Be ka se isịnede

Be ka se isịnede

‘Ẹkewet Ndida Nnọ Nnyịn Item’

‘Ẹkewet Ndida Nnọ Nnyịn Item’

‘Ẹkewet Ndida Nnọ Nnyịn Item’

“EDINAM ediwak n̄wed inyeneke edikụre.” (Ecclesiastes 12:12) Akpakịp n̄wed oro ẹdude mfịn ẹwụt ke ikọ emi enen̄ede edi akpanikọ, idem kpa nte ekedide ke ini ẹkewetde enye. Didie ndien ke enyene-ibuot owo ekeme ndimek se enye edikotde?

Ke ini ẹyomde ndibiere m̀mê ikpokokot n̄wed m̀mê ikpokotke, ediwak owo ẹsiyom ndifiọk n̄kpọ mban̄a andiwet n̄wed oro. Mme andisio n̄wed ẹkeme ndiwet n̄kpọ ibio ibio mban̄a ebiet emi andiwet otode, adan̄a ifiọkn̄wed esie, ye mme n̄wed oro enye ewetde. Ndifiọk andiwet n̄wed edi akpan n̄kpọ, ntak edi oro iban emi ẹkesiwetde n̄wed ke eset ẹkesidade enyịn̄ irenowo mbak mme owo ẹdise n̄wed mmọ ke usụhọde.

Nte ima iketetịn̄ ke ibuotikọ oro ekebemde iso, edi n̄kpọ mfụhọ nditịn̄ nte ke ndusụk owo imaha aba ndikot N̄wed Abasi Usem Hebrew koro mmọ ẹkere ke Abasi oro ẹtịn̄de ẹban̄a do edi Abasi ibak oro ekesisobode mme asua esie, ituaha mmọ mbọm. * Ẹyak ineme se N̄wed Abasi Usem Hebrew ye N̄wed Abasi Christian Usem Greek ke idemmọ ẹtịn̄de ẹnọ nnyịn ẹban̄a Andinyene Bible.

Se Ẹtịn̄de Ẹban̄a Andinyene Bible

Nte ẹtịn̄de ke N̄wed Abasi Usem Hebrew, Abasi ọkọdọhọ idụt Israel ete: ‘Ami ndi Jehovah, n̄kpụhọkede.’ (Malachi 3:6) Ke n̄kpọ nte isua 500 ẹma ẹkebe, James emi eketienede ewet Bible ama etịn̄ aban̄a Abasi ete: “Enye ikemeke ndikpụhọde nte emi mbukpọn̄ okpụhọde itie.” (James 1:17) Ndien ntak emi ndusụk owo ẹsikerede ke Abasi emi ẹtịn̄de ẹban̄a ke N̄wed Abasi Usem Hebrew okpụhọde ye eke N̄wed Abasi Christian Usem Greek?

Ibọrọ edi ke nsio nsio ikpehe Bible ẹtịn̄ ẹban̄a nsio nsio edu Abasi. Ke n̄wed Genesis kpọt, ẹdọhọ ke enye ‘ayat esịt,’ edi “andinyene enyọn̄ ye isọn̄,” ye “Ebiereikpe ofụri ererimbot.” (Genesis 6:6; 14:22; 18:25) Nte ẹtịn̄ kpukpru emi ẹban̄a kpa Abasi kiet? Ih!

Ke uwụtn̄kpọ: Mbon oro ẹkekpede ikpe ẹnọ ke esop ẹkeme ndida ebiereikpe oro ekekpede ikpe mmọ nte owo oro mîten̄eke owo enyịn. Edi nditọ esie ẹkeme ndikam nda enye nte ata eti ete oro esitatde ubọk ọnọ owo n̄kpọ, sia se enye edide edi oro. Mme ata ufan esie ẹkeme ndikụt ke enye edi ata eti owo oro enemde itie etieti. Owo kiet edi ebiereikpe, ete, ye ufan oro itịn̄de iban̄a mi. Edi nsio nsio owo ẹda enye ke nsio nsio usụn̄ sia ẹkụtde enye ke nsio nsio idaha.

