Tau Matua​—Fakaako e Fanau ha Mutolu mo e Fakaalofa

“Kia eke e mutolu e tau mena oti ha mutolu mo e fakaalofa.”​—1 KORINITO 16:14.

1. Ko e heigoa e tau logonaaga ne moua he tau matua he magaaho ka fanau e tama?

LAULAHI kua talia ko e taha mena fiafia lahi he moui ko e magaaho ka fanau e tama. “He ono fakamua au ke he tama fifine fanau foou haaku, ko e logonaaga homo ue atu,” he talahau he matua fifine ne higoa ko Aleah. “Manatu au ne nakai la kitia ia au ha tama fulufuluola koa pihia.” Ko e magaaho fiafia lahi mooli, ka e, maeke foki ke fakatupu e kapaletū ma e tau matua. “Ko e tupetupe haaku,” he talahau he taane a Aleah, “po kua maeke nakai ia au ke tauteute fakamitaki e au e tama fifine haaku ma e tau kamatamata he moui.” Tokologa e matua ne tupetupe pihia mo e mailoga e lata ke fakaako e fanau ha lautolu mo e fakaalofa. Pete ia, ko e tau matua Kerisiano ne manako ke foaki e fakaakoaga fakaalofa pihia kua fehagai mo e tau paleko. Ko e heigoa falu he tau paleko ia?

2. Ko e heigoa e tau paleko ne fehagai mo e tau matua?

² Kua momoui a tautolu mogonei he fakaotiaga he tau aho fakamui he fakatokaaga nei. He talahau tuai, kua hufia e lalolagi he aga nakai fakaalofa. Pihia foki e vahāloto he tau tagata he magafaoa, kua fakakite he tau tagata e “nakai fai fakaalofa” ti kua eke ke “nakai fakaaue, to mahani kelea . . . to nakai taofi e tau manako he tino, to mahani favale.” (2 Timoteo 3:1-5) Ko e matutaki he tau aho takitaha mo e tau tagata ne fakakite e tau aga pihia ka lauia e puhala ka fehagai e taha ke he taha i loto he tau magafaoa Kerisiano. Lafi ki ai, kua taufetului e tau matua mo e aga pauaki ni ha lautolu ke nakai taofi e mahani fakalatalata, ke talahau e tau mena fakahogohogo manava, mo e fakaaoga e fifiliaga kelea ke he falu puhala.​—Roma 3:23; Iakopo 3:2, 8, 9.

3. Feaki fēfē he tau matua e fanau fiafia?

³ Pete ne tau paleko nei, kua maeke he tau matua ke feaki e tau fanau ne fiafia, ne malolō fakaagaaga. Fēfē? He muitua e fakatonuaga he Tohi Tapu: “Kia eke e mutolu e tau mena oti ha mutolu mo e fakaalofa.” (1 Korinito 16:14) Mooli, ko e fakaalofa “ko e pipi haia ke fakamaopoopo ai.” (Kolose 3:14) Kia kumikumi la tautolu ke he tolu e vala he fakaalofa ne fakamaama he aposetolo ko Paulo he tohi fakamua haana ke he tau Korinito mo e fakatutala e falu puhala pauaki ke fakagahuahua he tau matua e mahani nei he fakaako e lautolu e fanau ha lautolu.​—1 Korinito 13:4-8.

Ko e Lata ke Fakauka

4. Ko e ha kua lata e tau matua ke fakauka?

⁴ Ne tohi e Paulo: “Kua fakauka e fakaalofa.” (1 Korinito 13:4) Ko e talahauaga Heleni ne fakaliliu “fakauka” ne kakano fakamanavalahi mo e fakatuai ke he ita. Ko e ha kua lata e tau matua ke fakauka? Laulahi he tau matua ne nakai fakauaua ke manamanatu ke he tau kakano loga. Manamanatu la ke he tau kakano gahoa. Ne lavea e tau tama ke lagataha ne ole ke he tau mena kua loto a lautolu ki ai. Pete ni he nakai e tali malolō he matua, to liga ole tumau e tama he amanaki ma e tali kua kehe. Liga manako e tau fuata mui ke fetoko hololoa kua lata ia lautolu ke fakaatā ke taute falu mena ne kua iloa he tau matua kua goagoa. (Tau Fakatai 22:15) Ti tuga a tautolu oti, kua hihiga e tau tama ke liu fatiaki e tau hehē ha lautolu.​—Salamo 130:3.

