Go long ol haf insaed long hem

Go long lis blong ol haf

Ol Bigfala Poen Long Buk Blong Daniel

Ol Bigfala Poen Long Buk Blong Daniel

Tok Blong Jeova i Wan Samting We i Laef

Ol Bigfala Poen Long Buk Blong Daniel

WAN buk (Holman Illustrated Bible Dictionary) i talem se: “Buk blong Daniel i wan nambawan buk long Baebol. Buk ya i fulap long ol trutok we oli blong stap oltaem.” Stori blong Daniel i stat long 618 B.K.T., * taem King Nebukadnesa blong Babilonia wetem ol soldia blong hem oli kam hivap raon long Jerusalem blong mekem faet agens long hem, mo hem i tekem “sam yang man” long ol laen blong Isrel oli go wok slef long Babilonia. (Daniel 1:1-3) Daniel i wan long ol yangfala ya. Lashaf blong buk blong Daniel i tokbaot taem ya we Daniel i stap yet long Babilonia. Taem Daniel i gat klosap 100 yia blong hem, God i promes long hem se: “Bambae yu yu ded, be bambae yu laef bakegen blong kasem pei blong yu long en blong wol.”—Daniel 12:13.

Buk blong Daniel i tokbaot ol samting we oli stap hapen folfolem olgeta. Daniel i raetem fashaf blong buk ya long fasin we i olsem se wan narafala man i stap stori long saed blong hem. Be lashaf blong buk ya, Daniel i raetem long fasin we hem nao i stap stori long saed blong hem wan. Insaed long buk ya, i gat ol profet tok long saed blong ol wol paoa we oli stanap mo oli foldaon, taem we Mesaea i mas kam, mo ol samting we oli hapen long taem blong yumi. * Olfala profet Daniel i tokbaot ol samting we hem i mekem long olgeta yia blong longfala laef blong hem. Ol samting ya, oli save leftemap tingting blong yumi, blong yumi kam ol gudfala man blong God we yumi stap tru long Hem oltaem. Ol mesej long buk blong Daniel oli laef mo oli stap wok.—Hibrus 4:12.

?OL SAMTING WE BUK YA I TOKBAOT WE OLI HAPEN FOLFOLEM OLGETA, OLI TIJIM WANEM LONG YUMI?

(Daniel 1:1–6:28)

Hemia yia 617 B.K.T., Daniel mo tri yangfala fren blong hem Sadrak, Mesak mo Abednego oli stap long haos blong king long Babilonia. Blong tri yia, ol yangfala ya oli stap lanem blong rid mo raet long lanwis blong ol man Babilonia. Long ol yia ya, oli traehad blong stap tru long God. Klosap eit yia biaen, King Nebukadnesa i luk wan drim we i mekem hem i wari tumas. Daniel i talemaot drim ya mo mining blong hem tu. King ya i talem se Jeova i God we i “hae moa long ol narafala god, . . . i Masta blong olgeta king, mo . . . i God we i save soemaot olgeta samting we i haed mo we i paspas.” (Daniel 2:47) Be smoltaem nomo biaen, Nebukadnesa i fogetem samting ya. Taem trifala fren blong Daniel oli no wantem bodaon long bigfala aedol ya we king i stanemap, king i girap i sakem trifala i go long bigfala faea. Trufala God i sevem trifala mo Nebukadnesa i mas luksave se “i no gat wan narafala god nating we i save sevem man olsem we God ya i sevem trifala man ya.”—Daniel 3:29.

Nebukadnesa i luk wan narafala drim bakegen. Hem i luk wan bigfala tri we oli katemdaon mo oli fasem stamba blong hem blong i no save gru. Daniel i talemaot mining blong drim ya. Drim ya i kamtru long wan smol fasin taem tingting blong Nebukadnesa i lus mo biaen hem i kamgud bakegen. Plante yia biaen, King Belsasa i mekem wan bigfala lafet blong ol haeman blong hem mo long taem ya hem i no soem respek nating taem hem i yusum ol samting we Nebukadnesa i bin tekem long haos blong God. Long sem naet ya nomo, ol enemi blong Belsasa oli kilim hem i ded, mo Darias, man Media, i tekem ples blong hem mo i kam king. (Daniel 5:30, 31) Long taem we Darias i rul, Daniel i gat bitim 90 yia blong hem, mo long taem ya ol haeman blong king oli jalus long hem nao oli mekem plan blong kilim hem i ded. Be Jeova i sevem hem, “i blokem ol laeon oli no kakae hem.”—Daniel 6:27.

