Tune Kaa La Aqane Tro Sa Melëne La Utipin?
Ita Ne Thup göi 4 NOFEBA
Nyima 15 me 23 Qene Drehu
Tune Kaa La Aqane Tro Sa Melëne La Utipin?
“Tro sha kuca la loi kowe la nöjei ate asëjëihë . . ., ngo sisitia kowe la nöjei ate ne la lapa i angete lapaun.”—GALATIA 6:10.
1, 2. Nemene la ini hne së hna kapa göi utipin qa ngöne la ceitune ne la ate Samaria?
AME ngöne la kola ithanata me Iesu hnene la ketre trahmanyi ka atre hnyawa la Trenge Wathebo, angeice a hnyingë Iesu ka hape: “Dei la ate eashenyi ni?” Hnei Iesu hna sa, me xome la ceitune celë; kola hape: “Hna tro Ieriko eë qa Ierusalema la kete ate, me ixelë me ite ate kë ‘nö, nge angat’ a unapi la ite ixete i angeic, me lepi angeice, me tro tiji angeice ka tro ha mec. Ame hna trongëne la gojenyi cili hnei kete ate huj; nge öhnyi nyëne hë hnei angeic, ame hnei angeice hna trongëne la pala gojeny. Nge tune fe la kete ate Levi, traqa ha angeice kowe lai me goeën, ame hnei angeice hna trongëne mina la pala gojeny. Ame hna tropi pena la kete ate Samaria, me traqa koi nyën; nge öhnyi nyënë hë hnei angeic, angeic’ a hnimi nyën, me eashenyi nyën, me atuthe la ite eate i nyën, me fi wakacu me waina kow, me ati nyëne hune la si angeice kö me tro sai nyëne kowe la hnehmelöm, me inyë nyën. Nge elanyi, e kola tro, angeic’ a xomepi la lue denari, me hamëne kowe la tene uma, me hape Wai nyëne hnyawa jë kö, nge ame la hnei ‘ö hna troa itö xane hune lai, tro ni a nyihnane koi ‘ö, e traqa hmaca ha ni. Mekuneju eö, dei ene la ala köni la ate eashenyi angeice lo hna ixelë me ite ate kë ’nö? Nge angeic’ a qaja, ka hape, Angeice hi lo ate hnimi nyën.”—Luka 10:25, 29-37a.
2 Drei la ecatrene la ceitune celë, ene la aqane nyihnyawane lai atr hna lep hnene la atre Samaria, kola mama e cili la nyipi utipin! Hnene laka atraqatre la utipine ne la atre Samaria, ene pe angeice a thele jë troa ameune la eatre ne lai atr hna lep. Ketre, trehnyiwa kowe la atre Samaria, lo lai atr ka aja ixatua. Thaa hna thahe kö la utipin hnene la itre jole ka fetra qa ngöne la hna iwangatrehmekunyi atr, ke, isa nöje kö, nge isa hmi kö, nge isa pengöne kö la aqane mel. Thupene la hna hamëne la ceitune göne lai ate Samaria ka utipin, Iesu a eamone lo lai atr ka drei nyidrë ka hape: “Trojë eö a kuca tune lai.” (Luka 10:37b) Loi e tro fe sa hane wangatrune hnyawa la eamo celë, me catre troa utipine la itre xaa atr. Tune kaa la aqane tro sa amamane lai? Tune kaa la aqane tro sa melëne la utipine ngöne la nöjei drai ne mele së?
“Maine Tro Xö La Kete Tejin”
3, 4. Pine nemene matre nyipi ewekë tro sa hetre hni ne utipin e hnine la ekalesia i Keresiano?
3 Hnei Paulo hna qaja ka hape: “tro sha kuca la loi kowe la nöjei ate asëjëihë e hete ijine shë, ngo sisitia kowe la nöjei ate ne la lapa i angete lapaun.” (Galatia 6:10) Haawe, loi e tro sa pane ce wange la aqane tro sa catre amamane la utipine së kowe la itre sinee së ngöne la lapaun.