5. Ko e heigoa ka lagomatai e tau matua ke fakauka?

⁵ Ko e heigoa kua lagomatai e tau matua ke fakauka mo e fakamanavalahi ke he tau tama ha lautolu? Ne tohi he Patuiki ko Solomona: “Kua fakatuai e tagata ke ita, ha ko e hana loto  manamanatu.” (Tau Fakatai 19:11) Ne iloa he tau matua e loto manamanatu ke he mahani he tau tama ha laua he liu manatu he taha magaaho na fa mahani foki a laua ke ‘vagahau poke tama tote, ne manamanatu poke tama tote, ne fakafili poke tama tote.’ (1 Korinito 13:11) Tau matua, manatu nakai e koe e fakatauhele ke he matua fifine po ke matua taane haau ke talia e ole fakatamaiki haau? He fuata mui, manatu nakai a koe kua nakai maama he tau matua haau e tau logonaaga po ke tau lekua haau? Ka pihia, liga loto fakaaue a koe ke he kakano ne mahani pihia e tau tama haau mo e lata tumau a lautolu mo e tau fakamanatuaga fakamanavalahi he tau fifiliaga haau. (Kolose 4:6) Kua latatonu ke mailoga na tala age a Iehova ke he tau matua Isaraela ke “fakaako” e tau matafakatufono haana ke he tau fanau ikiiki ha lautolu. (Teutaronome 6:6, 7) Ko e kupu Heperu ma e “fakaako” kua kakano “ke fatiaki,” “ke talahau tumau,” “ke peehi ai.” Kua hagaao e mena nei to liga fatiaki lagaloga atu e tau matua ato iloa he tama ke fakagahua e tau matafakatufono he Atua. Ko e fatiaki pihia kua lata tumau ke fakaako e falu fakaakoaga he moui.

6. Ko e ha e matua fakauka ne nakai ko e matua pule malolō?

⁶ Ko e matua fakauka mogoia kua nakai ko e matua pule malolō. Ne hataki he Kupu he Atua: “Ko e tama kua toka noa kua fakamā ai e ia hana matua fifine.” Ke puipui e fakahikuaga pihia, kua matutaki e fakatai taha ia ke talahau: “Ko e akau mo e akonakiaga ke tupu ai e iloilo.” (Tau Fakatai 29:15) He falu magaaho, ne liga tuahā e tau tama ke he tonuhia he tau matua ke fakahako a lautolu. Ka kua nakai lata ke fakaholo e tau magafaoa Kerisiano tuga e fakatufono, ke eke e tonuhia he tau matua ke fakatoka e tau matafakatufono ke tuga kua falanaki ke he taliaaga he tau tama. Ka e, ko Iehova ko e Ulu mua ue atu he magafaoa, ne tuku age ke he tau matua e pule ke fakaako mo e akonaki fakaalofa e tau tama ha lautolu. (1 Korinito 11:3; Efeso 3:15; 6:1-4) Hanai, kua matutaki lahi e akonaki mo e taha vala foki he fakaalofa ne talahau e Paulo.

Puhala ke Akonaki ke he Fakaalofa

7. Ko e ha kua akonaki he tau matua totonu e tau tama ha lautolu, ti ko e heigoa ne lauia ke he akonaki pihia?

⁷ Ne tohi e Paulo kua ‘totonu e fakaalofa.’ (1 Korinito 13:4) Ko e tau matua ne totonu mooli ka akonaki e tau tama ha lautolu ke he puhala nakai hikihiki. He taute pihia, kua fifitaki e lautolu a Iehova. “Ko ia kua ofania he Iki [Iehova] kua akonaki atu a ia kia ia,” he tohi e Paulo. Fakamolemole mailoga e vahega akonaki ne hagaao ki ai he Tohi Tapu ne nakai kakano ko e fakahala. Kua fakamaama ai e manatu he fakaako mo e fakamahani. Ko e heigoa e kakano he akonaki pihia? Kua pehē a Paulo: “Ati oti ka e fua mai e fua he tututonu ke monuina ai a lautolu kua akonaki ai.” (Heperu 12:6, 11) Ka fakaako totonu he tau matua e tau tama ha lautolu hagaao ke he finagalo he Atua, ne foaki e lautolu e magaaho ke eke e tau tama mo tau tagata lalahi kua mafola, ti hakohako. Ka talia he tau tama e “akonakiaga a Iehova,” to moua e lautolu e iloilo, lotomatala, mo e pulotu​—ko e tau koloa kua mua e aoga ke he ario po ke auro.​—Tau Fakatai 3:11-18.

