Xeen tiʼ baʼax ku taasik

Xeen tu cuadroil baʼax ku taasik

Taatatsileʼex, líiʼs a paalaleʼex yéetel yaabilaj

Taatatsileʼex, líiʼs a paalaleʼex yéetel yaabilaj

Taatatsileʼex, líiʼs a paalaleʼex yéetel yaabilaj

«Tuláakal baʼal ka a beeteʼexeʼ, beeteʼex yéetel yaakunaj.» (1 CORINTOILOʼOB 16:14.)

1. ¿Bix u yuʼubkuba óoliʼ tuláakal le máaxoʼob ku yantal u paalaloʼoboʼ?

ÓOLIʼ tuláakal máak ku jach kiʼimaktal u yóol ken síijik u paalal. Utúul maamatsil ku kʼaabaʼtik Aleah, ku yaʼalik: «Jach kiʼimakchaj in wóol le ka tin yáax ilaj in chan hija. Mix utéen in wil kaʼach utúul chaambal jach táaj jatsʼuts». Kex tumen ku jach kiʼimaktal u yóol le taatatsiloʼoboʼ, baʼaleʼ ku chiʼichnaktaloʼob xan. U yíicham Aleah, ku yaʼalik: «Jach chiʼichnakchajen kaʼach tumen maʼ in wojel wa yaan u páajtal in kaʼansik tiʼ in chan hija u aktáant u talamiloʼob le kuxtaloʼ». Yaʼab taatatsiloʼobeʼ ku chiʼichnaktaloʼob xan yoʼolal leloʼ, yéetel u yojloʼob xan kʼaʼabéet u líiʼsik u paalaloʼob yéetel yaabilaj. U beetaʼal lelaʼ láayliʼ ku talamtal xan tiʼ máaxoʼob meyajtik Dioseʼ. ¿Bey baʼax talamiloʼob ku yantaltiʼobeʼ?

2. ¿Baʼax talamiloʼob ku aktáantik le taatatsiloʼoboʼ?

2 Bejlaʼeʼ kuxaʼanoʼon tu tsʼook kʼiinoʼob le kʼasaʼan yóokʼol kaabaʼ. Jeʼex aʼalaʼanil teʼ Bibliaoʼ, bejlaʼeʼ óoliʼ maʼatech u yeʼesaʼal yaabilaj. Yaʼab máakoʼobeʼ mix tiʼ le máaxoʼob yanoʼob ichil u familiaʼob ku yeʼeskoʼob yaabilajoʼ, maʼatech u controlarkubaʼob, maʼatech u tsʼáaikoʼob nib óolal, maʼ chúukaʼan u yóoloʼobiʼ yéetel kʼasaʼan u puksiʼikʼaloʼob (2 Timoteo 3:1-5). Wa sáamsamal k-antal yéetel máaxoʼob beyoʼoboʼ, maʼ xaaneʼ jeʼel xan u joʼopʼol k-beetik kʼaas tiʼ k-familiaeʼ. Tsʼoʼoleʼ, le taatatsiloʼoboʼ tumen kʼebanoʼobeʼ, yaan oraeʼ ku pʼuʼujuloʼob yéetel ku yaʼalikoʼob baʼaloʼob maʼ u kʼáat u yaʼaloʼob kaʼachiʼ yéetel ku beetkoʼob baʼaloʼob maʼ tu tukloʼob tubeeliʼ (Romailoʼob 3:23; Santiago 3:2, 8, 9).