4 Ame la kola ithuecatre hnei Iakobo kowe la itre nyipi Keresiano troa hetre hni ne utipin kowe la ketre atr me ketre, hnei angeice hna cinyihane ka hape: “Ame la ate ka tha ihnimi kö (utipine kö), tha tro pena a hnimi (utipi) angeice ngöne la ihnyingë.” (Iakobo 2:13) Kola qaja hnene la itre xötr xötreithe la hnëewekë celë, la itre xaa jëne tro sa amamane la utipine së. Hana wange la ketre ceitun, ame ngöne Iakobo 1:27, easa e ka hape: “Dei lola thina ne la hmi ka wië, me pë ethane xajawa i Akötesie Tetetro, ka hape, Troa wange la ite neköeng, me ite sine föe ngöne la aköte i angat, me thupë angeice mate tha nyi ethanyi angeice kö hnene la fene hnengödrai.” Iakobo 2:15, 16 a qaja ka hape: “Maine tro xö la kete tejine me kete xa, nge pëkö xeni ka ijije la drai, nge kete e nyipunie a qaja koi angat, ka hape, Trojë memine la manathith, keukawaju me mejijë; ngo tha hamë angate kö hnei nyipunie la nöjei ewekë ka ijije la ngönetei, nemene la thangane lai?”
5, 6. Tune kaa la aqane tro sa catre amamane la utipine së ngöne la easa ce mele memine la itre atrene la ekalesia ne la nöje së?
5 Ame la troa hnehengazone la itre xaa atr, me hane mekune la itre ka aja ixatua, tre, celë hi ketre hatrene ne la nyipi hmi lai. Troa mama ngöne la aqane hmi së laka, thaa easë kö a nyifegone la aqane tro sa hnehengazone la itre xan hnene hi la aqane ithanata së, me ajane troa tro loi la mele i angatr. Ngo, tro pe la hni ne utipine së a upi së, troa kuca la ketre ewekë kowe la itre ka aja ixatua. (1 Ioane 3:17, 18) Nyipici laka, ame la troa hnëkë xeni kowe la ketre trejine me easë ka wezipo, me xatuane la ketre qatre göne la itre ejolene la hnalapa, me itrothei matre troa hane sine la itre icasikeu i Keresiano, memine la troa hane mekune la itre ka aja ixatua, ke, itre jëne tro hi së lai a catre amamane la utipine së.—Deuteronomi 15:7-10.
6 Maine nyipici laka nyipi ewekë tro sa xatuane la itre atrene la ekalesia ngöne la götrane la ngönetrei, ngo ka sisitria catre kö la ixatua hne së hna troa hamë angatre ngöne la götrane ne la ua. Kola ithuecatre koi së troa ’haji angete hni ka ewë, me xatuane la ite ka kucakuca.’ (1 Thesalonika 5:14) Kola ithuecatre kowe “la nöjei qate fö” matre tro angatre a “itete inine la nöjei ewekë ka loi.” (Tito 2:3) Ame koi itretre thupe Keresiano, öni Tusi Hmitrötr: “Tro la ate a tune la nyine zaene la eny, me hnapo ene la wene.”—Isaia 32:2.
7. Nemene la ini hne së hna kapa qaathene la itretre drenge e Suria Anetioka göi troa amamane la utipin?
7 Thaa kolo hmekuje kö a thupëne hnene la itre ekalesia ne lo hneijine i Iesu, la itre sine föe, me itre ka meci keme me thin, me itre ka aja ixatua me ithuecatre e hnine la ekalesia, ngo ame ngöne la itre xaa ijin, tre, hnei angatre fe hna eköthe la itre ixatua thatraqane la itre trejine ngöne la itre xaa götran. Hanawange la ceitun, ame la perofeta Agabo a ahnithe “la jine atraqate ka troa xulu kowe la fene hnengödrai asë,” hnene la itretre drenge e Suria Anetioka “hna ce ewekëne troa upe la nyine ixomexatua koi ange tejine hna lapa e Iuda, cei tune memine la hnei angate hna isa atein.” Hna “upi Banaba me Saulo fë” lai kowe la itre qatre thup e cili. (Ite Huliwa 11:28-30) Nge tune kaa fe enehila? Hnene “la hlue ka nyipici me ka inamacan” hna eköthe la itre komite ne ixatua matre troa sajuëne la itre trejine hna akötrëne hnene la itre hulö, tune la itre wene, itre sa, maine itre gejë madra pena. (Mataio 24:45) Maine tro sa ketre sipu hamëne la traeme së, me trenge catre së, me itre mo së matre troa xatuane la hna hnëkëne celë, tre, celë hi jëne ka lolo lai koi së troa amamane la utipine së.
