Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

Anvwali—Dizishenu Anyanenu muKukeña

Anvwali—Dizishenu Anyanenu muKukeña

Anvwali—Dizishenu Anyanenu muKukeña

‘Yuma yejima yimukwila, yilenu mukukeña.’—1 AKORINDA 16:14.

1. Indi avwali atiyaña ñahi neyi mwanawu navwaliki?

 ANVWALI amavulu anateli kwiteja nawu neyi mwana navwaliki yekalaña mpinji yamuzañalu chikupu. Mama yawantu wumu wejina daAleah wahosheli nindi, “chinashinshikili mukeki wami wamumbanda wasemukili nazañaleli chikupu. Natoñojokeli nami diyi mwana waswejeli lubanji hakachi kawanyana amakwawu.” Hela chochu, muzañalu wamuchidiwu wunateli cheñi kuleñela anvwali kwakamena. Nfumwa Aleah wahosheli nindi, “nakameneneña neyi chakwila nikutwesha kuleja mwanami wamumbanda chakuzata nakukala kwamwekanaña mushakaminu.” Avwali amavulu akweti yitoñojoka yoyimu nawa akeñaña njila yakudizishilamu anyanawu mukukeña. Hela chochu, anvwali awiniKristu akeñaña kudizisha anyanawu munjila yakukeña, amonaña kukala. Hikukalanyi kweniku?

2. Kukalanyi kwamonañawu anvwali?

2 Tunakushakama kukamwihi nakukuma kwamafuku akukuminina akanu kaayi. Neyi chashimwineñahu dehi, kaayi kitunakushakamamu kenzala nawantu abulaña kumwekesha kukeña. Nihakachi kawantu amuchisaka chimu, ‘hiyakeñañana mwasemwakenawuku’ nawa anekali “abulaña kusakilila, abula kujila . . . abulaña kudihemba, asweja kuzuwa.” (2 Timotewu 3:1-5) Kudikunda mafuku ejima nawantu akweti yililu yamuchidiwu kunateli kuluwañesha yisaka yaweniKristu chiyazatañawu wumu namukwawu. Kubombelahu, anvwali alwishaña nachaaku chaswanawu chakubula kudihemba, nikuhosha yuma yatama yinabuli kukeñawu, nikubula kushinshika chiwahi hanyiloña.—Aroma 3:23; Yakoba 3:2, 8, 9.

3. Indi anvwali anateli kukulisha ñahi anyana kwikala amuzañalu?

3 Hela chakwila amonaña kukala kweniku, anvwali akulishaña anyanawu mumuzañalu nawa amukeña Nzambi. Munjilanyi? Kuhitila mukulondela kufumba kwamuBayibolu kwahosha nawu: “Yuma yejima yimukwila, yilenu mukukeña.” (1 Akorinda 16:14) Mwalala, kukeña diyi “mpanda yasweja kunuña antu hamu.” (Akolose 3:14) Lekenu tushinshiki hanjila jisatu jakukeña jasonekeliyi kapostolu Pawulu mumukanda windi watachi kudi aKorinda nawa nikushinshika hanjila jimu jatela kuzatishawu anvwali hampinji yinakudizishawu anyanawu.—1 Akorinda 13:4-8.

Anvwali Atela Kudiwunjika

4. Muloñadi anvwali chiyatela kudiwunjikilawu?

4 Pawulu wasonekeli nindi: “Kukeña kwadiwunjikaña.” (1 Akorinda 13:4) Izu dachiGriki dabalumunawu nawu “kudiwunjika” dalumbulula kwikala awunda nikubula kuzuwa swayi. Muloñadi anvwali chiyatelela kudiwunjika? Chakubula nikujinooka anvwali amavulu atoñojokaña hayuma yayivulu. Shinshikenu hayakutalilahu yantesha hohu. Anyana ehulaña kapampa kakavulu hayuma yinakukeñawu. Hela chakwila anvwali akukaana chikupu, mwana nateli kwihula cheñi kapampa kakavulu nakukuhwelela nindi anvwali jindi akwiteja. Anyana anateli kwihula yuma yayivulu yinateli kuleñela anvwali jawu kuyiteja kuzata yuma yinelukuwu nawu yamukunkulwayi. (Yishimu 22:15) Neyi chochitwekala wejima wetu, anyana ekala nachaaku chakukeña kufuntila-funtila hayiluwa yawu.—Masamu 130:3.