3. Le taatatsiloʼoboʼ, ¿bix jeʼel u yáantik u paalaloʼob utiaʼal ka yanak kiʼimak óolal tiʼobeʼ?

3 Kex yaan u yantal talamiloʼobeʼ, le taatatsiloʼoboʼ jeʼel u páajtal u yáantik u paalaloʼob utiaʼal ka yanaktiʼob kiʼimak óolal yéetel ka u natsʼubaʼob tiʼ Dios. ¿Bix jeʼel u beetkoʼobeʼ? Unaj u beetkoʼob le baʼax ku yaʼalik le Bibliaaʼ: «Tuláakal baʼal ka a beeteʼexeʼ, beeteʼex yéetel yaakunaj» (1 Corintoiloʼob 16:14). U jaajileʼ le yaabilajoʼ «ku nupik yéetel ku chúukbesik tuláakal baʼal» (Colosailoʼob 3:14). Teʼ yáax tsʼíibil juʼun tu túuxtaj tiʼ le corintoiloʼoboʼ, apóstol Pabloeʼ tʼaanaj tiʼ bix u yeʼesaʼal le yaabilajoʼ. Koʼox ilik óoxpʼéel bix jeʼel u yeʼesaʼal yaabilaj yéetel bix jeʼel u yáantikoʼon utiaʼal k-líiʼsik k-paalaloʼobeʼ (1 Corintoiloʼob 13:4-8).

Kʼaʼabéet u chúukpajal u yóol máak

4. ¿Baʼaxten kʼaʼabéet u jach chúukpajal u yóol le taatatsiloʼoboʼ?

4 Yáaxeʼ Pabloeʼ tu yaʼalaj: «Le máax yaan u yaakunajeʼ, yaan chowak óolal tiʼ» (1 Corintoiloʼob 13:4). Le tʼaan ich griego ku suʼutul «yaan chowak óolal tiʼ» ku tsʼáaik naʼatbileʼ ku chúukpajal u yóol máak yéetel maʼ tu jáan tsʼíikil. ¿Baʼaxten bey unaj u beetik le taatatsiloʼoboʼ? Tumen le paalaloʼoboʼ maʼatech u xuʼulul u kʼáatkoʼob le baʼax u kʼáatoʼoboʼ. Kex ka aʼalaʼaktiʼob «maʼeʼ», letiʼobeʼ maʼ tu jáawal u kʼáatkoʼob, tumen ku tuklikoʼobeʼ wa maʼ tu jáawal u kʼáatoʼobeʼ jeʼel u tsʼaʼabaltiʼobeʼ. Tsʼoʼoleʼ ken táankelemchajkoʼobeʼ, ku joʼopʼol u yaʼalikoʼob yaʼab baʼaloʼob utiaʼal ka chaʼabak u beetkoʼob baʼaloʼob maʼ tu taasik uts tiʼob (Proverbios 22:15). Yéetel jeʼex tuláakal máakeʼ, le paalaloʼoboʼ yaʼab utéenel ku kaʼa suut u beetoʼob le baʼaloʼob maʼ maʼalobtak tsʼoʼok u yáax beetkoʼoboʼ (Salmo 130:3).

5. ¿Baʼax jeʼel u yáantik le taatatsiloʼob utiaʼal ka chúukpajak u yóoloʼob yéetel maʼ u séeb tsʼíikiloʼob?

