayo bwakwe, na muli fyene e mukekala ubulungami”!—2 Petro 3:13.

16. Bushe “imyulu ipya” yatendeka shani ukuteka, kabili cinshi twingasosela ukuti “icalo cipya” cilepangwa muno nshiku?

¹⁶ “Imyulu ipya,” e kuti Ubufumu bwa kwa Lesa ubwa ku muulu ubo Kristu abapo imfumu, yalitendeka kale ukuteka. Abakapanga “icalo cipya,” e kuti abantu basuma abakaba mu calo cipya, balalonganikwa muli shino nshiku sha kulekelesha. Kale kale balifika mupepi na 7 milioni, mu fyalo 235 kabili mu filonganino mupepi na 100,000. Aba bantu balasambilila inshila sha kwa Yehova ishalungama kabili isha mulinganya kabili mu calo conse fye balikatana nga nshi pantu balitemwana icine cine. Balishibikwa mu calo conse ukuti balikatana kabili takwaba icingabalekanya, e lyo umutende bakwata teti usangwe pa bantu ba kwa Satana. Ukutemwana no kwikatana kwa musango yu filanga ifyo mu calo cipya ica kwa Lesa mukaba, umukaba ubulungami no mulinganya.—Esaya 2:2-4; Yohane 13:34, 35; Abena Kolose 3:14.

Satana Takacimfye

17. Mulandu nshi Satana akafililwa ukucimfya abantu ba kwa Yehova?

¹⁷ Nomba line Satana na bantu bakwe bakemina abantu ba kwa Yehova ukuti babakufye. (Esekiele 38:14-23) Ici cikacitika mu nshita Yesu aitile ukuti “ubucushi bukalamba ubushatala abubako ukutula pa kutendeka kwa pano calo ukufika na pali nomba, nangu tabwakabeko kabili iyo.” (Mateo 24:21) Bushe Satana akacimfya? Nakalya! Icebo ca kwa Lesa catulaya ukuti: ‘Yehova alitemwa [umulinganya, NW], takalekeleshe ababile bakwe. Abashalungama bakafitwa umuyayaya, no bufyashi bwa babifi bukalofiwa; abalungama bakapyaninine calo, no kwikalamo inshiku pe.’—Amalumbo 37:28, 29.

18. (a) Cinshi Yehova akacita ilyo abantu bakwe bakabasansa kuli Satana? (b) Mulandu nshi ukupituluka muli ili lyashi lya mu Baibolo ilyalanda pa fyo mu calo cipya mukaba umulinganya kwamunonsesha?

¹⁸ Kulya kusansa kwa kwa Satana ne milalo yakwe pa bantu ba kwa Yehova kukaba e museebanya wa kulekeleshako uo Satana akaleta pali Yehova. Kasesema wa kwa Yehova, Sekaria, asobele ukuti: “Uwakumya pali imwe, akumya pa mboni ya linso lya kwa Yehova.” (Sekaria 2:8) Pali ilya nshita, cikaba kwati umo atonkola pa mboni ya linso lya kwa Yehova. Ilyo line fye, Yehova akema no konaula Satana ne milalo yakwe. Abantu ba kwa Yehova balitemwana, balikatana, ba mutende, kabili e bomfwila sana amafunde pano calo. Kanshi ukubasansa kukaba kubafyenga fye. Kabili Yehova ‘uwatemwa sana umulinganya’ takaleke ica musango yu ukucitika. Pa kucingilila abantu bakwe Yehova akonaula abalwani babo umupwilapo, icilepilibula ukuti umulinganya ukaba mu calo, kabili abapepa Lesa wa cine eka bakapusuka. Ala kuli ifintu ifisuma nga nshi ifili no kucitika nomba line!—Amapinda 2:21, 22.

Kuti Mwayasuka Shani?

• Mulandu nshi ulufyengo lufulile nga nshi?

• Bushe Yehova akapwisha shani ulufyengo pali cino calo?

• Finshi mwatemwamo sana muli lino isambililo lilelanda pa fyo mu calo cipya mukaba umulinganya?

[Amepusho]

[Icikope pe bula 23]

Ububifi bwalifulile sana ilyo Ilyeshi lishilaisa, kabili e fyo caba na muli shino “nshiku sha kulekelesha”

[Icikope pe bula 24, 25]

Mu calo cipya ica kwa Lesa, umulinganya no bulungami fikapyana pa bubifi