“Maine Nyipunie a Iwangate Hmekunyi Ate”
8. Tune kaa la aqane isazikeu la iwangatrehmekunyi atr memine la utipin?
8 Hnei Iakobo hna hmekëne la ketre thiina ka isazikeu memine la utipin, memine lo “wathebo ka sisitia” ne la ihnim, kola cinyihane ka hape: “Maine nyipunie a iwangate hmekunyi ate, nyipunie a kuca la ngazo, nge eatë hë hnene la wathebo laka angete shashaithe la wathebo.” (Iakobo 2:8, 9) Maine easa wanga atrune menune pala ha la itre atr trenamo, maine itre atr ka cilë hnëqa ka tru, tro hë së a dreisimine la “aqane teije ne la ate pë ewekë.” (Ite Edomë 21:13) Kola thahe la hni ne utipin hnene la iwangatrehmekunyi atr. Easa melëne la utipin hnene laka pëkö iwangatrehmekunyi atr the së, ngöne la aqane imelekeu së me itre xan.
9. Pine nemene matre thaa ngazo kö troa nyipi ewekë hnyawa la itre ka ijij?
9 Hapeue la kola hape, thaa tro kö a iwangatrehmekunyi atr, kolo lai a hape thaa loi kö tro sa nyipi ewekëne catrëne pala ha la ketre atr? Ohea. Ame la Paulo aposetolo a cinyihane kowe la itre Keresiano ne Filipi göi Epaferodito, ketre sine ce huliwa i angeic, öni angeic: “Nyipi ewekëne ju la ite ka tui angeic.” Pine nemen? “Ke maine meci hë angeice fë la huliwa i Keriso, nge tha hnö mele kö angeic, mate troa hna i nyipunie ka pate troa xatua ni.” (Filipi 2:25, 29, 30) Nyipi ewekë troa wanga atrune la aqane huliwa nyipici i Epaferodito. Ketre, easa e ngöne 1Timoteo 5:17, ka hape: “Loi e troa atrune hnyawa la nöjei qate angete musi aloin, nge sisitia angete huliwa ngöne la wesi ula me ini.” Nyipi ewekë mina fe troa wanga atrune la itre thiina ka mingöming ngöne la götrane la ua. Ame la kola iwangatrunyi tune lai, tre, thaa kolo kö lai a hape kola ië hna hnim.
“Ame La Inamacane Qa Koho, Te, . . . Ka Tiqa Hnei Ihnim (utipin)”
10. Pine nemene matre loi e tro sa xomehnöthe la itre ukeineqë së?
10 Ame koi itre ukeineqë së, öni Iakobo: “Nyëne la ngazo ka tha idei, ka tiqa hnene la hna mecin. Hnene hi lai hne shë hna qaja aloinyi Akötesie Tetetro ; nge hnene hi lai hne shë hna ëji ate, lo hna xupe hnaiji Akötesie. Qa ngöne la ineqë ka casi la kola löpi la qaja aloine me iëji.” Ame ngöne la itre xötre xötreithe lai, Iakobo a sisedrëne ka hape: “Ngo maine hetenyi nyipunie ngöne la ite hni nyipunie la ikucanyi ka haite me iwatratra, the selëne kö, nge the thoi kö kowe la tenge ka nyipici. Ame la inamacane celë, te, tha traqa kö qa koho, ngo qene fene me ngönetei me demoni: Ke ame la ka hete ikucanyi me iwatratra ngön, celë hi ka hete imenumenu me nöjei huliwa ka ngazo asëjëihë. Ngo ame la inamacane qa koho, te, pane la pë ethan, ame hna tingeting, me menyik, me canga deng, ka tiqa hnei ihnim (utipin), me ite wene ka loi, ka pë ikelikelë me pë thoi ngön.”—Iakobo 3:8-10a, 14-17.