5 ¿Baʼax jeʼel u yáantik le taatatsiloʼob utiaʼal ka chúukpajak u yóoloʼob yéetel maʼ u séeb tsʼíikiloʼob? U kʼaʼajsikoʼob le baʼax tu yaʼalaj le rey Salomonaʼ: «Máax ku tuukuleʼ ku kóomkintik u yóol j-pʼuʼujul» (Proverbios 19:11). Le taatatsiloʼ utiaʼal u naʼatik baʼaxten bey u beetkoʼob wa baʼax le paalaloʼoboʼ, unaj u kʼaʼajskeʼ letiʼ xan kaʼacheʼ «[ku] tʼaan jeʼel bix juntúul paaleʼ [ku] tuukul jeʼel bix juntúul paaleʼ yéetel [ku] naʼatik baʼal jeʼel bix juntúul paaleʼ» (1 Corintoiloʼob 13:11). Taatatsileʼex, ¿bixeʼex kaʼachi? ¿Maʼ wa yaʼab utéenel ka sen waʼalikeʼex kaʼach tiʼ a taataʼex ka u chaʼob a beetkeʼex wa baʼaxiʼ? Yéetel ta táankelmileʼexeʼ, ¿máasaʼ yaan kʼiin ta tukleʼex maʼ tu naʼatkoʼob bix a wuʼuykabaʼex yéetel baʼax talamiloʼob táan a aktáantikeʼex? Wa kʼajaʼanteʼexeʼ, yaan a naʼatkeʼex le paalaloʼob ken u beetoʼob wa baʼaxoʼ yéetel baʼaxten kʼaʼabéet u kʼaʼajsaʼaltiʼob yéetel chúukaʼan óolal bix unaj u yuʼubkoʼob tʼaan (Colosailoʼob 4:6). Jach maʼalob xan ka k-kʼaʼajs baʼax unaj u beetik le israelitaʼob yéetel le leyoʼob tsʼaʼabtiʼoboʼ. Jéeobaeʼ tu yaʼalajeʼ unaj u «kaʼambes[koʼob] mantatsʼ» tiʼ u paalaloʼob (Deuteronomio 6:6, 7). Le tʼaan ich hebreo ku suʼutul «kaʼambes mantatsʼ» u kʼáat u yaʼal «u yoksaʼal tu tuukul máak», «u sen aʼalaʼal upʼéel baʼal tiʼ máak». Le oʼolaleʼ le taatatsiloʼ maʼ chéen utéen unaj u tsolik u nuʼuk tiʼ u paalaloʼob yoʼolal wa baʼaxiʼ, utiaʼal ka u kanoʼob u beetoʼob baʼax ku yaʼalik Dios. Tsʼoʼoleʼ unaj xan u kaʼanskoʼob tiʼ u paalaloʼob uláakʼ baʼaloʼob kun kʼaʼabéetchajaltiʼob ichil u kuxtaloʼob.

6. Le u chúukpajal u yóol le taataʼoboʼ, ¿baʼaxten maʼ u kʼáat u yaʼal wa yaan u chaʼik tiʼ u paalaloʼob u beetkoʼob tuláakal baʼax u kʼáatoʼobiʼ?

6 Kex le taatatsiloʼob unaj u chúukpajal u yóoloʼob yéetel maʼ u jáan tsʼíikiloʼobeʼ, leloʼ maʼ u kʼáat u yaʼal wa yaan u chaʼik tiʼ u paalaloʼob u beetkoʼob tuláakal baʼax u kʼáatoʼobiʼ. Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Paal ku beetik baʼax u kʼáateʼ ku pajik u subtal u maama». Le teksto xanaʼ ku yaʼalik baʼax jeʼel u yáantajeʼ: «Jaatsʼ yéetel kʼeyajoʼobeʼ ku yúuchul kaambal» (Proverbios 29:15). Yaan kʼiineʼ, le paalaloʼoboʼ yaan u yaʼalikoʼob maʼ unaj u tsoʼolol u nuʼuk tiʼob tumen u taataʼobiʼ. Baʼaleʼ ichil le familiaoʼ maʼ cada utúul ken u yil bix ken u nuʼuktilubaiʼ, le taatatsiloʼoboʼ maʼ tsaaj u kʼáatik tiʼ u paalaloʼob wa u kʼáatoʼob ka tsolnuʼuktaʼakoʼobiʼ. Jéeoba, le Máax beet u yantal le familiaʼoboʼ, letiʼ tsʼaamiltiʼob u páajtalil u kaʼanskoʼob yéetel u nuʼuktik u paalaloʼob yéetel yaabilaj (1 Corintoiloʼob 11:3; Efesoiloʼob 3:15; 6:1-4).U jaajileʼ, le u nuʼuktaʼal le paalaloʼoboʼ yaan baʼax yil yéetel le utsil puksiʼikʼal tu yaʼalaj Pablo le ka tʼaanaj tiʼ bix le yaabilajoʼ.

