Dintlha tše Kgolo go tšwa Pukung ya Joele le ya Amosi
Lentšu la Jehofa le a Phela
Dintlha tše Kgolo go tšwa Pukung ya Joele le ya Amosi
SELO feela seo a ipolelago ka sona ke gore ke yena “Joele morwa wa Phethuele.” (Joele 1:1) Ka pukung yeo e bitšwago ka leina la gagwe, Joele ga a bolele kudu ka dilo tše dingwe ge e se go bolela ka molaetša wa gagwe moo e lego gore le nako ya boporofeta bja gagwe e ka fo akanyetšwa—mo e ka bago ka 820 B.C.E., nywaga e senyane ka morago ga ge Usia a bile kgoši ya Juda. Ke ka baka la’ng Joele ruri a sa rate go bolela ka yena ka noši? Lebaka e ka ba e le gore o nyaka go gatelela molaetša e sego motho yo a o tsebatšago.
Le gona mehleng ya Usia, Amosi, e lego modudi wa Juda le “modiši wa dikxomo, [wa go] sêla maxó a naxa,” o laelwa gore a porofete. (Amosi 7:14) Ka go se swane le Joele, yo a porofetago kua Juda, Amosi o romelwa ka leboa mmušong wa Isiraele wa meloko e lesome. Puku ya Amosi, yeo e feditšwego mo e ka bago ka 804 B.C.E. ka morago ga ge moporofeta yo a boetše Juda, e ngwadilwe ka leleme leo le lego bonolo le le le kwagalago.
“JOO, ’TŠATŠI JOO”—KA BAKA LA’NG?
Ponong, Joele o bona tlhaselo ya mogokong, ditšie le maphene. Dilo tše tšeo di hlaselago di bolelwa e le “sethšaba seo se sexolo se se matla” e bile di swana le “baxale.” (Joele 1:4; 2:2-7) Joele o lla ka gore: “Joo, ’tšatši joo! Ka kxonthe ’tšatši la Morêna le kxaufsi; le tla byalo ka thšwal’lanyô ye e tšwaxo xo Ra-matla.” (Joele 1:15) Jehofa o eletša badudi ba Tsione ka gore: “Boêlang xo Nna ka ’pelo tša lena ka moka.” Ge ba dira bjalo, Jehofa o tla “pelofalêla naxa ya xaxwe” gomme “Mo-tšwa-Leboa”—tlhaselo ya dikhunkhwane—o tla mmea kgole kudu. Lega go le bjalo, pele ga ge letšatši la gagwe le legolo le ka fihla, Jehofa o tla ‘tšhela nama yohle moya wa gagwe’ gomme o tla “dira mehlôlô kwa lexodimong le mo faseng.”—Joele 2:12, 18-20, 28-31.
Ditšhaba di hlohlwa ka gore: “Batolang mexoma Le dirê dithšoša, le dithipa tša lena Le dirê marumô” gomme le itokišeletšeng ntwa. Ba laelwa gore ba “tlê moeding wa thsêkô ya Morêna [“moeding wa Josafate,” PK],” moo ba tlago go ahlolwa le go fenywa. “’Me naxa ya Juda e tlo dulwa xo ya xo ile.”—Joele 3:10, 12, 20.
Dipotšišo tša Mangwalo di a Arabja:
1:15; 2:1, 11, 31; 3:14—‘Letšatši la Jehofa’ ke eng? Letšatši la Jehofa ke nako yeo ka yona Jehofa a tlago go phethagatša kahlolo go manaba a Gagwe gomme a feleletša ka go a fediša, eupša barapedi ba therešo bona ba tla phološwa. Ka mohlala, letšatši le bjalo le ile la tla e le ka kgonthe go Babilona ya bogologolo ka 539 B.C.E. ge e be e fenywa ke Bameda le Baperesia. (Jesaya 13:1, 6) ‘Letšatši le lengwe la Jehofa’ le kgaufsi, ge a tla be a ahlola “Babilona o Mogolo”—mmušo wa lefase wa bodumedi bja maaka.—Kutollo 18:1-4, 21.
2:1-10, 28—Boporofeta bja mabapi le tlhaselo ya dikhunkhwane bo phethagaditšwe bjang? Ga go na pego ka Beibeleng yeo e bolelago ka tlhaselo ya dikhunkhwane nageng e kgolo ya Kanana yeo e hlalositšwego pukung ya Joele. Ka baka leo, go bonala tlhaselo yeo Joele a e hlalosago e le ya boporofeta bja nakong ya 33 C.E. ge Jehofa a be a thoma go tšhollela moya wa gagwe go balatedi ba pele ba Kriste gomme ba thoma go bolela molaetša wo o ilego wa tshwenya baetapele ba bodumedi bja maaka. (Ditiro 2:1, 14-21; 5:27-33) Re thabela go tšea karolo modirong o swanago lehono.