11. Nemene la aqane tro sa hetre hni ne utipin ngöne la aqane xome së la itre ukeineqë së?
11 Qa ngöne lai, troa mama ngöne la aqane xome së la ukeineqë së, laka hetrenyi së la inamacane “ka tiqa hnei ihnim (utipin).” Nge tune kaa e upi së ju hnene la izalukeu memine la thele iwesitrë troa sipu selë së kö, me thoi, maine ixöjetrije pena? Salamo 94:4 a hëne la itre ka sipu selë angatre kö ka hape “angete kuca la ngazo.” Nge drei kö la troa canga athixötrëne me angazone elanyi la hlemu loi ne la ketre atr ka thiina ka loi hnene la itre trenge ewekë ka ngazo! (Salamo 64:2-4) Ketre, pane mekune jë së la hleuhleu ka eje thene la ketre atr, hna akötrëne hnene la “ate thoi [ka] atë la thoi.” (Ite Edomë 14:5; 1 Ite Joxu 21:7-13) Thupene la hnei Iakobo hna qejepengöne la ethanyine la hna huliwane angazone la ukeineqë, öni angeic: “Ange tejine me ini fe, tha ijije kö troa kuca la ite ewekë cili.” (Iakobo 3:10b) Kola thele the së hnene la nyipi utipin, troa pë ethan, me tingeting, me menyik la aqane tro sa ithanata koi itre xan. Öni Iesu: “Ini a qaja koi nyipunie, ka hape, Ame la nöjei tenge ewekë ka gufa hna qaja hnei ite ate, tro hmaca angat’ a qaja ngöne la drai ne amekötin.” (Mataio 12:36) Drei la enyipiewekëne koi së troa hetre hni ne utipin ngöne la aqane ithanata së!
“Tro Nyipunieti a Nue Tije La Ite Menu Ne La Nöjei Ate”
12, 13. (a) Nemene la ini hne së hna kapa göi utipin, qa ngöne la ceitun, ene la hlue ka gufa kowe la maseta i angeic, laka ketre manie ka tru catr hna troa të? (b) Kola hapeue la troa nuetrije la ngazo ne la ketre trejine me easë uti hë “la köniate nge luepi la o luengemen”?
12 Kola amamane hnene la ceitune i Iesu, la ketre aqane troa utipine la ketre atr; atraqatre la gufa ne la ketre hlue kowe la maseta me joxu i angeic, kola e la 60 000 000 lao denari la etrune lai gufa. Hnene laka pëkö jëne tro la hlue a të la gufa i angeic, ene pe hnei angeic hna xëwe kowe la joxu troa utipi angeic. “Ame hna hnime la hlue cili” hnene la maseta i angeic, me apëne la gufa i angeic. Ngo ame la kola lö pi hnene la hlue, me öhne la ketre sine huliwa i angeic ka gufa koi angeic, waane hadredre hi la etrune lao denari, hnei angeic hna kuië nyëne hnine la kalabus, pëkö caa hni ne utipine i angeic. Ame la kola drenge hnei maseta la ewekë cili ka traqa, ene pe hëne jë hi nyidrë lo lai hlue hna hnim, me qaja koi angeic ka hape: “We, hlue ka ngazo eö, ase hë ni nue tije koi’ö la hna pane hamën’asë cili, qa ngöne la hnei’ö hna xëwe koi ni ; hape u, tha ijiji ’ö kö troa hnime fe la hlue sine i ‘ö, tune lo hnenge hna hnimi ‘ö ? Ame hna nue angeice pi hnene la maseta kowe la itretre akötrën. Öni Iesu e nyipune la ceitune ka hape: “Kete troa kuca tune koi nyipunie hnei Kakati e hnengödrai, e tha tro asë kö nyipunieti a isa nue tiji jinine qa kuhu hni nyipunie.”—Mataio 18:23-35.
