Mga Ginikanan—Bansaya ang Inyong mga Anak Uban ang Gugma
Mga Ginikanan—Bansaya ang Inyong mga Anak Uban ang Gugma
“Himoa ang tanan ninyong kalihokan uban ang gugma.”—1 CORINTO 16:14.
1. Unsay bation sa mga ginikanan inigkahimugso sa ilang anak?
KADAGHANAN sa mga ginikanan mouyon nga ang pagkahimugso sa ilang anak maoy usa sa labing makalilipay nga kasinatian sa kinabuhi. Si Aleah nga usa ka inahan miingon: “Pagkakita nako sa akong bag-ong nahimugso nga anak nga babaye, pwerte nakong lipaya. Para nako, siya ang kinaguwapahan nga bata nga akong nakita sukad.” Apan, kanang makalilipayng kasinatian makapabalaka usab sa mga ginikanan. Ang bana ni Aleah miingon: “Nabalaka ko kon ako bang mamatuto ang akong anak sa hustong paagi aron iyang masagubang unya ang mga problema sa kinabuhi.” Daghang ginikanan ang dunay susamang mga kabalaka ug ilang naamgohan nga kinahanglang bansayon ang ilang mga anak uban ang gugma. Apan, ang Kristohanong mga ginikanan nga nagtinguha sa pagbansay sa ilang mga anak nianang paagiha nag-atubang ug mga kalisdanan. Unsa ang pipila niini?
2. Unsang mga kalisdanan ang giatubang sa mga ginikanan?
2 Kita nagkinabuhi na karon sa kinatumyang bahin sa kataposang mga adlaw niining sistemaha. Sumala sa gitagna na, ang kalibotan puno sa mga tawo nga walay gugma sa usag usa. Bisan sulod sa pamilya, ang mga tawo “walay kinaiyanhong pagbati” ug nahimong “dili-mapasalamaton, dili maunongon, . . . walay pagpugong-sa-kaugalingon, mabangis.” (2 Timoteo 3:1-5) Ang adlaw-adlaw nga pagpakig-uban sa mga tawo nga may ingon niana nga mga taras mahimong makaimpluwensiya sa pagtratar sa usa ka Kristohanon sa iyang pamilya. Gawas pa niana, ang mga ginikanan nakigbisog sa ilang napanunod nga mga kahuyangan sama sa pagkadaling-masuko, pagsulti ug makapasakit nga mga pulong nga wala ra sa buot, ug paghimog dili-maayong desisyon diha sa ubang mga butang.—Roma 3:23; Santiago 3:2, 8, 9.
3. Sa unsang paagi makamatuto ang mga ginikanan ug malipayong mga anak?
3 Bisan pa niining maong mga kalisdanan, ang mga ginikanan mahimong makamatuto ug malipayon nga mga anak nga may suod nga relasyon sa Diyos. Sa unsang paagi? Pinaagi sa pagsunod sa tambag sa Bibliya: “Himoa ang tanan ninyong kalihokan uban ang gugma.” (1 Corinto 16:14) Sa pagkatinuod, ang gugma maoy “hingpit nga bugkos sa panaghiusa.” (Colosas 3:14) Susihon nato ang tulo ka bahin sa gugma nga gihubit ni apostol Pablo diha sa iyang unang sulat ngadto sa mga taga-Corinto ug hisgotan nato ang pipila ka espesipikong mga paagi nga ikapadapat sa mga ginikanan kining hiyasa samtang sila nagabansay sa ilang mga anak.—1 Corinto 13:4-8.
Ang Panginahanglan nga Magpakitag Hataas nga Pailob
4. Nganong kinahanglang magpakitag hataas nga pailob ang mga ginikanan?
4 Si Pablo misulat: “Ang gugma hataas-ug-pailob.” (1 Corinto 13:4) Ang Gregong pulong nga gihubad ug “hataas-ug-pailob” nagkahulogan ug pagpakitag pasensiya ug pagkadili-daling masuko. Nganong kinahanglan mang magpakita ang mga ginikanan ug hataas nga pailob? Sa walay duhaduha, kadaghanan sa mga ginikanan makahunahuna ug daghang katarongan. Tagda ang pipila niini. Kasagaran, ang mga bata magpunayg yangongo aron lang makuha ang usa ka butang nga ilang nagustoan. Bisan pag hugot nga mobalibad ang ginikanan, ang bata dili gyod mohunong sa pagyangongo, sa pamasin nga motando ra unya ang ilang ginikanan. Ang mga tin-edyer mangatarongan tingali kon nganong angay silang tugotan sa paghimo sa usa ka butang nga sa hunahuna sa ginikanan dili makaayo kanila. (Proverbio 22:15) Ug sama kanatong tanan, lagmit nga masubli sa mga bata ang ilang sayop.—Salmo 130:3.
