Enda ku bidi'mo

Enda ku kifunka

Tulombolei Lusa—Muswelo’ka?

Tulombolei Lusa—Muswelo’ka?

Tulombolei Lusa—Muswelo’ka?

“Tulonge biyampe ku bakwetu bonso, ino ku boba badi mu kipango kya kwitabija bo bene.”—NGALATEA 6:10.

1, 2. Lelo i bika bitufundija kyelekejo kya Mwine Samadia muyampe pa bitala lusa?

 MWINE-BIJILA umo wāipangwile Yesu paādi wisamba nandi amba: “Lelo mukwetu i ani?” Yesu wāmulondolola na kusekununa luno lukindi, amba: “Muntu umo wadi utūkila ku Yediko, ufunduka ku Yelusalema, ebiya waponene mu bakabwalāla, bamuvula bivwalwa, ne kumukupila ponka, ebiya bafunduka bamushia mupungile. Penepo mupidishitu umo wadi utūkila mu dyonka’dya dishinda, ino’mba ngele meso mankuma, aye kapite kufula kufula. Kadi mwine Levi monka, enka nabya, kwiya kwādi kumutala bitupu, kapite kufula kufula. Kadi ungi, aye mwine Samadia, byādi mu lwendo wafikile kwādi, ebiya pa kumumona, ino wamukwatyilwa lusa. Ino wamufwena pa bwipi, wamulamika bilonda, kupungulwilapo mani ne vinyupo, ebiya wamutentamija ponka pa nyema wandi, ino wamuletele ku njibo ya bweni, kamulelele. Ebiya dyakesha dikwabo pa kutaluka kwenda wasokwele ndenadi ībidi ya lupeto, wapana ku mwine njibo, ino kamunena’mba: Mulele biyampe, kadi byonso bikwabo byōkamwelelelapo ami nami pa kwiya dikwabo nkakulubwila’byo.” Kupwa, Yesu wāmwipangula’mba: “Lelo abe ku mutyima’mba namani? Wamwalamukila ke mukwabo, wa yewa waponene mu bakabwalāla, ku boba basatu, i wepi le?” Muntu’wa wamulondolola’mba: “Ke yewa wamufwila lusa kadi!”—Luka 10:25, 29-37a.

2 Bine, buno bukwashi bwa Mwine Samadia kudi mwana-mulume mutapibwe bilonda wa mu luno lukindi bulombola patōkelela mwikadile lusa lwa binebine! Uno Mwine Samadia, pa kwivwana lusa, nansha bulanda, wākweshe mutapwe’wa ne kumutūkija mutyima. Pakwabo kadi, yewa mukelenge obakweshe wādi mweni kudi Mwine Samadia’wa. Nanshi lusa keludipo na mikalo ya mizo, mitōtelo, nansha ngikadila ya misaka. Yesu pa kupwa kuleta lukindi lwa Mwine Samadia muyampe, wālombwele mwimvwaniki wandi amba: “Enda nanshi nobe kalonge’nka namino.” (Luka 10:37b) Netu tufwaninwe kulama ano madingi ku mutyima ne kulonga buninge bwa kwivwanina bakwetu lusa. Ino muswelo’ka? I mu miswelo’ka motubwanya kulombola lusa mu būmi bwetu bwa mobukila mobukila?

“Shi Kudi Mwanenu . . . Udi ne Mutaka”

3, 4. Mwanda waka tufwaninwe kwikala na lusa nakampata mu kipwilo kya Bwine Kidishitu?

3 Mutumibwa Polo wānene amba: “Monka mo twakamwena mwakulongela, tulonge biyampe ku bakwetu bonso, ino ku boba badi mu kipango kya kwitabija bo bene.” (Ngalatea 6:10) Nanshi, tubandaulei bidi muswelo otubwanya kulonga bilongwa bivule bya lusa ku boba botudi nabo mu kipango kya kwitabija.

4 Mwanā bwanga Yakoba wādi wisāshila Bene Kidishitu ba bine amba bekale na lusa umbukata mwabo, amba: “Kutyiba-mambo i kwampikwa lusa kudi yewa kafwidile mukwabo lusa.” (Yakoba 2:13) Myanda idi kūlu ne kunshi kwa mu bino binenwa bya ku mushipiditu itulombola miswelo imoimo ya kwifwila lusa. Kimfwa, tutanga mu Yakoba 1:27 amba: “Ino bwine-Leza bwine butōka tō, bwa kubulwa kubipa kumeso kwa Leza wetu Tata, i buno; bwa kupempula bāna bampikwa shabo, ne bakaji-ba-bafu, mu bishoto byabo, kadi ne kwilama aye mwine, nansha kiko kīne mpika panopantanda.” Yakoba 2:15, 16 unena’mba: “Ebiya kadi, shi kudi mwanenu, shi mwana-mulume, shi mwana-mukaji, udi ne mutaka, ne bidibwa bya kudya, mo bukila, mo bukila, mpika, ino umo wa mwenu ēbanene’mba: Endaipo biyampe, mukote mudilo, mwikute; ne kwibapa byo babudilwe ku ngitu yabo mpika, nankyo le ko kwaka?”