Bix u tsʼaʼabal tsolnuʼuk yéetel yaabilaj

7. ¿Baʼax utsiloʼob jeʼel u kʼamik le paalaloʼob ku líiʼsaʼaloʼob yéetel yaabilaj tumen u taataʼoboʼ, yéetel baʼax táakaʼan ichil u tsolnuʼuktaʼal le paalaloʼoboʼ?

7 Pabloeʼ ku yaʼalik xan: «Le máax yaan u yaakunajeʼ [...] uts u puksiʼikʼal» (1 Corintoiloʼob 13:4). Le maʼalob taatatsiloʼoboʼ yaan u tsolnuʼuktik u paalaloʼob yéetel utsil bey xan yéetel yaabilaj. Wa ku beetkoʼob beyoʼ yaan u beetkoʼob jeʼex Jéeoba, le Máax «ku tojkíintik le máaxoʼob u yaabiltmajoʼ». Baʼaleʼ, ken tʼaanak le Biblia tiʼ u tsolnuʼuktaʼal le paalaloʼoboʼ maʼ chéen u kʼáat u yaʼal wa yaan u castigartaʼaloʼobiʼ, baʼaxeʼ u kʼáat xan u yaʼal unaj u kaʼansaʼaloʼob. ¿Baʼaxten ku tsolnuʼuktaʼal le paalaloʼoboʼ? Pabloeʼ ku yaʼalik: «Le máaxoʼob ku kaambaloʼob yéetel le jaatsʼoʼ, ku tsʼoʼokoleʼ ku yantaltiʼob jumpʼéel toj yéetel jeetsʼel kuxtal» (Hebreob 12:6, 11). Le taatatsiloʼob ku líiʼsik u paalaloʼob yéetel yaabilaj jeʼex u yaʼalik Diosoʼ ku yáantkoʼob utiaʼal ka u beetoʼob baʼax uts tak ken nojochchajkoʼob. Wa le paalaloʼob ku kʼamkoʼob «u nuʼuk tʼaan Yuumtsil[eʼ]», yaan u yantaltiʼob naʼatil yéetel kʼaj óolalil, baʼaloʼob maas maʼalobtakoʼob ke le oro yéetel le plataoʼ (Proverbios 3:11-18).

8. ¿Bix le paalaloʼob maʼatech u tsolnuʼuktaʼaloʼoboʼ?

8 U jaajileʼ, le taatatsiloʼoboʼ maʼ táan u yeʼesik u yutsil tiʼ u paalaloʼob wa maʼ tu tsolnuʼukkoʼob ken kʼaʼabéetchajkiʼ. Jéeobaeʼ tu beetaj u tsʼíibtaʼal: «Máax maʼ tu yaʼalik u nuʼuk tiʼ u paaleʼ maʼ u yaabiltmajiʼ; le máax ku yaʼalik u nuʼuk tiʼ u paaleʼ u yaabiltmaj» (Proverbios 13:24). Jeʼex tsʼoʼok u yilaʼaleʼ, le paalaloʼob maʼatech u tsol nuʼuktaʼaloʼoboʼ chéen u yutsil ku kaxkoʼob yéetel minaʼantiʼob kiʼimak óolal. Baʼaleʼ, le paalaloʼob ku naʼataʼal tumen u taataʼob bix u yuʼubkubaʼob yéetel ku tsʼaʼabal tsolnuʼuk tiʼobeʼ, maas maʼalob u bintiʼob tu najil u xookoʼob, maas maʼalob u biskubaʼob yéetel u maasil yéetel maas yaan kiʼimak óolal tiʼob. Jeʼex k-ilkoʼ, le máax ku tsolnuʼuktik u paalaleʼ táan u yeʼesik u yutsil tiʼob.

9. ¿Baʼax unaj u kaʼansik le taatatsiloʼob tiʼ u paalaloʼoboʼ, yéetel baʼax unaj u yeʼeskoʼobtiʼob?

