U Nga Rivali Leswaku Ku Bumabumela Van’wana I Swa Nkoka

XANA u tshame u twa un’wana a vilerisiwa hi leswaku muthori wakwe a nga n’wi bumabumeli? Xana na wena u tshame u titwa hi ndlela yoleyo? Loko u ri muntshwa, xana u tshame u vula leswi fanaka hi vatswari kumbe vadyondzisi va wena?

Swin’wana swa swivilelo leswi swi nga va swi twala. Kambe hi ku ya hi muleteri un’wana wa le Jarimani la khutazaka vatirhi, loko vathoriwa va vilerisiwa hi leswi, lexi va karhataka ngopfu a hi leswi va nga bumabumeriwiki, kambe hileswi vathori va nga riki na mhaka na vona. Etimhakeni to tano, swi le rivaleni leswaku ku ni leswi kayivelaka. Ku bumabumeriwa ni ku titwa u tsakeriwa haswimbirhi i swa nkoka ngopfu leswaku hi va ni vuxaka lebyinene ni van’wana.

Leswi i swa nkoka ni le mhakeni ya vugandzeri. Vandlha ra Vukreste ri fanele ri tiviwa hi moya wa ku bumabumelana, ku rhandzana ni ku khathalelana. Swirho swa rona swi kota ku kombisana mikhuva yo tano hileswi swi yingisaka nkongomiso wa Bibele. Hambiloko vandlha ro rhandzana, minkarhi hinkwayo ku ni laha ri nga antswisaka kona. Loko ha ha anakanya hi mhaka leyi, a hi xiyeni vanhu vanharhu lava veke swikombiso leswinene emhakeni yo bumabumela van’wana: Vanhu va kona i Elihu mutirheli wa Xikwembu wa le mahlweni ka Vukreste, muapostola Pawulo na Yesu Kreste hi byakwe.

Ndzayo Ya Musa Ni Leyi Xiximekaka

Elihu, loyi swi vonakaka onge a a ri xaka ra Abrahama, u pfune Yobo swinene leswaku a va ni langutelo lerinene hi vuxaka bya yena ni Xikwembu. Elihu a a ri ni musa ni xichavo. U lehise mbilu a yimela nkarhi lowunene wo vulavula. Hambileswi lava tivulaka vanghana va Yobo a va n’wi xopaxopa swihoxo, Elihu u tsundzuxe Yobo a tlhela a n’wi bumabumela hikwalaho ka vutshembeki byakwe. U endle sweswo hi rirhandzu ni hi xinghana, a tirhisa vito ra Yobo, ku hambana ni lavan’wana. U kombele hi musa a ku: “Ndza ku kombela leswaku u yingisa marito ya mina, Wena Yobo, yingisela hinkwaswo leswi ndzi nga ta swi vula.” Hi ku titsongahata u tiveke exiyin’weni xa Yobo, a ku: “Waswivo! Na mina ndzi fana na wena emahlweni ka Xikwembu xa ntiyiso; na mina ndzi vumbiwile hi misava.” Naswona u n’wi bumabumerile a ku: “Loko ku ri ni marito yo ma vula, ndzi angule; vulavula, hikuva ndzi tsakela ku lulama ka wena.”—Yobo 33:1, 6, 32.

Ku komba van’wana musa ni ku va xixima i ndlela yin’wana ya ku va bumabumela. Kahle-kahle, hi va hi byela muyingiseri wa hina hi ku, ‘Swi fanerile leswaku ndzi ku yingisela ni ku ku khoma hi ndlela leyinene.’ Xisweswo hi va kombisa leswaku ha va rhandza naswona ha khathala ha vona.

Ku va ni musa a hi ku landzelela milawu ya mahanyelo lamanene ntsena. Leswaku hi fikelela timbilu ta van’wana, hi fanele hi kombisa musa swi huma embilwini. Van’wana va  fanele va swi vona leswaku ha khathala swinene ha vona naswona ha va rhandza.

