Say Salita nen Jehova et Mabilay

Saray Pabitar ed Libro na Joel tan Amos

SAY inkuanto labat nipaakar ed inkasikato et “Joel ya anak a laki nen Fatuel.” (Joel 1:1) Say indanet nen Joel ed libron inngaran ed sikato et say mensahe to kanian dagdaiset so imbaga to nipaakar ed arum a bengatla ya anggan say petsa na impanpropesiya to et kalkulasyon labat, manga 820 B.C.E., siameran taon kayarin nagmaliw ya ari ed Juda si Uzias. Akin et ngalngali anggapoy imbaga nen Joel nipaakar ed inkasikato? Maseguron lapud say labay ton ipabitar et say mensahe to.

Diad panaon nen Uzias et wadtan met si Amos a taga Juda, sakey a ‘bantay na pulok tan saray kiew a sikomoro,’ a niganggan a manpropesiya. (Amos 7:14) Si Amos et aliwan singa si Joel a nampropesiya ed Juda, ta say angibakian ed sikato et diad amianen, diad samploran-tribun panarian na Israel. Say libron Amos so akompleto nen ngalngali 804 B.C.E., kayarin akapawil so propeta ed Juda. Tan say balikas ya inusar ed sayan libro so simpli balet ta malinlinew.

“KAWAEN LA SO AGEW”​—AKIN?

(Joel 1:1–3:21)

Say anengneng nen Joel ed pasingawey et say inlubak na saray dangew, duron, tan saray antataro odino asipet. Tan say impanukoy to ed sarayan linmubak et “sakey a baley a baleg tan mabiskeg” tan ‘mabayani a lalaki.’ (Joel 1:4; 2:2-7) Inyey-ey nen Joel: “Kawaen la so agew, ta asingger la so agew nen Jehova, et onsabi naani a singa kabagbag a manlapu ed Makapanyarin-amin.” (Joel 1:15) Kanian, oniay insimbawa nen Jehova ed saray taga Zion: “Ompawil kayo ed siak ed simoon a puso yo.” No sikatoy pawilen ‘na baley to, [sikaray] kasian nen Jehova’ tan amperen toy “akin-amianen,” salanti, say iyataki na bigibigis. Balet, sakbay na isabi na satan ya agew, si Jehova so ‘mangikalbo ni na espiritu [to] ed amin a laman’ tan ‘ipatnag to ni so saray pankelkelawan ed saray tawen tan dalin.’​—Joel 2:12, 18-20, 28-31.

Oniay inyangat ed saray nasyones: “Pitpiten yo so tarem na saray lukoy a gawaen a kampilan, tan saray kalawit yo a gayagayang” tan manparaan parad bakal. Sikaray binagaan to ya “ontatdang ira ed lawak na Josafat,” a ditan so pakaukoman tan pakaderalan da. “Balet say Juda mansiansia naani lawas.”​—Joel 3:10, 12, 20.

Makasulatan Iran Tepet a Naebatan:

1:15; 2:1, 11, 31; 3:14​—Anto so “agew nen Jehova”? Satan imay panaon sano ipaakseb nen Jehova ed kakabusol to so panangukom to, a manresulta ed kadederal da tan kilalaban na saray tuan managdayew. Sinmabi itan ya agew nen 539 B.C.E. sanen dineral na saray Medo tan Persiano so Babilonia. (Isaias 13:1, 6) Balet, walay sakey nin “agew nen Jehova” ya asingsingger  la, sano ipaakseb to lan mismo so panangukom ed “Babilonia a Baleg,” say emperyo na palson relihyon.​—Apocalipsis 18:1-4, 21.

2:1-10, 28​—Panon ya asumpal so propesiya nipaakar ed inlubak na bigibigis? Anggapoy rekord ed Biblia a say dalin na Canaan so malaknab a nilubak na bigibigis a singa samay kalaknab na adeskribe ed libron Joel. No ontan, mapatnag a say dedeskribien a panangataki et mangililitrato’d 33 C.E., sanen ginapoan nen Jehova ya ikalbo so espiritu to ed saray inmunan patumbok nen Kristo tan ginmapo iran nampulong na mensahen angonigon ed saray palson lider na relihyon. (Gawa 2:1, 14-21; 5:27-33) Pribilehyo tayo met so mibiang ed mipadparan kimey natan.