9 Baʼaleʼ ¿baʼax unaj u beetik le taatatsiloʼob utiaʼal u tsolnuʼuktik u paalaloʼob yéetel yaabilajoʼ? Unaj u kaʼanskoʼobtiʼob baʼax unaj u beetkoʼob yéetel baʼax maʼ. Desde tu chichniloʼobeʼ unaj u kaʼanskoʼobtiʼob u beetoʼob baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ yéetel ka táakpajkoʼob xan tiʼ tuláakal le baʼax ku beetaʼal utiaʼal u adorartaʼal Jéeobaoʼ (Éxodo 20:12-17; Mateo 22:37-40; 28:19; Hebreob 10:24, 25). Unaj u yeʼeskoʼobtiʼobeʼ, le baʼax ku yaʼalik Diosoʼ maʼ unaj u pʼáatal maʼ u beetaʼaliʼ.

10, 11. Ken u yaʼal le taatatsiloʼob baʼax kun beetbil ichil u yotochoʼobeʼ, ¿baʼaxten maʼalob ka u chʼaʼob en cuenta le baʼax ku tuklik u paalaloʼoboʼ?

10 Yaan kʼiineʼ, le taatatsiloʼoboʼ ku kʼáatkoʼob tiʼ tuláakal le familia bix kun beetbil upʼéel wa baʼaxoʼ. Wa ku beetkoʼob beyaʼ, le paalaloʼoboʼ maas jeʼel u yóotik u beetoʼob le baʼax ku yaʼalaʼaltiʼoboʼ. Jeʼex ken ilaʼak baʼax ora unaj u suut le paalaloʼob tu yotochoʼoboʼ, maʼ xaaneʼ le taatatsiloʼoboʼ jeʼel u yaʼalikoʼob baʼax ora unaj u suutoʼobeʼ. Jeʼel xan u páajtal u kʼáatikoʼob tiʼe paalaloʼob baʼax ora ku tuklikoʼob maʼalob ka suunakoʼob yéetel baʼaxten, tsʼoʼoleʼ le taatatsiloʼoboʼ jeʼel xan u yaʼalikoʼob baʼax ora ku tuklikoʼob maas maʼalobeʼ yéetel baʼaxten. ¿Kux túun wa maʼ upʼéeliliʼ ora ku tuklikoʼobiʼ? Yaan kʼiineʼ maʼ xaaneʼ le taatatsiloʼoboʼ jeʼel u páajtal u éejemkoʼob le ora ku yaʼalik le paalaloʼoboʼ, baʼaleʼ chéen wa maʼ tu bin tu contra le baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ. Baʼaleʼ ¿leloʼ maʼ wa u kʼáat u yaʼal chéen ku chaʼabal tiʼe paalal u beetkoʼob baʼax u kʼáatoʼobiʼ?

11 Utiaʼal k-núukik le kʼáatchiʼaʼ, koʼox ilik baʼax tu beetaj Jéeoba tu yoʼolal Lot yéetel tu yoʼolal u familia. Le angeloʼoboʼ tu jóoʼsoʼob Lot yéetel u familia tiʼ u kaajil Sodoma yéetel tu yaʼaloʼob tiʼ Lot: «Wa a kʼáat kuxtaleʼ xeen teʼ j-puʼukoʼoboʼ». Baʼaleʼ Loteʼ tu yaʼalaj: «Maʼ, in taataʼex, kin kʼáat óoltik teʼex». Tsʼoʼoleʼ tu yaʼalaj: «Naatsʼ wayeʼ yaan jumpʼéel chan kaaj, jeʼel u páajtal in bin teʼeloʼ, tuʼux jeʼel in jechik le kíimiloʼ, chaʼex in biniʼ». ¿Baʼax tu beetaj Jéeoba? Letiʼe tu yaʼalaj tiʼ: «Tsʼoʼok in wuʼuyikech, bin in kaʼaj in beet le baʼax tsʼoʼok a kʼáatik tenoʼ» (Génesis 19:17-22). ¿Teʼelaʼ táan wa u chaʼik Jéeoba ka u beet Lot chéen le baʼax u kʼáateʼ? Maʼatech. Letiʼeʼ tu chʼenxikintaj le baʼax tu kʼáat óoltaj Lotoʼ yéetel tu chʼaʼatuklaj u yeʼesik u yutsil tiʼ. Taatatsileʼex, ken a waʼaleʼex baʼax kun beetbil ichil a wotocheʼexeʼ, ¿yaan wa tiʼ baʼaxoʼob jeʼel u páajtal a chʼaʼikeʼex en cuenta le baʼax ku tuklik a paalaleʼexoʼ?