5. Chumanyi chinateli kukwasha anvwali kwikala adiwunjika?

5 Chumanyi chinateli kukwasha anvwali kudiwunjika nikwikala awunda nawanyanawu? Mwanta Solomoni wasonekeli nindi: “Kutoñojoka kashinshi kwatoñojokañayi muntu kwamulabishaña kuzuwa.” (Yishimu 19:11) Anvwali atela kutiyishisha yililu yawanyanawu kuhitila mukwanuka nawu mpinji yimu niwena adiña ‘nakuhosha yawansi, atiyilaña mwawansi, atoñojokelaña yawansi.’ (1 Akorinda 13:11) Anvwali munateli kwanuka mpinji yimwahilishili amama yenu hela atata yenu nakuyihula yuma yabula kutelela? Hampinji yimwadiña atwansi, mwatoñojokeleñahu nenu anvwali jenu hiyadiña nakutiyishisha chimwatiyileña hela kukala kwenuku? Neyi mutoñojoka mwenimu, mwatela kutiyishisha muloña wakoñelaña anyanenu mwenimu nichimwatelela kwikala awunda hampinji yimunakwanukisha anyanenu mpinji yejima kufuukulahu kwenu. (Akolose 4:6) Chadiñi chuma chalema kudi Yehova kuleja anvwali aIsarela kulonda ‘kulejaña’ anyanawu nshimbi jaYehova. (Kuhituluka 6:6, 7) Izu dachiHeberu dakwila nawu ‘kuleja’ dalumbulula ‘kufuntila funtilahu,’ ‘kuhosha kapampa kakavulu’ nawa ‘kukonkomwena.’ Ichi chinakulumbulula nawu anvwali atela kumuleja mwanawu yuma yoyimu kapampa kakavulu kulonda yatweshi kudiza kuzatisha nshimbi jaNzambi. Chochimu kufuntila funtilahu kakavulu kwakeñekaña hakudizisha yuma yikwawu muchihandilu.

6. Muloñadi nvwali wadiwunjika chabulilañayi kwiteja yuma yahelayi Nzambi?

6 Hela chochu, nvwali wadiwunjika hetejaña yuma yahelayi Nzambuku. Izu daNzambi datusoñamishaña nawu: “Mwana wakuleka tuhu chochina watiyishaña mama yindi nsonyi.” Hakwila nawu tukañeshi yuma yafumañamu yamuchidiwu, chishimu chochimu chahosha nawu: “Mutondu nikuhoshola kwaletaña maana.” (Yishimu 29:15) Mpinji jikwawu anyana anateli kutoñojoka nawu anvwali jawu hiyakweti wuswa wakuyileja mwakwililaku. Ilaña yisaka yawiniKristu hiyatela kwikala neyi chiyulu mwekala antu adifukwilaña chakuyiyulaku, neyi kwiji wuswa wawanvwali wakusha nshimbi hachatela kukalakalawu anyanawu washindamena hakwiteja kwawanyana. Dichi Yehova hamu neyi nsulu yaMutu wachisaka, wayinka anvwali wuswa wakudizisha nikufumba anyanawu munjila yakukeña. (1 Akorinda 11:3; Aefwesesa 3:15; 6:1-4) Kafwampi, kufumba kwendelaña hamu nachililu chinahiñuhu chakukeña chateneniyi Pawulu.

Kubabesha Munjila yaKukeña

7. Muloñadi anvwali akweti luwi chafumbilañawu anyanawu nawa chumanyi chabombela mukufumba kweniku?

7 Pawulu wasonekeli nindi “kukeña . . . kukweti niluwi.” (1 Akorinda 13:4) Anvwali akeña anyanawu atwalekañahu kufumba anyanawu munjila yatelela. Neyi akoña mwenimu dikwila nawu anakwimbujola Yehova. Pawulu wasonekeli nindi, “Yehova wafumbaña antu akeñayi.” Ilukenu nenu kufumba kunashimunuwu muBayibolu hikunakulumbulula kubabesha hohuku. Kunakulumbulula kudizisha nikufumba. Muloñadi kufumba kweniku chikwekalilaku? Pawulu wahosheli nindi, ‘Hakwila owu afumbañawu asoñaña nyikabu yakuwunda yaletaña kuloña, kudi antu akwovwahilamu.’ (Aheberu 12:6, 11) Neyi anvwali adizisha anyanawu kwesekeja nankeñelu yaNzambi, chikuleñela anyana kwikala awunda nawa nikwikala nayililu yayiwahi neyi anakuli. Neyi anyana atambwila ‘kubabeshewa kwaYehova’ ekalaña namaana nikwiluka nikashinshi—yuma yalema chikupu kubadika siliva nawuru.—Yishimu 3:11-18.