5, 6. I muswelo’ka otufwaninwe kulonga bilongwa bivule bya lusa mu bu bana na bana bwetu mu kipwilo kyetu?

5 Kutala bantu bakwabo ne kukwasha bafudilwe i kayukeno ka mutōtelo wa bine. Butōtyi bwetu kebwimaninepo enka pa kuta bakwetu mutyima na kwibasakila kwikala biyampe kukanwa bitupu, mhm. Ino, kinyenye kya lusalusa kiketutonona kulonga kintu kampanda pangala pa boba badi mu bikoleja bikatampe. (1 Yoano 3:17, 18) Bine, kutekela muntu ubela bidibwa, kwingidila mununu mingilo ya mu njibo, kusela muntu mukolelwe nansha kumufutyila akatanwe ku kupwila kwa Bwine Kidishitu, ne kubulwa kwikala na mwino ku boba bafudilwe, i bilongwa bimobimo bya lusa byotufwaninwe kulonga nyeke.—Kupituluka 15:7-10.

6 Kintu kya mvubu kutabuka ne bukwashi bwa ku ngitu bwine i kukwasha ku mushipiditu boba badi mu kipwilo kya Bwine Kidishitu kyenda kitandabuka. Betwisāshila amba: “Kankamikai bampungiji ya ku mutyima, kwashai babukōkekōke.” (1 Tesalonika 5:14) “Bāna-bakaji bakulumpe” i bakankamikwe “bēkale bafundiji ba bilumbuluke.” (Tetusa 2:3) Ku batadi Bene Kidishitu nako, Bible wibanena bonso amba bekale pamo “bwa kinyemeno kya luvula, ne mpakala ku kintenshi.”—Isaya 32:2.

7. Pa bitala lusa, lelo i ñeni’ka yotuboila ku bana ba bwanga ba mu Antyioka ya mu Shidea?

7 Bipwilo bya mu myaka katwa kabajinji kebyādipo bitala’nka bakaji ba bafu, bana ba nshiye, kukwasha boba basakilwa bukwashi ne kukankamika boba bobādi nabo kwabo kete, ino byādi kadi bituma ne bukwashi ku banababo ba mu lwitabijo ba mu bifuko bikwabo. Kimfwa, pāfumikile mupolofeto Akabusa amba kukayanga “kipupo kya nzala kikatampe panopantanda ponso,” bana ba bwanga ba mu Antyioka ya mu Shidea “batele ponka mutyima wa kutumina bāna babo byakupandilamo badi bēkele mu Yudea.” Bātumīne’byo bakulumpe ba konka “mu maboko a Banabasa, ne Solo.” (Bilongwa 11:28-30) Le dyalelo nadyo? “Umpika wa binebine, udi na manwa” i muteakanye’ko makomite a bukwashi a kutala banabetu bonso baponenwa na bimpengele pamo bwa bimpumpu, bintenshi, nansha malobe. (Mateo 24:45) Kupāna na mutyima tō kitatyi kyetu, bukomo bwetu, ne bintu byotudi nabyo mwanda wa kukwatakanya ino mpangiko i muswelo umo mulumbuluke wa kulombola lusa.

“Shi Mukalañanye Bantu’mba Yeu Udi Nenki Yeu Udi Nenki”

8. Le ntondo isupaijanga namani mutyima wa lusa?

8 Yakoba, pa kuleta kidyumu kilombola kiyukeno kyampikwa kukwatañana na lusa ne na “kijila kya Bulopwe” kya buswe, wāsonekele amba: “Shi mukalañanye bantu’mba yeu udi nenki yeu udi nenki, nankyo mubapi mambo, kijila kibemuponeja mwanda kemwikilaminepo.” (Yakoba 2:8, 9MB) Wivwane tufukula bampeta nansha bantu batumbe nabya tukekala bantu kebatulumukapo “kudila kwa mulanda.” (Nkindi 21:13) Kukalañanya bantu’mba yeu udi nenki yeu udi nenki kusupaijanga mutyima wa lusa. Nanshi, tukakwatyilwa bakwetu lusa shi ke twibatondepo.