2:32​—Anto so kabaliksan na ‘itawag ed ngaran nen Jehova’? Sasaglawien toy pikabat tan panrespeton maong ed satan a ngaran, pati met la’d isaral tan panmatalek ed akanngaran.​—Roma 10:13, 14.

3:14​—Anto so “lawak na panangigeter”? Satan so mangiyaaliling ed lugar a pangipaakseban na Dios ed sanok to. Agawa itan sanen inliktar na Dios so Juda manlapud kabangibang iran nasyon diad impanwetwet to ed saray puersan militar da. Panaon itan nen Arin Josafat na Juda, a say labay ya ibaga na ngaran to et “si Jehova so Ukom.” Kanian, satan a pasen so atawag a “lawak na Josafat.” (Joel 3:2, 12) Diad panaon tayo et irerepresenta na satan so lugar a pangigatin-gatinan ed nasyones a kuanmono ira ubas ed darapilan na alak.​—Apocalipsis 19:15.

Saray Leksion ed Sikatayo:

1:13, 14. Say puron panagbabawi tan panangaksobin si Jehova so tuan Dios so importantin maong parad kilalaban.

2:12, 13. Kaukolan a say puron panagbabawi et manlalapud puso. Lalanoren toy ‘panmesmes tayo’d kapusoan tayo, aliwan saray kawes tayo.’

2:28-32. Saman labat so “ontawag ed ngaran nen Jehova; [so] nilaban naani” ed “baleg tan makapataktakot ya agew nen Jehova.” Agaylay pisalsalamat tayo ta ikakalbo nen Jehova so espiritu to ed anggan siopa, tan pibibiangen to ed kimey a panagpropesiya so amin, sikato man so sakey ya ugaw odino matatken, laki man odino bii, salanti, say pangiyabawag ed “saray makapakelaw a gawa na Dios”! Legan a manasingger lay agew nen Jehova, agta nepeg itayon ondaak “ed amin a masantos a panagbilay tan kasimpitan”?​—2 Pedro 3:10-12.

3:4-8, 19. Impropesiya nen Joel a nadusa iray kabangibang a nasyon na Juda lapud panagmaltrato ra ed pinilin totoo na Dios. Asumpal itan a propesiya, ta say kabalgan na syudad a Tiro so dineral na ari na Babilonia a si Nabucodonosor. Insan, kayarin dineral nen Alejandro a Baleg so islan syudad, nilibon sundalo tan dederlengen a totoo na Tiro so pinatey tan 30,000 a mibabaley na satan so inlako ed panangaripen. Ontan so asagmak met na saray Filisteo ed lima nen Alejandro tan saray sinmublay ed sikato. Tan kasabi komapat a siglo B.C.E., say Edom so nankibalatar la. (Malaquias 1:3) Sarayan asumpal a propesiya so mamapabiskeg ed pananisia tayo a si Jehova et Mananumpal na saray sipan to. Ipapanengneng met na saratan no antoy gawaen nen Jehova ed saray nasyon a mamapasegsegang ed saray mandadayew ed sikato natan.

3:16-21. Seguradon “saray tawen tan dalin [so] onyegyeg,” tan nalikna ed satan na saray nasyon so ambelat a panangukom nen Jehova. “Balet si Jehova sikato naani so apireng na baley to,” tan ipagamor to ed sikaray pambilay ed paraiso. Agta nepeg tayon pambunekan so mansiansian maapit ed sikato legan ya asingger to lan idapo so panangukom to’d sayan marelmeng a mundo?

“MANPARAAN KA YA ONABET ED DIOS MO”

(Amos 1:1–9:15)

Walay mensahe nen Amos ed saray kalaban a nasyon ed kabangibang na Israel, ontan met ed Juda tan Israel. Kadederal so pansumpalan na Sirya, Filistia, Tiro, Edom, tan Moab lapud maruksan tratamento ra ed saray totoo na Dios. Saray taga Juda so nilinya met ed kadederal ‘lapud impangibeneg da ed tunong [odino ganggan] nen Jehova.’ (Amos 2:4) Komusta balet so samploran-tribun panarian na Israel? Sikatoy  nankasalanan lapud maagum a panaglames to ed saray duka, imoralidad, tan agpangingalngalep ed saray propeta na Dios. Impasakbay nen Amos a ‘dalawen nen Jehova iray altar na Betel’ tan ‘kabilen toy abung a panayaman ed panaon na betel pati abung a panayaman ed panaon na tiagew.’​—Amos 3:14, 15.

