Say Salita nen Jehova et Mabilay

Saray Pabitar ed Libro na Daniel

“SAY libro na Daniel et sakey ed saray talagan makapainteres a libro na Biblia. Lugan na satan iray agnaumas a katuaan,” kuan na Holman Illustrated Bible Dictionary. Ginmapo ed 618 B.C.E. so salaysay ed Daniel, sanen kinobkob nen Arin Nabucodonosor so syudad na Jerusalem, tan inaawit ton kautibo ed Babilonia so “arum ed saray anak na Israel.” (Daniel 1:1-3) Kaiba ed saratan si Daniel, a nayarin tin-edyer ni labat ed saman. Anampot so salaysay na libro a si Daniel et siansia nin walad Babilonia. Diad satan et ngalngali to la man-100 tan oniay insipan na Dios ed sikato: “Manpainawa ka naani, tan onalagey ka naani ed kapalaran mo, ed kasampotan na saray agew.”​—Daniel 12:13.

Say libro so insulat nen Daniel. Tan say unonan parte na satan et nisalaysay unong ed impanggegendanan na saray agawa, diad estilon singa sananey so mangisasalaysay, say unor a parte et diad estilo a sikato lan mismoy mangisasalaysay. Lugan na satan iray propesiyan nipaakar ed intalindeg tan inkagba na saray sankamakapanyarian a nasyon, say panaon na isabi na Mesias, tan saray bengatlan nagawgawa ed panaon tayo. * Pinawil a ninonot na masiken lan propeta so andukey ya impanbilay to tan insalaysay to iray agawgawa a mamaseseg ed sikatayon magmaliw a maridios a lalaki tan bibii a mamapasiansia ed integridad da ed Dios. Say mensahe na Daniel et mabilay tan mabiskeg.​—Hebreos 4:12.

ANTO SO IBABANGAT ED SIKATAYO NA NANGGEGENDANAN A SALAYSAY?

(Daniel 1:1–6:28)

Say taon et 617 B.C.E. Si Daniel tan saray kakaaro to a di Sidrac, Misac, tan Abednego so walad palasyo na Babilonia. Diad taloy taon ya impangipasal ed sarayan tobonbalo et apansiansia ra so integridad da ed Dios. Kayari na manga waloy taon, walay misteryoson akugkugip nen Arin Nabucodonosor. Impaamta nen Daniel no anto iman a kugkugip insan to impatalos. Kanian, binidbir na ari a si Jehova so “Dios na saray dirios tan Katawan na saray arari tan manangipatnag ed saray maamot.” (Daniel 2:47) Balet, ag-abayag et alingwanan amo nen Nabucodonosor iyan leksion. Sanen agdinmakmomo so taloran kakaaro nen Daniel ed balbaleg ya imahen, impaibuntok ira na ari ed manliob a palbaan. Ingen ta sikaray inliktar na tuan Dios, tan apilitan si Nabucodonosor a mamidbir ya “anggapo so sananey a dios a makayari a mangilaban [a singa] saya.”​—Daniel 3:29.

Wala ni sananey a nikadkaduman kugip nen Nabucodonosor. Diad satan et anengneng to so abalbaleg a kiew a pinopo tan binalewetan pian ag-onsimit. Impatalos lamet nen Daniel itan a kugip. Say sakey a kasumpalan na satan et sanen naambagel si Nabucodonosor tan insan inmabig. Dakel a dekada ed saginonor, angitarya na baleg a ponsia si Arin Belsasar  parad saray opisyal to tan andiay respeto ton inusar iray kagawaan a sinamsam ed templo nen Jehova. Diad saman a mismon labi, si Belsasar so pinatey tan niiter ed si Dario a Medo so panarian. (Daniel 5:30, 31) Legan na uley nen Dario, si propeta Daniel a diad saman et masulok to lan 90 so aminpigan ginetman ipapatey na saray maimon ya opisyal. Balet sikatoy inyagel nen Jehova “ed pakapanyari na saray leon.”​—Daniel 6:27.

Makasulatan Iran Tepet a Naebatan:

1:11-15​—Kasin say sengegan no akin a magmaong so kalupaan na apatiran Hebreon kalangweran et say impangan da na pisipising? Andi, aliwan satan. Anggapoy antokaman a naakan a makapawala na ontan a pananguman ed kalupaan da diad loob labat na samploran agew. Say walad benegan na satan et si Jehova, ya amendisyon ed sikara lapud impanmatalek da ed sikato.​—Uliran 10:22.