8. Ko e heigoa ne fa fua mai ka kaumahala e tau matua ke akonaki e tau tama ha lautolu?

 ⁸ Ke he taha faahi, nakai ko e totonu ka kaumahala e tau matua ke akonaki e tau tama ha lautolu. Ne omoomoi e Iehova a Solomona ke tohi: “Ko ia kua toka hana akau, kua fakavihia e ia hana tama tane; ka ko ia kua fakaalofa kia ia, kua akonaki tuai e ia a ia.” (Tau Fakatai 13:24) Ko e tau tama ne feaki ke he akonakiaga hikihiki fano kua fa lotokai mo e nakai fiafia. Kehe ai, ko e tau tama he tau matua ne loto fakaalofa ka e tumau ke mauokafua ne mitaki e tau gahua aoga, mafola mo e tau tagata, ti fiafia foki. Mooli, ko e tau matua ne akonaki e tau tama ha lautolu kua totonu ke he tau tama ha lautolu.

9. Ko e heigoa ne fakaako he tau matua Kerisiano ke he tau tama ha lautolu, ti kua lata ke onoono fēfē ke he tau poakiaga nei?

⁹ Ko e heigoa kua putoia he akonaki e tau tama ke he puhala totonu mo e fakaalofa? Kua lata e tau matua ke fakatutala fakatonu mo e tau tama ha lautolu ke he tau mena kua lata ia lautolu ke taute. Ma e fakatai, mai he mukemuke, ko e tau tama he tau matua Kerisiano ne fakaako ke he tau matapatu fakaakoaga uho he Tohi Tapu ti pihia mo e lata ke fakalataha ke he tau vala kehekehe he tapuakiaga mooli. (Esoto 20:12-17; Mataio 22:37-40; 28:19; Heperu 10:24, 25) Kua lata e tau tama ke iloa kua nakai hiki e tau poakiaga nei.

10, 11. Ko e ha kua liga manamanatu e tau matua ke he tau tupetupe he tau tama ha lautolu ka taute e tau matafakatufono he kaina?

¹⁰ Ka e he falu magaaho, kua liga manako e tau matua ke fakatutala mo e tau tama ha lautolu ka fakatokatoka e tau matafakatufono he kaina. Ka maeke e tau fuata ke fakalataha ke he fakatutalaaga hagaao ke he tau matafakatufono ia, kua liga hihiga a lautolu ke omaoma ki ai. Tuga anei, ka fifili e tau matua ke fakatoka e magaaho ke liliu mai ki kaina, to liga fifili e lautolu e magaaho pauaki kua lata he tau tama ke haia i kaina. Po ke taha puhala, liga fakaatā e lautolu e tau tama ha lautolu ke pulega ai e magaaho mo e talahau e kakano ne manako pihia a lautolu. Liga maeke mogoia he tau matua ke talahau e magaaho ne manako a lautolu ki ai ti fakamaama e kakano ne logona e lautolu kua latatonu e mena nei. Ka ha ha i ai e kehekehe he tau manatu, ha kua liga fa pihia, ti ko e heigoa mogoia? He falu magaaho, kua liga fifili e tau matua ke fakaatā e tau manako he tau tama ha lautolu kaeke ke nakai fakahui e tau matapatu fakaakoaga he Tohi Tapu. Kakano kia e mena nei kua kaumahala, po ke fakahui e pule ha laua ko e tau matua?

