Yehova Usenswe Ndudi

“Ami Yehova nsenswe mundudi.”—ISAYA 61:8.

1, 2. (a) Lelo bishima ‘boloke’ ne ‘bukondame’ bishintulula namani? (b) Le Bible unena bika pangala pa Yehova ne pa boloke bwandi?

 BOLOKE nansha ndudi bushintululwanga bu ‘ngikadila ya kwikala wampikwa mboloji, wampikwa ntondo, ya kulonga mwendele buluji ne buyampe mu mwikadila.’ Bukondame nabo i mwikadila wa muntu udi na ntondo, wa mfwatakani, mubi, usanshija bakwabo byampikwa kufwaninwa.

² Mosesa wālembele pano kepadi kubwipi kwa myaka 3 500 pa mwanda utala Yehova, Mubikadi wa diulu ne ntanda amba: “Mashinda andi onso i moloke swā! I Leza wa binebine ne wampikwa bukondame.” (Kupituluka 32:4) Myaka tutwa tusamba-tubidi pa kupita’po, Leza wāpele Isaya mushipiditu wandi wālemba bino binenwa amba: “Ami Yehova nsenswe mundudi.” (Isaya 61:8) Kupwa, mu myaka katwa kabajinji, Polo wāela kabobo amba: “Tunene’mba, Leza i mukondame, a? mhm, leka! leka! leka!” (Loma 9:14) Kadi enka mu myaka katwa imo yonka’ya, Petelo wānena’mba: “Leza kalemekangapo bantu’mba: Yeu ye yeu, mhm. Nanshi mu mizo yonso enka umutyina, ulonga bilumbuluke nabya ye waitabijibwa kudi aye.” (Bilongwa 10:34, 35) Bine, ‘Yehova uswele boloke.’—Mitōto 37:28; Malaki 3:6.

Bukondame Bubaandabala

3. Lelo bukondame bwāshilwile namani pano pa ntanda?

³ Boloke i ngikadila misakane dyalelo. Tubwanya kulongelwa mu miswelo yonso bilongwa bya kubulwa boloke mu ino ntanda—kotwingila, ku masomo, mu bitulongela balupusa, ne mu miswelo mikwabo—nansha ke mu kisaka mwine. Inoko, buno bukondame ke bupyapo. Bwātwelele mu muzo wa muntu pātombokele bambutwile betu babajinji ne kujilula bājilula, pobātunwinwe na kipangwa kya ku mushipiditu kitomboke kyāikele ke Satana Dyabola. Bine, kona kwāonakenye ba Adama, Eva, ne Satana kyabuntu kya kutendelwa kya bwanapabo kyēbapele Yehova i bukondame. Bilongwa byabo bibi byādi bya kuletela kisaka kya muntu masusu mavule ne lufu pa mulongo.—Ngalwilo 3:1-6; Loma 5:12; Bahebelu 2:14.

4. Lelo i tamba kitatyi’ka kikele’ko bukondame mu bantu?

⁴ Kintu kya myaka 6 000 tamba butomboki bwa mu Edena, bukondame i bubikale mu bantu. Bine bwadi enka bwa kubikala mwanda Satana i leza wa ino ntanda. (2 Kodinda 4:4) I wa bubela kadi ye enka shandya ne bubela bwine, vubavuba kadi kinkwa na Yehova. (Yoano 8:44) I musambakanye bukondame kebuneneka. Kimfwa, pa mwanda wa ne lupusa lubi lwa Satana kumeso kwa Dilobe dya mu mafuku a Noa, Leza wāmwene amba “bubi bwa bantu byo bwadi ke bwa ntanda ne miseke panopantanda; kadi’mba ne kufwatakanya konsololo’tu kwa kuvuluka kwa mityima yabo kwadi bubi bonka bonka nyeke.” (Ngalwilo 6:5) Ngikadilo ya uno muswelo yāikele’ko ne mu kitatyi kya Yesu. Wānene amba: “Onso mafuku kadi nao adi ne pa bubi bwao bufikile ponka, mo bukila, mo bukila,” ko kunena’mba i makambakano akambija, kimfwa, bukondame. (Mateo 6:34) Bible unena patōkelela’mba: “Bipangwa byonsololo bibinzanga, nabyo i bikwatwe ne misongo ne pano pēne.”—Loma 8:22.

