“Nisulat ira ya Onkana ed Kibangat Tayo”

“SAY panggawa ed dakerakel a libro anggapo so anggaan.” (Eclesiastes 12:12) Papaneknekan na dakerakel ya inimprintan impormasyon a tua natan iratan a salita a singa sanen insulat iratan. Panon, sirin, a natebek na bumabasa no anto so pilien to?

Pian makapandesidi no kasin basaen da odino andi so libron makapainteres ed sikara, labay nin amtaen na dakel a bumabasa iray detalye nipaakar ed autor. Nayarin ilaktip na saray manangipalapag so antikey a parapo a pakabasaan no iner so binalegan na autor, say asumpal ton edukasyon, tan say listaan na saray libron impalapag to. Importantin naamtaan no siopa so autor, a singa apatnagan diad asasakbay iran siglo, a saray bibiin autor et maslak a manguusar na alyas na laki pian ag-ipasen ya abeban klase so libro ra lapud say nansulat labat ed satan et bii.

Makapaermen, a singa asalambit ed inmunan artikulo, ya ibabaliwala na arum so Hebreon Kasulatan lapud panisiaan da a say inlitrato na satan et sakey a maruksa tan anggapoy panangasin Dios a manederal ed saray kakabusol to. * Singbaten tayo pa no anto so ibabaga ed sikatayo na Hebreon Kasulatan tan Kristianon Griegon Kasulatan nipaakar ed Autor na Biblia.

Nipaakar ed Autor

Unong ed Hebreon Kasulatan, oniay imbaga na Dios ed nasyon na Israel: “Siak, si Jehova, agak manguman.” (Malaquias 3:6) Kalabas na manga 500 taon, oniay insalaysay na managsulat na Biblia a si Santiago nipaakar ed Dios: “Dia ed sikato anggapo so kasala’to anggan anino na kauuman.” (Santiago 1:17) Nipaakar ed saya, akin et panisiaan na arum a totoo a say imparungtal a Dios ed Hebreon Kasulatan so midumaan ed Dios diad Kristianon Griegon Kasulatan?

Say rason et nanduruman aspekto so impanukoy ed personalidad na Dios diad nanduruman parte na Biblia. Dia ni labat ed libron Genesis, sikatoy diniskribe la bilang “amasinagel ed puso to,” bilang “Makankien na tawen tan say dalin,” tan bilang “Ukom na amin a dalin.” (Genesis 6:6; 14:22; 18:25) Kasin sarayan nandurumaan a deskripsyon et manutukoy labat ed saksakey a Dios? Petepeteg ya ontan.

Pian iyilustra: Sakey a huwis so kabkabat na saray inusay to’d korte bilang mapekder a manangipaakseb na ley. Diad biek a dapag, ompan sikatoy momoriaen  na saray ananak to bilang maaro tan mabunlok ya ama. Nayarin kabkabat met na kakaaro to a sikatoy mainomay ya asinggeran tan mapalek. Say huwis, say ama, tan say kaaro et saksakey a too. Say nanduruman aspekto labat na personalidad to so pinmatnag ed nanduruman sirkumstansya.

Ontan met, si Jehova so deniskribe ed Hebreon Kasulatan bilang “Dios a mapangasi tan mapaaro, mapalna ya onsanok, tan daakan ed maaro ya abig na linawa, tan katuaan.” Ingen, naaralan tayo met ya “anggan anton pamaakaran agto ibilang a malinis so nankasalanan [“agto ilegyas ed pakadusa, NW].” (Exodo 34:6, 7) Ipapatnag na sarayan duaran aspekto so kabaliksan na ngaran na Dios. Say literal a kabaliksan na “Jehova” et “Pagmaliwen To.” Salanti, gawaen nen Jehova no anto so nakaukolan pian sumpalen iray sipan to. (Exodo 3:13-15) Balet, sikato nin siansia iman a Dios. Imbaga nen Jesus: “Say Katawan [“Jehova,” NW] a Dios tayo, say Katawan saksakey.”​—Marcos 12:29.

Kasin Asalatan lay Hebreon Kasulatan?

Natan, maslak et sasalatan so libron-panaralan sano walay balon asukimat odino sano anguman so popular ya opinyon na totoo. Kasin sinalatan met la na Kristianon Griegon Kasulatan so Hebreon Kasulatan? Andi.