2:1​—Kapigan akugip nen Nabucodonosor so imahen? Ibabaga na salaysay ya agawa iya “dia ed komadua a taon na impan-ari nen Nabucodonosor.” Sikatoy ginmapon nanari ed Babilonia nen 624 B.C.E. Say komaduan taon na impanuley to sirin et nen 623 B.C.E., a piga-pigay taon ni antis ton kinobkob so Juda. Diad satan a panaon et seguradon anggapo ni ed Babilonia si Daniel a mangipatalos ed kugip to. Kanian, mapatnag a say angipagapoan na impamilang ed “komadua a taon” et manlapu nen 607 B.C.E. sanen dineral na ari na Babilonia so Jerusalem tan nagmaliw a sankamakapanyarian a manuley ed mundo.

2:32, 39​—Panon a nibagan abebbeba so panarian a pilak nen say ulon balitok, tan abebbeba so panarian a gansa nen say pilak? Say Emperyo na Medo-Persia ya irerepresenta na pilak a parte na imahen et abebbeba nen say Babilonia, salanti, samay ulon balitok, lapud aliwan sikatoy akapangigeba ed Juda. Say tinmumbok a makapanyarin bansa et say Gresya, ya irerepresenta na gansa. Singa say gansa ya abebbeba nen say pilak, ontan met a say Gresya et abebbeba nen say Medo-Persia. Ta anggaman maaw-awang so sakop na Emperyo na Gresya, aliwan sikatoy akapangibulos ed saray dinakep a totoo na Dios, noagta say Medo-Persia.

4:8, 9​—Kasin nagmaliw a mago odino saserdoten managmahiko si Daniel? Andi. Say balikas a “katawan na saray mago” et ontutukoy labat ed posisyon nen Daniel bilang “manunaan a makauley ed saray amin a makabat a lalaki na Babilonia.”​—Daniel 2:48.

4:10, 11, 20-22​—Anto so irerepresenta odino isisimbolo na abalbaleg a kiew ya akugip nen Nabucodonosor? Say sakey ya irerepresenta na kiew et si Nabucodonosor, sanen nagmaliw a sankamakapanyarian a manuley ed mundo. Balet, lapud anggad “sampot na amin a dalin” so sinaknapan na pananguley, wala siri’ irerepresenta na kiew a mas matalonggaring. Insiglaot na Daniel 4:17 so kugip ed pananguley na “say Sankatagyan” ed katooan. Kanian, isisimbolo met na kiew so sankatalbaan ya inkasoberano nen Jehova, nagkalalo la no nipaakar ed dalin. Say kugip sirin et walaan na duaran kasumpalan, salanti, diad pananguley nen Nabucodonosor tan diad inkasoberano nen Jehova.

4:16, 23, 25, 32, 33​—Kaunongan karukey so “pitoran panaon”? Pian nagawa so pananguman ed indengan tan itsura nen Arin Nabucodonosor, kaukolan a say “pitoran panaon” et aliwa labat lan literal a pitoran agew. Diad kaso to, sayan  panaon et pitoran taon, a 360 agew so kada taon, odino 2,520 agew. Diad babaleg a kasumpalan, say “pitoran panaon” et 2,520 a taotaon. (Ezequiel 4:6, 7) Ginmapo itan sanen nagba so Jerusalem nen 607 B.C.E. tan anampot sanen nanari si Jesus ed tawen nen 1914 C.E.​—Lucas 21:24.

6:6-10​—Lapud anggapoy kakaukolanen a posisyon sano manpikasi ed si Jehova, agkasi maabig no inyamot ni komon nen Daniel so impanpikasi to ed loob na 30 agew? Amta na karaklan a mamitlo ed sanagew a manpipikasi si Daniel. Satan so rason no akin a saramay nankokomplot et amawala na ganggan a manebel ed pampikasi. Kanian no umanen nen Daniel so rotina to, nayarin isipen na arum a sikatoy akikompromiso tan iparungtal na satan ya aliwan sigpot so debosyon to ed si Jehova.

Saray Leksion Parad Sikatayo:

1:3-8. Say determinasyon nen Daniel tan saray kakaiba to a mansiansian matoor ed si Jehova so mangipapabitar ed kakanaan na impangipasal ed sikara na atateng da. Sano iyuuna na saray matakot ed Dios ya atateng so espiritual iran bengatla tan ibabangat da iran manggawa met na ontan, baleg so posibilidad a natalonaan na ananak da so antokaman a tukso tan desdes ed eskuelaan odino ed anggan iner a pasen.

