Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Dipungila dikulukulu ditshidi ne mushinga anyi?

Dipungila dikulukulu ditshidi ne mushinga anyi?

Dipungila dikulukulu ditshidi ne mushinga anyi?

MU 1786 munganga mukuabu wa mu France wakafunda mukanda wa Traité d’anatomie et de physiologie. Mu tshikondo atshi, bavua bawangata bu mukanda umuepele uvua umvuija bimpe mudimu wa tujilu tua mu buongo, ne lelu badi mua kuupana ku dolare binunu 27. Nansha nanku, lelu kudi anu babedi bakese badi mua kuitaba bua munganga udi usua ku bapanda kulondaye ngenyi ne mibelu ya dipandangana ivuabu balonde kukadi bidimu 100. Mushinga uvua nawu mukanda wa nunku ne bidi bifundamu kabiena ne mushinga bua mubedi mpindieu to.

Bantu ba bungi badi bangata pabu Dipungila Dikulukulu mushindu eu. Badi banyisha miyuki ya bena Isalele idimu ne tusala tulenga tudimu. Kadi, badi bamona ne: ki mbimpe bua kulonda mibelu mifunda kukadi bidimu bipite pa 2 400. Dimanya dia siyanse, dia mishinga ne nansha malu a mu dîku a lelu mmashilangane bikole ne avuaku tshikondo tshivuabu bafunda Bible. Philip Yancey, mufundi wa kale wa tshikandakanda kampanda (Christianity Today) udi wamba mu mukanda wende mukuabu ne: “Dipungila Dikulukulu kaditu anu diumvuika bimpe to, ne bitupa bidi biumvuikaku bimpe bidi biamba malu adi atonda bena lelu. Bua malu aa ne makuabu kabidi, Dipungila Dikulukulu nansha mudidi tshitupa tshinene tshia Bible bantu kabatu badibala to.” (The Bible Jesus Read) Ngelelu wa meji wa nunku ki ngua lelu to.

Bidimu bu 50 panyima pa lufu lua mupostolo Yone luvua lufike bu mu 100 bikondo bietu ebi, nsongalume mukuabu mubanji diende Marcion, wakamba patoke ne: Bena Kristo badi ne bua kulekela Dipungila Dikulukulu. Bilondeshile mulongi wa malu a kale wa mu Angleterre Robin Lane Fox, Marcion uvua wamba ne: “‘Nzambi’ wa mu Dipungila Dikulukulu uvua ‘muena tshimvundu wa dikema’ uvua ukuatshisha benzavi ne bena tshikisu bu muvua mukalenge Davidi wa mu Isalele. Kadi Kristo yeye, uvua Nzambi munene mupiamupia wakashintulula malu ne kusangisha bantu.” Fox udi wamba ne: malongesha aa “akalua malongesha a Marcion ne akatungunuka ne kukoka bantu ba bungi, nangananga ba ku est kuvuabu bakula tshiena Sulia munkatshi mua bidimu bitue ku 400.” Bamue bantu batshitu ne ngenyi eyi too ne lelu. Ke bualu kayi panyima pa bidimu bipite pa 1 600, Philip Yancey wakafunda ne: “Dimanya dia Dipungila Dikulukulu didi dienda dijimina ne lukasa mu bena Kristo ne didi anu bu dijike dionso mu bantu ba lelu.”

Dipungila Dipiadipia dikadi dipingane pa muaba wa dia kale anyi? Mmunyi mutudi mua kufika ku diumvua bimpe diumvuangana didi pankatshi pa “Yehowa wa misumba” udi mu Dipungila Dikulukulu ne Nzambi wa “dinanga ne bupole” udi mu Dipungila Dipiadipia? (Yeshaya 13:13; 2 Kolinto 13:11) Dipungila Dikulukulu didiku ne dikuatshisha lelu anyi?