Ansa Blong Sam Kwestin Long Saed Blong Baebol:

1:11-15—?Olsem wanem? ?Ol yangfala ya blong Juda oli strong from we oli kakae ol kakae blong garen nomo? Nogat. Wan kaen kakae nomo i no save mekem wan jenis olsem long ten dei nomo. Jeova nao i blesem ol yangfala man Hibru ya, i mekem we bodi blong olgeta i strong gud from we oli trastem hem.—Ol Proveb 10:22.

2:1—?Wetaem Nebukadnesa i luk drim long saed blong bigfala pija blong man ya? Vas i talem se samting ya i hapen long taem we king Nebukadnesa i rul “long namba tu yia blong hem.” Hem i kam king long 624 B.K.T. Taswe, namba tu yia rul blong hem i mas stat long 623 B.K.T., hemia plante yia bifo we hem i mekem faet agens long Juda. Bifo long taem ya, Daniel i no stap long Babilonia yet blong i save talemaot mining blong drim blong king ya. I klia we oli stat kaontem “namba tu yia” ya long 607 B.K.T. taem king blong Babilonia i spolem Jerusalem mo i kam wan king we i gat bigfala paoa long wol.

2:32, 39—?Long wanem fasin, kingdom we rul blong hem i olsem silva i no bigwan olsem hed blong pija ya we oli wokem long gol? ?Mo, olsem wanem kingdom we rul blong hem i olsem bras i no bigwan olsem silva? Hed blong aedol ya we oli wokem long gol, i pija blong Babilonia, mo haf blong hem we oli wokem long silva, i pija blong kingdom blong Media mo Pesia. Media mo Pesia i no bigwan olsem Babilonia from we i no hem we i winim Juda, be Babilonia nao i winim. Wol paoa we i kam biaen hemia Gris we bras i pija blong hem. Paoa blong Gris tu i no bigwan olsem Media mo Pesia sem mak olsem we paoa blong bras i no bigwan olsem silva. Nating se Gris i rul long plante ples be hem i no gat janis blong mekem ol man blong God we oli stap kalabus long Babilon oli kam fri bakegen, olsem we Media mo Pesia i bin mekem.

4:8, 9 (NW)—?Daniel i kam wan pris we i stap wokem majik? Nogat. Tok ya se ‘hedman blong ol pris we oli stap mekem majik’ i wan tok blong tokbaot posisen blong Daniel olsem “hedman long olgeta waes man blong [Babilonia].”—Daniel 2:48.

4:10, 11, 20-22—?Bigfala tri ya we Nebukadnesa i luk long drim blong hem, i pija blong wanem? Tri ya i pija blong Nebukadnesa we rul blong hem i gat bigfala paoa long wol. I tru se rul blong Nebukadnesa i kasem ‘olgeta man long wol,’ be tri ya i gat wan narafala minim we i impoten moa. Daniel 4:17 i joenem drim ya wetem rul blong “God ya we i Hae we i Hae” moa long olgeta man. Tri ya i pija blong hae rul blong Jeova long heven mo speseli long saed blong wol. Taswe, drim ya i kamtru long tu defren fasin—long taem we Nebukadnesa i stap rul mo long hae rul blong Jeova.

4:16, 23, 25, 32, 33 (NW)—?Ol “seven taem” ya oli longfala olsem wanem? Ol jenis we oli kamaot long bodi blong King Nebukadnesa, oli no save hapen long seven dei nomo. Taswe, ol “seven taem” ya oli longfala moa i bitim seven prapa dei. Long saed blong Nebukadnesa, ol “seven taem” ya oli minim seven yia we wanwan long olgeta i gat 360 dei, no 2,520 dei evriwan. Taem profet tok ya i kamtru long bigfala fasin, ol “seven taem” ya oli sem mak long 2,520 yia. (Esikel 4:6, 7) Ol taem ya oli stat taem oli spolem Jerusalem long 607 B.K.T. mo oli finis long 1914 K.T., taem God i putumap Jisas olsem King long heven.—Luk 21:24.

6:6-10—I no gat wan spesel fasin blong prea long Jeova. ?Taswe, yu ting se maet i moa waes sipos Daniel i prea long wan fasin we man i no save luk hem long ol 30 dei ya? Ol man oli savegud fasin blong Daniel blong prea tri taem long wan dei. From samting ya nao, ol rabis man oli putum wan loa se man i save prea long king nomo. Sipos Daniel i jenisim fasin blong hem blong prea, bambae ol man oli ting se hem i lego bilif blong hem mo maet oli luk se hem i no strong blong mekem wosip long Jeova nomo.