No ginetma nen Jesus a say rekord na ministeryo to tan saray sulat na babangatan to so onsalat ed Hebreon Kasulatan, impabitar to komon itan. Anggaman ontan, oniay insalaysay nen Lucas sakbay ya onsegep si Jesus ed tawen: “Insengeg to nanlapu ed Moises tan manlapu ed saray amin a propetas [ed Hebreon Kasulatan] impaliwawa to ed sikara dia ed saray amin a sulat so saray bengatla nipaakar ed sikato lanlamang.” Diad saginonor, pinmayawar si Jesus ed saray matoor ya apostol to tan ed saray arum. Intuloy na salaysay: “Inkuan to ed sikara: ‘Saraya sikara raya’y salitak ya imbagak ed sikayo, nen wala ak ni ed sikayo, a kaukolan a nasumpal so sarayan amin a bengatla, a nisulat nipaakar ed siak diad ganggan nen Moises, tan saray propeta, tan saray Salmos.’” (Lucas  24:27, 44) Akin et inusar ni nen Jesus so Hebreon Kasulatan anggad sampot na ministeryo to ed dalin no talagan karaanan la itan?

Kayari inkiletneg na Kristianon kongregasyon, intultuloy ya inusar na saray patumbok nen Jesus so Hebreon Kasulatan pian ipabitar iray propesiyan agni asumpal, tan saray prinsipyo ed Mosaikon Ganggan ya angibangat na makana iran leksion, tan saray salaysay nipaakar ed maabig ya ehemplo na saray lingkor na Dios nensaman ya akapasesegan na saray Kristiano pian mansiansia iran matoor. (Gawa 2:16-21; 1 Corinto 9:9, 10; Hebreos 11:1–12:1) Oniay insulat nen apostol Pablo: “Amin a Sulat ya impuyan na Dios sikato met so maabig [makagunggona, NW].” * (2 Timoteo 3:16) Panon a say Hebreon Kasulatan et apaneknekan a makagunggona natan?

Simbawa Parad Inagew-agew a Kabibilay

Konsideraen pa so kaplesan a probleman panangiduma-duma na rasa. Diad sakey a syudad ed Mamabukig a Europa, oniay imbaga na sakey a lakin taga-Etiopia a manedad na 21: “No walay labay min laen, kaukolan a manuulop kami. Seguro, agda kami lusoben no grupo kami.” Intuloy to: “Agkami nayarin ompaway no ala-6 lay ngarem, lalo la ed saray istasyon na tren. Sano onnengneng iray totoo ed sikami, say naiimano ra labat et say kolor na baog mi.” Kasin ikokonsidera na Hebreon Kasulatan iyan komplikadon problema?

Oniay imbaga ed saray Israelita nensaman: “No say sakey a sankaili et miayam ed sikayo ed dalin yo, agyo gagawaen ya agmanepeg ed sikato. Say sankaili a miayam ed sikayo sikato naani nibilang a singa say nianak ed abung yo, tan aroen mo naani a singa sika a dili; ta sikayo sangsangkaili kayo met nen saman diman ed dalin na Ehipto.” (Levitico 19:33, 34) On, diad Israel nensaman, kakaukolanen na satan a ganggan so pangipatnag na respeto ed saray dayo, odino “sankaili,” tan satan so nipreserba ed Hebreon Kasulatan. Agta onabobon kayo a saray nipreserban prinsipyo na satan a ganggan so manresolbe ed probleman panangiduma-duma ed rasa natan?

Anggaman ag-itan angiter na detalyadon simbawa nipaakar ed pinansyal, say Hebreon Kasulatan  et walaay praktikal iran totontonen nipaakar ed makabat a pamemben na kuarta. Alimbawa, oniay nabasa tayo ed Uliran 22:7: “Say akautang sikato so aripen ed amautang.” Dakel a managkonseho nipaakar ed pinansyal so onabobon a say agmakabat a pansaliw diad panamegley na utang et nayarin manresulta’d panirap na panagbilay.

Sakey ni, say pangegemtan na kayamanan antokaman so pansumpalan, a kasmak natan ed sayan materyalistikon mundo, et suston deneskribe na sakey ed saray sankayamanan a too ed awaran, si Arin Solomon. Oniay insulat to: “Say mangaro ed pilak agnapesel ed pilak; odino say mangaro ed daakan, agnapesel ed munat: saya met sikato so kaapaan.” (Eclesiastes 5:10) Agaylan makabat a pasakbay!