8. Yumanyi yafumañamu neyi chakwila anvwali hiyanakufumba anyanawuku?

8 Munjila yikwawu, neyi anvwali hiyanakufumba anyanawuku dikwila nawu hiyanakumwekesha kukeñaku. Yehova woneneni Solomoni kusoneka nindi: “Muntu wukuleka kweta mwanindi mutondu hamukeñaku; ilaña muntu wamukeña wukumubabeshaña hichatelela.” (Yishimu 13:24) Anyana akulishañawu chakubula kuyifumba mpinji yejima, ekalaña adishindamena nawa hiyekalaña amuzañaluku. Kwambukaku, anyana akweti anvwali akamenaña nawa atwalekañahu kwimika yipimu yakubula kuhimpa, ayimweni neyi anyana wenawa ekala namaana hashikola nawa atweshaña kutiyañana nawakwawu nawa ekala amuzañalu chikupu. Mwalala, anvwali afumbaña anyanawu munjila yayiwahi amwekeshaña nawu ayikeña.

9. Yumanyi yadizishaña anvwali awiniKristu anyanawu, nawa anyana atela kumona ñahi kufumba kweniku?

9 Chumanyi chabombela mukufumba anyana munjila yayiwahi nawa yakukeña? Anvwali atela kuhanjeka nawanyanawu nakuyileja chatiyakana yuma yatela kwilawu. Chakutalilahu, anvwali awiniKristu adizishaña anyanawu kufuma kuwansi nshimbi jalema jamuBayibolu nimuloña wuyatelela kuzata mumbadi jashiyashana jakudifukula kwalala. (Kwidika 20:12-17; Matewu 22:37-40; 28:19; Aheberu 10:24, 25) Anyana atela kwiluka nawu kufumba kweniku hikwahimpañaku.

10, 11. Muloñadi anvwali chiyatelela kutoñojokelaku anyanawu hampinji yinakutuñawu nshimbi yahetala?

10 Hela chochu, mpinji jikwawu anvwali anateli kukeña kuhanjeka nawanyanawu neyi anakutuña nshimbi jahetala. Neyi anyana akutwesha kuhoshahu hanshimbi jeniji, atela kujovwahila namuchima wejima. Chakutalilahu, neyi anvwali akufuukulahu mpinji yatela kufunta anyana hetala, atela kufuukula mpinji yatela kushikañawu anyana hetala. Neyi nehi anateli kwiteja anyana kutena mpinji yinakukeñawu nikushimuna muloña wuyanakukeñelawu mpinji yeniyi. Anvwali atela kuleja anyanawu mpinji yanakukeñawu nawu ashikeña hetala nikuyilumbulwila chinatoñojokeluwu nawu mpinji yeniyi yidi chiwahi. Neyi hosi kuditeja hakachi kawanvwali nawanyana, chumanyi chatela kwilawu anvwali? Mpinji jikwawu, anvwali atela kwiteja kufuukula kwawanyanawu neyi chakwila kufuukula kwawu hikunafumpi nshimbi jamuBayiboluku. Komana chumichi chinakulumbulula nawu anvwali analeki kulombola anyanawu?

11 Hakwakula lwihu lwenilu, shinshikenu ochu Yehova chazatishiliyi ñovu jindi mukukeña hampinji yazatiliyi naLoti nichisaka chindi. Hanyima yakwila añelu anamushinjikijiku dehi Loti niñodindi nianyanindi awambanda kufuma muSodoma ayilejeli nawu: “Temukilaku kumpidi, wakenza kajilumuka.” Dichi Loti wakwili nindi: ‘Yehova, bayi omuku.’ Loti waleteli njila yikwawu, wahosheli nindi: “Tala dinu, mukala wudi kwakwihi owu, wunawahi kutemukilaku, wanyanya hohu kwawu; nitemukiluku kwami.” Indi Yehova wamwakwili nindidi? Yehova wamwakwili nindi: “Tiya, nihachumichi nakwiteji nawa.” (Kutachika 19:17-22) Komana Yehova walekeli wunlomboli windi? Inehi! Ilaña washinshikili chikupu hakulomba kwaLoti nawa wamutiyilili luwi lwasweja hachuma chalombeliyi. Neyi mudi anvwali, komana mpinji jikwawu mwatoñojokelañaku anyanenu neyi munakutuña nshimbi yamuchisaka?