1:10-12. Natatalosan nen Daniel no akin ya antakot na “prinsipe na saray eunoko” so ari kanian agto la impilit so kerew to. Anggaman ontan, diad saginonor et sininggeran nen Daniel so “tinuro na prinsipe na saray eunoko nipaakar ed [sikara di] Daniel,” a nayarin aliwan tanton estrikto. Sano manasagmak na mairap iran situasyon, nepeg ya onkiwas itayo met a walaan na ontan a karunongan, pakatalos, tan kakabatan.

2:29, 30. Singa si Daniel, nepeg tayon iter so amin a dayew ed si Jehova ed antokaman a nagagamoran tayon kakabatan, maabig iran kalidad, tan abilidad diad panaaral tayo na Biblia.

3:16-18. Nayarin anggapoy ontan a pekder na taloran Hebreo no diad akadkauna et akikompromiso la ra nipaakar ed samay tagano. Nepeg a pampelengan tayo met so magmaliw a ‘matoor ed saray amin a bengatla.’​—1 Timoteo 3:11.

4:24-27. Say pangiyabawag ed mensahe na Panarian, a laktipen toy panangukom na Dios, et mankakaukolan na pananisia tan pakpel a mipadpara ed impatnag nen Daniel diad impangiyabawag to ed nasagmak nen Nabucodonosor tan ed nepeg a gawaen na ari pian ‘natempey so kareenan to.’

5:30, 31. Tinmua so “alimbawa a sumpa ed ari na Babilonia.” (Isaias 14:3, 4, 12-15) Si Satanas, a matangsit a singa saray nanuley ed Babilonia, so managmak met na makapabaing a pansumpalan.​—Daniel 4:30; 5:2-4, 23.

ANTO SO IPAPARUNGTAL NA SARAY PASINGAWEY NEN DANIEL?

(Daniel 7:1–12:13)

Nen 553 B.C.E., sanen naawat nen Daniel so unonan pasingawey panamegley na kugip, masulok to lan 70. Anengneng nen Daniel so apatiran angkakabaleg ya ayayep a mangirerepresenta ed nanggegendanan a panuley na sankamakapanyarian ed mundo iran nasyon manlapud panaon to anggad natan. Diad pasingawey a nipaakar ed eksena ed tawen, anengneng to so “sakey a singa anak na too” a naikdan na magnayon odino “lawas a panuley.” (Daniel 7:13, 14) Kayari duay taon, naawat nen Daniel so pasingawey nipaakar ed Medo-Persia, Gresya, tan ed samay magmaliw “ya ari a masebeg ya impanlupa.”​—Daniel 8:23.

Say taon et 539 B.C.E. la. Atalo lay Babilonia, tan si Dario a Medo la so manuuley ed panarian na saray Caldeo. Impikasi nen Daniel ed si Jehova so kipawil na datin kipapasen na nianakan ton dalin. Legan ton manpipikasi, imbaki nen Jehova si anghel Gabriel pian ikdan si Daniel na “kakabatan tan pakatalos” nipaakar ed onsabin Mesias. (Daniel 9:20-25) Kasabi na 536/535 B.C.E., walay melag a grupo ya akapawil ed Jerusalem. Balet sikaray sinumpa ed pamapaalagey da ed templo. Saya so sengegay impakagonigon nen Daniel. Impikasi to itan, tan imbaki nen Jehova so sakey ya anghel ya atagey so rangko to. Kayari ton pinabiskeg tan pinaseseg si Daniel, indalatdat na anghel so propesiya nipaakar ed laslasan na ari na amianen tan abalaten. Say peryodon  sasaknapen na sayan puligesgesan na duaran ari et onggapo ed samay panaon sanen say panarian nen Alejandro a Baleg so impankapat na apatiran heneral to, anggad ‘italindeg’ nen Miguel, say Baleg a Prinsipe.​—Daniel 12:1.

Makasulatan Iran Tepet a Naebatan:

8:9​—Anto so irerepresenta na “magayaga a dalin”? Diad sayan teksto, say “magayaga a dalin” so mangisisimbolo ed kipapasen na saray alanaan a Kristiano diad dalin legan na sankamundoan ya uley na Anglo-Amerika.