Ol Lesen Blong Yumi:

1:3-8. Strong tingting we Daniel mo ol fren blong hem oli gat blong stap tru long Jeova, i soemaot klia se papa mama blong olgeta i bin trenem gud olgeta. Taem ol papa mama we oli fraetgud long God oli putum ol samting long saed blong spirit long fasples long laef blong olgeta, mo oli tijim ol pikinini blong olgeta blong mekem sem mak, ol pikinini ya bambae oli naf blong stanap strong agensem enikaen traem mo wari we oli kasem long skul, mo long ol narafala ples bakegen.

1:10-12. Daniel i kasem save from wanem ‘haeman’ ya i fraet long king, ale Daniel i no moa askem samting long hem. Be “gad” ya we i lukaot long olgeta, i save mekem samting we Daniel i askem. Taswe Daniel i go luk hem. Taem yumi fesem ol traem we oli had, yumi mas wok wetem fasin luksave, fasin blong kasem save mo fasin waes.

2:29, 30. Taem yumi stadi Baebol, yumi gat save, ol gudfala fasin, mo gudhan blong wok. Be yumi mas mekem olsem Daniel, yumi mas presem Jeova nomo from ol samting ya.

3:16-18. Ating trifala Hibru ya bambae oli no save ansa wetem strong bilif sipos oli bin brekem loa finis long saed blong kakae. Yumi tu yumi mas traehad blong “stap tru long evri samting.”—1 Timoti 3:11, NW.

4:24-27. Taem yumi stap talemaot mesej blong Kingdom long ol man, we hemia i minim tu ol jajmen blong God, yumi nidim sem kaen bilif mo fasin blong no fraet olsem Daniel. Daniel i talemaot wanem we bambae i hapen long Nebukadnesa mo wanem samting we king i mas mekem blong “hem i save stap gud longtaem long gudfala laef.”

5:30, 31. Profet tok long saed blong “king blong kantri ya Babilonia” i kamtru. (Aesea 14:3, 4, 12-15) Flas fasin blong Devel Setan i sem mak long flas fasin blong ol king blong Babilonia. Devel Setan bambae i finis long wan fasin we i karem bigfala sem long hem, olsem we ol king blong Babilonia oli bin sem bigwan.—Daniel 4:30; 5:2-4, 23.

?OL VISON BLONG DANIEL OLI SOEMAOT WANEM?

(Daniel 7:1–12:13)

Long 553 K.T., taem Daniel i kasem faswan vison, hem i gat bitim 70 yia blong hem. Long drim blong hem, hem i luk fo bigfala wael anamol we oli pija blong ol wol paoa long taem blong hem, i kam kasem long taem blong yumi. Long wan vison we hem i luk long saed blong heven, hem i luk “wan man we i olsem man blong wol ya” we “rul blong hem bambae i no save finis samtaem.” (Daniel 7:13, 14) Tu yia afta, Daniel i luk wan vison long saed blong Media mo Pesia, Gris, mo wan paoa we i kam ‘wan king we i stronghed, we i no gat sore nating.’—Daniel 8:23.

Long 539 B.K.T., Babilon i foldaon mo Darias blong Midia i kam king blong ol man Babilonia. Daniel i prea long Jeova blong i letem ol man Isrel oli gobak long Jerusalem. Taem hem i stap prea yet, Jeova i sanem enjel Gabriel blong i givhan long Daniel blong “save tok ya blong God we profet i bin talemaot” long saed blong taem we bambae Mesaea i kam. (Daniel 9:20-25) Long ol yia 536 mo 535 B.K.T., wan smol grup blong ol man Isrel i gobak long Jerusalem. Be oli fesem fasin agens taem oli wantem bildim haos tempol. Hemia i mekem Daniel i wari, ale hem i tokbaot samting ya long prea blong hem mo Jeova i sanem wan enjel we i gat hae ples long heven, i kam long Daniel. Afta we enjel ya i mekem Daniel i kam strong mo i leftemap tingting blong hem, enjel ya i tokbaot profet tok long saed blong king blong not mo king blong saot we tufala i stap faet strong blong holem paoa. Faet bitwin tufala king ya i gohed stat long taem ya we rul blong Bigfala Aleksanda i seraot i go long fo kapten blong ami blong hem, mo i gohed kasem taem we Bigfala Prins ya Mikael ‘i kamtru.’—Daniel 12:1.

Ansa Blong Sam Kwestin Long Saed Blong Baebol:

8:9—?‘Kantri ya we i Gudfala Tumas’ i pija blong wanem samting? Long ples ya, ‘kantri ya we i gudfala tumas’ i pija blong ol tabu Kristin we oli laef long wol long taem blong politik paoa ya Engglan mo Amerika.

8:25—?Hu i “King ya we i hae moa long ol narafala king”? Hibru tok ya sar we oli tanem i kam “king” i minim “jif,” no ‘hemia we i hed.’ Taetel ya “King ya we i hae moa long ol narafala king” i go nomo long Jeova God we i Jif blong olgeta enjel, wetem “Mikael” tu, we i “wan prins we i hae moa long ol narafala enjel.”—Daniel 10:13, NW.