2:32—‘Go bitša leina la Jehofa’ go bolela’ng? Go bitša leina la Modimo go bolela go tseba leina leo, go le hlompha ka mo go tseneletšego le go ithekga gotee le go bota mong wa leina leo.—Baroma 10:13, 14.
3:14—“Moedi wa kahlôlô” ke eng? Ke lefelo la seswantšhetšo leo go lona go phethagatšwago kahlolo ya Modimo. Mehleng ya Kgoši Josafate wa Juda, yoo leina la gagwe le bolelago gore “Jehofa ke Moahlodi,” Modimo o ile a phološa Juda ditšhabeng tšeo di e dikologilego ka go raranya madira a tšona a ntwa. Ka baka leo, lefelo leo gape le bitšwa gore ke “moedi wa Josafate.” (Joel 3:2, 12, PK) Mehleng ya rena, moedi wo o swantšhetša lefelo leo ditšhaba di tlago go pšhatlaganyetšwa go lona go swana le morara ka segatelong.—Kutollo 19:15.
Seo re Ithutago Sona:
1:13, 14. Go itshola ga kgonthe le go lemoga gore Jehofa ke Modimo wa therešo go bohlokwa bakeng sa phološo.
2:12, 13. Go itshola ga kgonthe go swanetše go tšwa pelong. Go akaretša go ‘gagola dipelo tša rena’ ka gare, e sego go ‘gagola diaparo tša rena’ tša ka ntle.
2:28-32, PK. Ke feela motho yo a “bitšago leina la Jehofa [yo] a tlogo phološwa” ka “letšatši le legolo le le tšhabegago la Jehofa.” Re ka leboga kudu gakaakang gore Jehofa o tšhollela moya wa gagwe nameng ya mohuta o mongwe le o mongwe gomme o na le ba banyenyane le ba bagolo, banna le basadi, bao ba tšeago karolo modirong wa go porofeta, ke gore, ba tsebatša “matete a Modimo”! (Ditiro 2:11) Ge letšatši la Jehofa le dutše le batamela, na ga se ra swanela go sekamela kudu “ditirong tše kgethwa tša boitshwaro le medirong ya boineelo go Modimo”?—2 Petro 3:10-12.
3:4-8, 19. Joele o porofetile ka gore ditšhaba tšeo di dikologilego Juda di be di tla ahlolwa ka baka la go swara gampe batho ba Modimo bao ba kgethilwego. Ka go dumelelana le mantšu ao a boporofeta, naga e kgolo ya Tiro e ile ya fedišwa ke Kgoši Nebukadinetsara wa Babilona. Ka morago, ge motse wa sehlakahlakeng o be o fenywa ke Alexander yo Mogolo, banna ba yona ba dikete ba ntwa le batho bao ba tumilego ba ile ba bolawa gomme badudi ba yona ba 30 000 ba ile ba rekišetšwa bokgobeng. Bafilisita ba ile ba swarwa ka tsela e swanago ke Alexander le bao ba ilego ba mo hlatlama. Lekgolong la bone la nywaga B.C.E., Edomo e ile ya ba lešope. (Maleaki 1:3) Diporofeto tše tšeo di phethagetšego di matlafaditše tumelo ya rena go Jehofa bjalo ka Mophethagatši wa dikholofetšo tša gagwe. E bile di bontšha seo Jehofa a tlago go se dira ka ditšhaba tšeo di tlaišago barapedi ba gagwe lehono.
3:16-21. “Lexodimo le lefase di [tla] thothomêla,” gomme ditšhaba di tla ahlolwa o šoro ke Jehofa. “’Me sethšaba sa Morêna se tlo hwetša ’thšabêlô sa sôná è le Jehofa,” a se nea bophelo maemong a paradeise. Na ga se ra swanela go ikemišetša ka go tia go dula re le kgaufsi le yena ge letšatši la gagwe la go phethagatša kahlolo lefaseng le le kgopo le dutše le batamela?
“ITOKIŠÊ XORE O LEBANÊ LE . . . MODIMO WA XAXO”
Amosi o na le molaetša wo a o swaretšego ditšhaba tša manaba tšeo di dikologilego Isiraele le Juda gotee le setšhaba sa Isiraele ka bosona. Siria, Filisita, Tiro, Edomo le Moaba di tla fedišwa ka baka la tsela e šoro yeo ka yona di swerego batho ba Modimo. Badudi ba Juda le bona ba tla fedišwa “ka xe ba hlala molaô wa Morêna.” (Amosi 2:4) Go thwe’ng ka mmušo wa Isiraele wa meloko e lesome? Dibe tša wona di akaretša go gatelela badiidi ka tsela ya megabaru, boitshwaro bjo bo gobogilego le go swara baporofeta ba Modimo ka tsela e se nago tlhompho. Amosi o lemoša ka gore Jehofa o tla “ôtla aletare ya Bethele” gomme o tla “phušolanya nywakô ya marexa le ya lehlabula.”—Amosi 3:14, 15.