12. ¿Baʼax unaj u beetik le taatatsiloʼob utiaʼal ka u yuʼub le paalal kanáantaʼanoʼoboʼ?

12 Tsʼoʼoleʼ le paaloʼoboʼ unaj u yojéelkoʼob bix kun bintiʼob wa maʼ tu beetkoʼob le baʼax ku yaʼalaʼaltiʼob tumen u taataʼoboʼ. Yéetel ken u naʼatoʼob baʼax jeʼel yúuchultiʼobeʼ, le taatatsiloʼoboʼ maʼ unaj u pʼáatal maʼ u beetkoʼob le baʼax tsʼoʼok u yaʼalikoʼoboʼ. Maʼ tu taasik mix upʼéel utsil tiʼ le paalaloʼob wa chéen ku yaʼalaʼaltiʼob yaan u castigartaʼaloʼob, wa ku tsʼoʼokol maʼ u beetaʼal. «Tumen wa maʼ tu séeb tsʼoʼokbesaʼal jumpʼéel xotʼ kʼiin utiaʼal u jaʼatsʼal le j-meyaj looboʼ, leloʼ ku taasik u tuukulil tiʼ wíinik chéen meyaj loob.» (Eclesiastés 8:11.) Le utsul taataʼob xanoʼ maʼ ken u castigart u paalal tu táan u maasiliʼ mix tu táan u amigoʼob, tumen leloʼ jeʼel u beetik u suʼlaktal u hijoeʼ. Le paalaloʼob xanoʼ unaj o yojéeltkoʼobeʼ wa le taatatsiloʼob ku yaʼalkoʼob «yaneʼ» u kʼáat u yaʼaleʼ yaan, yéetel ken u yaʼaloʼob «maʼeʼ», u kʼáat u yaʼaleʼ maʼ, yéetel bey kun úuchul ken aʼalaʼaktiʼob yaan u castigartaʼaloʼoboʼ (Mateo 5:37). U naʼatkoʼob lelaʼ yaan u yáantkoʼob utiaʼal u maas yeʼeskoʼob tsiikil tiʼ u taataʼob, ka u maas yaabiltoʼob yéetel ka u yuʼububaʼob kanáantaʼanoʼob.

13, 14. Le taatatsiloʼoboʼ, ¿bix jeʼel u beetkoʼob jeʼex Jéeoba ken u tojkíint u beel u paalaloʼoboʼ?

13 Tsʼoʼoleʼ, le utsul taatatsiloʼoboʼ unaj u castigarkoʼob u paalal jeʼex kun kʼaʼabéetchajal tiʼ cada utúuleʼ. Pam, utúul maamatsileʼ ku kʼaʼajsik: «Maʼ upʼéeliliʼ bix k-castigartik kaʼach k-hijaʼobiʼ. Le ku beetik uts tiʼ utúuleʼ maʼ tu beetik uts tiʼ le uláakʼoʼ». Larry, u yíichameʼ, ku yaʼalik: «Le maas nojchoʼ maas chan terca kaʼach yéetel utiaʼal u yuʼubik tʼaaneʼ ku kʼaʼabéettal maas chan castigartik kaʼach. Baʼaleʼ le maas chichnoʼ ku yuʼubik tʼaan chéen yéetel ka k-tsol u nuʼuk tiʼ wa tak chéen ka k-tsʼéeʼ pakte». U jaajileʼ, le utsul taatatsiloʼoboʼ ku yilkoʼob bix unaj u tojkíintkoʼob cada utúul tiʼ u paalaloʼob.