13 Drei la ecatrene caha ceitun hna hamën hnei Iesu, eje a amamane hnyawa la aliene la utipin, laka thaa tro pi kö sa hmitre troa nue la ngazo ne la ketre atr! Pine laka itre atr ka ngazo së, haawe, atraqatre la gufa së koi Iehova, ngo hnene la utipine i Nyidrë, matre Nyidrëti a nuetrije ju la gufa së. Hapeu, thaa tro kö së a hane “nue tije la ite menu ne la nöjei ate”? (Mataio 6:14, 15) Qëmekene tro Iesu a edromëne la ceitunene la hlue ka pë hni ne utipin, hnei Peteru hna hnyingë nyidrëti ka hape: “Joxue, ij’ a troa ngazo koi ni hnene la jining, mate nue angeice pi ni ? hape u, tro ha uti ngöne la luengemen?” Öni Iesu: “Tha öninge kö koi ‘ö troa uti ngöne la luengemen ; ngo loi pe troa uti kowe la köniate nge luepi la o luengemen.” (Mataio 18:21, 22) Nyipici laka, ame la atre utipin, tre, canga saqe hi angeice nuetrije la ngazo i ketre atr uti hë “la köniate nge luepi la o luengemen,” kola hape, pëkö ifegon.
14. Thenge la hna qaja ngöne Mataio 7:1-4, tune kaa la aqane tro sa melëne la utipin?
14 Hnei Iesu mina fe hna amamane la ketre jëne troa utipin ngöne la cainöje i nyidrë hune la wetr, öni nyidrë: “The meku hnine kö, mate tha meku hni nyipunie. Ke ame la aqane meku hnine i nyipunie, te, tro pena a meku hni nyipunie . . . Hna uë eö laka goeëne la wanamamike hnine la alameke ne la tejine me eö, nge tha mekune kö la agö hnine la alameke i’ö kö ? Nge tro eö a qaja tune ka kowe la tejine me eö, ka hape, Da tro ni a xome la wanamamike qa hnine la alameke i’ö ; nge hane pe lai agö hnine la alameke i’ö?” (Mataio 7:1-4) Qa ngöne lai, loi e tro sa melëne o drai la thiina celë, ene la utipin, hnene la hne së hna ixomihninekeune la itre ngazo i itre xan, nge thaa tro kö sa qeje gele i angatre menu pala ha.
“Tro Sha Kuca La Loi Kowe La Nöjei Ate Asëjëihë”
15. Pine nemene matre thaa tro kö sa utipine hi la itre sine hmi së?
15 Pine laka hna amamane hnyawa hnene la tusi Iakobo, la enyipiewekëne la utipin thene la itre trejin, thaa kolo kö lai a hape tro hi sa utipine la itre atrene la ekalesia. Kola qaja ngöne Salamo 145:9 ka hape: “Ka jiniati Iehova kowe la nöjei ewekë asë, nge hune la nöjei huliwa asë i nyidë la utipine i nyidë.” Kola upi së troa “nyi tupu Akötesieti ” me “kuca la loi kowe la nöjei ate asëjëihë.” (Efeso 5:1; Galatia 6:10) Maine nyipici laka, thaa “ajane kö [së] kowe la fen, memine fe la ite ewekë e celë fen,” ngo thaa easë kö a wanga acone la itre aja ne la itre atre ne fen.—1 Ioane 2:15.