Go sa šetšwe dikotlo tše di fapa-fapanego tšeo di bego di šetše di neilwe, Baisiraele bao ba rapelago medimo ya diswantšho ba ile ba dula ba thatafišitše melala. Amosi o ba botša gore: “Itokišê xore O lebanê le . . . Modimo wa xaxo.” (Amosi 4:12) Go Baisiraele, letšatši la Jehofa le tla ba le bolela gore ba tla ‘ya bothopša gomme ba feta motse wa Damaseko,’ ke gore, go ya Asiria. (Amosi 5:27) Amosi o lebana le kganetšo ya moperisita wa kua Bethele eupša o dula a sa boife. Jehofa o botša Amosi gore: “Sethšaba sa-ka sa Isiraele se fihletšwe ke lebaka la xo fulwa; nka se hlwê ke se feta.” (Amosi 8:2) Sheole goba dithaba tše di phagamego di ka se ke tša ba šireletša dikahlolong tša Modimo. (Amosi 9:2, 3) Lega go le bjalo, go na le kholofetšo ya tsošološo. Jehofa o re: “Mathopya a sethšaba sa-ka sa Isiraele ke tlo a xoroša; ba tlo tla ba tsoša marope ba dula; ba tlo tla ba šema merara, ba nwa mananose a yôna; ba tlo tla ba lema mašemo, ba ja dienywa tša ôna.”—Amosi 9:14.
Dipotšišo tša Mangwalo di a Arabja:
4:1—“Dithôlê tša Basani” di swantšhetša bomang? Mmoto o phagamego wa Basani, e lego tikologo e lego ka bohlabela bja Lewatle la Galilea, o be o tsebja ka mehuta ya wona e mebotse ya diphoofolo, go akaretša le dikgomo. Mafulo a matala a tikologo ye le ona a be a dira gore diphoofolo tše di be ka tsela ye. Amosi o ile a bapetša basadi bao ba ratago manobonobo ba Samaria le dikgomo tša Basani. Ka ntle le pelaelo, basadi ba ba be ba gatelela ‘beng ba bona,’ goba banna, gore ba hlalefetše babotlana e le gore ba ka kgotsofatša dikganyogo tša bona tša mahumo.
4:6 (PK)—Polelwana e rego “meno a mašwana” e ra gore’ng? Polelwana ye yeo e dirišwago ka go bapetšwa le go ‘thapola bogobe’ e ka ba e šupa nakong ya tlala ge meno a dula a hlwekile ka baka la tlhaelelo ya dijo.
5:5—Isiraele e be ‘e sa swanela go nyaka tša Bethele’ ka tsela efe? Jerobeama o be a hlomile borapedi bja namane kua Bethele. Go tloga ka nako yeo, motse woo o bile lefelo la borapedi bja maaka. Giligala le Bereseba le tšona di swanetše go ba e be e le mafelo a borapedi bja bohlanogi. E le gore e pheme kotsi yeo e bego e boletšwe e sa le pele, Isiraele e be e swanetše go kgaotša go tšea maeto a bodumedi a go ya mafelong a gomme e thome go tsoma Jehofa.
7:1, bapiša le PK—‘Bjang bjo bo segilwego bja kgoši’ bo šupa go eng? Go bonagala bo šupa go lekgetho leo le bego le bewa ke kgoši bakeng sa go hlokomela banamedi ba gagwe ba dipere le diphoofolo. Lekgetho le le be le swanetše go lefša “ge bjang bja morago bo thoma go hloga.” Ka morago ga moo, batho ba be ba ka buna dibjalo tša bona. Lega go le bjalo, pele ga ge ba ka dira bjalo, go ile gwa tsoga bojane gomme bja senya dibjalo tša bona gotee le merogo e mengwe.
8:1, 2—Ke’ng seo se bego se bontšhwa ke “seroto se se naxo le dienywa [tša selemo]”? Se be se bontšha gore letšatši la Jehofa le be le le kgaufsi. Dienywa tša selemo di fulwa go ya bofelong bja sehla sa puno, ke gore, go ya bofelong bja ngwaga wa temo. Ge Jehofa a be a dira gore Amosi a bone “seroto se se naxo le dienywa [tša selemo],” seo se be se bolela gore Isiraele e kgaufsi le go fedišwa. Ka baka leo, Modimo o boditše Amosi gore: “Sethšaba sa-ka sa Isiraele se fihletšwe ke lebaka la xo fulwa; nka se hlwê ke se feta.”
