Yachachikuypa kasqanman rinapaq

Yachachikuyman rinapaq

¿Imakunata ruraspam llakipayanchik?

¿Imakunata ruraspam llakipayanchik?

¿Imakunata ruraspam llakipayanchik?

“Lliwtayá yanapasun, aswan llapanmanta llalliriqtaqa iñiqmasinchikkunata.” (GALATAS 6:10.)

1, 2. ¿Pikunata llakipayanapaqmi yachachiwanchik Samariamanta kaq runapa allin rurasqanmanta Jesuspa rimasqan?

DIOSPA Ley qosqanmanta yachaysapa runam Jesuswan rimaspa sasachananpaq kaynata tapurqa: “¿Pitaq runamasiyqa?”, nispa. Kutichinanpaqñataqmi Jesus huk rikchanachiywan nirqa: “Huk kutipim Jerusalenmanta Jerico llaqtaman huk runa richkarqa. Paytam suwakuna saltearuspa pachallantapas llatanarurqaku, maqaparuspam wañunayachkaqtaña saqerurqaku. Chay ñanninta huk sacerdote richkaspanmi chay runata rikururqa aswanqa qawariykuspallanmi karullanta pasarurqa. Leviy casta runapas chay sitioman chayaruspanmi qawariykuspallan karullanta pasarurqa. Chaynintataqmi richkarqa Samaria lawmanta kaq runapas, paymi ichaqa asuykuspan llakipayarikurqa. Asuykuspanmi aceitewan hinaspa vinowan heridankunata hampiykurqa. Sillakunan animalman churkuykuspanmi samakuna wasiman aparqa hinaspam chaypi atienderqa. Paqarinnintin pasakunanpaq kaspanñataqmi onqoqta atiendeykunanpaq wasiyoqman iskay jornalpa chanin qollqeta qoykurqa hinaspam ruegakurqa: “Atiendeykapullawankimá, mastapas gastaptikiqa kutimuspaymi pagapullasqayki” nispa”. Chaymantañataqmi, paywan rimaqta Jesus kaynata tapurqa: “¿Chay kimsan runamantaqa, mayqannintaq salteasqapa runamasinqa? nispa”. Hinaptinmi Diospa Leyninmanta yachaq runa nirqa: “Salteasqa runamanta kuyapayarikuqmi”, nispa (Lucas 10:25, 29-37a).

2 Samaria lawmanta kaq runapa kuyapayakuywan salteasqa runata yanapasqanmi, allinta yachachin imam cheqap llakipayakuq kaymanta. Samariamanta kaq runaqa herido runa llakipayasqanraykum yanapananpaq atisqanta rurarqa mana llaqtamasin kachkaptinpas. Chaynaqa, cheqap llakipayakuq kaytaqa manam harkanchu may nacionniyoq, ima religionniyoq otaq imayna costumbreyoq runapa kasqanpas. Samariamanta kaq runapa allin rurasqanmanta rimaruspanmi paywan rimaqta Jesus nirqa: “Qampas chaynatayá ruramuy”, nispa (Lucas 10:37b). Chaynataqmi ñoqanchikpas kasukunanchik Jesuspa yachachisqanta hinaspa runamasinchik llakipayaq kananchik. ¿Imakunata ruraspam kawsakuyninchikpi llakipayakuq kasqanchikta qawachinchik?

Iñiqmasinchikkuna mana imayoqña kaptinku

3, 4. ¿Imanasqataq iñiqmasinchikta astawan llakipayananchik?

3 Apostol Pablom niwanchik: “Lliwtayá yanapasun, aswan llapanmanta llalliriqtaqa iñiqmasinchikkunata”, nispa (Galatas 6:10). Pablopa nisqanman hinaqa, puntataqa yachasunchik iñiqmasinchikta llakipayaspa imakunata paykunapaq rurananchikmanta.