5. Mwanda waka mu ano mafuku bukondame bubatabuka mpata?

⁵ O mwanda bibi bitamba ku bukondame bwa malwa i biponene bantu mu mānga yonso. Pano po pene pobyabipila’ko. Mwanda waka? Mwanda pano ke myaka makumi ino ngikadilo ya bintu ikele mu ‘mafuku ayo a kumfulo,’ kasha yandabilwa na “myaka ya malwa” ilombola’mba keisa kufula. Bible  wālombwele amba mu kino kitatyi kyonso, bantu “bakēsanswa abo bene, ne bupeta kumo, ne ba bikandangobo, ne bakapuni ka kwitatula, ne babutukani, ne bampikwa kukōkela bakwibabutula, ne kufwija kwine mpika, ne bampikwa bu-ujila, ne bampikwa lusa lwa bu-butule, ne bakubulwa kanye kulekela bakwabo myanda, ne babepabepa bubela, ne bakubulwa kwifula, ne ba bukalabale bwa malwa, ne bampikwa kusanswa būmuntu. Ne banzazangi, ne ba lupata lubilubi, ne bakwitatula.” (2 Temote 3:1-5) Ngikadila na ino’i yo itwala bantu ku bukondame bwa miswelo ne miswelo.

6, 7. Lelo i bukondame’ka bwandabele bususula muzo wa muntu mu kino kyetu kitatyi?

⁶ Mu myaka katwa yapityile’i bukondame bwananine kupita myaka yonso. Bubinga bidi bumo i buno: mine myaka’i yo ilwilwe mavita na mavita. Kimfwa, balembi bamo ba mānga bapikwile amba bantu bafwile enka’tu mu Divita II dya Ntanda i bavule, amba i kintu kya midiyo 50 kufika ku midiyo 60, ne bavule mu bano badi basivile—bantu bampikwa mwanda, bana-bakaji, ne bana. Tamba dino divita dipwa, kudi kadi bantu midiyo na midiyo baipailwe ku malwi palapala, kadi badi bafwa bavule i bonka basivile. Satana ushinsakanyanga buno bukondame mwanda i mukalabale pa kuyuka’mba panopano ponka Yehova usa kumunekenya. Bupolofeto bwa Bible bunena’kyo uno muswelo amba: “Dyabola watūkila po mudi ne bukalabale bukatampe bwine, pa kuyūka’mba: Ngidi ne kakitatyi katyutyu.”—Kusokwelwa 12:12.

⁷ Kudi madolala midiyo na midiyo asumbulwa pano mwaka ne mwaka pa mwanda wa kukwatakanya bulwi. Midiyo tutwa na tutwa twa bantu i babulwe twa kwikwasha nato umbūmi, ino langa’po bidi i biyampe binga byadi bya kulonga lupeto’lwa shi badi bakimba nalo ndoe. Kintu kya bantu mudiyala kebadipo na bidibwa byobabwanwa, ino koku’ko bakwabo na bidibwa mulwi. Dibuku dimo dya Kitango kya Bumo bwa Mizo dinena’mba kudi bana kubwipi kwa midiyo itano bafwanga mwaka ne mwaka na misongo itamba ku nzala. Buno shabo bo bukondame! Kupwa kadi, tala bana bavule bampikwa mambo bepaibwanga na kupulumunwa. Mwaka ne mwaka i kubwipi kwa bana midiyo 40 kutūla ku midiyo 60 ntanda yonso! Buno shabo i bukondame būlula masenda!