9. Mwanda waka ke bibipo kupa bulēme bwa pa bula boba bafwaninwe’bo?

9 Lelo kubulwa kubanga bantu’mba yeu ye yeu kulombola’mba ketukapepo kashā muntu kampanda bulēme kupita bakwabo? Mhm, ke amopo. Mutumibwa Polo wālembēle Bene Kidishitu ba mu Fidipai pangala pa Epafolodetusa, mwingidi nandi, amba: “Mufwanyinwe kulemeka bikatampe bantu badi bwa aye.” Mwanda waka? “Mwanda wadi tu’nka pabwipi ne kufwa pa mwanda wa mwingilo wa Kidishitu. Waswele kufwila pa mwanda wa kufikija bukwashi bwenu bo kemwakokejepo banwe bene kwiya kundetela.” (Fidipai 2:25, 29, 30MB) Mwingilo wa kikōkeji wāingile Epafolodetusa wādi ufwaninwe kulēmekibwa. Pakwabo napo, tutanga mu 1 Temote 5:17 (MB) amba: “Bakulumpe balela kipwilo biyampe nabo bafwanyinwe kulemekibwa bikatampe, kutabukidila i boba bakankamene kusapula Myanda Miyampe ne kufundija.” Bantu ba ngikadila miyampe ya ku mushipiditu bafwaninwe kulēmekibwa. Kulombola kalēmo ka uno muswelo ke ntondopo, mhm.

‘Ñeni Mitūke Mūlu I Miyule Kanye’

10. Mwanda waka tufwaninwe kulama ludimi lwetu?

10 Yakoba wānene pa bitala ludimi amba: “I lubi, kulāla mpika, kadi i luyūle bulembe bwa lufu. E konka ko tutōta ne Mfumwetu Tata, ko konka kadi ko tufinga ne bantu mafingo bapangibwe monka mu kīfwa kya Leza. Mukanwa mumo monka mulupukanga dyese, kadi mulupuka mafingo.” Yakoba ubweja kadi pa uno mwanda amba: “Shi mwikale ne mukao ulula bululu ne kwitolola mu mityima yenu, nabya kemukītumbijai ne kubepela byabinebine. Kadi īno ñeni īno’i keīdipo mitūke mūlu, mhm, i ya panopanshi, ya bunyema, ne ya budemona. Mwanda ko konka kudi ne mukao ne kwitolola e kudi kadi ne byalūmalūma ne bilongwa byonso bibibibi. Ino, īno ñeni mitūke mūlu ayo kibajinji i kutōka tō, ebiya ke talala, nyā, ne kikōkeji, kukolelwa pa kwisasa mpika, kuyūla kanye ne bipa bilumbuluke, kwakubulwa lupata, ne buzazangi bwine mpika.”—Yakoba 3:8-10a, 14-17.

11. Lelo tubwanya namani kwikala na kanye potwingidija ludimi lwetu?

11 Nanshi, muswelo otwingidija ludimi lwetu i kiyukeno kilombola’mba tudi na ñeni ‘miyule kanye.’ Le biketwikadila namani shi mukao nansha lupotopoto bibetufikija ku kwitatula, ku kubepa, nansha ku kusalaja lubabo lusansa? Mitōto 94:4 inena’mba: “Bonso baloñanga bibi bibi betumbika.” Ne i bine, mwanda binenwa bya kafutululo bibwanya kona ntumbo miyampe ya muntu! (Mitōto 64:2-4) Pakwabo napo, langa’po muswelo ubwanya kusanshija “kamoni ka bubela kanena byamabela.” (Nkindi 14:5; 1 Balopwe 21:7-13) Pa kupwa kwisambila pa mwingidijijo mubi wa ludimi, Yakoba unena’mba: “Bānwe bāna betu, byobya bidi namino kebyendelemopo, mhm.” (Yakoba 3:10b) Kanye ka binebine ketulomba kwingidija ludimi lwetu mu muswelo utōka, wa ndoe, ne kwikala na mutyima unekena. Yesu wānene amba: “Nanshi nemunena’mba, myanda yonsololo ya kinenenene, īnenwa ku bantu, bakēmukanga’yo mu difuku dya kidye kya mambo.” (Mateo 12:36) Bine, kwingidija ludimi lwetu na kanye i kintu kya mvubu mpata!

