Na “Testamente ya Kgale” e sa le Bohlokwa?

KA 1786, ngaka ya Mofora e gatišitše puku e bitšwago Traité d’anatomie et de physiologie (Tlhahlobo ya Kgolo ya Ditho le Popego ya Mmele). E lebelelwa e le puku ya mehleng ya yona yeo e nepagetšego kudu ya mabapi le tshepedišo ya megalatšhika, e bile e le kopi e hwetšwago ka sewelo, yeo e sa tšwago go rekišwa morago bjale ka diranta tše di fetago dikete tše 195! Lega go le bjalo, ke balwetši ba sego kae lehono bao ba ka botago mmui yo a ithekgilego ka nyakišišo ya tša kalafo ya nywaga e makgolo e fetilego ya puku ye. Bokgale bja yona le mokgwa wo e ngwadilwego ka wona ga e hole molwetši lehono.

Batho ba bantši ba ikwa ka tsela e swanago mabapi le seo go thwego ke Testamente ya Kgale. Ba lemoga mohola wa pego ya histori ya Isiraele gomme ba thabela direto tša yona tše di kgahlišago. Lega go le bjalo, ga ba nagane gore ke mo go kwagalago go latela tlhahlo yeo e nago le nywaga e fetago e 2 400. Lehono tsebo ya tša thuta-mahlale, kgwebo gaešita le bophelo bja lapa ke tše di fapanego le seo di bego di le sona ge Beibele e be e ngwalwa. Philip Yancey, yo e kilego ya ba mongwadi wa Christianity Today, o ngwala ka pukung ya gagwe ya The Bible Jesus Read gore: “Ga se ka mehla e kwagalago, e bile ge e kwagala e kgopiša batho ba lehono. Ka lebaka le le mabaka a mangwe, Testamente ya Kgale yeo e akaretšago tharo-nneng ya Beibele, gantši ga e balwe.” Ga se la mathomo go naganwa bjalo.

Nywaga ya ka tlase ga e 50 ka morago ga lehu la moapostola Johane mo e ka bago ka 100 C.E., lesogana la mohumi leo le bitšwago Marcion le boletše phatlalatša gore Bakriste ba swanetše go gana Testamente ya Kgale. Go ya ka radihistori wa Leisemane e lego Robin Lane Fox, Marcion o boletše gore “‘Modimo’ ka Testamenteng ya Kgale e be e le ‘motho yo a tlogago a rata bošoro’ yo a bego a kwana le marabele le batšhošetši ba bjalo ka Kgoši Dafida wa Isiraele. Ka mo go fapanego, Kriste e be e le kutollo e mpsha le e fapanego ya Modimo yo a phagamego kudu.” Fox o ngwala gore ditumelo tše “e bile ‘tša Marcion’ gomme tša tšwela pele di kgahla balatedi ba gagwe, kudu-kudu ka Bohlabela moo go bolelwago se-Siria, kudu lekgolong la bone la nywaga.” Tše dingwe tša dikgopolo tše di sa le gona. Ka baka leo, nywaga e fetago e 1 600 ka morago, Philip Yancey o ngwala gore, “go tseba Testamente ya Kgale go hwelela ka pela go Bakriste gomme go bonagala go timeletše setšhabeng sa lehono.”

Na Testamente ya Kgale e tšeetšwe legato? Re ka bona bjang go dumelelana ga “Morêna wa mašaba” Testamenteng ya Kgale le “Modimo wa lerato le khutšo” Testamenteng e Mpsha? (Jesaya 13:13; 2 Bakorinthe 13:11) Na Testamente ya Kgale e ka go hola lehono?