8. Lelo i muswelo’ka umo kete ubwanya boloke bwa binebine kwikala mu bantu?

⁸ Baludiki ba pano pa ntanda i bakankalwe kupwija bino bikoleja bikatampe bikambija bantu dyalelo; ne kebabwanyapo kulumbulula bintu na bukomo bwa muntu. Kinenwa kya Leza kyālaile amba mu kino kyetu kitatyi “babi, ne banzazangi, basa kwenda bavula ne kuvula ku kubipa, ne kongojana, ne kwiongola abo bene.” (2 Temote 3:13) Bukondame ke butwele bantu mu būmi, o mwanda bantu kebabwanyapo kufundula’bo. Enka Leza wa boloke kete ye ubwanya kufundula’bo. I enka aye kete ubwanya kutalula’ko Satana, bademona, ne banonga-bibi.—Yelemia 10:23, 24.

Kuta’bo Mutyima I Kwendele’mo

9, 10. Mwanda waka Asafa wātyumukilwe mutyima?

⁹ Pa kala, enka ne balembi ba Bible bamo bādi beipangula mwanda waka Leza keelelepo mu myanda ya bantu na kuleta boloke bwa binebine ne ndudi. Tala kimfwa muntu umo wa mu myaka isekunwinwe mu Bible. Binenwa bya kūlu kwa Mutōto wa 73 bitela dijina dyandi amba i Asafa, padi i kaimba mutumbe Mwine Levi wa mu bulopwe bwa Davida, pakwabo i batuimba ba mu kipango kyādi kiludikwa na Asafa. Asafa ne lutundu lwandi bābundile ñimbo mivule ne kwiisoneka, yāingidijibwa na bantu bonso mu butōtyi. Ino kitatyi kimo, uno mulembi wa mitōto wātyumukilwe mutyima ku mushipiditu mu būmi bwandi. Wāmwene ntundubuko ya babi, kadi wāmona’mba abo bādi baloelelwe mu būmi bwabo, ne kususuka nansha dimo mpika.

¹⁰ Tutanga’mba: “Nadi ne kilokoloko ku bya bakibengo, po namwene katōkwe ka babi. Ke-kuntu kekudipo misongo mu lufu lwabo, ehe, nanshi bukomo bwabo budi pō! Kebadipo ne tusua pamo na bantu bakwabo, ehe; nansha kumona bipupo pamo na bakwabo mpika.”  (Mitōto 73:2-8) Ino mu mafuku mu mafuku, uno mulembi wa Bible wāmona’mba mumweno wandi i mufwe. (Mitōto 73:15, 16) Mulembi wa mitōto wātompa kujadika milangwe yandi, ino kādipo ujingulwile biyampe kine kimwekela babi bu bantu kebafikilwapo na bibi ino boloke’ko bo basusuka.

11. Lelo i bika byājingulwile Asafa mulembi wa mitōto?

¹¹ Mwenda mafuku, uno mwana-mulume wa lwitabijo wa pa kala wāimvwanije kyokya kitengēle babi—amba ku mfulo Yehova usa kolola myanda. (Mitōto 73:17-19) Davida wālembele amba: “Tengela Yehova, ulamate mu dishinda dyandi, nandi ukakutululanga kupyana ntanda; po bakatyibwako babi, nobe ukēmwenangapo.”—Mitōto 37:9, 11, 34.

12. (a) Lelo i mpango’ka ikwete Yehova pa mwanda utala bubi ne bukondame? (b) Lelo ubateleka namani ku mutyima pa uno mwanda wa kupwa kwa bukondame?

¹² Na bubine, mpango ya Yehova i ya kufundula’ko bubi pano pa ntanda ne bukondame bonso bulupuka’ko bwine pa kitatyi kyatungile aye mwine. Kino kyo kintu kifwaninwe Bene Kidishitu ba kikōkeji kuvuluka kyaba kyonso. Yehova usa kutalula’ko boba bonso kebalongapo kiswa-mutyima kyandi, ino usa kupala mpalo boba bekilonga. “Meso andi abandilanga bāna ba bantu, ne bikopelo byandi bibatompa. Yehova utompa boloke: Ino mubi ne uswele bikungulu bya bulobo muya wandi ushikilwe’ye. Pa babi ukebanokejeja bidiba bwa mvula; mudilo ne bibidikityi ne luvula lwa kupyana . . . Ke-muntu Yehova i moloke; usenswe boloke; boloke swā! bakamumona mpala yandi.”—Mitōto 11:4-7.