Ku Va Ni Vuxiyaxiya Loko U Bumabumela Van’wana

Muapostola Pawulo u kombise ndlela leyi ku va ni vuxiyaxiya swi pfunaka ha yona loko u bumabumela van’wana. Hi xikombiso, loko a ri karhi a chumayela eAtena eka riendzo ra yena ra vumbirhi ra vurhumiwa, u lwele Vukreste loko a ri karhi a vulavula ni vativi va filosofi va Magriki. Vona leswaku u byi tirhise njhani vuxiyaxiya loko a tamela mhaka leyi yo tika. “Van’wana eka vativi va filosofi va Vaepikuro ni Vastoyika va kanetana na yena, kasi van’wana a va ku: ‘Xana jakatsa leri ri lava ku vula yini?’ Van’wanyana va ku: ‘U vonaka a ri mutwarisi wa swikwembu swimbe.’” (Mintirho 17:18) Ku nga khathariseki leswi va swi vuleke, Pawulo u tikhomile kutani a angula a ku: “Vavanuna va Atena, ndzi vona leswaku eka swilo hinkwaswo mi vonaka mi tinyikele ngopfu eku chaveni ka swikwembu ku tlula van’wana.” Ematshan’weni yo sola vugandzeri bya vona bya swikwembu swa hava, Pawulo u va bumabumerile hikwalaho ka ku hisekela ka vona vukhongeri.—Mintirho 17:22.

Xana Pawulo a a va kanganyisa? Doo! A a swi tiva kahle leswaku a ku nga ri vutihlamuleri bya yena ku avanyisa vayingiseri vakwe; a a swi tiva leswaku na yena a a nga wu tivi ntiyiso eku sunguleni. Xileriso lexi a nyikiweke xona a ku ri ku twarisa rungula ra Xikwembu, ku nga ri ku avanyisa van’wana. Ku fana ni Timbhoni ta Yehovha to tala namuntlha a a yi tiva kahle mhaka leyi: Van’wana lava a va ri valweri lavakulu va vukhongeri bya mavunwa va hetelele va ri valweri lavakulu va vugandzeri bya ntiyiso.

Ndlela leyi Pawulo a yi tirhiseke yi humelerile swinene. “Vanhu van’wana va tihlanganisa na yena kutani va va vapfumeri, exikarhi ka vona a ku ri na Diyonisiyo, muavanyisi wa le hubyeni ya Areyopago, ni wansati la vuriwaka Damarisi, ni van’wana handle ka vona.” (Mintirho 17:34) Pawulo u tirhise vutlhari swinene hi ku bumabumela Vaatena hi ku hisekela ka vona vupfumeri—hambileswi a byi ri bya mavunwa—ematshan’weni yo va sola hikwalaho ko pfumala vutivi lebyi kongomeke! Vanhu lava hambukisiweke hi rungula leri nga riki ntiyiso va nga ha va va ri ni timbilu letinene.

Loko a vitaniwe leswaku a ta tihlamulela eka Heroda Agripa wa Vumbirhi, Pawulo u tlhele a tirhisa vuxiyaxiya. Heroda a a tiveka hi ku endla vuoswi ni makwavo wakwe Bernike, ku nga xiendlo lexi Rito ra Xikwembu ri xi yirisaka. Hambiswiritano, Pawulo a nga n’wi solanga. Ematshan’weni ya sweswo, u kume mhaka leyinene leyi a nga bumabumelaka Heroda ha yona. “Malunghana ni swilo hinkwaswo leswi ndzi hehliwaka ha swona hi Vayuda, Hosi Agripa, ndzi tihlaya la tsakeke leswi ndzi tihlamulelaka emahlweni ka wena namuntlha, ngopfu-ngopfu leswi u yi tivaka khwatsi mikhuva hinkwayo swin’we ni minjhekanjhekisano leyi nga kona exikarhi ka Vayuda.”—Mintirho 26:1-3.