12. Chumanyi chinateli kukwasha mwana kwikala wakiñewa?

12 Mwalala, anyana hiyatela kwiluka hohu nshimbuku ilaña atela kwiluka cheñi nawu akuyibabesha neyi afumpa nshimbi jeniji. Neyi ahanjeka hakubabesha kwatela kuyibabeshawu nawa neyi anyana atiya, nshimbi yeniyi atela kuyizatisha. Neyi anvwali atwalekahu kusoñamisha anyanawu hakubabesha kweniku ilaña akañanya kukoñamu, achina hiyanakumwekesha kukeñaku. Bayibolu yahosha nawu: “Chabulañawu kubabesha swayi muntu nakoñi mudimu watama, dichi chakwatilañawu anyana kawantu munyichima yawu ñovu yakwila chatama.” (Mukwakutaŋisha 8:11) Mwalala, anvwali anateli kutondolwela kubabesha mwana hamesu awantu hela hadi akwawu atwansi kulonda kubula kumutiyisha nsonyi. Muloña anyana aditiyaña kwikala akiñewa nawa ekalaña nakalemesha nikuyikeña anvwali jawu neyi eluka nawu neyi anvwali jawu akuhosha nawu “Eña” chiña akumini dakwila nawu eña nawa neyi ahosha nawu “Nehi” chiña akumina dakwila inehi—hela chakwila nhoshelu yeniyi yabombelamu kubabesha.—Matewu 5:37.

13, 14. Indi anvwali amwimbujolaña ñahi Yehova hakudizisha anyanawu?

13 Neyi anvwali akubabesha mukukeña, ninjila yakubabeshelamu atela kuyesekeja nayililu yamwana. Pam wahosheli nindi: “Anyanetu ayedi akeñekeleña kuyibabesha munjila yashiyashana. Kubabesha kwakeñekeleña kudi mwana wumu hikwakeñekeleña kudi mwana mukwawuku.” Nfumwindi Larry walumbulwili nindi: “Mwanetu wamumbanda wamukulumpi wafwilileña hohu kukoña chuma chinakukeñayi nawa wadiña nakutiya hohu kuhitila mukumufumba chikupu. Ilaña mwanetu wakansi, wadiña nakutiyilila neyi wuzuwa hela neyi wumutala nanyiku.” Mwalala, anvwali akweti kukeña azataña nañovu kulonda kwiluka kufumba kunateli kukwasha chikupu mwanawu wudi wejima.

14 Yehova wemika chakutalilahu chawanvwali muloña weluka hakumina ñovu nikuzeyazeya kwawambuñindi ejima. (Aheberu 4:13) Kubombelahu neyi hakubabesha, Yehova haswejaña kuzuwa hela kwiteja yuma yatamaku. Ilaña wafumbaña antu jindi mpinji yejima “mwawuñaji.” (Yeremiya 30:11) Anvwali, komana mweluka ñovu yawanyanenu nikuzeyazeya kwawu? Komana mwatweshaña kuzatisha kwiluka kweniku chiwahi nawa munjila yakukeña kulonda kudizisha anyanenu? Neyi mwelaña mwenimu, mwamwekeshaña nawu mwakeña anyanenu.

Kwashenu Anyanenu Kuhosha Mwalala Hampinji Yimunakuhanjeka Nawu

15, 16. Indi anvwali anateli ñahi kukolesha anyanawu kuhosha walala, nawa njilanyi anvwali awiniKristu yamonawu kwikala yayiwahi kuzatisha?