Ntanda Impya ya Boloke

13, 14. Mwanda waka boloke ne ndudi bikabikala mu ntanda impya?

¹³ Yehova pakonakanya ino ngikadilo imbi ya bintu yampikwa boloke yendejibwa na Satana, ukapingakenya’po ntanda impya ya ntumbo. Ino ntanda ikendejibwa na Bulopwe bwa Leza bwa mūlu, bwine bwāfundije Yesu bana bandi ba bwanga kulomba. Bubi  ne bukondame bukapingakenwa na boloke ne ndudi, papo po pakalondololwa binebine luno lulombelo lwa’mba: “Bulopwe bobe bufike. Muswidile mutyima obe mūlu ne panopantanda pene i monka.”—Mateo 6:10.

¹⁴ Bible witulombolanga mwikadile buludiki botutengele’bu, bwine bwabila bantu bonso ba mityima myoloke. Kadi po pakafikidila ne pa mfulo Mitōto 145:16 inena’mba: “Abe ubalanga kuboko kobe, wikutyija mityima ya bintu byonso byumi.” Kadi Isaya 32:1 nandi unena’mba: “Talapo bidi, mulopwe [Kidishitu Yesu momwa mūlu] ukabikalanga mu boloke, ne bamfumu [bantunguluji ba Kidishitu badi pano panshi] bakalelanga ne buluji ponka.” Isaya 9:7 wālaile pa bitala Yesu Kidishitu amba: “Ntundubuko ya bubikadi bwandi ne ya ndoe mine, kekukekalapo mfulo nansha patyetye, pa kipona kya Davida, ne pa bulopwe bwandi, kukomeja’bo, ne kukankamija’bo ne mundudi ne mu boloke, kushilwila pano kutūla ne ku nyeke ne nyeke-ke. Mukao wa Yehova wa bibumbo ukafikija kine kino’ki.” Lelo nobe ubemone na abe udi kala mu buno buludiki boloke?

15. Lelo Yehova ukalongela bantu bika mu ntanda impya?

¹⁵ Mu ntanda impya ya Leza, ketukanenapo kadi bino binenwa bidi mu Musapudi 4:1 bya’mba: “Ebiyampe kadi ami nealuja ke ntale masusu alongibwa munshi mwa dyuba: ino talapo bidi, mipolo ya badi namino’ba basusulwa, kadi kebadipo ne nsenga; kabidi ku mutamba wa bakususujañana babo kwadi bukomo; ino kudi abo kebadipo na nsenga.” Ino na bubine, na ñeni yetu yampikwa kubwaninina, i bikomo kwenzakanya ino ntanda impya ya boloke moikekadila ya buya bwa dyangi. Bibi kebikekala’kopo dikwabo kadi, mhm, ino difuku dyonso dikekala diyule enka bintu bilumbuluke. Bine, Yehova ukalongolola kintu kyonso kyoneke, ne ukebilonga kupita ne motulangila mwine. O mwanda nanshi ke kya kutulumukapo shi Yehova Leza wāpele mutumibwa Petelo bukomo bwa mushipiditu bwa kulemba’mba: “Nanshi bātwe, monka  mwendele mwanda-wamulao wandi, tutengele madiulu mapya, ne ntanda īngi mipya mo mwikalanga boloke”!—2 Petelo 3:13.