4 Chaynataqmi Santiagopas cheqap cristianokunata kallpanchan llakipayanakuq kanankupaq kaynata nispa: “Pipas runamasin mana llakipayaqtaqa juicio punchawpim paytapas [. . .] mana llakipayanqachu” (Santiago 2:13). Hina Santiago qellqallapim niwanchik imakunata ruraspa llakipayakuq kananchikmanta. Ejemplopaq, Santiago 1:27 nisqapim kaynata nin: “Dios Taytataqa agradanchik kaynata servispam: mana tayta-mamayoqkunatawan viudakunata llakinkunapi yanapaykuspam hinaspa kay pachapi mana allin ruraykunaman mana chaqrukuspam”, nispa. Chaynataq Santiago 2:15, 16 niwanchik: “Ichapas wawqepas otaq panipas mana pachayoqña kanman, manataq chay punchaw mikunanpaqpas imanpas kanmanchu, hinaptin huk kaqnikichikñataq ninman: ‘Hawkalla rispayá mikumuy hinaspa qonikamuy’ nispa, imapas necesitasqanta mana qoykuptinqa ¿imapaqtaq chay nisqanqa servin?”.

5, 6. Huñunakusqanchik congregacionninchikpi, ¿imakunatam rurasunchik llakipayakuq kaspa?

5 Cheqap religionqa yachachiwanchikmi llakipayanakunapaq hinaspa mana imayoqkunata yanapananchikpaqpas. Manam yachachiwanchikchu iñiqmasinchikpa allin kananpaq munayllatachu, aswanqa kuyaspa llakipayasqanchikrayku imapas necesitasqan qonanchiktam (1 Juan 3:17, 18). Kaytaqa rurasun onqoqkunapaq yanupuspa, yuyaq iñiqmasinchikkunata wasinpi yanapaspa, huñunakuyman hamunanpaq yanapaspa, necesitaqkunaman imatapas sonqomanta qospa hinaspa llakipayakuywan imakunatapas paykunapaq ruraspa (Deuteronomio 15:7-10).

6 Diospa llaqtanmanqa sapa punchawmi runakuna yapakamuchkan. Allinmi imapas kapuqninchikta qospa yanapasqanchikqa, aswan allinraqmi espiritualpi yanapayninchikqa. Llapallanchiktam kallpanchawanchik: ‘Hukmanyasqakunatapas kallpanchananchikpaq, mana kallpayoqkunatapas yanapananchikpaq’ (1 Tesalonicenses 5:14). Experienciayoq paninchikkunatam aswanqa Biblia kallpanchan ‘allin ruraykunata yachachinankupaq’ (Tito 2:3). Congregacionpi ancianokuna imayna kanankumantam Biblia nin: “Sapakamam wayramanta harkachikuna hina kanqa. Paykunam kanqa chaki allpapi mayukuna hina. Paykunam kanqa mana yakuyoq allpapi qaqapa llantuynin hina”, nispa (Isaias 32:2).

7. ¿Imatam yachachiwanchik llakipayaymanta Siria nacionmanta Antioquia llaqtayoq cristianokuna?

7 Punta pachak watapi cristianokunaqa manam congregacionninkupi kaq viudakunata, mana tayta-mamayoqkunata hinaspa necesitaq iñiqmasinkunallatachu yanaparqaku. Rurarqakutaqmi arreglokunata huk sitiokunapi yachaq iñiqmasinku yanapanankupaqpas. Yuyarisun Siria nacionpi Antioquia llaqtayoq cristianokunamanta. Diosmanta willakuq Agabo sutiyoqmi willarqa, “tukuy kay pachapim hatun yarqay kanqa” nispa, ¿imatam rurarqaku? “Hinaptinmi Antioquiapi iñiqkuna rimanakurqaku Judeapi iñiqkunaman atisqankuman hina yanapakuy apachinankupaq. Chaynapim Bernabeywan hinaspa Saulowan apachirqaku yanapakuyninkuta Judeapi iñiqkunapa ancianonkunaman” (Hechos 11:28-30). ¿Imatam nichwan kunan tiempomanta? “Allin yuyayniyoq confianza sirviente” sutichasqa wawqenchikkunam arreglokunata ruranku iñiqmasinchikkunata yanapanankupaq: llumpa-llumpay wayra, terremotokuna, lamar qochapi yaku olamuspa lloqsimuptin hinaspa kaykunaman rikchakuq tukuy imaymana hatun ñakariykuna pasakuptin (Mateo 24:45). Chay arreglokunata tiemponchikwan, llamkayninchikwan hinaspa tukuy ima kapuqninchikwan yanapaspanchikmi qawachinchik wawqe-paninchikkuna llakipayasqanchikta.