Ku nga va vutlhari swonghasi loko hi tirhisa ndlela leyi fanaka eka van’wana! Ku bumabumela muakelani, mudyondzi-kulobye kumbe mutirhi-kulobye swi nga aka vuxaka lebyinene ni ku khutaza van’wana leswaku va endla leswinene. Loko hi fikelela timbilu ta vanhu lavanene hi ku va bumabumela loko swi fanerile, hi nga tikuma hi kote ku va pfuna leswaku va tshika mianakanyo ni swiendlo leswi hoxeke kutani va hanya hi ku pfumelelana ni vutivi lebyi kongomeke.

Xikombiso Lexi Hetisekeke Xa Yesu Xa Ku Bumabumela Van’wana

Yesu a a bumabumela van’wana. Hi xikombiso, endzhaku ko pfuxiwa ivi a tlhandlukela etilweni, Yesu u kongomisiwe hi Xikwembu leswaku a vulavula ni mavandlha ya nkombo ya le Asia Minor hi ku tirhisa muapostola Yohane. A nga tshikanga ku bumabumela lava a swi va fanerile. Eka vandlha ra le Efesa, ra le Pergamo ni ra le Tiyatira, u tirhise marito yo tanihi lama nge: “Ndzi tiva swiendlo swa wena, ni ntirho ni ku tiyisela ka wena, ni leswaku a wu swi koti ku tiyiselela vanhu vo biha”; “u tama u khoma vito ra mina swi tiya, naswona ripfumelo leri u nga na rona eka mina a wu ri landzulanga”; ni lama nge “ndzi tiva swiendlo swa wena, ni rirhandzu ni ripfumelo ni vutirheli ni ku tiyisela ka wena, ni leswaku swiendlo swa wena swa sweswi swi tlula leswo sungula.” Hambi ku ri evandlheni ra le Sarda leri a  ri lava ku tshinyiwa, Yesu u xiye van’wana lava a va faneriwa hi ku bumabumeriwa, a ku: “Nilokoswiritano, eSarda u na wona mavito ma nga ri mangani lama nga nyamisangiki tinguvu ta wona ta le handle, naswona ma ta famba na mina ma ambale leto basa, hikuva swa ma fanela.” (Nhlavutelo 2:2, 13, 19; 3:4) Vona xikombiso lexinene swonghasi lexi Yesu a xi vekeke!

Ku fana na Yesu, a hi fanelanga hi sola ntlawa hinkwawo wa vanhu loko ku tsandzeke va nga ri vangani ntsena exikarhi ka wona, kumbe hi nyikela ndzayo eka lava yi va fanelaka, kambe hi nga rhanganga hi ku va bumabumela eka leswinene. Hambiswiritano, i swinene ku tsundzuka leswaku loko hi bumabumela munhu loko hi lava ku n’wi nyika ndzayo ntsena, marito ya hina yo bumabumela ma nga nghena hi ndleve yin’wana ma huma hi leyin’wana. Vana la bumabumelaka hi xitalo loko swi fanerile! Xisweswo loko u fanele u nyika munhu wa kona ndzayo, u ta yi amukela hi ku olova.

Vakulu Lava Bumabumelaka Hi Ndlela Leyinene

Cornelia, wansati la nga Mukreste loyi sweswi a tirhaka erhavini ra Timbhoni ta Yehovha ra le Yuropa, u tsundzuka leswaku eku sunguleni ka va-1970, mulanguteri la famba-fambaka la endzeleke vandlha ra ka vona, u n’wi vutise malunghana ni xiyimiso xakwe xa dyondzo ya minkandziyiso yin’wana ni timagazini. U ri: “Ndzi titwe ndzi khomiwe hi tingana.” Kambe u phofule leswaku a a nga swi koti ku hlaya magazini hinkwawo. Wa tsundzuka: “Ematshan’weni yo ndzi vona nandzu hikwalaho ka sweswo, u ndzi bumabumerile hikwalaho ka leswi ndzi kotaka ku hlaya swona. Ndzi titwe ndzi khutazekile swinene hileswi a ndzi bumabumeleke, lerova ku sukela kwalaho ndzi tiyimisele ku hlaya magazini hinkwawo.”