14 Jéeobaeʼ jach maʼalob u yeʼesik tiʼ le taatatsiloʼob bix unaj u beetkoʼoboʼ, tumen letiʼeʼ u yojel baʼax maʼalob u beetik yéetel baʼax ku chan talamtal u beetik le máaxoʼob meyajtikoʼ (Hebreob 4:13). Tsʼoʼoleʼ, ken u tsʼáa castigoeʼ maʼ tu píitmáan yéetel mix tu pʼatik chéen beyoʼ. Letiʼeʼ ku castigartik u kaajal «jeʼel bix [ku] náajmatikeʼ» (Jeremías 30:11). Taatatsileʼex ken a tojkíint u beel a paalaleʼexeʼ, ¿ka chʼaʼikeʼex wa en cuenta le baʼaloʼob maʼalobtak ku beetkoʼob yéetel le baʼaxoʼob ku talamtaltiʼoboʼ? Wa ka beetkeʼexeʼ, ka weʼesikeʼex jach a yaabiltmeʼexoʼob.

Kaʼanseʼexoʼob u yaʼaloʼob baʼax ku tuklikoʼob

15, 16. ¿Bix jeʼel u yáantaʼal le paalaloʼob utiaʼal ka u yaʼaloʼob le baʼax ku tuklikoʼoboʼ, yéetel baʼax tsʼoʼok u beetik jujuntúul taatatsiloʼob?

15 Pabloeʼ tu yaʼalaj xaneʼ le yaabilajoʼ «maʼ tu kiʼimaktal u yóol tu yoʼolal u kʼebanoʼob uláakʼ máak, baʼaleʼ ku kiʼimaktal u yóol tu yoʼolal le jaajiloʼ» (1 Corintoiloʼob 13:6). ¿Bix jeʼel u kaʼansaʼal utúul paal u yaabilt le baʼax toj yéetel le jaajiloʼ? Yáaxeʼ jach kʼaʼanan ka líiʼsaʼak u yóol utiaʼal ka u yaʼal bix u yuʼubkuba yéetel baʼax ku tuklik. Le taatatsiloʼ jach ku kiʼimaktal u yóol wa le baʼax ku yaʼalik le paal ku yeʼesik ku tuukul jeʼex u yaʼalik le Bibliaoʼ. Baʼaleʼ, yaan kʼiineʼ le baʼax ku yaʼalikoʼ ku yeʼesik maʼ jach maʼalob bix u tuukuliʼ (Génesis 8:21). ¿Baʼax ken a beet wa bey u tuukuloʼ? Maʼ xaaneʼ baʼax ken a yáax beeteʼ a jáan castigartik. Wa ka beetik beyoʼ, le paaloʼ yaan u kanik u yaʼal chéen le baʼax ku tuklik taak u wuʼuykoʼ. Baʼaleʼ, wa maʼ tu yeʼesik tsiikil ken tʼaanakeʼ, unaj a kaʼansik tiʼ ka tʼaanak yéetel tsiikil, baʼaleʼ unaj a kaʼansik tiʼ ka u yeʼes tsiikil ken u yaʼal baʼax ku tuklik maʼ ka u yaʼal chéen le baʼax taak a wuʼuykoʼ.