‘Pimanpas sayapakuptinchik’

8. ¿Imanasqam sayapakuy llakipayakuypa contranpi kachkan?

8 Cuidakunanchikmi llakipayakuypa contranpi imapas mana allin ruraymanta, chaymantam Santiago cartanpi kaynata niwanchik: “Pimanpas sayapakuspam ichaqa huchallikuchkankichik, Diospa leyninta mana kasuspam culpayoq kachkankichik”, nispa. (Santiago 2:8, 9.) Sichu pimanpas sayapakusun qollqeyoq otaq allin reqsisqa kasqanrayku hinaspaqa hatun peligropim tarikuchwan, ‘wakchakunapa ruegakusqanta mana uyariy munaq runapim’ rikuriruchwan (Proverbios 21:13). Pimanpas sayapakuyqa runamasinchik llakipayananchikmantam harkawasunchik. Chaynaqa llakipayakuq kananchikpaqqa, manam pimanpas sayapakunanchikchu.

9. ¿Imanasqataq mana sayapakuychu kanman tukuy sonqonkuwan Dios serviqkunata astawan favoreceyninchik?

9 Chaynaqa, ¿manachu atinchikman pitapas astawan favoreceyta? Atinchikmanmi. Pablota yanapaq Epafrodito sutiyoq cristianopi yuyaymanasun. Pablom Filipos llaqtapi cristianokunaman Epafroditomanta kaynata qellqarqa: “Respetaychikyá pay hina kaqkunataqa”, nispa. ¿Imanasqam chaynata qellqarqa? Pablom nin: “Cristo servisqanpim yaqalla wañukurqa, yanapawanaykichikmantam payña yanapawarqa wañuytapas mana manchakuspa”, nispa. (Filipenses 2:25, 29, 30.) Arí, Epafroditoqa allintapunim tukuy sonqonwan Jehová Diosta servirqa, chayraykum payqa merecerqa respetowan allinta atiendenankuta. Chaymantapas 1 Timoteo 5:17 nin: “Allin dirigeq ancianokunataqa allinpaq hapispayá yanapaychik, tukuymanta llalliqtaqa willakuqkunatawan yachachiqkunata”, nispa. Cheqaptapunim, tukuy sonqonkuwan Jehová Diosta serviqkunaqa merecenkum respetowan atiendenanchikta. Paykunata favoreceyqa manam sayapakuychu.

Diosmanta yachayniyoq kaqkunaqa “llakipayakuqkunam”

10. ¿Imanasqataq imayna rimasqanchikta controlananchik?