8:25​—Siopa so “Prinsipe na saray prinsipe”? Say Hebreon salita a sar ya impatalos a “prinsipe,” et mankabaliksan na “hepe,” odino “pangulo.” Say titulo a “Prinsipe na saray prinsipe” et ontutukoy labat ed si Jehova a Dios, a Hepe na amin a prinsipen anghel, kaiba lay ‘Miguel a sakey ed saray [manunan] prinsipe.’​—Daniel 10:13.

9:21​—Akin a say impanawag nen Daniel ed si anghel Gabriel et “laki [“too,” NW]”? Lapud singa nengneng na sakey a too si Gabriel sanen linma ed si Daniel, a singa ed samay ginawa to sanen pinmarungtal ed si Daniel diad akadkaunan pasingawey.​—Daniel 8:15-17.

9:27​—Anton sipan so siansia nin “malet [a nipakurang] ed saray dakel” anggad sampot na koma-70 a simba na taotaon, odino 36 C.E.? Nampaso la so Ganggan a sipanan nen 33 C.E. sanen si Jesus et impasak. Balet, innatnat nen Jehova so nikaduman panamalabo to ed saray Judio, lapud kailalakan ira nen Abraham, kanian siansia nin nipakurang so Abrahamikon sipanan ed saray Israelita anggad 36 C.E. Say Abrahamikon sipanan so nipapakurang ni no nipaakar ed “Israel na Dios.”​—Galacia 3:7-9, 14-18, 29; 6:16.

Saray Leksion Parad Sikatayo:

9:1-23; 10:11. Si Daniel so “inadaro” lapud sikatoy mapaabeba, walaan na maridios a debosyon, maseet a manaral, tan mapikasi. Saraya so akatulong ed sikato pian manmatoor ed Dios anggad sampot na bilay to. Komon ta determinado tayon aligen so ehemplo nen Daniel.

9:17-19. Anggaman ipipikasi tayo so isabi na balon mundo na Dios a “panaayaman na katunongan,” agta maabig no say manunan imanoen tayo et say kirayew na ngaran nen Jehova tan say kiyalangon na inkasoberano to imbes a say pangangga na paniirap tan problema tayo?​—2 Pedro 3:13.

10:9-11, 18, 19. Pian naalig tayo imay anghel a linma ed si Daniel, nepeg tayon pasesegen tan pabiskegen so sakey tan sakey panamegley na saray gawa tan makatambayon salita.

12:3. Diad kaunoran iran agew, “saray makabat,” salanti, saray alanaan a Kristiano, so onsisinag “a singa silesilew” tan atulongan da so ‘dakerakel a [magmaliw a] matunong’ kaiba lay “baleg ya ulop” na ‘arum a karnero.’ (Filipos 2:15; Apocalipsis 7:9; Juan 10:16) Saray alanaan so sigpot ya ‘onsinag a singa saray bitewen’ legan na Milenyon Uley nen Kristo sano miiba ra ed sikaton mangipagamor ed amin a bendisyon na dondon ed saray matulok a katooan ed dalin. Say ‘arum a karnero’ so nepeg a mansiansian mikasakey ed alanaan, ya interon puson onsuporta ed sikara lawas.

Bendisyonan nen Jehova Iramay ‘Ontatakot ed Sikato’

Anto so ibabangat ed sikatayo na libro na Daniel nipaakar ed Dios a dadayewen tayo? Imanoen pa iramay propesiyan lugan na satan a libro, saramay asumpal la tan nasumpal ni labat. Malinlinew so impaneskribe na saratan ed si Jehova bilang Mananumpal ed salita to!​—Isaias 55:11.

Anto so ipapabitar na saramay istoryan lugan na libro nipaakar ed Dios tayo? Saramay apatiran Hebreo a kalangweran ya agnampaimpluensya ed bilay na walad palasyo na Babilonia so inikdan na ‘karunongan, pakatalos, tan kakabatan.’ (Daniel 1:17) Imbaki na tuan Dios so anghel to pian iliktar si Sidrac, Misac, tan Abednego ed manliob a palbaan. Tan si Daniel so insalba ed ungib na saray leon. ‘Tutulongan tan kikinlongan nen Jehova iramay manmamatalek ed sikato’ tan bebendisyonan odino ‘papapalaren to iramay ontatakot ed sikato.’​—Salmo 115:9, 13.

[Paimano ed leksab]

[Litrato ed pahina 18]

Akin et “inadaro” si Daniel?