 Ray, loyi a tirhaka erhavini rin’wana ra le Yuropa, u tsundzuka siku ra yena ro sungula a ri phayona. Mulanguteri la ungamelaka evandlheni, wanuna la nga ni bindzu ni ndyangu kun’we ni vutihlamuleri byin’wana byo tala evandlheni, u nghene eHolweni ya Mfumo hi madyambu ya siku rero a ya eka Ray a fika a n’wi vutisa a ku, “Xana ri fambe njhani siku ra wena ro sungula entirhweni wa vuphayona?” Sweswi, endzhaku ka malembe ya kwalomu ka 60, Ray wa ha ma tsundzuka marito ya nkulu yoloye.

Hilaha swi kombisiwaka hakona hi mintokoto yoleyo yimbirhi, ku tlangela leswi van’wana va swi endleke swi nga va ni vuyelo lebyinene, ematshan’weni yo vulavulela ku hetisisa nawu kumbe ku tlhoma munhu tinsiva. Evandlheni ra Vukreste hi ni swivangelo swo tala swo bumabumela vapfumeri-kulorhi. Hi nga ha va bumabumela hileswi va navelaka ku tirhela Yehovha, hileswi va nyikeleke tinhlamulo leti lunghiseleriweke kahle, ni matshalatshala ya vona yo lwisana ni ku chava ku yima emahlweni ka ntshungu va nyikela tinkulumo kumbe va endla minkombiso ni mimbulavurisano, hi nga va bumabumela hileswi va hisekaka eku chumayeleni ni le ku dyondziseni, ni ku tiyimisela ka vona ku rhangisa swilaveko swa Mfumo ni ku tivekela tipakani ta swa moya. Loko hi bumabumela van’wana, hi kuma mikateko yo tala. Swi hi nyika ntsako ni ku hi pfuna leswaku hi va ni langutelo lerinene.—Mintirho 20:35.

Vakulu va vandlha va endla kahle loko va bumabumela vandlha hi mintirho ya rona leyinene. Naswona loko ku laveka ndzayo, va yi nyikela hi ndlela ya rirhandzu. Hi hala tlhelo, va papalata ku koxa leswaku vandlha ri endla swilo hinkwaswo hi ku hetiseka, lerova loko ri endle xihoxo ri tekiwa ri endle xidyoho lexikulu.

Vakulu va Vakreste lava tekelelaka xikombiso xa Elihu xa ku va ni xichavo ni musa, vuxiyaxiya lebyi tirhisiweke hi Pawulo ni nkhathalelo lowu kombisiweke hi Yesu va ta va xikhutazo eka vamakwavo. Ku bumabumela swi khutaza van’wana leswaku va lwela ku endla leswinene, naswona swi kondletela vuxaka lebyinene. Anakanya ndlela leyi Yesu a faneleke a tsake ha yona loko a khuvuriwa ivi a twa Tata wakwe wa le tilweni a n’wi bumabumela hi marito lawa: “U N’wana wa mina, la rhandzekaka; ndzi ku amukerile”! (Marka 1:11) Onge hi nga endla leswaku vamakwerhu va tsaka hi ku va bumabumela hi marito lama khutazaka, lama sukaka embilwini!

[Swifaniso lexi nga eka tluka 15]

Vuxiyaxiya bya Pawulo byi ve ni vuyelo lebyinene, kutani swi nga va tano ni le ka hina

[Xifaniso lexi nga eka tluka 16]

Ku bumabumela van’wana swi suka embilwini swi nga va ni vuyelo lebyinene