Kpasụk ntre, N̄wed Abasi Usem Hebrew ọdọhọ ke Jehovah edi “Abasi mbọm, ye mfọn, ye anyan ime, awak ima ye akpanikọ.” Edi enye n̄ko ọdọhọ ke Abasi emi ‘idiyakke mbon-isop ẹbọhọ.’ (Exodus 34:6, 7) Edu mbiba emi ẹwụt se enyịn̄ Abasi ọwọrọde. Jehovah ọwọrọ ke ata ata usụn̄ “Enye Anam Akabade Edi.” Oro edi, Abasi esikabade edi se ededi oro enye oyomde man osu uduak esie. (Exodus 3:13-15) Edi enye osụk edi Abasi oro. Jesus ọkọdọhọ ete: “Jehovah Abasi nnyịn edi Jehovah kiet.”—Mark 12:29.

Ndi Ẹkpụhọ N̄wed Abasi Usem Hebrew?

Mfịn, ẹsikpụhọ mme n̄wed ukpepn̄kpọ ke ini ẹkụtde mbufa n̄kpọ ke ndụn̄ọde oro ẹnamde m̀mê ke ini se ediwak owo ẹkerede okpụhọrede. Ndi ẹda N̄wed Abasi Christian Usem Greek ẹkpụhọ ye N̄wed Abasi Usem Hebrew kpa ntre? Baba-o.

Edieke Jesus okpokoyomde mbụk utom ukwọrọikọ esie ye se mme mbet esie ẹkewetde ada itie N̄wed Abasi Usem Hebrew, ke akpanikọ enye ekpeketin̄ emi. Nte ededi, esisịt ini mbemiso Jesus ọkọdọkde heaven, Luke ama etịn̄ aban̄a enye ete: “Enye ọtọn̄ọ ke Moses ye kpukpru mme Prọfet [ke N̄wed Abasi Usem Hebrew] asiak mme n̄kpọ emi ẹketịn̄de ẹban̄a enye ke ofụri N̄wed Abasi ọnọ [iba ke otu mbet esie].” Nte ini akakade, enye ama owụt mme anam-akpanikọ apostle esie ye mbon en̄wen idem. Mbụk oro aka iso ọdọhọ ete: “Enye onyụn̄ ọdọhọ mmọ ete: ‘Emi edi ikọ mi eke n̄ketịn̄de nnọ mbufo ke adan̄aemi n̄kosụk ndude ye mbufo, nte ke ana kpukpru se ẹkewetde ẹban̄a mi ke ibet Moses ye mme Prọfet ye mme Psalm ẹsu.’” (Luke 24:27, 44) Ntak emi Jesus okosụk okotde oto N̄wed Abasi Usem Hebrew ke utịt utom ukwọrọikọ esie ke isọn̄ edieke n̄wed oro mîkpekenyeneke aba ufọn?

Ke ẹma ẹkesiak esop Christian, mme anditiene Jesus ẹkesụk ẹdada N̄wed Abasi Usem Hebrew ẹwụt mme ntịn̄nnịm ikọ oro mîkosụhu kan̄a, mme edumbet ke Ibet Moses oro ẹkekpepde mme akpan n̄kpọ, ye mbụk mme asan̄autom Abasi ke eset oro nti uwụtn̄kpọ mmọ ẹsịnde udọn̄ ẹnọ mme Christian ndika iso nnam akpanikọ. (Utom 2:16-21; 1 Corinth 9:9, 10; Mme Hebrew 11:1 esịm 12:1) Apostle Paul ekewet ete: “Abasi ọkọnọ odudu ẹda ẹwet ofụri N̄wed Abasi ndien enye ọfọn.” * (2 Timothy 3:16) Nso ufọn ke N̄wed Abasi Usem Hebrew enyene mfịn?

Item Aban̄ade nte Ẹkpedude Uwem ke Usen ke Usen

Kere ban̄a asari eke orụk oro odude mfịn. Ke obio kiet ke n̄kan̄ Edem Usiahautịn Europe, eyen Ethiopia kiet emi edide isua 21 ọdọhọ ete: “Edieke iyomde ndika ebiet ekededi, ana isan̄a ke otu ika. Ekeme ndidi owo idin̄wanake ye nnyịn edieke isan̄ade ke otu.” Enye aka iso ete: “Nnyịn isisan̄ake ke an̄wa, akpan akpan ke usụn̄ idakisọn̄, ke ama akamia n̄kanika itiokiet mbubịteyo. Mme owo ẹma ẹse nnyịn, n̄kukụre se mmọ ẹsikụtde esidi nte ikpọkidem nnyịn okpụhọrede ye eke mmọ.” Ndi N̄wed Abasi Usem Hebrew etịn̄ n̄kpọ aban̄a akwa mfịna emi?