5. Unsay makatabang sa mga ginikanan nga magmapailobon?
5 Unsay makatabang sa mga ginikanan nga magmapailobon sa ilang mga anak? Si Haring Solomon misulat: “Ang hait nga salabotan sa usa ka tawo magapahinay gayod sa iyang kasuko.” (Proverbio 19:11) Masabtan sa mga ginikanan ang paggawi sa ilang mga anak kon ilang hinumdoman nga kaniadto sila usab “nagasulti ingon sa usa ka bata, naghunahuna ingon sa usa ka bata, nangatarongan ingon sa usa ka bata.” (1 Corinto 13:11) Mga ginikanan, nahinumdoman ba ninyo nga sa bata pa kamo nagsige usab kamog yangongo sa inyong mga ginikanan? Sa dihang tin-edyer pa kamo, naghunahuna ba usab kamo nga ang inyong mga ginikanan wala gayod makasabot sa inyong gibati o sa inyong mga problema? Kon mao, lagmit masabtan ninyo kon nganong ingon niana ang paggawi sa inyong mga anak ug kon nganong gikinahanglan nila ang mapinadayonon ug mapailobon nga pagpahinumdom sa inyong mga desisyon. (Colosas 4:6) Angay natong hinumdoman nga gisugo ni Jehova ang Israelinhong mga ginikanan sa ‘pagsilsil’ sa iyang mga balaod diha sa ilang mga anak. (Deuteronomio 6:6, 7) Ang Hebreohanong pulong nga gigamit alang sa ‘pagsilsil’ nagpasabot ug “pagsubli,” “pagbalik-balik ug sulti,” “pagtisok.” Nagpasabot kini nga kinahanglang kadaghan balik-balikon pagsulti sa mga ginikanan ang usa ka balaod hangtod nga makat-onan sa ilang anak ang pagpadapat niana. Subsob nga gikinahanglan usab kana sa pagtudlo kanila sa uban pang mga pagtulon-an sa kinabuhi.
6. Nganong ang ginikanan nga hataas ug pailob dili sobra ka matinugoton?
6 Apan, ang ginikanan nga hataas ug pailob dili sobra ka matinugoton. Ang Pulong sa Diyos nagpasidaan: “Ang usa ka bata nga pinasagdan maghatag ug kaulawan sa iyang inahan.” Aron dili kana mahitabo, ang mao gihapong sanglitanan nag-ingon: “Ang bunal ug ang pagbadlong nagahatag ug kaalam.” (Proverbio 29:15) Usahay, bation tingali sa mga anak nga walay katungod ang ilang mga ginikanan sa pagbadlong kanila. Apan dili gayod samag demokrasya ang pagpalakaw sa Kristohanong mga pamilya, nga morag ang katungod sa mga ginikanan sa pagpatuman sa mga lagda nagdepende sa pag-uyon sa mga anak. Hinunoa, si Jehova, ingong kinalabwang Ulo sa pamilya, naghatag ug awtoridad sa mga ginikanan sa pagbansay ug pagdisiplina sa ilang mga anak sa mahigugmaong paagi. (1 Corinto 11:3; Efeso 3:15; 6:1-4) Sa pagkatinuod, ang disiplina dakog kalambigitan sa sunod nga bahin sa gugma nga gihisgotan ni Pablo.