Anggaman nambabangil lan dusay asagmak na saray managtalintaon Israelita, bangar niran siansia. Oniay imbaga ed sikara nen Amos: “Manparaan ka ya onabet ed Dios mo.” (Amos 4:12) Say kabaliksan na agew nen Jehova ed saray Israelita et ‘yakar to ira naani ed kadakep ed biek na Damasco,’ salanti, diad Asirya. (Amos 5:27) Anggaman si Amos et sinumpa na sakey a saserdote ed Betel, sikatoy nansiansian makpel. “Say anggaan . . . so onsabi ed baley ko ya Israel,” kuan nen Jehova ed si Amos. “Agak la naani onlabas lamet ed sikara.” (Amos 8:2) Ag-ira niyagel na Sheol nisay ataragey a kapalandeyan manlapud saray panangukom na Dios. (Amos 9:2, 3) Balet, wala so isisipan a kipapawil. “Et ipawil ko naani so inkadakep na baley ko ya Israel,” kuan nen Jehova, “et sikara ipaalagey da naani so saray syudad ya aderal, et panayaman da ra naani et mantanem ira naani na saray ubas, et inumen da naani so alak na saray tanaman da: manggawa ra met na saray panagtanamanan, tan kanen da naani so saray bunga ra.”​—Amos 9:14.

Makasulatan Iran Tepet a Naebatan:

4:1​—Sioparay ililitrato na “bakbaka ed Basan”? Say nipaatagey a patar na Basan, a sakey a lugar ed bukig na Dayat na Galilea, so bantog lapud maong iran poli na ayayep, a singa say baka. Posible iya, ta mabunabuna iray panagpastolan ed satan a lugar. Inkompara nen Amos iray baka na Basan ed maluhon bibii na Samaria. Seguradon dinesdes na sarayan bibii ‘iray kakatawan,’ odino kaasawaan da, a saolen iray mairap bilay ta pian naala ray labalabay da.

4:6​—Anto so kabaliksan na balikas a “kalinis na saray ngipen”? Kabansag ya inusar itan ed balikas a “kakulangan na tinapay,” nayarin satan so ontukoy ed panaon na eras sano malinlinis iray ngipen lapud anggapoy naakan.

5:5​—Diad anton dalan a say Israel et ‘agto anapen so Betel’? Inletneg nen Jeroboam so panagdayew ed kilaw a baka diad Betel. Nanlapula’d satan, say syudad so nagmaliw a sentro na palson panagdayew. Anggan say Gilgal tan Beer-sheba et nayarin nagmaliw met a lugar na apostasya. Pian nalikiran na Israel so nipasakbay a desyang, kaukolan ya itunda ra so panagbaroy da ed sarayan pasen pian mandayew tan pawilen da la si Jehova.

7:1​—Anto so tutukoyen na “panagani na ari”? Maseguron tutukoyen na satan so buis a kinaukolan na ari ta pian naasikaso iray managkabayo to tan ayayep to. Sayan buis so kaukolan a bayaran “ed gapo ya onsulming so kaunoran a tubo.” Insan la’d satan makapanani iray totoo. Balet, sakbay dan nagawaan itan, walay makapal ya ulop na saray duron a manimot ed saray aanien da ontan met ed arum niran tantanaman.

8:1, 2​—Anto so kabaliksan na “sakey a belyag a bunga ed panaon a tiagew”? Say kabaliksan na satan et asingger lay agew nen Jehova. Bubodburen so bungay tiagew ed pansamposampot na tiempoy panagani, salanti, diad bandad sampot na taon na agrikultura. Sanen impanengneng nen Jehova ed Amos so “sakey a belyag a bunga na panaon a tiagew,” labay ton ibaga et asingger lay anggaan na Israel. Kanian, oniay imbaga na Dios ed si Amos: “Say anggaan sikato so onsabi ed baley ko ya Israel; agak la naani onlabas lamet ed sikara.”