15 Chuma chikwawu chakukeña chidi chakwila nawu, “hikwazañalalaña nayuma yabula kuloñaku, kwazañalalaña nansañu yalala.” (1 Akorinda 13:6) Munjilanyi anvwali muyatelela kudizishila anyanawu kukeña yuma yaloña nawa yalala? Chuma chalema nankashi hikukolesha anyanawu kwikala akasunuka hakuhosha chakadi kutwamba hela chakwila yuma yikuhoshawu anyana yinateli kuyitiyisha anvwali kutama. Chakubula nikujinooka, anvwali azañalalaña neyi anyana ashimunaña yuma yinakutoñojokawu nichatiyañawu kwesekeja nanshimbi jaloña. Mpinji jikwawu, mwana nateli kushimuna yuma yakufuma kumuchima yinateli kusolola yuma yatama yakeñaña kwilayi. (Kutachika 8:21) Chumanyi chatela kwilawu anvwali? Chuma chatachi chinateli kwilawu anvwali, hikukeña kumubabesha mwanawu hayoyina mpinji hakushimuna yitoñojoka yamuchidiwu. Dichi neyi anvwali akoña mwenimu, anyana anateli kudiza mukunyakashana kuhoshaña hohu yuma yinateli kutiyisha anvwali jawu kuwaha. Chakubula nikujinooka, nhoshelu yabula kalemesha anateli kuyolola hayoyina mpinji, ilaña hadi chambu hakachi kakudizisha anyana chatelawu kuhosha nakalemesha nikuyileja yuma yinakuhoshawu.

16 Indi anvwali anateli ñahi kukwasha anyanawu kuhosha mwalala hampinji yinakuhanjekawu? Aleah, yatenawu hakusambila wahosheli nindi, “Twafuukulahu kuhoshaña chakadi kuhita mumbadi hakuhanjeka kuhitila mukubula kumwekesha kuzuwa neyi anyanetu anakutuleja yuma yinateli kututiyisha kutama.” Nvwali weyala wejima daTom wahosheli nindi: “Twamukolesheli mwanetu wamumbanda kwikala wakasunuka hakuhosha nanetu, hela tuhu hampinji yabulileñayi kwiteja mutwamulejeleña. Twelukili netu mpinji yejima neyi tumukañeshaña nikumuleja yuma yitunakutoñojoka, wukuhila nawa hakutuleja yuma yidi mumuchima winduku. Munjila yikwawu, kumutiyilila chamukolesheli kututiyililaña.” Mwalala, anyana atela kwovwahila anvwali jawu. (Yishimu 6:20) Dichi, kwikala akasunuka hakuhanjeka kwaleñelaña anvwali kwikala nakukooleka kwakukwasha anyanawu kwikala nawuswa wakutoñojoka. Nvwali weyala wejina daVincent wukweti anyana awambanda awana wahosheli nindi: “Kakavulu twahosheleña hayuma yayiwahi niyatama yamunshakaminu kulonda anyana atweshi kumona yuma yayiwahi yafumañamu. Chumichi chayikwashili kwikala nawuswa wakutoñojoka.”—Yishimu 1:1-4.

17. Chumanyi chatela kukuhwelelawu anvwali?

17 Hela chochu, kwosi nvwali wunateli kuzatisha nshimbi jamuBayibolu munjila yaloña chikupu kutalisha hakukulisha anyana. Dichi, mwatela kwiluka nenu anyanenu akahameka chikupu hakukalakala kwenu nañovu hakuyidizisha munjila yakudiwunjika, yaluwi, nawa yakukeña. Yehova wakakiswila ñovu jenu hakukalakala mwenimu. (Yishimu 3:33) Muloña wadizishilañawu nañovu wudi wakwila nawu, anvwali awiniKristu ejima akeñaña kudizisha anyanawu kumukeña Yehova neyi chiyamukeñawu. Indi anvwali anateli ñahi kushikija ichi chikonkwanyi chachiwahi? Chibaba chinalondeluhu chikuhosha hajinjila jimu.

Munakwanuka?

• Indi kwikala namuchima wakutoñojokelaku kunateli kukwasha ñahi nvwali kwikala wadiwunjika?

• Indi kukeña nikufumba munjila yayiwahi jendelaña ñahi hamu?

• Indi kwikala akasunuka hakuhanjeka hakachi kawanvwali nawa nyana kwekala kwalema ñahi?

[Malwihu aKuzatisha haKudiza]

[Nyevulu yidi hefu 25]

Anvwali, munateli kwanuka chichadiña hakwikala kansi?

[Mwevulu wudi hefu 26]

Komana mwakoleshaña anyanenu kuhosha mwalala nikwikala akasunuka hakuhanjeka nawu?