Kon Unsaon sa Pagdisiplina Uban ang Gugma
7. Nganong ang malulotong mga ginikanan magdisiplina sa ilang mga anak, ug unsay nalakip sa maong disiplina?
7 Si Pablo misulat nga “ang gugma . . . maluloton.” (1 Corinto 13:4) Ang mga ginikanan nga tinuod nga maluloton kinahanglang lig-on sa pagdisiplina sa ilang mga anak. Sa pagbuhat niana, ilang gisundog si Jehova. “Ang gihigugma ni Jehova iyang ginadisiplina,” misulat si Pablo. Palihog matikdi nga ang disiplina nga gitumong dinhi sa Bibliya wala lamang magpasabot ug pagsilot. Kini nagkahulogan usab ug pagbansay ug pagtudlo. Unsa may katuyoan sa maong disiplina? “Alang kanila nga nabansay niini,” miingon si Pablo, “kini magpatunghag madaitong bunga, nga mao, ang pagkamatarong.” (Hebreohanon 12:6, 11) Sa dihang ang mga ginikanan malulotong magtudlo sa ilang mga anak sumala sa kabubut-on sa Diyos, ilang gihatagan ang ilang mga anak ug kahigayonan nga mahimong modako nga makigdaiton ug matarong. Kon dawaton sa mga anak “ang disiplina ni Jehova,” ilang mabatonan ang kaalam, kahibalo, ug katakos sa pag-ila—mga hiyas nga mas bililhon pa kay sa plata o bulawan.—Proverbio 3:11-18.
8. Unsay kasagarang moresulta sa dihang dili disiplinahon sa mga ginikanan ang ilang mga anak?
8 Sa laing bahin, ang mga ginikanan nga wala magdisiplina sa ilang mga anak dili maluloton. Gidasig ni Jehova si Solomon sa pagsulat: “Ang nagapugong sa iyang bunal nagadumot sa iyang anak, apan ang nahigugma kaniya nagapangita kaniya uban ang disiplina.” (Proverbio 13:24) Kon ang mga ginikanan dili lig-on sa ilang pagpahamtang ug disiplina, ang mga anak lagmit modako nga mahunahunaon lamang sa kaugalingon ug masulub-on. Sa kasukwahi, kon ang mga ginikanan magpakitag pagkamabination ug maghatag ug lig-ong mga limitasyon, sagad nga ang ilang mga anak maayo sa klase, mas mahigalaon, ug malipayon. Nan, ang mga ginikanan nga nagdisiplina sa ilang mga anak maluloton gayod kanila.
9. Unsay itudlo sa Kristohanong mga ginikanan sa ilang mga anak, ug sa unsang paagi lantawon kining maong mga kinahanglanon?
9 Unsay nalangkit sa pagdisiplina sa mga anak sa maluloton ug mahigugmaong paagi? Kinahanglang hisgotan sa mga ginikanan uban sa ilang mga anak kon unsay kinahanglan nilang buhaton. Pananglitan, sukad sa pagkabata, tudloan na sa Kristohanong mga ginikanan ang ilang mga anak sa sukaranang mga prinsipyo sa Bibliya ug sa kahinungdanon nga makigbahin sa mga kalihokan maylabot sa matuod nga pagsimba. (Exodo 20:12-17; Mateo 22:37-40; 28:19; Hebreohanon 10:24, 25) Angayng mahibaloan sa mga anak nga kinahanglan gayong tumanon ang maong mga kinahanglanon.
10, 11. Nganong may mga panahon nga tagdon sa mga ginikanan ang mga hangyo sa ilang mga anak sa dihang maghimog mga lagda alang sa pamilya?
10 Apan, usahay gusto tingaling iapil sa mga ginikanan ang ilang mga anak sa dihang maghimog mga lagda alang sa pamilya. Kon iapil ninyo sila sa panaghisgot bahin sa maong mga lagda, lagmit mas dali silang mosunod niana. Pananglitan, ang mga ginikanan mahimong magtakda ug oras nga tingpauli sa ilang mga anak. O, mahimong pangutan-on nila ang ilang mga anak kon unsay ilang ikasugyot nga oras nga tingpauli ug kon nganong mao kanay ilang gipili. Dayon isulti sa mga ginikanan ang ilang gusto nga oras ug ipatin-aw kon nganong mao kanay angay nga sundon. Kon dili sila magkasinabot, nga maoy lagmit nga mahitabo, unsa may buhaton sa mga ginikanan? Sa pipila ka kahimtang, mahimong mohukom ang mga ginikanan nga posibleng patumanan ang mga anak sa ilang gusto sa dihang walay malapas nga mga prinsipyo sa Bibliya. Kini ba nagpasabot nga gisurender na sa mga ginikanan ang ilang awtoridad?