¹¹ Ke tali e hūhū ia, mailoga e puhala kua fakagahua fakaalofa e Iehova e pule haana he magaaho ne fehagai a ia mo Lota mo e magafaoa haana. He mole e luaki a Lota, hoana haana, mo e fanau fifine haana ki tua i Sotoma, ne pehe e tau agelu ki a lautolu: “Kia hola leva ke he mouga neke malaia a koe.” Ka e, tali atu a Lota: “Ko e Iki [Iehova] na e, aua ia.” Ne talahau foki e Lota e taha manako: “Kitiala, ko e maga na kua tata mai, ke hola au ki ai, kua tote foki a ia; toka ai au ke hola ki ai?” Ko e heigoa e tali a Iehova? “Kua talia foki e au hau a manako ke he mena ia,” he tala age e Iehova. (Kenese 19:17-22) Kua kaumahala kia a Iehova he fakagahua e pule haana? Nakai pihia! Ka e, manamanatu a Ia ke he ole a Lota ti fifili ke fakakite fakalahi foki e totonu ki a ia hagaao ke he mena nei. Kaeke ko koe e matua, fai magaaho nakai kua manamanatu a koe ke he tau tupetupe he tau tama haau ka fakatū e tau matafakatufono he magafaoa?

12. Ko e heigoa ka lagomatai e tama ke logona e haohao mitaki?

¹² Mooli, kua lata e tau tama ke iloa nakai ni ko e tau matafakatufono ka e pihia foki e tau fakahala he moumou e tau matafakatufono ia. Ka fakatutala agataha ke he tau fakahala ti kua maama, ati kua lata mogoia ke fakagahua e tau matafakatufono. Kua nakai totonu e tau matua ka hataki tumau e tau tama ha lautolu kua lata ke fakahala ka e kaumahala ke fakagahua ai. “Kua nakai hoko vave e fakahala ke he mahani kelea, ko e mena ia kua manako  lahi ai e tau loto he tau tagata ke eke mena kelea,” he talahau he Tohi Tapu. (Fakamatalaaga 8:11) Mooli, kua liga matauka e matua he fakahala e tama he toloaga po ke i mua he tau kapitiga he tama, he nakai fakamā ki a ia. Ka ko e tau tama kua mua atu e haohao mitaki mo e tupu e fakalilifu lahi mo e fakaalofa ma e tau matua ha lautolu ka iloa e lautolu kua kakano mooli e “E” mo e ‘Nakai’ he tau matua ha lautolu​—pete ne lauia ai e fakahala.​—Mataio 5:37.

13, 14. Fifitaki fēfē he tau matua a Iehova ka fakaako e tau fanau ha lautolu?

¹³ Kaeke ke totonu, ko e fakahala mo e puhala ke taute aki kua lata ke felauaki mo e tama. “Kehekehe e tau mena kua lata ke he tau fanau ha maua ka akonaki,” he talahau e Pam. “Ko e mena kua gahua ke he taha tama kua nakai gahua ai ke he taha tama.” Ne talahau he taane haana ko Larry: “Kua pule malolō e tama fifine fakamua ha maua ti tuga ke logona ni kaeke ke akonaki malolō. Pete ia, ko e tama fifine fakamui ha maua kua talia mafiti e tau kupu maō ti pihia mo e ono vale.” Mooli, ko e tau matua totonu ne lali fakalahi ke iloa e akonaki kua aoga mooli ma e tau tama takitaha ha lautolu.

¹⁴ Ne fakatoka e Iehova e puhala ma e tau matua ke iloa e tau malolō mo e tau lolelole he tau fekafekau takitaha haana. (Heperu 4:13) Lafi ki ai, ka fakahoko e fakahala, ne nakai vale lahi po ke molea e pāpā maō a Iehova. Ka e, ne akonaki tumau e ia e tau tagata haana ke he “akonaki fakalata.” (Ieremia 30:11) Tau matua, kua iloa nakai e koe e tau malolō mo e tau lolelole he fanau haau? Kua maeke nakai ia koe ke fakaaoga e iloilo ia ke he puhala atihake, he totonu ke fakaako a lautolu? Ka pihia, kua fakamooli e mutolu nukua fakaalofa a mutolu ke he tau fanau ha mutolu.

Fakamalolō e Matutakiaga Fakamooli

15, 16. Maeke fēfē e tau matua ke fakamalolō e tau tama ha lautolu ke vagahau fakamooli, ti ko e heigoa e puhala ne moua he tau matua Kerisiano kua lauia mitaki hagaao ke he mena nei?