Seo re Ithutago Sona:
1:3, 6, 9, 11, 13; 2:1, 4, 6. Jehofa o be a bolela mabapi le go galefela ga gagwe Isiraele, Juda le ditšhaba tše tshela tšeo di di dikologilego gore: “Nka se kê ka lesa xo ôtla.” Dikahlolo tša Jehofa ga di phemege.—Amosi 9:2-5.
2:12. Ga se ra swanela go nyamiša babulamadibogo bao ba šomago ka thata, balebeledi ba basepedi, baromiwa goba ditho tša lapa la Bethele ka go ba kgothaletša gore ba tlogele tirelo ya nako e tletšego gomme ba tsenele seo se bitšwago tsela e tlwaelegilego ya bophelo. Ka go fapana le seo, re swanetše go ba kgothaletša go tšwela pele ka modiro wa bona o mobotse.
3:8. Go fo swana le ge motho a boifa ge a e-kwa tau e bopa, Amosi o ile a ikwa a tutueletšega go bolela ge a be a e-kwa Jehofa a re: “Yaa O porofetêlê sethšaba sa Isiraele.” (Amosi 7:15) Go boifa Modimo go swanetše go re tutueletša go ba bagoeledi ba mafolofolo ba molaetša wa Mmušo.
3:13-15; 5:11, bapiša le PK. Ka thušo ya Jehofa, modiši yo a ikokobeditšego e lego Amosi o ile a kgona go ‘nea bohlatse’ go batho bao ba bego ba humile gomme ka go rialo o be a kgotsofetše. Ka mo go swanago, Jehofa a ka re hlama gore re tsebatše molaetša wa Mmušo go sa šetšwe kamoo tšhemo e ka bago e le thata ka gona.
4:6-11; 5:4, 6, 14. Go sa šetšwe go palelwa ga Baisiraele leboelela go ‘boela’ go Jehofa, ba ile ba kgothaletšwa gore ba ‘nyake Jehofa gomme ba phele.’ Ge feela Jehofa ka go se fele pelo a dumelela tshepedišo ye e kgopo ya dilo gore e tšwele pele, re swanetše go kgothaletša bao ba lego go yona gore ba retologele go Modimo.
5:18, 19. Ke ga bošilo go bolela gore “letšatši la Morêna le tlê” mola ge e le gabotse re sa le letela. Boemo bja motho yo a dirago bjalo bo swana le bja yo a tšhabelago tau gomme a kopana le bere ke moka ge a tšhabela bere, a longwa ke noga. Re tla ba re dira gabotse ge re ‘dula re phakgame’ moyeng le go dula re itokišitše.—Luka 21:36.
7:12-17. Re swanetše go se boife gomme re be le sebete sa go tsebatša molaetša wa Modimo.
9:7-10. Go ba ga bona ditlogolo tša bapatriareka bao ba botegago le ba bao ba phološitšwego Egipita e le batho ba Modimo bao ba kgethilwego, ga se gwa thibela Baisiraele bao ba sa botegego gore ba se ke ba amogelega go Modimo go swana le Bakuše. Go amogelwa ke Modimo yo a sa bebego sefahlego go ithekgile ka go ‘mmoifa le go dira go loka,’ e sego ka gore re na le magagabo rena ao a mmotegelago.—Ditiro 10:34, 35.
Seo re Swanetšego go se Dira
Letšatši la gore Modimo a phethagatše kahlolo ya gagwe lefaseng la Sathane le kgaufsi. Modimo o tšholletše moya wa gagwe go barapedi ba gagwe, a ba hlamela go lemoša batho mabapi le go tla ga letšatši la gagwe. Na ga se ra swanela go tšea karolo ka botlalo go thušeng ba bangwe gore ba tsebe Jehofa le go ‘bitša leina la gagwe’?—Joele 2:31, 32.
Amosi o kgothatša ka gore: “Hlôyang tše mpe, Le ratê tše botse, Le êmê le tokô kxorong.” (Amosi 5:15) Ge letšatši la Jehofa le dutše le batamela, ke gabohlale go batamela kgaufsi le Modimo le go dula re ikarotše lefaseng le kgopo le ditswalanong tša lona tše di gobogilego. A dithuto tše di lego nakong gakaakang tšeo re ka ithutago tšona pukung ya Beibele ya Joele le ya Amosi gore re kgone go fihlelela seo!—Baheberu 4:12.
[Seswantšho go letlakala 12]
Joele o porofetile ka gore: ‘Letšatši la Jehofa le kgaufsi!’
[Diswantšho go letlakala 15]
Ka go swana le Amosi, re swanetše go ba bagoeledi bao ba sa boifego le ba sebete ba molaetša wa Modimo