10 Chaynallataqmi Santiagoqa nin: “Simintan ichaqa mana pipas dominanmanchu. Kayqa pipapas mana controlay atinan mana allinmi, chayqa kachkan wañuchiq venenowan huntasqam. Siminchikwanmi Dios Taytanchikta alabanchik, siminchikwantaqmi ñakanchik kikinman rikchakuq unanchasqan runakunatapas. Hina simillanchikmantam lloqsimun bendicionpas chaynataq ñakaypas”, nispa. Qatiqnin versiculokunallapim Santiago kaynata nin: “Sonqoykichikpi envidianakuykuna kaptinqa hinaspa kikillaykichikpaq imatapas munaspaqa, amayá alabakuychikchu yachayniyoq kasqaykichikmanta, chaynata alabakuspaqa cheqap kaqkunata negaspam llullakuchkankichik. Chayna rikchaq yachayqa manam Diosmantachu hamun, aswanqa kay pachapi runakunallamantam hinaspa kikin diablomantam. Sichu kanqaraq envidianakuykuna hinaspa kikillanpaq imapas munaykuna hinaptinqa chaypiqa kachkanraqmi chaqwanakuykuna hinaspa tukuy mana allin ruraykuna. Diosmanta yachayniyoq kaqkunaqa kawsanku Diosllapaqñam, hawkallam hinaspa llampu sonqollam. Paykunaqa kanku kasukuqkunam, llakipayakuqkunam, allin sonqokunam, pimanpas mana sayapakuqkunam hinaspa cheqap sonqokunam”, nispa (Santiago 3:8-10a, 14-17).

11. ¿Imaynatataq lliw rimasqanchikwan llakipayakuq kasqanchikta qawachichwan?

11 Allinllata rimaspanchikqa, qawachisunmi Diospa ‘llakipayaywan’ huntasqa yachaynin pusawasqanchikta. Ichaqa sichu ñoqanchikpi munaychakunman envidiakuy otaq piwanpas atipanakuy, hinaspa rurasqanchikkunamanta alabakunchikman chaynataq runapaq mana allinta munaspa llullakunchikman, ¿imatataq rimasqanchikwan qawachikkachwan? Yuyarisun, hatun tukuq kayqa ‘mana allin ruraq’ kaymi (Salmo 94:4). Chaynataq ama qonqasunchu cuento qepikunaqa allin runatam mana allinpaq qawachin (Salmo 64:2-4). Chaynallataqmi ‘llullakuq testigoqa [. . .] llullallata rimaspan’ runamasinta llumpay sasachakuykunata tarichin (Proverbios 14:5; 1 Reyes 21:7-13). Chayraykum mana allin rimaykunamanta willaruspan, cuidakunanchikpaq Santiago kaynatawan nirqa: “Wawqe-panillaykuna, chayqa manam allinchu”, nispa (Santiago 3:10b). Qawasqanchikman hinaqa llakipayakuq runaqa rimanan imapas mana huchallichikuq kaqtam, allin rimana kaqtam hinaspa hawkalla tarikunapaq kaqtam. Chaynallataqmi Jesuspas nirqa: “Juicio punchawpim llapallaykichik cuentata qonkichik tukuy mana allinkuna parlasqaykichikmanta”, nispa (Mateo 12:36). Chaynaqa, ¡mayna allinpunim lliw rimasqanchikkunapi llakipayakuq kasqanchikta qawachiyqa!

Cristianokunaqa runakunapa huchankutam pampachanku

12, 13. a) ¿Llakipayakuq kaspa imayna kananchikmantam Jesus yachachichkarqa patronninta achka-achka waranqa debeq sirvientemanta rimaspa? b) ¿Ima ninantaq ‘qanchis chunka qanchisniyoq’ kutikama pampachayqa?

12 Huk rikchanachiypim Jesus yachachiwanchik imaynatawan llakipayakusqanchik qawachinanchikmanta. Huk sirvientem reyta debekusqa achka-achka waranqa qollqeta. Mana pagayta atispanmi sirvienteqa mañakurqa llakipayaykunanpaq. “Hinaptinmi patronnin llakipayarikuspan debesqanmanta pampachaykurqa”. Kay sirvienteñataqmi lloqsiruspan tuparurqa payman mana pagay atiq sirvientemasinwan, payqa pachakllatam deberqa. Mana llakipayaykuspanmi carcelman hinarachirqa. Kayta patronnin yacharuspanmi punta kaq sirvienteta qayarachimuspan nirqa: “¡Mana allin runa! Ruegawaptikim pampacharqayki lliw debewasqaykita. Qampas llakipayarikuwaqchá karqa sirvientemasikimanta qanmantapas llakipayarikusqayman hina”, nispa. Chaymantam carcelman hinarachirqa. Jesusmi kay rikchanachiymanta willakuyta tukunanpaq nirqa: “Chaynatam rurasunkichik hanaq pachapi kaq Taytaypas tukuy sonqoykichikwan runamasikichikta mana pampachaptikichikqa”, nispa (Mateo 18:23-35).