11 Aron matubag kanang pangutanaha, tagda ang mahigugmaong paagi ni Jehova sa paggamit sa iyang awtoridad sa dihang siya nakiglabot kang Lot ug sa iyang pamilya. Sa dihang nadala na sa mga manulonda sa gawas sa Sodoma si Lot, ang iyang asawa, ug ang iyang mga anak nga babaye, ang mga manulonda miingon kanila: “Ikyas ngadto sa bukirong rehiyon sa kahadlok nga basin ikaw malaglag!” Apan si Lot miingon: “Palihog, dili kana Jehova!” Dayon misugyot si Lot ug laing dapit: “Palihog, karon, kining siyudara duol nga kalagiwan ug kini usa ka gamay nga butang. Palihog, makaikyas ba ako didto?” Unsay tubag ni Jehova? “Ania, ako nagpakitag konsiderasyon kanimo niining butanga usab,” siya miingon. (Genesis 19:17-22) Niining kahimtanga, gisurender ba ni Jehova ang iyang awtoridad? Dili sa ingon niana! Kondili, iyang gitagad ang hangyo ni Lot ug gipakitaan siya ug talagsaong kalulot. Kon ikaw usa ka ginikanan, may mga panahon ba nga mahimo nimong tagdon ang mga hangyo sa imong mga anak sa dihang maghimog mga lagda alang sa pamilya?
12. Unsay motabang sa usa ka bata nga mobatig kasegurohan?
12 Siyempre, dili lamang mga lagda ang angayng mahibaloan sa mga anak kondili ang mga silot usab kon ilang lapason kana. Sa dihang nahisgotan na ug nasabtan ang mga silot, kinahanglang ipatuman ang maong mga lagda. Ang mga ginikanan dili maluloton kon igo lang nilang pasidan-an ang ilang mga anak nga silotan sila kon mosupak apan dili nila kini buhaton. “Tungod kay ang hukom batok sa usa ka daotang buhat wala dayon ipahamtang, mao nga ang kasingkasing sa mga anak sa mga tawo bug-os nga napunting sa pagbuhat ug daotan,” nag-ingon ang Bibliya. (Ecclesiastes 8:11) Tinuod, likayan tingali sa usa ka ginikanan nga silotan ang iyang anak atubangan sa mga tawo o sa mga katalirongan niini, aron dili kini maulawan. Apan ang mga anak mas mobatig kasegurohan ug mas motahod ug mahigugma sa ilang mga ginikanan sa dihang ilang mahibaloan nga ang “Oo” sa ilang ginikanan nagkahulogan ug oo ug ang ilang “Dili” nagkahulogan ug dili—bisan pag naglangkit kana ug silot.—Mateo 5:37.
13, 14. Sa unsang paagi masundog sa mga ginikanan si Jehova sa dihang magbansay sa ilang mga anak?
13 Aron ang silot mapahamtang sa maluloton nga paagi, kini kinahanglang ipahaom sa panginahanglan sa bata. “Ang among duha ka anak lainlain ug mga panginahanglan maylabot sa disiplina,” nahinumdom si Pam. “Ang epektibo sa usa ka bata dili mosaler sa lain.” Ang iyang bana nga si Larry nagpatin-aw: “Ang among mas magulang nga anak nga babaye matinumanon sa gusto ug morag mosanong lamang sa bug-at nga disiplina. Apan, ang iyang manghod nga babaye mopatuo dayon kon badlongon ug bisan ganig tutokan lang.” Sa pagkatinuod, angayng tun-an sa malulotong mga ginikanan kon unsang matanga sa disiplina ang labing epektibo para sa matag usa sa ilang mga anak.
14 Si Jehova naghatag ug panig-ingnan alang sa mga ginikanan sa pagkaagi nga siya nahibalo sa maayong mga hiyas ug mga kahuyangan sa matag usa sa iyang mga alagad. (Hebreohanon 4:13) Gawas pa, sa dihang magpahamtang ug silot, si Jehova dili hilabihan ka estrikto ni matinugoton kaayo. Hinunoa, siya nagdisiplina sa iyang katawhan “sa hustong paagi.” (Jeremias 30:11) Mga ginikanan, nahibalo ba kamo sa maayong mga hiyas ug mga kahuyangan sa inyong mga anak? Magamit ba ninyo kanang maong kahibalo diha sa epektibo, malulotong paagi sa pagbansay kanila? Kon mao, inyong gipamatud-an nga inyong gihigugma ang inyong mga anak.
Dasiga Sila nga Mosulti sa Tinuod Nilang Gibati
15, 16. Sa unsang paagi madasig sa mga ginikanan ang ilang mga anak sa pagsulti sa tinuod nilang gibati, ug unsang pamaagi ang nakaplagan sa Kristohanong mga ginikanan nga epektibo niining bahina?