Ẹkedọhọ nditọ Israel eset ẹte: “Ke adan̄aemi esen owo odụn̄de ye afo ke isọn̄ mbufo, mbufo ẹkûtụk enye. Ẹbat esen eke odụn̄de ye mbufo nte amana ke otu mbufo, nyụn̄ ma enye nte idem fo: koro mbufo ẹkedide isen ke isọn̄ Egypt.” (Leviticus 19:33, 34) Ih, ke Israel eset, Ibet ọkọdọhọ ẹkpono isenowo, ndien ibet oro osụk ododu ke N̄wed Abasi Usem Hebrew. Mmọn̄ọ, ndi ukereke ke ẹkeme ndida edumbet oro odude ke ibet emi ntre asari eke orụk mfịn?

Okposụkedi N̄wed Abasi Usem Hebrew mînọhọ ọyọhọ ọyọhọ ndausụn̄ iban̄a okụk, enye ọnọ ata nti ndausụn̄ kaban̄a nte ẹkpedade okụk ẹnam n̄kpọ ke eti ibuot. Ke uwụtn̄kpọ, Mme N̄ke 22:7 okot ete: “Owo eke ọbuọtde . . . edi ofụn owo eke ọnọde.” Ediwak mme ọnọitem mban̄a okụk mfịn ẹnyịme ke ndidep n̄kpọ ke isọn nte ẹmama ekeme nditahade owo.

Ke adianade do, Edidem Solomon, kpa kiet ke otu akakan imọ owo ke ererimbot ama enen ke ini ọkọdọhọde ke mme owo ẹyeda ofụri odudu mmọ ẹyom inyene obụkidem—nte edide ọsọ n̄kpọ mfịn ke ererimbot uma inyene emi. Enye ekewet ete: “Owo eke amade silver iyụhọke silver; ndien owo ekededi eke amade inyene idikwe utọt; emi onyụn̄ edi ikpîkpu.” (Ecclesiastes 5:10) Nso eti item ke emi edi ntem!

Ọnọ Idotenyịn Kaban̄a Ini Iso

Ofụri Bible enyene ibuotikọ kiet, oro edi, Obio Ubọn̄ oro Jesus Christ akarade, emi ediwụtde ke Abasi odot ndikara onyụn̄ anam enyịn̄ Esie asana.—Daniel 2:44; Ediyarade 11:15.

N̄wed Abasi Usem Hebrew etịn̄ in̄wan̄-in̄wan̄ nte uwem editiede ke idak Obio Ubọn̄ Abasi, ndien emi ọdọn̄ nnyịn esịt onyụn̄ anam isan̄a ikpere Enye emi ọnọde ndọn̄esịt oro, kpa Jehovah Abasi. Ke uwụtn̄kpọ, prọfet Isaiah ama ebem iso etịn̄ ke emem oyodu ke ufọt unam ye owo, ete: “Ndien wolf oyodụn̄ ye eyen erọn̄, nawụri-ekpe oyonyụn̄ osụhọde ana ye eyen-ebot: eyen-enan̄, ye abak lion, ye enan̄ ubom, ẹyenyụn̄ ẹna ọtọ kiet: ekpri eyen-ọwọn̄ oyonyụn̄ akama mmọ.” (Isaiah 11:6-8) Nso inem inem idotenyịn ke emi edi ntem!

Ndien nso ke N̄wed Abasi Usem Hebrew etịn̄ aban̄a mbon oro ẹsaride mmọ ke ntak emi ẹtode orụk m̀mê ekpụk en̄wen, mbon oro ẹdọn̄ọde n̄kpa n̄kpa, m̀mê oro uwem enen̄erede ọsọn̄ ye mmọ? Enye ama ebem iso etịn̄ ntem aban̄a Christ ete: “Koro enye ayanyan̄a ubuene ke ini enye esemede; ye owo ukụt, ye owo eke mînyeneke andinyan̄a. Enye ayatua eyen unana ye ubuene mbọm, onyụn̄ anyan̄a ukpọn̄ mme ubuene.” (Psalm 72:12, 13) Ata nti un̄wọn̄ọ ẹdi emi koro mmọ ẹnam mbon oro ẹnyenede mbuọtidem ke mme un̄wọn̄ọ emi ẹsak iso ẹse ini iso ye idotenyịn ye uko.—Mme Hebrew 11:6.