13 ¡Ima allinpunim kay rikchanachiyqa! ¡Mayna allintam yachachiwanchik llakipayakuq kaspa pampachananchikmanta! Jehová Diosqa wañuyman apaq huchamantam pampachaykuwanchik. Chaynaqa, ¿manachu ñoqanchikpas runakunapa huchankuta pampachananchik? (Mateo 6:14, 15.) Kay mana pampachakuq rumi sonqo sirvientemanta rikchanachiyta Jesus manaraq willachkaptinmi, Pedro tapurqa: “Señorlláy ¿hayka kutikamataq wawqey huchallikuwaptinqa pampachasaq? ¿qanchis kutikamachu?” nispa, Jesusñataq kutichirqa: “Manam qanchiskamallachu aswanqa qanchis chunka qanchiskamam”, nispa (Mateo 18:21, 22). Kay willakuypi qawasqanchikman hinaqa, llakipayakuqqa pampachan ‘qanchis chunka qanchisniyoq’ kutitam, otaq mana yupaspa haykatapas pampachanan.

14. Mateo 7:1-4 nisqanman hina, ¿imaynatam sapa punchaw kawsakuyninchikpi llakipayakuq kasqanchikta qawachinanchik?

14 Orqopi Jesus rimaspanmi, yachachirqa imaynatawan llakipayakuq kananchikmanta, kaynata nispa: “Amayá runamasikichiktaqa kamiychikchu chaynapi Dios mana juzgasunaykichikpaq. Mana allin rimasqaykichikman hinam Diospas juzgasunkichik. [. . .]. Wawqekipa ñawinpi qopata rikuruchkaspaqa ¿imanasqamá manaqa rikunkichu ñawikipi kaspitaqa? Ñawikipi kaspi kachkaptinqa ¿imaynataq niwaq wawqekitaqa: ‘Ñawikipi qopata horqorusqayki’ nispaqa?” (Mateo 7:1-4). Llakipayakuq kananchikpaqqa sapa punchawmi runamasinchikpa pantasqankuta aguantananchik, manam juzganachu nitaq contranpiqa rimanachu mana llakipayaspaqa.

“Lliwtayá yanapasun”

15. ¿Imanasqam iñiqmasinchikkunallawanqa mana llakipayanakunanchikchu?

15 Santiagopa qellqasqan cartaqa iñiqmasinchikkunawan llakipayanakunamantam rimachkan. Chaywanqa manayá nichkanchu iñiqmasinchikkunallawan llakipayanakuq kananchikmantachu. Bibliaqa ninmi Jehová “Diosqa ancha allinmi llapallanpaqpas. Llakipayarikunmi llapallan rurasqankunamantapas”, nispa (Salmo 145:9). Cristianokunaqa ‘payman rikchakuqmi kananchik’ chaymi ‘lliwta yanapananchik’ allinkunata ruraspa (Efesios 5:1; Galatas 6:10). ‘Kay pachapi mana allin ruraykunata nitaq kay pachapi mana allin kaqkunata’ mana kuyaspanchikpas, runakunataqa llakipayanchikmi (1 Juan 2:15).

16. ¿Imakunapim tanteananchik llakipayaspa yanapanapaq?