15 Ang laing bahin sa gugma mao nga “kini dili magmaya sa pagkadili-matarong, apan magmaya uban sa kamatuoran.” (1 Corinto 13:6) Sa unsang paagi mabansay sa mga ginikanan ang ilang mga anak sa paghigugma kon unsay matarong ug tinuod? Ang usa ka hinungdanong lakang mao ang pagdasig sa ilang mga anak sa pagpahayag sa tinuod nilang gibati, bisan pag ang isulti sa mga anak makapapikal tingali sa mga ginikanan. Siyempre, malipay ang mga ginikanan sa dihang ipahayag sa mga anak ang mga hunahuna ug pagbati nga kaharmonya sa matarong nga mga sukdanan. Apan, usahay ang kinasingkasing nga mga komento sa bata mahimong magpadayag ug kiling sa pagbuhat ug dili matarong. (Genesis 8:21) Unsay angayng buhaton sa mga ginikanan? Hayan nga kasab-an dayon nila ang ilang mga anak. Kon buhaton nila kana, lagmit nga ang mga anak mosulti lang kon unsay maangayan sa ilang mga ginikanan. Siyempre, ang dili-matinahorong sinultihan kinahanglang tul-iron dayon, apan adunay kalainan tali sa pagtudlo sa mga anak kon unsaon pagpakigsulti nga matinahoron ug sa pagdiktar kon unsay ilang isulti.
16 Sa unsang paagi madasig sa mga ginikanan ang ilang mga anak sa pagsulti sa tinuod nilang gibati? Si Aleah nga gihisgotan ganina miingon, “Among gihimong bukas ang linya sa komunikasyon pinaagi sa pagpaningkamot nga dili dayon masuko sa dihang ang among mga anak motug-an kanamo ug mga butang nga makapatugaw kanamo.” Ang usa ka amahan nga ginganlag Tom nag-ingon: “Among gidasig ang among anak nga babaye sa pagpahayag kon unsay iyang tinuod nga gibati, bisan pag dili siya uyon sa among panghunahuna. Among gibati nga kon dili namo siya patiwason ug sulti ug ipugos pagpatuman ang among gusto, siya mahigawad ug dili na mosulti kon unsay anaa sa iyang kasingkasing. Sa laing bahin, ang pagpamati kaniya nagdasig kaniya sa pagpamati usab kanamo.” Siyempre, ang mga anak kinahanglang magmasinugtanon sa ilang mga ginikanan. (Proverbio 6:20) Apan kon bukas ang linya sa komunikasyon, matabangan sa mga ginikanan ang ilang mga anak nga maugmad ang katakos sa pagpangatarongan. Si Vincent nga may upat ka anak miingon: “Kasagaran among hisgotan ang mga bentaha ug disbentaha sa usa ka kahimtang aron masabtan mismo sa among mga anak kon unsa ang labing maayong buhaton. Nakatabang kini kanila sa pag-ugmad sa ilang katakos sa panghunahuna.”—Proverbio 1:1-4.
17. Sa unsa makaseguro ang mga ginikanan?
17 Siyempre, walay ginikanan nga hingpit nga makapadapat sa tambag sa Bibliya bahin sa pagmatuto sa anak. Bisan pa niana, makaseguro kamo nga magmapasalamaton gayod ang inyong mga anak sa inyong mga paningkamot sa pagbansay kanila uban ang hataas nga pailob, kalulot, ug gugma. Seguradong panalanginan ni Jehova ang inyong paningkamot sa pagbuhat niana. (Proverbio 3:33) Labaw sa tanan, buot sa tanang Kristohanong mga ginikanan nga ang ilang mga anak makakat-on sa paghigugma kang Jehova sama sa ilang paghigugma kaniya. Sa unsang paagi makab-ot sa mga ginikanan kining maayo kaayong tumong? Ang sunod nga artikulo maghisgot ug pipila ka espesipikong mga paagi.
Nahinumdom Ka Ba?
• Sa unsang paagi ang pagpakitag maayong panghukom makatabang sa usa ka ginikanan nga makabaton ug hataas nga pailob?
• Unsay kalambigitan sa kalulot ug disiplina?
• Nganong hinungdanon nga isulti sa mga anak ang tinuod nilang gibati?
[Mga Pangutana sa Pagtuon]
[Mga hulagway sa panid 23]
Mga ginikanan, nahinumdom ba kamo sa panahon nga mga bata pa kamo?
[Hulagway sa panid 24]
Inyo bang gidasig ang inyong mga anak nga mosulti sa tinuod nilang gibati?