16 ¿Bix jeʼel a wáantkeʼexoʼob u yaʼaloʼob baʼax ku tuklikoʼobeʼ? Aleah, le maamatsil tiʼ le tʼaanajoʼon tu káajbaleʼ, ku yaʼalik: «Tsʼáaik tuʼux ka tsikbalnak k-paalal. Utiaʼal leloʼ, k-ilik maʼ k-jáan tsʼíikil ken u yaʼaloʼob wa baʼax maʼ jach maʼalobiʼ». Tom, utúul taatatsileʼ, ku yaʼalik: «K-aʼalik tiʼ k-hija ka u tsikbaltoʼon baʼax ku tuklik, kex ka yanak u yaʼaliktoʼon upʼéel baʼal ku bin tu contra baʼax k-tuklik. Wa maʼatech k-chaʼik u tsʼoʼoksik u tʼaan yéetel cada k-aʼalik tiʼ maʼ maʼalob baʼax ku beetkeʼ, yaan k-beetik u chiʼichnaktal yéetel maʼ ken u yóot u yaʼaltoʼon baʼax ku tuklik. Wa k-chʼenxikintik baʼax ku yaʼalikeʼ letiʼ xaneʼ yaan u yóotik u chʼenxikintoʼon». U jaajileʼ le paalaloʼoboʼ unaj u beetkoʼob baʼax ku yaʼalaʼaltiʼob tumen u taataʼob (Proverbios 6:20). Baʼaleʼ, utiaʼal u yáantaʼaloʼob u chʼaʼatukult u beetkoʼob baʼax maʼalobeʼ unaj u kanik tsikbal máak tu yéeteloʼob. Vincent, utúul taatatsil yaan kantúul u hijaseʼ ku yaʼalik: «Yaʼab utéenel k-tsikbal kaʼach yoʼolal le utsiloʼob yéetel le talamiloʼob jeʼel u taasik u beetik máak wa baʼaxeʼ; beyoʼ k-hijaʼobeʼ ku tsʼáaikoʼob cuenta baʼax maʼalob ka u beetoʼob. Yéetel beyoʼ tu kanaj u chʼaʼatukult u beetkoʼob baʼax maʼalob» (Proverbios 1:1-4).

17. ¿Baʼax maʼ unaj u tuʼubsik le taatatsiloʼoboʼ?

17 U jaajileʼ, mix máak jeʼel u beetik jach tubeel tuláakal le baʼax ku yaʼalik le Biblia yoʼolal bix unaj u líiʼsaʼal le paalaloʼoboʼ. Baʼaleʼ, taatatsileʼex a paalaleʼexeʼ yaan u jach kiʼimaktal u yóoloʼob ikil u chúukpajal a wóol a kaʼanseʼexoʼob yéetel yaabilaj bey xan yéetel utsil. Jéeoba xaneʼ yaan u beetik u binteʼex utsil ikil a kʼubik a wóol a líiʼs a paalaleʼex (Proverbios 3:33). Baʼaleʼ, le taatatsiloʼob ku meyajtkoʼob Jéeobaoʼ jach u kʼáatoʼob xan ka yaabiltaʼak Jéeoba tumen u paalaloʼob. ¿Bix jeʼel u béeytal le baʼax u kʼáatoʼobaʼ? Teʼ tuláakʼ xookoʼ yaan k-ilik baʼax unaj u beetik le taatatsiloʼob utiaʼal ka béeyak leloʼ.

¿Kʼajaʼan wa tech lelaʼ?

• Le taatatsiloʼob ku yeʼeskoʼob naʼatiloʼ, ¿baʼaxten maʼ tu jach talamtaltiʼob u chúukpajal u yóoloʼob tiʼ u paalaloʼob?

• ¿Baʼax yaan yil le u yeʼesaʼal utsil yéetel le u tojkíintaʼal u beel le paalaloʼoboʼ?

• Le taatatsiloʼob yéetel u paalaloʼoboʼ, ¿baʼaxten jach kʼaʼabéet u múul tsikbalkoʼob bix u yuʼubkubaʼob?

[U kʼáatchiʼiloʼob le xookoʼ]

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 21]

Taatatsileʼex, ¿kʼajaʼan wa teʼex bixeʼex kaʼach ta paalileʼex?

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 22]

¿Ka tsʼáaikeʼex wa tuʼux utiaʼal ka u yaʼalteʼex a paalaleʼex baʼax ku tuklikoʼob?