“Mulekele Bakwenu Bibi Byobemulonga”

12, 13. (a) Lelo lukindi lwa umpika waāpwile mfumwandi lupeto luvule lwitufundija bika pa bitala lusa? (b) Le kulekela mwanetu “pasamba-pabidi pa makumi asamba-abidi” kushintulula namani?

12 Lukindi lwa Yesu lwa umpika waāpwile mfumwandi lupeto, mulopwe, ndenadi 60 000 000, lulombola muswelo mukwabo wa kwikala na lusa. Uno umpika pa kubulwa muswelo wa kufuta mapu, wālombele kufwilwa lusa. Mfumwandya mupika’wa “wamukwatyilwa lusa” ne kumulekela mapu andi. Inoko mupika’wa pa kwenda wakatana mupika mukwabo wāmwapwile ndenadi katwa kamo konka, kāmufwidilepo lusa, wākamukutyija mu kifungo. Mfumwandi pa kwivwana byobya byālongekele, wāityija mupika waālekele’wa ne kumunena’mba: “Abe mupika mubi nakulekela byobya byonso byo wāpwile, pa mwanda wa kwisasa ko waunsashila. Lelo abe i namani kufwaninwe kukwatyilwa lusa ku mukwenu mo mumuninwe, monka mo nakukwatyilwa ami lusa?” Pa kino mfumwandi wāmufikija kudi bakumumwesha malwa. Yesu wāfudije luno lukindi amba: “I enka namino ne Tata wa mūlu, aye ukemulongela monka, shi kadi bānwe bonso ku muntu, ku muntu, kemukalekele ne mutyima wa binebine mambo a bamwanenu.”—Mateo 18:23-35.

13 Bine, luno lukindi lutelelwe kungala’ku lulombola na bukomo bonso amba mu lusa mudi ne kampeja-bukidi ka kulekela mambo! Yehova witulekelanga mapu mavule a bubi. Lelo ketufwaninwepo netu ‘kulekela bakwetu bibi byobetulonga’? (Mateo 6:14, 15MB) Kumeso kwa Yesu kwisambila pa lukindi lwa umpika wampikwa lusa, Petelo wāmwipangwile amba: “Abe Mfumwami mwanetu shi wampya mambo, kadi wampya mambo, ami le nkamulekela dinga? i pasamba-pabidi’ni?” Yesu wāmutentulwile amba: “Nkikunenepo amba i pasamba-pabidi, ehe, poso ponka pasamba-pabidi pa makumi asamba-abidi.” (Mateo 18:21, 22) Bine, muntu wa lusa witabijanga kulekela “pasamba-pabidi pa makumi asamba-abidi,” ko kunena’mba, kulekela kwampikwa mfulo.

14. Mungya Mateo 7:1-4, i muswelo’ka otukokeja kulombola lusa mobukila mobukila?

14 Yesu, mu Bufundiji bwandi bwa ku Lūlu, wālombwele muswelo mukwabo wa kufwila bantu lusa na kunena’mba: “Kemukafwatakenya bakwenu bingi, nenu nankyo mukafwatakanibwa bingi. Ke-pantu monka mo mufwatakaninya bakwenu ne bānwe nenu mukafwatakanībwa enka nabya . . . Lelo kadi i bika byōtadila mukwenu kaseke ka bukula bwa mutyi kadi mu dīso. Abe ne obe mulamba mu dīso ne kuvuluka’o mpika. Lelo nanshi byōnenako mukwenu’mba: Leka bidi nkufundule kaseke ka bukula bwa kityi mu dīso dyobe, ino le au mulamba udi mu dīso dya abe mwine le?” (Mateo 7:1-4) Nanshi, tubwanya kwikala na lusa mobukila mobukila na kulekela bakwetu bilubo byabo kwampikwa kwibatyibila mambo nansha kwibafwatakenya.

“Tulonge Biyampe ku Bakwetu Bonso”

15. I kika kinenenwa amba bilongwa bya lusa kebimaninepo enka ku banabetu betabije?

15 Mukanda wa mu Bible wa Yakoba wisambilanga pangala pa kwifwila lusa umbukata mwa betabije, ino ke kunenapo amba bilongwa bya lusa bifwaninwe kwimanina enka mu kipwilo kya Bwine Kidishitu. Mitōto 145:9 inena’mba: “Yehova i muyampe ku bonso; kadi lusa lwandi lwa kikōkeji ludi peulu pa mīngilo yandi yonso.” Betwisāshila amba “mwikale bakulonda Leza” ne amba “tulonge biyampe ku bakwetu bonso.” (Efisesa 5:1; Ngalatea 6:10) Nansha byotunenwe kuleka kuswa “panopantanda, nansha byapanopantanda bīne,” ketufwaninwepo kwikala bañumauma ku bisakibwa bya bantu mu ino ntanda.—1 Yoano 2:15.