¹⁵ Ko e taha vala he fakaalofa ko e “nakai fiafia ke he tau mahani kelea, ka e fiafia ni mo e kupu moli.” (1 Korinito 13:6) Maeke fēfē he tau matua ke fakaako e tau tama ha lautolu ke fakaalofa ke he mena kua hako mo e mooli? Ko e matapatu lakaaga ke fakamalolō e tau fanau ha lautolu ke talahau fakamooli e tau logonaaga ha lautolu, pete ne uka e tau matua ke talia e tau mena kua talahau he tau tama. Maama ai, kua fiafia e tau matua he magaaho ne talahau he tau tama e tau manatu mo e tau logonaaga ne lagotatai mo e tau tuaga tututonu. He falu magaaho, ko e talahauaga mai he loto he tama kua liga fakakite e fatuakiloto ne hihiga ke he nakai tututonu. (Kenese 8:21) Kua lata ke tali atu fēfē e tau matua? Ko e hihiga fakamua ha lautolu kua liga ke  fakahala mafiti e tau tama ha lautolu he talahau e tau manatu pihia. Ka tali atu pihia e tau matua, kua liga nakai leva ti iloa he tau tama ke talahau ni e tau mena kua manatu a lautolu kua manako e tau matua ke logona. Mooli, ko e vagahau nakai fakalilifu kua lata ke fakahako fakamafiti, ka e ha ha ai e kehekehe he fakaako e tau tama ke he puhala ke matutaki totonu mo e poaki e mena ka talahau e lautolu.

¹⁶ Fakamalolō fēfē he tau matua e matutakiaga fakamooli? Ko Aleah, ne totoku he vala i luga, ne pehē: “Ne feaki e maua e takatakaiaga he matutakiaga fakamooli he lali ke nakai ita ka talahau he fanau ha maua e tau mena kua fakamamahi aki a maua.” Ne pehē e matua taane ne higoa ko Tom: “Kua fakamalolō e maua e tama fifine ha maua ke tutala ki a maua, pihia foki kaeke ke nakai talia e ia e puhala manamanatu ha maua. Logona hifo e maua ka tauhele tumau e maua mo e peehi maō e manako ha maua, to fakaita a ia ti to ako ke nakai talahau ki a maua e mena mooli he loto haana. Ke he taha faahi, ko e fanogonogo ki a ia kua fakamalolō a ia ke fanogonogo ki a maua.” Mooli, kua lata e tau tama ke omaoma ke he tau matua ha lautolu. (Tau Fakatai 6:20) Ka ko e matutakiaga fakamooli kua foaki e magaaho ke he tau matua ke lagomatai e tau tama ha lautolu ke feaki e loto manamanatu tonu. Ko Vincent, ko e matua taane ne tokofā e tama, ne pehē: “Fa mahani a mautolu ke tutala e tuaga ne aoga mo e nakai aoga ke maeke he tau tama ha maua ke kitia ne lautolu e fua mitaki lahi ka moua mai ai. Kua lagomatai he mena nei a lautolu ke feaki e loto manamanatu.”​—Tau Fakatai 1:1-4.

17. Ko e heigoa kua iloa mooli he tau matua?

¹⁷ Mooli, nakai fai matua ka maeke ke fakagahua mitaki katoatoa e fakatonuaga he Tohi Tapu ke he feakiaga he tama. Ka e, iloa e mutolu to loto fakaaue hokulo e tau tama ha mutolu ke he tau laliaga ha mutolu ke fakaako a lautolu ke he puhala fakauka, totonu, mo e fakaalofa. To fakamonuina mooli e Iehova e tau laliaga ha mutolu he taute pihia. (Tau Fakatai 3:33) Mua ue atu ai, kua manako e tau matua Kerisiano oti ke he tau fanau ha lautolu ke iloa lahi ke fakaalofa ki a Iehova tuga ne taute e lautolu. Maeke fēfē he tau matua ke hokotia ke he foliaga mitaki lahi nei? To fakatutala e vala tala ka mui mai ke he falu puhala pauaki.

Manatu Nakai e Koe?

• Maeke fēfē he fakakite e lotomatala ke lagomatai e matua ke fakauka?

• Matutaki fēfē e totonu mo e akonaki?

• Ko e ha ne aoga lahi e matutakiaga fakamooli he tau matua mo e tau tama ha lautolu?

[Tau Hūhū he Fakaakoaga]

[Tau Fakatino he lau 21]

Tau matua, manatu nakai e mutolu e magaaho ne ikiiki a mutolu?

[Fakatino he lau 22]

Fakamalolō nakai e koe e matutakiaga fakamooli mo e tau tama haau?