16 Cristianokunaqa atisqanchikman hinam yanapanchik sasachakuypi kaqkunata hinaspa qonqaymanta imapas pasaruptin ñakariypi kaqkunatapas (Eclesiastes 9:11). Ichaqa sapakama tanteaspam atisqanchikman hina imaynatapas hinaspa imapipas yanapananchik (Proverbios 3:27). Chaymantapas, cuidakunanchikmi kapuqninchikwan yanapaspanchikqa, ichapas mana cuentata qokuspa tanqachwan qella runa kanankupaq (Proverbios 20:1, 4; 2 Tesalonicenses 3:10-12). Kaymi qawachiwanchik cheqaptapuni llakipayaspa yanapayta munaspanchikqa, yachaywan hinaspa allinta tanteaspa rurananchikpaq.

17. ¿Imata ruraspam runamasinchikta anchata llakipayasun?

17 Runamasinchikkunaman Bibliamanta cheqapta yachachispam paykuna ancha llakipayaq kasunchik. ¿Imanasqa? Diosmanta mana yachaspa tutayaypi kasqankurayku. Chaymi sasachakuyninkunata imayna atipayta mana yachaspanku hinaspa mana sumaq suyakuyniyoq kaspanku, yaqa llapallanku: ‘wischusqa, cheqesqa hinaspa mana michiqniyoq ovejakuna hina kachkanku’ (Mateo 9:36). Ichaqa, Diospa cheqap yachachikuyninkunata kasukuptinkuqa Diospa Palabranmi ‘chakinta kanchaykuq mechero hinaraq’ kanqa, chaymi kawsayninkupi imaymana sasachakuykunata aguantanankupaq yanapanqa. Bibliaqa ‘purisqanku ñanpipas achkiy hinaraqmi’ kanqa, chaymi Diospa hamuq tiempopi munayninmanta yachanqaku hinaspa sumaq suyakuyniyoq kanqaku (Salmo 119:105). ¡Mayna sumaqmi runakuna yachanankupaq Diospa Palabranmanta willayqa! “Llumpa-llumpay ñakariy punchawkunam” hichpaykamuchkanña. Chayraykum kunanpuni kallpanchakuspa tukuy sonqonchikwan willananchik Diospa Munaychakusqanmanta hinaspa Jesuspa qatiqnin kanankupaq yanapananchik (Mateo 24:3-8, 21, 22, 36-41; 28:19, 20). Runakunata llakipayaspa kayna yanapanamantaqa manam kanchu huk aswan allin rurayqa.

‘Kapuqninchikkunamantayá qosunchik’

18, 19. ¿Imanasqam aswan llakipayakuq kaypi kallpanchakunanchik sapa punchaw kawsakuyninchikpi?

18 Jesusmi nirqa: “Kapusuqnikichikmantayá qoychik”, nispa (Lucas 11:41). Rurasqanchik llakipayakuywan kananpaqqa, yanapaytam munananchik hinaspa kuyakuywan huntasqa sonqonchikmantam lloqsinan (2 Corintios 9:7). Kay pachapi runakuna mana kuyakuqllaña, kikillanpaq munaqkunallaña hinaspa runamasinpa sasachakuyninkunatawan ñakariyninkunamanta mana llakipayakuqllaña kachkaptinkupas, ¡mayna kusikunapaqmi cheqap cristianokunapa llakipayakuq kayninkuqa!

19 Chaynaqa, kallpanchakusunchikyá sapa punchaw kawsayninchikpi aswan llakipayakuq kananchikpaq. Astawan llakipayakuq kaspanchikqa, astawanmi Diosninchikman rikchakusunchik, chay ruraymi yanapawasun kawsayninchikpi kusisqa kananchikpaq (Mateo 5:7).

¿Imakunatam yacharunchik?

• ¿Imanasqataq astawan llakipayananchik iñiqmasinchikkunata?

• ¿Imakunata ruraspam llakipayasunchik iñiqmasinchikkunata?

• ¿Imata ruraspam llakipayasqanchikta qawachinchik Diosmanta manaraq yachaq runakunaman?

[Kay yachachikuypa tapukuyninkuna]