16. Muswelo otulombola lusa ku bakwetu ukakwatañana na bika?

16 Batwe Bene Kidishitu, ketwikakangapo kukwasha boba bafikilwa na “byamalwa” nansha badi mu ngikadilo mikomo. (Musapudi 9:11, Bisonekwa Bitokele) Nanshi, bya kukwasha nabyo bantu ne muswelo otubwanya kukwasha bikalonda mungya byotudi nabyo. (Nkindi 3:27) Kitatyi kyotukwasha bantu, tufwaninwe kutadija kutyina’mba bilongwa byetu biyampe byakaletela bakwabo mulēle. (Nkindi 20:1, 4; 2 Tesalonika 3:10-12) Nanshi, kilongwa kya lusa lwa binebine kitambanga ku kinyenye nansha ku mutyima wa lusalusa ne ku ñeni mijalale.

17. Lelo i muswelo’ka mulumbuluke kutabuka wa kulombola lusa ku boba badi panja pa kipwilo kya Bwine Kidishitu?

17 Muswelo mulumbuluke kutabuka wa kulombola lusa ku boba badi panja pa kipwilo kya Bwine Kidishitu i kwibalombola bubinebine bwa Bible. Mwanda waka? Mwanda dyalelo bantu bavule bapupukutanga mu mfindi ya ku mushipiditu. Byokebayukilepo mwa kupwijija myanda ibakambija ne byobabudilwe lukulupilo lwa kumeso, bavule badi mu “kususuka, ne kusansana badingakana pamo na mikōko yampikwa mukumbi.” (Mateo 9:36) Musapu wa Kinenwa kya Leza ukebekadila bwa “kinanu kya ku maulu” abo, ukebakwasha bayuke kupwija makambakano a mu būmi bwabo. Ubwanya kadi kukebekadila bwa “kitōkeji kya mu dishinda” mwanda Bible ulaile kufikidila kwa mpango ya Leza mu mafuku a kumeso, na kwibapa kyalwilo kya kwikala na lukulupilo lunengele. (Mitōto 119:105) Bine, tudi na madyese makatampe a kuselela boba badi mu makambakano a malwa musapu mulumbuluke wa bubinebine! Byotwenda tufwena nakampata ku “kyamalwa kibūke,” kino kyo kitatyi kine kifwaninwe kwikala na bupyasakane mu mwingilo wa kusapula Bulopwe ne kulonga bana ba bwanga. (Mateo 24:3-8, 21, 22, 36-41; 28:19, 20) Kekudipo kilongwa kikwabo kya lusa kipityile kino.

“Panai Byo Mudi Nabyo”

18, 19. Mwanda waka tufwaninwe kuninga na kulombola lusa kutabukididila mu būmi bwetu?

18 Yesu wānene amba: “Panai byo mudi nabyo.” (Luka 11:41) Pa kusaka amba kilongwa kampanda kikale kya lusa lwa binebine, kifwaninwe kwikala kyabuntu kitamba munda—kipānwa na mutyima umo, wa buswe. (2 Kodinda 9:7) Bine, luno i lusa lutūkija mutyima kashā, mwanda ngikadilo ibikele’ko dyalelo i yonka ya kasumalomo, ya mwino, ne ya kubulwa kuta mutyima ku masusu ne makambakano a bakwabo!

19 Nanshi, tuningei na kulombola lusa nyeke mu būmi bwetu. Tukefwana Leza shi twendelela nyeke kwikala na lusa. Kino kiketukwasha kwikala na būmi budi na kitungo ne bwa kuloelelwa.—Mateo 5:7.

Lelo I Bika Byowefunda?

• Mwanda waka i kya mvubu kutabuka kwikala na lusa ku banabetu ba mu lwitabijo?

• Lelo i muswelo’ka otubwanya kulombola lusa mu kipwilo kya Bwine Kidishitu?

• Le i muswelo’ka otukokeja kulonga bilumbuluke ku boba badi panja pa kipwilo?

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Kifwatulo pa paje 9]

Mwine Samadia wālombwele lusa

[Kifwatulo pa paje 10]

Bene Kidishitu badi na bilongwa bivule bya lusa

[Kifwatulo pa paje 13]

Muswelo mulumbuluke wa kulombola lusa ku badi panja pa kipwilo i kwibasapwila bubinebine bwa Bible