Oro anam ẹkenọde apostle Paul odudu spirit ndiwet ete: “Ẹkewet kpukpru n̄kpọ oro ẹkewetde ke ini edem ndida nnọ nnyịn item, man otode ke ime oro nnyịn inyenede ye ndọn̄esịt eke otode N̄wed Abasi nnyịn ikpenyene idotenyịn.” (Rome 15:4) Ke akpanikọ, N̄wed Abasi Usem Hebrew osụk ededi akamba ikpehe Ikọ Abasi, kpa Bible oro ẹkedade odudu spirit esie ẹwet. Enye enen̄ede enyene ufọn ọnọ nnyịn mfịn. Nnyịn imodori enyịn ke afo oyodomo ndikpep ekese n̄kpọ mban̄a se ofụri Bible enen̄erede ekpep man ekpenen̄ede asan̄a ekpere Andinyene enye, kpa Jehovah Abasi.—Psalm 119:111, 112.

[Mme Ikọ idakisọn̄]

^ ikp. 4 Ke ibuotikọ emi, Akani Testament ke nnyịn ikot N̄wed Abasi Usem Hebrew. (Se ekebe oro, “Akani Testament m̀mê N̄wed Abasi Usem Hebrew?” ke page 6.) Kpasụk ntre, Mme Ntiense Jehovah ẹsikot Obufa Testament, N̄wed Abasi Christian Usem Greek.

^ ikp. 13 N̄wed Abasi Usem Hebrew enyene ediwak edumbet oro ẹnen̄erede ẹnyene ufọn mfịn. Nte ededi, tịm fiọk ete ke mme Christian idụhe ke idak Ibet oro Abasi ọkọnọde Moses ete ọnọ idụt Israel.

[Ekebe ke page 6]

AKANI TESTAMENT M̀MÊ N̄WED ABASI USEM HEBREW?

Ikọ oro “akani testament” odu ke 2 Corinth 3:14 ke King James Version. Ke Bible oro, ẹkabade “testament” ẹto ikọ Greek oro di·a·theʹke. Nte ededi, ediwak mbufa edikabade, utọ nte Edisana Ŋwed Abasi Ibom, ẹkabade di·a·theʹke nte “ediomi” utu ke “testament.” Ntak-a?

Edward Robinson emi edide ewetn̄wed ukabadeikọ ọdọhọ ete: “Sia ediomi eset odude ke mme n̄wed oro Moses ekewetde, [di·a·theʹke] ada aban̄a mme n̄wed ediomi oro, kpa mme n̄wed oro Moses ekewetde, oro edi ibet.” Ke 2 Corinth 3:14, apostle Paul eketịn̄ aban̄a Ibet Moses emi edide ekpri ikpehe N̄wed Abasi Usem Hebrew.

Nso ndien edi nnennen enyịn̄ oro ẹkpekotde akpa ikpehe Edisana Bible oro enyenede n̄wed 39? Jesus Christ ye mbet esie ẹkekot mme n̄wed emi “N̄wed Abasi” ye “edisana N̄wed Abasi,” ikonyụn̄ inọhọ ekikere nte ke mme n̄wed emi inyeneke aba ufọn m̀mê ke ẹdi n̄kani. (Matthew 21:42; Rome 1:2) Mmọdo, nte ekemde ye ikọ emi ẹkedade odudu spirit ẹwet mi, Mme Ntiense Jehovah ẹsikot Akani Testament N̄wed Abasi Usem Hebrew, koro ẹkebem iso ẹwet ikpehe Bible emi akpan akpan ke usem Hebrew. Kpasụk ntre, mmọ ẹkot enye oro mme owo ẹsikotde Obufa Testament, N̄wed Abasi Usem Greek koro iren oro Abasi ọkọnọde spirit esie ẹkeda usem Greek ẹwet ikpehe Bible emi.

[Mme ndise ke page 4]

Ẹkeme ndidiọn̄ọ owo nte ebiereikpe oro mîten̄eke owo enyịn, edima ete, ye ufan

[Ndise ke page 5]

Jesus ama esikot N̄wed Abasi Usem Hebrew ke utom ukwọrọikọ esie

[Mme ndise ke page 7]

Mme edumbet Bible ewe ẹkeme ndin̄wam owo anam nti ubiere?