16. Nemene la itre ewekë ka troa xatua së troa utipine la itre atr?
16 Ame easë, itre Keresiano, thaa easë kö a cile hnö troa hamëne la ixatua ka ijije kowe la itre hna akötrëne hnene la itre “ijine memine la ewekë ka xulu,” thaa hna treqene kö, maine kowe la itre atr hna ahleuhleune hnene la itre jole ka tru ka traqa koi angatr. (Ate Cainöj 9:11) Nyipici laka, tro la hne së hna hetrenyi, tune la mani me traeme së me trenge catre së, a upi së troa kuca la hne së hna atrein, me etrune la hne së hna troa hamën. (Ite Edomë 3:27) Loi e troa xecie koi së ngöne la kola hamë ixatua kowe la itre xan, laka ame la hna kuca maine ka loi ju hë, tre, thaa kolo kö a uku angatre troa geny. (Ite Edomë 20:1, 4; 2 Thesalonika 3:10-12) Qa ngöne lai, ame la sipu utipin, tre, hatrene la ihnimi ipitö ka eje thene la atr, maine atreine trotrohni itre xan cememine la aqane thele mekune ka cile catr.
17. Nemene la ketre jëne ka sisitria troa amamane la utipine së kowe la itre atr e tröne la ekalesia?
17 Ame la ketre jëne ka sisitria troa utipine la itre atr e tröne la ekalesia i Keresiano, tre, ene la troa ce thawa me angatre la trenge nyipici qa hnine la Tusi Hmitrötr. Pine nemen? Pine laka nyimutre la itre atr enehila ka ëtheng ngöne la jidri ne la ua. Ame la itre atr ka ala nyim, tre, pëkö jëne tro angatr a nyinyin la itre jol hna cile kow, nge pë pena kö mejiune i angatr kowe la itre drai elany, ene pe “kucakuca ha [angatr] me isa ije hë, tune la nöjei mamoe ka pa ate thupën.” (Mataio 9:36) Atreine tro la ithuemacanyi qa hnine la Wesi Ula i Akötresie a ketre ‘lamepa ne la lue ca i angatr,’ me xatua angatre troa elë hune la itre ejolene la mel. Tro fe eje a ketre ‘lai ne la jë i angatr’ ngöne laka, Tusi Hmitrötre a ahnithe amë hë la aja i Akötresie kowe la itre drai elany, me eköthe thei angatre la mejiune ka lualai. (Salamo 119:105) Drei la ketre hnëqa hna aijijë së troa hane tro fë, ene la troa qaja la nyipici, ene la maca me ithuemacanyi ka mingöming kowe la itre ka thele ixatua. Pine laka, calemi catre hë la “aköt atraqate,” enehila hi la ijine troa catre cainöjëne la Baselaia, me inine la itre atr. (Mataio 24:3-8, 21, 22, 36-41; 28:19, 20) Pëkö xaa jëne utipine ka sisitria hune lai.
Troa Hamëne “La Nyine Ihnimi Qa Kuhu Hnin”
18, 19. Pine nemene matre loi e tro pala hi sa catre melëne la hni ka utipin?
18 Hnei Iesu hna qaja ka hape: “Hamënepi la nyine ihnimi qa kuhu hnin. (Luka 11:41) Maine easa ajane matre troa nyipici la aqane utipine së, ene la ketre huliwa ka loi hne së hna kuca, tre, nyipi ewekë tro eje a xulu qa kuhu itre hni së, laka qa kuhu hni ka ihnim me hni ka pexej. (2 Korinito 9:7) Ame ngöne la fene celë, tre, catrehnine la itre jol, nge kola isa sipu kuci mekun, nge thaa semesinen pena kö la akötre ne la itre xaa atr, me itre jole hnei angatre hna cile kow, celë hi aqane mele ne la fene enehila, matre eje hi laka, ketre keukawa ka tru me ketre ithuecatre la kola utipi së hnene la itre xan.
19 Haawe, loi e tro sa catre troa melëne la hni ka utipin. Maine tro sa catre utipin, easë hi lai a thele troa nyitipu Akötresie. Celë hi ka troa xatua së lai troa hetrenyi la ketre mele ka hetre alien, nge ka mingöming.—Mataio 5:7.
Nemene La Hnei Nyipunieti Hna Inin?
• Pine nemene matre ka sisitria catr e tro sa utipine la itre trejine me easë ngöne la ua?
• Tune kaa la aqane troa melëne la utipin e hnine la ekalesia i Keresiano?
• Tune kaa la aqane tro sa kuca la loi kowe la itre atr e tröne la ekalesia?
[Thying]