Saray Leksion ed Sikatayo:

1:3, 6, 9, 11, 13; 2:1, 4, 6. Nisesengeg ed sanok nen Jehova ed Israel, Juda, tan ed anemira niran kabangibang dan nasyon inkuan ton: “Agko naani ilegyas so dusa to.” Imposiblin naliktaran iray panangukom nen Jehova.​—Amos 9:2-5.

2:12. Kaukolan ya agtayo didismayaen iray makukulin payunir, ombiabiahen manangasikaso, misionaryo, odino membro na pamilyan Bethel diad panlagyat ed sikaran ontunda la’d sigpot panaon a serbisyo ta pian natawayay tatawagen a normal a bilay. Imbes a gawaen so ontan, nepeg tayoran pasesegen a mantultuloy ed maabig a kimey da.

 3:8. Singa sakey a toon nataktakot sano narengel to so onmuang a leon, alikna nen Amos a sikatoy obligadon manpulong lapud imbaga nen Jehova ya: “Onla, ka, manpropeta ka ed baley ko.” (Amos 7:15) Sikatayo so nepeg a napakiwas na maridios a takot a maseseg a mangipulong ed mensahe na Panarian.

3:13-15; 5:11. Diad tulong nen Jehova, ayarian na sayan mapaabeban bantay na pulok, si Amos, so “nantasi” ed agmangisengan-sengan a totoo lapud inkayaman da. Sarag met nen Jehova a kinlongan itayon mangiyabawag ed mensahe na Panarian anggan panon lay irap na teritorya.

4:6-11; 5:4, 6, 14. Anggaman aminpigan ‘agpinmawil’ iray Israelita ed si Jehova, sikaray pinaseseg to ya ‘anapen da si Jehova, pian manbilay ira.’ Legan ya aabuloyan nen Jehova iyan marelmeng a sistema a mantultuloy ni, nepeg tayon pasesegen iray kabiangan na satan ya ompawil ed Dios.

5:18, 19. Makulangkulang so sakey a toon ‘pilpilaleken toy agew nen Jehova’ balet ta agton talaga paparaanan itan. Lapud sikatoy niyaliling ed sakey a toon ibabatikan toy leon balet ta naabet toy uso kanian sikatoy binmatik lamet balet ta sikatoy kinalat na uleg. Makabat itayo no sikatayoy ‘manbantay ed amin a panaon’ ed espiritual tan lawas ya akaparaan.​—Lucas 21:36.

7:12-17. Kaukolan a sikatayoy andi takot tan makpel a mangiyabawag ed mensahe na Dios.

9:7-10. Anggaman saray Israelita et kailalakan ira na saray matoor a patriarka tan inliktar ira manlapud Ehipto bilang pinilin totoo na Dios, siansian arum ed sikara so agnanmatoor, kanian singa ira Etiope a makapuy so talindeg ed imaton na Dios. Say pandedependian na panangabobon na Dios ya agmanlalabi et say ‘takot ed sikato tan gawa na inkatunong’ aliwan lapud poli na sakey.​—Gawa 10:34, 35.

Say Nepeg Tayon Gawaen

Asingsingger lay agew na pangukom na Dios ed mundo nen Satanas. Ikakalbo na Dios so espiritu to ed saray managdayew to, a kininlongan to iran mamasakbay ed katooan nipaakar ed onsabin agew to. Agta kaukolan a sigpot itayon mibiang pian tulongay arum a mangamta ed si Jehova tan ‘ontawag ed ngaran to’?​—Joel 2:31, 32.

“Gulaen yo so mauges,” so insimbawa nen Amos, “tan aroen yo so maong, tan iletneg yo so inkatunong ed wangalan.” (Amos 5:15) Lapud manasingger lay agew nen Jehova, makabat no mansiansia itayon maapit ed Dios, biig ed marelmeng a mundo, tan ompaliis ed makapuy iran pililimog. Pian nadampot itan a kalat, agaylan nipanpanaon iran leksion so naaralan tayo ed saray libro na Biblia a Joel tan Amos!​—Hebreos 4:12.

[Litrato ed pahina 12]

Impropesiya nen Joel: “Asingger la so agew nen Jehova!”

[Saray litrato ed pahina 15]

Singa si Amos, kaukolan a sikatayoy andi-takot tan makpel a mangiyabawag ed mensahe na Dios