Ilalo Parad Arapen

Saksakey so tema na interon Biblia: Usaren na Dios so Panarian ed silong nen Jesu-Kristo pian iyalangon so inkasoberano To tan pasantosen so ngaran To.​—Daniel 2:44; Apocalipsis 11:15.

Diad Hebreon Kasulatan, naaralan tayo iray detalye nipaakar ed bilay diad silong na Panarian na Dios a manligliwa tan mamaapit ed sikatayo ed Lapuan na ligliwa, si Jehova a Dios. Singa bilang, impasakbay nen propeta Isaias a wala so kareenan ed baetan na ayayep tan totoo: “Say lobo miayam naani ed kordero, tan say leopardo miakdol naani ed kanding; et say kilaw na baka tan kilaw na leon tan say pinataba mantitipon ira; et sakey a melag ya ugaw so mangitonton ed sikara.” (Isaias 11:6-8) Alay dakep ya ilalo!

Tan anto so ibabaga na Hebreon Kasulatan ed saramay pakaskasi kalamor lapud panaglabi na rasa odino etniko, graben sakit, odino makapuy ya ekonomya? Oniay mapropetikon ibabaga na Hebreon Kasulatan nipaakar ed Kristo Jesus: “Sikato iliktar to so naukolan no oney-ey, say makabos met, ya anggapo so mananulong ed sikato. Sikato ilagak to so makabos tan naukolan, tan ilaban to so kamarerwa na naukolan.” (Salmo 72:12, 13) Praktikal iratan a sipan lapud ontulong iratan pian saramay manmamatalek ed saratan so onnengneng ed arapen tekep na ilalo tan kompiyansa.​—Hebreos 11:6.

Agpankelawan a si apostol Pablo et pinuyanan a mangisulat na onia: “Saray bengatla a nisulsulat nensaman, nisulat ira ya onkana ed kibangat tayo, ta pian lapu ed anos tan lapu ed panamaligliwa na saray Sulsulat, wala so ilalo tayo”! (Roma 15:4) On, say Hebreon Kasulatan et siansia nin makanakanan parte na impuyan a Salita na Dios, say Biblia. Walaan iratan na peteg a kablian ed sikatayo natan. Mailalo kamin panggunaetan moy makaaral ni nipaakar ed no anto so peteg ya ibabangat na interon Biblia ta pian mas onapit ka ed Autor na satan, si Jehova a Dios.​—Salmo 119:111, 112.

[Saray paimano ed leksab]

[Kahon ed pahina 6]

DAAN A SIPAN ODINO HEBREON KASULATAN?

Anto so kabaliksan na balikas a “daan a sipan” a naromog ed 2 Corinto 3:14, a ditan et say salitan “sipan” et irerepresenta na Griegon salitan di·a·theʹke?

Imbaga na leksikograpon si Edward Robinson: “Lapud say daan a sipan et akasulat ed Mosaiko iran libro, say [di·a·theʹke] so mankabaliksan na say libro na sipan, saray Mosaikon sulsulat, singa bilang, say ganggan.” Diad 2 Corinto 3:14, tutukoyen nen apostol Pablo so Mosaikon Ganggan, bilang kabiangan labat na Kasulatan sakbay na panaoy Kristiano.

Anto, sirin, so mas matukoy a termino parad ununan 39 a libro na Masanton Biblia? Imbes ya ipasen itan ya agla praktikal odino karaanan lan parte na Biblia, tinukoy nen Jesu-Kristo tan saray patumbok to irayan teksto bilang “saray Sulsulat” tan “saray masantos a Sulat.” (Mateo 21:42; Roma 1:2) Kanian, mitunosan ed sarayan apuyanan a balikas, tutukoyen na saray Tasi nen Jehova so Daan a Sipan bilang Hebreon Kasulatan lapud satan a kabiangan na Biblia et orihinal ya insulat a manuna ed Hebreo. Ontan met, tutukoyen da so tatawagen a Balon Sipan bilang Griegon Kasulatan, lapud say inusar ed impangisulat na saray lalakin pinuyanan na Dios et lenguahen Griego.

[Saray litrato ed pahina 4]

Sakey a laki so nayarin kabkabat bilang mapekder a huwis, maaron ama, tan kaaro

[Litrato ed pahina 5]

Inusar nen Jesus so Hebreon Kasulatan ed interon ministeryo to

[Saray litrato ed pahina 7]

Antoran prinsipyo na Biblia so makatulong ed sakey a too pian makapandesisyon na duga?