9:21 (NW)—?From wanem Daniel i tokbaot enjel Gabriel se “man ya”? Hemia from we Gabriel i kamtru long Daniel wetem bodi blong man, sem mak olsem we hem i bin kamtru finis long Daniel long wan narafala vison.—Daniel 8:15-17.

9:27 (NW)—?Wanem kontrak ya we God ‘i holem wetem plante man mo we i stap yet’ kasem en blong ol 70 wik blong yia no 36 K.T.? Kontrak blong Loa i finis long yia 33 taem oli kilim Jisas i ded long pos. Be, Jeova i letem kontrak ya we Hem i bin mekem wetem Ebraham i stap wok yet long prapa neson blong Isrel kasem yia 36. Taem Jeova i mekem olsem, Hem i soem gladhat blong hem long ol man Jiu we oli laen blong Ebraham. Kontrak ya we Hem i mekem wetem Ebraham i stap wok yet wetem “Isrel blong God.”—Galesia 3:7-9, 14-18, 29; 6:16.

Ol Lesen Blong Yumi:

9:1-23, 10:11. Jeova i ‘lavem Daniel tumas’ from we Daniel i gat tingting daon, i fasgud long God, i stadi, mo i prea oltaem. Ol fasin ya oli halpem hem tu blong stap tru long God gogo kasem we hem i ded. Yumi mas gat strong tingting blong folem eksampol blong Daniel.

9:17-19. Taem yumi stap prea from niufala wol blong God we “stret fasin nomo bambae i stap long hem,” yumi mas tingbaot se samting we i rili impoten hemia blong nem blong Jeova i kam tabu mo blong hem i leftemap hae rul blong hem. Yumi no mas tingbaot nomo se bambae yumi no moa safa, mo ol trabol blong yumi bambae oli finis.—2 Pita 3:13.

10:9-11, 18, 19. Folem eksampol blong enjel ya we i kamtru long Daniel, yumi mas leftemap tingting mo mekem narafala i kam strong taem yumi givhan long olgeta mo yumi talem ol tok blong leftemap tingting blong olgeta.

12:3. Long taem blong ol las dei, olgeta tabu Kristin we oli olsem “olgeta we oli waes gud,” oli “saenaot olsem laet” mo oli tijim plante “man blong mekem ol stret fasin,” long olgeta ya, i gat “bigfala kampani” tu blong “ol narafala sipsip.” (Filipae 2:15, NW; Revelesen 7:9, NW; Jon 10:16) Ol tabu Kristin ya bambae oli “saen olsem sta” fulwan long Taosen Yia Rul blong Kraes taem oli joen wetem hem blong givim olgeta blesing, we oli kamaot from ransom sakrefaes blong Kraes, i kam long ol man long wol we oli obei. Ol “narafala sipsip” oli mas joengud wetem ol tabu Kristin, oli mas sapotem olgeta wetem fulhat blong olgeta long evri samting.

Jeova i ‘Blesem Olgeta We Oli Ona Long Hem’

?Buk blong Daniel i tijim wanem long yumi long saed blong God ya we yumi wosipim? Tingbaot ol profet tok we oli stap insaed long buk blong Daniel. Sam long ol profet tok ya oli kamtru finis mo samfala oli no kamtru yet. !Ol profet tok ya oli soemaot gud olsem wanem Jeova i God ya we i mekem olgeta tok blong hem oli kamtru!—Aesea 55:11.

?Ol stori long buk blong Daniel oli soemaot wanem samting long saed blong God ya we yumi wosipim? Ol fo yangfala Hibru ya oli no wantem joen wetem ol narafala man Babilonia we oli stap long haos blong king, oli kasem ‘save, fasin luksave, mo waes.’ (Daniel 1:17, NW) Trufala God i sanem enjel blong hem blong sevem Sadrak, Mesak mo Abednego long bigfala faea. God i sevem Daniel long hol blong ol laeon. Jeova i ‘givhan mo i lukaot gud long olgeta we oli trastem hem’ mo i ‘blesem olgeta we oli ona [“fraetgud,” NW] long hem.’—Ol Sam 115:9, 13.

[Ol Futnot]

^ B.K.T. i minim Bifo Kristin Taem, mo K.T. i minim Kristin Taem.

^ Blong kasem save long ol wanwan vas long buk blong Daniel, yu save luk buk ya Pay Attention to Daniel’s Prophecy! long Inglis mo Prêtons attention à la prophétie de Daniel! long Franis.

[Tok blong pija long pej 20]

?From wanem God i “lavem tumas” Daniel?