16. Lelo “madiulu mapya” i mashimikwe namani ne ‘ntanda impya’ nayo iteakanibwanga namani dyalelo?

¹⁶ Na bubine, ano “madiulu mapya,” ko kunena’mba umbikalo wa mūlu wa Leza uludikwa na Kidishitu, ke mupwe kala kushimikwa mūlu. Boba bakabunda kyalwilo kya ‘Ntanda impya,’ ko kunena’mba kisaka kipya kya pano pa ntanda kya bantu ba mityima myoloke, babungakanibwanga mu ano mafuku a mfulo. Pano basenselela kala ku bantu midiyo isamba-ibidi, badi mu matanda kintu kya 235 ne mu bipwilo kintu kya 100 000. Bano bantu midiyo na midiyo i befunde ndudi ne boloke bwa mashinda a Yehova, o mwanda mwine badi umbumo bukutyilwe pamo na kijimba kya buswe bwa Bwine Kidishitu ntanda yonso. Bumo bwabo i butumbe pi na pi kadi bo bumo buninge mu mānga yonso ya ntanda, bine i bumo bupityile kintu kyo-kyonso kidi na babikalwa ba Satana. Buno bumo ne buswe i mujiñininya wa kitatyi kilumbuluke kīya kumeso’ku mu ntanda impya ya Leza, mine ikaludikwa na boloke ne ndudi.—Isaya 2:2-4; Yoano 13:34, 35; Kolose 3:14.

Bulwi bwa Satana Busa Kukomenwa

17. Mwanda waka bulwi bwa mfulo bukatamba Satana bantu ba Yehova bukakomenwa komenwē?

¹⁷ Panopano ponka Satana ne balondi bandi basa kutamba’dyo bengidi ba Yehova mwanda wa kwibepaya. (Ezekyele 38:14-23) Kino kyo kikekala kitatyi kyātelele Yesu bu “kyamalwa kibūke kya kubulwa, nansha kingi kikwabo kidingakene nakyo, kushilwila konka kungalwilo kwāpangile mwine Leza, ne kutūla ku dyalelo kuno’ku, nansha kumeso kwine.” (Mateo 24:21) Lelo buno bulwi bukebatamba Satana bukanekenya? Mhm. Kinenwa kya Leza kitukulupija’mba: “Yehova uswele kutyiba-mambo ne kulekelela bapandulwemo bandi mpika; balelelwe nyeke; nanshi lukunwa lwa babi lukatyibwako. Boloke bakapyananga ntanda, ne kwikala monka nyeke.”—Mitōto 37:28, 29.

18. (a) Lelo Leza ukalonga namani pasa kutamba Satana bantu bandi? (b) Mwanda waka ubanengelelwa pa kupituluka kowapituluka ino myanda ya mu Bible itala pa kunekenya kusa kunekenya boloke?

¹⁸ Bulwi bukatambwa bengidi ba Yehova na Satana ne dintu dyandi lo lukekala lonji lwa mfulomfulō. Yehova wānene kupityila kudi Zekadia amba: “Yewa wimutenga uteñanga nkishi wa mu dīso” dyami. (Zekadia 2:8) Kidi pamo bwa muntu ukuja munwe mu nkishi wa mu diso dya Yehova. Bine, Yehova ukakolomoka ne kwiya kufundula bonso balonga namino. Batumoni ba Yehova bo bantu badi na buswe, bumo, ndoe, balonda bijila kupita bonso pano pa ntanda. Nanshi kwibalwa kobebalwa i kwampikwa kwendela’mo, kwa bukondame. Bine, Yewa Mwine “uswele kutyiba mambo” kupita bonso kakatale’byopo bitupu. Pasa kulwila bantu bandi, usa konakanya lonso balwana nabo, mwanda wa boloke bunekenye, ne mwanda wa kupandija boba batōta Leza umo kete wa bine. Leka, leka, binkumenkume bitutengele kumeso’ku i bibezemukwa!—Nkindi 2:21, 22.

Usa Kulondolola Namani?

• Mwanda waka bukondame i buvule bininge?

• Lelo Yehova ukapwija namani bukondame budi pano pa ntanda?

• Lelo i bika byakutenga nakampata ku mutyima pano powafunda kunekenya kusa kunekenya boloke?

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Kifwatulo pa paje 15]

Bunonga-bibi bwāvudile kumeso kwa dilobe, kadi i buvule mu ano “mafuku a kumfulo”

[Kifwatulo pa paje 16]

Boloke ne ndudi bikapingakena pa bukondame mu ntanda impya ya Leza